«Αποκρατικοποιούνται» τελικά οι αρχαιολογικοί χώροι και τα μνημεία;

Αυτό, τουλάχιστον προκύπτει από έγγραφο της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Επενδύσεων – ΕΣΠΑ του Υπουργείου Οικονομικών και Ανάπτυξης, που αποκαλύπτει το TPP.

Το έγγραφο, με ημερομηνία 6/11/2018, Αρ. Πρωτ. 118009/ΕΥΚΕ 1865 και θέμα «Ερώτημα σχετικά με την εφαρμογή των κανόνων κρατικών ενισχύσεων σε έργα πολιτισμού», αναφέρεται σε έργα προστασίας και ανάδειξης αρχαιολογικών χώρων και μνημείων, σημειώνοντας πως, δεδομένου ότι οι χώροι αυτοί έχουν σημαντικά έσοδα από τα εισιτήρια των επισκεπτών, «διαφαίνεται πως οι εν λόγω  δραστηριότητες πολιτισμού είναι οργανωμένες με εμπορικό τρόπο και έχουν χαρακτήρα οικονομικής δραστηριότητας». Με βάση τη διαπίστωση αυτή τίθεται και το ερώτημα για το αν θα πρέπει να εντάσσονται τέτοια έργα (στερέωσης και αποκατάστασης μνημείων, ανάπλασης αρχαιολογικών χώρων, συντήρησης κοκ) στα συγχρηματοδοτούμενα από τα Επιχειρησιακά Προγράμματα έργα της προγραμματικής περιόδου 2014-2020!
 
Το πιο επικίνδυνο, ωστόσο, για το μέλλον των αρχαιολογικών χώρων και μνημείων της χώρας είναι πως, στο ίδιο έγγραφο σημειώνονται κατά λέξη τα εξής: «Επιπλέον, ένας σημαντικός παράγοντας που θα διαμορφώσει το χαρακτήρα λειτουργίας των αρχαιολογικών χώρων είναι η τυχόν μεταβίβαση ή παραχώρηση των χώρων αυτών στην Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου (ΕΤΑΔ) ή το ΤΑΙΠΕΔ, καθώς ενδέχεται να τροποποιηθούν τα δεδομένα λειτουργίας τους σε περίπτωση αποκρατικοποίησης».
 
Θυμίζουμε πως, όπως έχει αποκαλυφθεί, μεταξύ των 10.119 ακινήτων που μεταβιβάστηκαν εν κρυπτώ στην ΕΤΑΔ τον Ιούνιο του 2018 περιλαμβάνονται αρχαιολογικοί χώροι, μνημεία και μουσεία, τα οποία υποτίθεται πως εξαιρούνται από τη μεταβίβαση. Ανάμεσά τους εμβληματικοί χώροι και μνημεία όπως ο αρχαιολογικός χώρος της Ελευσίνας, ο αρχαιολογικός χώρος της Κνωσού, τα ενετικά τείχη του Ηρακλείου, τα βυζαντινά τείχη, ο Λευκός Πύργος και η Ροτόντα της Θεσσαλονίκης, ο αρχαιολογικός χώρος των βασιλικών τάφων των Αιγών (Βεργίνα), ο προϊστορικός οικισμός στο Ακρωτήρι Θήρας, το παλαιό και νέο Φρούριο στην πόλη της Κέρκυρας, μνημεία του Κάστρου των Ιωαννίνων, το ρωμαϊκό ωδείο και αμφιθέατρο της Πάτρας, το φρούριο Ιτζεδίν στη Σούδα Χανίων, ο αρχαιολογικός χώρος των Φθιωτίδων Θηβών στην Μαγνησία, η αρχαία ακρόπολη και ο αρχαιολογικός χώρος της Σπάρτης, οι αστικές πύλες του Πειραιά, καθώς και αρχαιολογικά μουσεία, όπως του Ηρακλείου, της Σπάρτης, της Καλαμάτας, του Αργοστολίου, της Πάτρας, της Μυτιλήνης, της Χαλκίδας, το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης, το Βυζαντινό Μουσείο Βέροιας κ.ά.
 
Η αποκάλυψη προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων σε όλη τη χώρα και πληθώρα ερωτήσεων στη Βουλή, ενώ ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων και δήμαρχοι έχουν καταθέσει αίτηση ακύρωσης των σχετικών Υπουργικών Αποφάσεων στο ΣτΕ, υπόθεση που θα συζητηθεί στις 21 Ιανουαρίου 2019.
 

Σύμφωνα με την τελευταία σχετική με το θέμα ανακοίνωση του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, στον κατάλογο των 10.119 κωδικών ακινήτων ταυτοποιήθηκαν, τελικά, 2.329 ακίνητα αρμοδιότητας ΥΠΠΟΑ (αρχαιολογικοί χώροι, ιστορικοί τόποι, μνημεία, μουσεία, αποθήκες αρχαιοτήτων και λοιπά πράγματα εκτός συναλλαγής που εξυπηρετούν δημόσιους σκοπούς του Αρχαιολογικού Νόμου), πολύ περισσότερα από όσα είχαν αρχικά εκτιμηθεί πως περιλαμβάνονταν.

Ωστόσο, το Υπουργείο Πολιτισμού δεν προχώρησε στην δημόσια γνωστοποίηση του ονομαστικού καταλόγου των 2.329 ακινήτων, όπως η ίδια η υπουργός Μ. Ζορμπά είχε δεσμευτεί – απαντώντας στη Βουλή, στις 25/10, σε  Επίκαιρη Ερώτηση της Βουλευτού Α’ Αθηνών της Ν.Δ. Όλγας Κεφαλογιάννη – πως θα πράξει.  Άλλωστε, ούτε το ΥΠΠΟΑ ούτε και το Υπουργείο Οικονομικών, παρά τις αλλεπάλληλες καθησυχαστικές δηλώσεις τους, έχουν προχωρήσει μέχρι σήμερα σε κάποια θεσμική ενέργεια για την διασφάλιση από τη μεταβίβαση στο Υπερταμείο στοιχείων της πολιτιστικής κληρονομιάς.
 
Είναι προφανές, πως όσο αυτό δεν γίνεται, οι αρμόδιες υπηρεσίες, όπως λ.χ. η Γενική Γραμματεία Δημοσίων Επενδύσεων – ΕΣΠΑ του Υπουργείου Οικονομικών και Ανάπτυξης, θα συνεχίσουν να επεξεργάζονται σενάρια «αποκρατικοποιημένης» λειτουργίας των αρχαιολογικών χώρων και μνημείων της χώρας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Την ίδια ώρα, αναπάντητη παραμένει η καταγγελία του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων πως η ΕΤΑΔ προχωρά κανονικά από τον προηγούμενο Σεπτέμβριο (σύμφωνα με το πρακτικό Συνεδρίασης Διοικητικού Συμβουλίου ΕΤΑΔ 559/5.9.2018) σε μεταγραφές ακινήτων που της έχουν μεταβιβαστεί, πολύ πριν ολοκληρωθεί ο έλεγχος των ακινήτων από το ΥΠΠΟΑ, αν και το τελευταίο δήλωνε κατηγορηματικά πως: «Καμία πράξη μεταβίβασης ή άσκησης διαχείρισης δεν έχει επιχειρηθεί και δεν πρόκειται να επιχειρηθεί από την ΕΤΑΔ για τον κατάλογο των 10.119 Κωδικών Αριθμών Εθνικού Κτηματολογίου, πριν ολοκληρωθεί η ταυτοποίηση των εξαιρουμένων ακινήτων, που διενεργείται από τις Υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού και άλλων φορέων. Ακολουθεί, εξάλλου, αντίστοιχος έλεγχος και για τον κατάλογο των περίπου 72.000 ακινήτων που έχει βρεθεί να διαχειρίζεται η ΕΤΑΔ από το παρελθόν».
 
Το ερώτημα για το αν, πότε και με ποιον τρόπο η κυβέρνηση θα προχωρήσει στην υλοποίηση των δεσμεύσεών της για θεσμικές ενέργειες εξαίρεσης αρχαιολογικών χώρων, μνημείων κοκ από την μεταβίβαση στο Υπερταμείο παραμένει αναπάντητο.