Την χαρακτηρίζουμε περίφημη γιατί δεν είναι καθόλου καινούρια. Αντιθέτως εδώ και χρόνια υπάρχουν συγκεκριμένοι άνθρωποι στην Κερατέα -που συμμετείχαν στον αγώνα των κατοίκων- οι οποίοι σταθερά υποστήριζαν ότι θα έπρεπε να βρεθεί μια εναλλακτική λύση προκειμένου να μην εγκατασταθεί στην περιοχή ο ΧΥΤΑ. Τούτη φαντάζει σαν μια λογική στρατηγική επιλογή όσο η διαμάχη βρισκόταν σε εξέλιξη. Θα μπορούσε κάποιος μάλιστα να την χαρακτηρίσει σοφή συνυπολογίζοντας ότι όταν μια κοινωνική ομάδα τα βάζει με το κράτος ή με συμφέροντα κατασκευαστικών εταιριών  (πόσο δε μάλλον με το συνδυασμό τους) συνήθως δεν υπάρχουν σοβαρές ελπίδες νίκης.  Η ιστορία της Κερατέας όμως απέδειξε ότι με αποφασιστικότητα και σωστούς νομικούς χειρισμούς όλα είναι δυνατά. Για ποιο λόγο λοιπόν όταν η κυβέρνηση επιστρέφει με δούρειο ίππο την ίδιες τις αποφάσεις της δημοτικής αρχής να μην ακολουθηθεί η πετυχημένη συνταγή;

Το αντίστροφο ιστορικό της νίκης

Το Πολυμελές Πρωτοδικείο Αθηνών την 12η Ιουλίου 2011 διατάσσει την άμεση διακοπή κάθε εργασίας στην Κερατέα και μάλιστα επιβάλλει χρηματικό πρόστιμο σε περίπτωση που η κοινοπραξία προσπαθήσει να παραβιάσει την απόφαση. Το Οβριόκαστρο που περιλαμβάνεται στον Διαρκή Κατάλογο Αρχαιολογικών Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού προστατεύεται αφού η εκδίκαση των ασφαλιστικών κατά των απαλλοτριώσεων κερδίζεται και σε δεύτερο βαθμό και έτσι αποκλείεται εκ του νόμου η δημιουργία ΧΥΤΑ, ΧΥΤΥ, ΧΥΤ, χωματερής ή εργοστασίου. Καμία «αντιπρόταση» δεν είναι πλέον αναγκαία. Ο αγώνας των κατοίκων που επί 128 ημέρες εμπόδιζαν τα συνεργεία των εργολάβων έχει ήδη δικαιωθεί από τον Απρίλιο όταν η κυβέρνηση αναγκάζεται να υποχωρήσει προφασιζόμενη και την έναρξη ενός «νέου διαλόγου» με την τοπική αυτοδιοίκηση (για την οποία δεν είναι ενημερωμένη ούτε καν η τότε Υπουργός Περιβάλλοντος, Τίνα Μπιρμπίλη).

Στο μεταξύ όμως από τον Ιανουάριο του 2012 η νέα Δημοτική Αρχή του Κ. Λεβαντή έχει αρχίσει να πιέζει για έναν συμβιβασμό παρουσιάζοντας εναλλακτικές προτάσεις. Οι πολίτες παραμένουν κυριολεκτικά στις θέσεις τους αναπτύσσοντας οδοφράγματα στις κεντρικές Λεωφόρους της περιοχής. Δύο μήνες πριν την απόφαση του Πρωτοδικείου Αθηνών, στα πλαίσια αυτού του συμβιβασμού και υπό το φόβο της διαιώνισης των δικαστικών μαχών, ο Δήμαρχος καλεί Δημοτικό Συμβούλιο το οποίο καταλήγει σε απόφαση (94/2011) που αναφέρει ότι ο Δήμος Λαυρεωτικής δέχεται την διαχείριση απορριμμάτων μόνο των δήμων Λαυρεωτικής και Σαρωνικού σε περίπτωση που αλλάξει ο Περιφερειακός Σχεδιασμός Διαχείρισης Αποβλήτων της Περιφέρειας Αττικής και μόνο εφόσον προηγηθεί δημοψήφισμα των κατοίκων της περιοχής πριν από κάθε νομοθετική πρωτοβουλία της κυβέρνησης. Η απόφαση αυτή έρχεται ως συνέχεια προηγούμενης ομόφωνης απόφασης της δημοτικής αρχής που κάνει για πρώτη φορά λόγο για διαχείριση απορριμμάτων μόνο της Λαυρεωτικής και του Σαρωνικού.

Από το ρεπορτάζ προκύπτει ότι το Δημοτικό Συμβούλιο του Μαΐου μπορεί να χαρακτηριστεί το λιγότερο «έντονο». Την επόμενη ημέρα η Καθημερινή δημοσιεύει άρθρο με τίτλο «Διάλογος με δικούς μας όρους» στο οποίο εξηγείται η απόφαση και φιλοξενούνται δηλώσεις του Δημάρχου. Στο ίδιο άρθρο διαβάζουμε και τις απόψεις κατοίκου της περιοχής, του κυρίου Γιώργου Μπίνταρχα, ο οποίος στις σημειώσεις μας εμφανίζεται ως υπέρμαχος της «αντιπρότασης» και πιο συγκεκριμένα της λύσης εργοστασιακής καύσης-πυρόλυσης-αεριοποίησης των απορριμμάτων. Κρατήστε όμως προς το παρόν το όνομα και πάμε παρακάτω.

Η χαλκευμένη τροπολογία που επαναφέρει την Κερατέα

Στις 22 Ιανουαρίου 2013 ο Γιάννης Σγουρός, Περιφερειάρχης Αττικής καταθέτει τροπολογία στο «Σχέδιο Νόμου Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων» η οποία επικαλούμενη την απόφαση 94/2011 του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Λαυρεωτικής περιλαμβάνει εκ νέου την Κερατέα στον Περιφερειακό Σχεδιασμό Διαχείρισης Απορριμμάτων της περιφέρειας για την κατασκευή Ολοκληρωμένων Εγκαταστάσεων Διαχείρισης Αποβλήτων. Χαρακτηριστικά διαβάζουμε από την αιτιολογική έκθεση (σχετικό έγγραφο με κλικ εδώ): «Με την παρούσα τροποποίηση του άρθρου 33 του ν.3164/2003, προστίθεται η θέση «Φοβόλες» Κερατέας στις κατ' αρχήν κατάλληλες θέσεις για την δημιουργία ΟΕΔΑ στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Αττικής».

Με άλλα λόγια η αιτιολογική έκθεση του περιφερειάρχη προσφέρει και μια δημιουργική ερμηνεία της απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου παραβλέποντας α) τη ρητή αναφορά για απορρίμματα μόνο των περιοχών Λαυρεωτικής και Σαρωνικού, β) το δημοψήφισμα των κατοίκων και γ) την προϋπόθεση της αλλαγής του Περιφερειακού Σχεδιασμού. Στην τροπολογία εντάσσεται μόνο η προϋπόθεση έγκρισης μελέτης περιβαντολλογικών επιπτώσεων για τη θέση Φοβόλες.

Είναι κάτι σαν να πει ο Υπουργός Οικονομικών «Δεν υπάρχει περίπτωση να εφαρμοστούν νέα μέτρα» και μετά από τρεις μήνες, κατά την επιβολή τους, να ισχυριστεί ότι «είχα μιλήσει και παλαιότερα για νέα μέτρα». Αδιανόητο.

Τα εργοστάσια και οι εργολάβοι

Για το έργο κατασκευής των τεσσάρων εργοστασίων επεξεργασίας απορριμμάτων παρουσιάστηκε πριν από λίγες ημέρες στην Κερατέα το ντοκιμαντέρ της ΠΟΕ-ΟΤΑ (βλέπε στο τέλος του άρθρου), το οποίο παρακολούθησαν με μεγάλο ενδιαφέρον πολλοί κάτοικοι της περιοχής. Μεταξύ άλλων σε αυτό μαθαίνουμε ότι το έργο θα αποφέρει στον ανάδοχο περίπου 3 δισεκατομμύρια ευρώ κέρδη στα επόμενα 27 χρόνια. Σύμφωνα με όσα καταγγέλλονται τα εργοστάσια θα έχουν εξασφαλισμένα κέρδη αφού ο ανάδοχος θα αμείβεται ανεξαρτήτως του όγκου επεξεργασίας απορριμμάτων. Πανεπιστημιακοί και ειδικοί αναφέρουν ότι τα εργοστάσια θα έπρεπε να δέχονται σχεδόν το σύνολο των απορριμμάτων της χώρας προκειμένου να καλυφθεί η δυνατότητα επεξεργασίας τους.

Υποψήφιοι ανάδοχοι για το έργο αυτό μετά την πρώτη αξιολόγηση είναι η ΗΛΕΚΤΩΡ (Μπόμπολας), η ΤΕΡΝΑ (Περιστέρης) μαζί με την ΔΕΗ, η ΜΕΤΚΑ (Μυτιληναίος), η κοινοπραξία ARCHIRODON- INTRAKAT (Κόκαλης)- ENVITEC και η γνωστή στην περιοχή ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ (Γεωργόπουλος)  μαζί με την J&P ΑΒΑΞ (Παρασκευαϊδης). Διαβάζοντας τα παραπάνω ονόματα είμαστε σίγουροι ότι δεν έχετε πλέον καμία αμφιβολία για το κύρος και την αξιοπιστία του διαγωνισμού. Εμείς να σημειώσουμε απλά ότι κάποιες από τις παραπάνω εταιρίες ελέγχονται από την Επιτροπή Ανταγωνισμού για την δημιουργία καρτέλ από τις 13 Φεβρουαρίου.

Δεν είναι μόνο η γυναίκα του Καίσαρα

Στα πλαίσια του ρεπορτάζ ανατρέξαμε σε παλιότερα δημοσιεύματα και ταξινομήσαμε τις τοποθετήσεις των εκπροσώπων του αγώνα της Κερατέας. Μέσα από αυτές ξεχωρίσαμε αυτές του κυρίου Μπίνταρχα, ο οποίος από το 2011 αναφερόταν θετικά στην κατασκευή εργοστασίων επεξεργασίας απορριμμάτων σαν αυτά που τελικά προκρίνονται από την κυβέρνηση.  Αναζητώντας τον κύριο Μπίνταρχα (μέλος όλων των Συντονιστικών Επιτροπών στην Κερατέα) με την εισαγωγή του ονόματός του στο google φτάσαμε στη σελίδα του Συλλόγου Εμπορο-Επαγγελματο-Βιοτεχνών Κερατέας-Κουβαρά. Στη σελίδα αυτή υπάρχει ένας πίνακας με τα 110 μέλη του Συλλόγου στον οποίο αναγράφονται το όνομα, το επάγγελμα και το τηλέφωνο κάθε μέλους.

Μας έκανε εντύπωση ότι το μοναδικό μέλος που δεν έχει συμπληρωμένο επάγγελμα ήταν η κυρία Θεοδώρα Σιμιτζή, όνομα το οποίο μας ήταν γνωστό από άλλο ρεπορτάζ που βρίσκεται σε εξέλιξη και αφορά τις δραστηριότητες των επιχειρήσεων του κυρίου Μπόμπολα στο χώρο των δημοσίων έργων. Μια απλή διασταύρωση στοιχείων μας έδειξε ότι οι δύο τους είναι παντρεμένοι τουλάχιστον πριν το 2004.

Αν και ο σκοπός του ρεπορτάζ ήταν σε πρώτη φάση να αναδειχτεί το θεωρητικό/νομικό πλαίσιο της επανέναρξης του έργου στην Κερατέα η περίπτωση Μπίνταρχα μας ανάγκασε να την διερευνήσουμε περαιτέρω. Επικοινωνήσαμε με ανθρώπους που συμμετείχαν ενεργά στη μάχη των 128 ημερών και διαπιστώσαμε ότι κανείς από αυτούς δεν γνώριζε ότι η σύζυγος του, μηχανολόγος, εργάζεται στις επιχειρήσεις του Κύριου Μπόμπολα. Σύμφωνα με τα στοιχεία μας η κυρία Σιμιτζή, παρότι μηχανικός, εργαζόταν στο ΕΘΝΟΣ ενώ τα τελευταία χρόνια φέρεται να έχει αξιόλογες απολαβές και από τον ΠΗΓΑΣΟ.

Επικοινωνήσαμε με τον κύριο Μπίνταρχα και του ζητήσαμε να μας θέσει γραπτώς τις απόψεις του για την κατασκευή του εργοστασίου επεξεργασίας απορριμμάτων καθώς και να επιβεβαιώσει την πληροφορία σχετικά με τη σύζυγό του. Μας διαβεβαίωσε ότι η απάντηση αυτή θα ερχόταν γραπτώς στο email μας αλλά δυστυχώς μέχρι και την δημοσίευση του ρεπορτάζ δεν λάβαμε κάποια απάντηση. Ωστόσο στην τηλεφωνική συνομιλία που είχαμε μαζί του μας διαβεβαίωσε ότι η εργασία της γυναίκας του ήταν γνωστή στην Κερατέα -κάτι που εμείς δεν διαπιστώσαμε, αλλά στην τελική δεν είχαμε μεγάλο δείγμα- και ότι η επιλογή της τοποθεσίας Φοβόλες για την κατασκευή του εργοστασίου σώζει το Οβριόκαστρο και άρα δικαιώνει τον αγώνα των κατοίκων της Κερατέας. Ο κύριος Μπίνταρχας (και κάποιοι άλλοι συνεργάτες του οι οποίοι παρέμειναν ανώνυμοι κατά την συνομιλία μας σε ανοιχτή ακρόαση) ισχυρίστηκαν ότι όποιος εναντιώνεται στο έργο ουσιαστικά παίζει το παιχνίδι του Μπόμπολα και ότι δεν θα ήταν δυνατό κάθε φορά που θα έκανε μια τοποθέτηση να ξεκινάει λέγοντας ότι η σύζυγός του εργάζεται σε έναν από τους υποψήφιους αναδόχους του έργου.

Όσον αφορά τον πρώτο ισχυρισμό δυσκολευόμαστε να παρακολουθήσουμε το σκεπτικό. Καταρχάς εξ όσων γνωρίζουμε ο Μπόμπολας δεν είχε αναλάβει το έργο στο Οβριόκαστρο αλλά η εταιρία Μεσόγειος. Επιπλέον τα εγγυημένα κέρδη των εργολάβων αξίας δισεκατομμυρίων ευρώ με την κατασκευή του εργοστασίου δεν μπορούν να συγκριθούν με το έργο του ΧΥΤΑ. Είναι λοιπόν προφανές ότι ο Μπόμπολα, όπως και όλοι οι άλλοι εργολάβοι που προαναφέραμε, ενδιαφέρονται κυρίως για το έργο που προκηρύχτηκε φέτος και όχι για την ολοκλήρωση του ΧΥΤΑ, το οποίο έργο μάλιστα έχει τελική ημερομηνία για τον Οκτώβριο φέτος.

Όσον αφορά το δεύτερο σκέλος η άποψή μας είναι ότι η σχέση της συζύγου, η οποία δεν εργάζεται ως καθαρίστρια ή ταμείας στην Αττική Οδό, με τις επιχειρήσεις Μπόμπολα θα έπρεπε όντως να δηλώνεται συνέχεια, ιδίως δε μετά την επίσημη εμπλοκή του συγκεκριμένου εργολάβου.

Δεν είμαστε οπαδοί θεωριών συνωμοσίας και προφανώς ο κύριος Μπίνταρχας, όπως και κάθε δημότης της περιοχής, ενδιαφέρεται για το μέρος στο οποίο ζει και θα μεγαλώσουν τα παιδιά του. Φυσικά η εργασία της συζύγου του δεν σημαίνει ότι επηρεάζει το έργο του ή τις απόψεις του, ωστόσο σε μια έντονη περίοδο όπως αυτή που διανύουμε δεν θα ήταν λογικό να βρεθούμε προ αυτού του στοιχείου και να μη το δημοσιεύσουμε. Είναι κρίμα που ο Κύριος Μπίνταρχας δεν θέλησε να εξηγήσει και να ξεκαθαρίσει απόλυτα τη θέση του.

Η επανεκκίνηση και η αντιπρόταση

Δύο χρόνια μετά την απόσυρση των ΜΑΤ από την Κερατέα η Περιφέρεια επιστρέφει στην περιοχή έχοντας μάλιστα δώσει ήδη μια παράταση στην ανάδοχο εταιρία μέχρι τον Οκτώβριο για το έργο του Οβριοκάστρου. Αυτή τη φορά όμως οι κάτοικοι της Κερατέας φαίνεται να είναι περισσότερο διχασμένοι απ' ότι το 2011. Η υποστήριξη της «αντιπρότασης» -που πλέον είναι ουσιαστικά η κεντρική πρόταση- από μερίδα της κοινωνίας και των φορέων της θα κρίνει κατά πολύ τις εξελίξεις.

Οι κάτοικοι της Λαυρεωτικής παρά τις ομόφωνες αποφάσεις για διαχείριση τον απορριμμάτων μόνο της περιοχής τους βρίσκονται ξανά μπροστά στο ενδεχόμενο να γίνουν το κέντρο των σκουπιδιών όλης της Αττικής, αν όχι και άλλων Νομών. Και μάλιστα αυτή τη φορά έχουν να τα βάλλουν με ακόμα μεγαλύτερους εργολάβους αφού η «μπίζνα» των σκουπιδιών μεγάλωσε και έγινε ιδανική για τα δόντια των καρχαριών.

Η ανάγκη της ενημέρωσης

Η περίπτωση της Κερατέας είναι μια πολύπλοκη υπόθεση που πρέπει να ερευνηθεί δημοσιογραφικά από πολλές σκοπιές και σε μεγάλο βάθος. Αυτοί που έχουν το συμφέρον θα προσπαθήσουν για μια ακόμα φορά να παραβλέψουν ή να παρακάμψουν τις αποφάσεις της δικαιοσύνης. Θα πρέπει λοιπόν όλοι να έχουμε το νου μας προκειμένου να μην γίνουμε μάρτυρες μιας ήττας σε μια ήδη κερδισμένη μάχη.

Γνωρίζουμε ότι δεν είμαστε το μοναδικό μέσο που ετοιμάζει ένα εκτενές ρεπορτάζ για την υπόθεση, ιδιαίτερα μετά τα όσα αποκάλυψε το ντοκιμαντέρ της ΠΟΕ-ΟΤΑ. Το ρεπορτάζ μας θα συνεχιστεί όσο θα υπάρχουν εξελίξεις και η εκτίμησή μας είναι ότι σύντομα θα υπάρξουν. Τα εργολαβικά συμφέροντα είναι μεγάλα, τα κατεστημένα ΜΜΕ έχουν αγριέψει και η κυβέρνηση δεν φαίνεται διατεθειμένη να συγκρουστεί με κανέναν εάν η σύγκρουση αυτή δεν της επιφέρει χρήματα.

Ο αγώνας για την Κερατέα έχει ξεκινήσει ήδη από το 1996, όταν τα 89 μέλη του Ενιαίου Συνδέσμου Δήμων και Κοινοτήτων Νομού Αττικής (ΕΣΔΚΝΑ) αποφάσισαν ότι τα σκουπίδια τους έπρεπε να μεταφερθούν σε κάποιους από τους 27 δήμους που δεν συμμετείχαν σε αυτόν. Αν ενημερώνεστε από την τηλεόραση δεν θα έχετε ακούσει κάτι σχετικό αφού τα κατεστημένα ΜΜΕ ασχολήθηκαν με την Κερατέα μόλις πριν από 2 χρόνια και μόνο για να παίξουν το παιχνίδι των εργολάβων παρουσιάζοντας τους κατοίκους της περιοχής ως αποφασισμένους Ταλιμπάν που πετούσαν μολότοφ στα ΜΑΤ (τα οποία επίσης βρίσκονταν εκεί για να προστατεύσουν ιδιωτικά εργολαβικά συμφέροντα).

Το ντοκιμαντέρ της ΠΟΕ-ΟΤΑ για τα εργοστάσια