Θα γίνει το Ελληνικό χωματερή;

Tης Ντίνας Καράτζιου

Αμέσως,«Παράγοντες της αγοράς», δήλωσαν αιφνιδιασμένοι από τις κινήσεις της κυβέρνησης, η οποία «ξεκινά να ξηλώνει το πουλόβερ της συμφωνίας μεταξύ ΤΑΙΠΕΔ και Lamda Development» και οι πολίτες, που διάβασαν το ρεπορτάζ των ημερών τελούσαν υπό σύγχιση. Αρκετοί έμειναν με την εντύπωση ότι ένας ΧΥΤΑ ή μία χωματερή πρόκειται να δημιουργηθεί στο χώρο του πρώην αεροδρομίου. Ειναι όμως τα πράγματα έτσι;  Είναι ζήτημα επιλογής μεταξύ ενός «σκουπιδόπου» ή μίας «Αθηναϊκής Ριβιέρας»;

Το τοξικό νέφος που έπνιξε την Αττική εξαιτίας της πυρκαγιάς στον κατ΄ευφημισμό εργοστάσιο ανακύκλωσης του Ασπρόπυργου, αν μη τι άλλο καταδεικνύει την αδήριτη ανάγκη να επαναπροσδιοριστεί συνολικά το μοντέλο της διαχείρισης απορριμμάτων. Γεγονός –που διακηρυκτικά τουλάχιστον- συνέβη την περασμένη βδομάδα με την  ανακοίνωση του Νέου ΕΣΔΑ (Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Απορριμμάτων), από τον αν.υπουργό ΠΑΠΕΝ Γ.Τσιρώνη, ο οποίος δηλώνει την πολιτική βούληση να βάλει τέλος στο πάρτι των σκουπιδιών μίας χούφτας μεγαλοεργολάβων που δούλευαν για την τσέπη τους και όχι για τις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας.

Το νέο σχέδιο δίνει εκτός των άλλων, έμφαση στη μείωση  παραγωγής απορριμμάτων και στην ανακύκλωση, όπως ορίζει η νέα κοινοτική νομοθεσία. Ταυτόχρονα, αναθἐτει σημαντικότερο ρόλο στους δήμους, δίνοντάς τους το δικαίωμα να επιλέξουν τον τρόπο που θα διαχειριστούν τα απορρίμματά τους ανοίγοντας το δρόμο για τη δημιουργία μικρών καθαρών μονάδων μέσα στις πόλεις, κατά τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Μία τέτοια μονάδα θα είναι κι αυτή του Ελληνικού, η οποία, τελεί υπό την επιστημονική έγκριση και μελέτη του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου. Μία μονάδα που βρίσκεται στον αντίποδα των αντιοικονομικών και αντιπεριβαλλοντικών φαραωνικών εγκαταστάσεων, που ικανοποιούν μόνο τις τσέπες ισχυρών επιχειρηματικών συμφερόντων στο χώρο των κατασκευών και της ενέργειας  

Το πως και γιατί η μονάδα αυτή, προσδιορίστηκε ως σκουπιδότοπος

Ολα ξεκίνησαν με τη δήλωση της αν. Υπουργού Οικονομικών Ν.Βαλαβάνη που είπε, ότι «υπάρχει αναγκαιότητα να παραχωρηθεί χώρος περίπου δώδεκα στρεμμάτων εντός της έκτασης του πρώην αεροδρομίου στο Ελληνικό. Ο παραπάνω χώρος είναι απολύτως απαραίτητος προκειμένου να υλοποιηθεί το τοπικό σχέδιο διαχείρισης απορριμμάτων των τεσσάρων όμορων δήμων. Θα προχωρήσουμε άμεσα σε συνεργασία με τα συναρμόδια υπουργεία και την εταιρεία Ελληνικό ΑΕ».

Η διαδημοτική μονάδα διαχείρισης απορριμμάτων,  που ουδεμία σχέση όπως θα εξηγήσει παρακάτω ο αντιπεριφερειάρχης Ν. Τομέα Αθηνών Χρ. Καπάταης, αποτελεί διατυπωμένη πρόταση των όμορων δήμων της περιοχής. Για αυτό και η αν.υπουργός μίλησε για αίτημα των δήμων Γλυφάδας, Αλίμου, Ελληνικού-Αργυρούπολης και Π.Φαλήρου.  Μάλιστα, στις 12 Μαίου προηγήθηκε συνάντηση, του αντιπεριφερειάρχη με τους δημάρχους, ειδικά για αυτό το λόγο, και κατά την οποία ανατέθηκε στον κ.Καπάταη να διερευνηθεί μέσω των συναρμόδιων υπουργείων, η δυνατότητα αυτή.

Ο ίδιος τονίζει, στο “TPP”, ότι «Δεν πρόκειται να δημιουργηθεί στο χώρο κανενός είδους ΧΥΤΑ ή ΧΥΤΙ. Ουσιαστικά πρόκειται για τη δεματοποίηση ανακυκλώσιμων υλικών, τον διαχωρισμό τους, έτσι ώστε να διατεθούν ως προϊόν προς πώληση. Από την παραπάνω διαδικασία, μόνο κέρδος μπορεί να προκύψει για το δήμο και τους δημότες.

Η επωδός των ημερών όμως, στην είδηση της δημιουργίας διαδημοτικής μονάδας διαχείρισης και  ανακύκλωσης απορριμμάτων στο Ελληνικό,  ήταν «ο παραγκωνισμός του ΤΑΙΠΕΔ στο οποίο έχει μεταβιβαστεί το ακίνητο και της Lamda Development που έχει αναλάβει το έργο της αξιοποίησης της έκτασης του πρώην αεροδρομίου».΄

Την απάντηση επ αυτού τη δίνει ο αντιπεριφερειάρχης: «Δεν καταλαβαίνω προς τι η τόση ανησυχία, ότι δεν πήραμε την άδεια του ΤΑΙΠΕΔ ή της Lamda Development. Ιδιοκτήτης αυτή τη στιγμή είναι και παραμένει το Ελληνικό Δημόσιο. Και θα σας εξηγήσω τι εννοώ. Για να περάσει η έκταση στον επενδυτή, μετά τον έλεγχο του προσυμφώνου μεταξύ Ελληνικό ΑΕ και ΤΑΙΠΕΔ από το Ελεγκτικό Συνέδριο, θα πρέπει να συνταχτεί στρατηγική μελέτη, η οποία στη συνέχεια να εγκριθεί από το Συμβούλιο της Επικρατείας, και μετά από τη Βουλή. Αυτή η διαδικασία, όπως όλοι γνωρίζουμε δεν έχει ολοκληρωθεί. Εμείς ως περιφέρεια, δεν μπορούμε να περιμένουμε τον όποιο επενδυτή, τη σύμβαση του οποίου, σημειωτέον δεν την έχουμε καν δεί. Δεν είναι αριστερή ιδεοληψία η σωστή διαχείριση των απορριμμάτων. Η Φυλή, που για χρόνια καταδικάστηκε να είναι ο σκουπιδότοπος της Αττικής κλείνει. Επιπλέον, τίθεται και θέμα κοινωνικής δικαιοσύνης. Δεν μπορούμε όλοι να πετάμε τα σκουπίδια μας σε περιοχές που ο κόσμος πεινάει. Πρόκειται για ένα απόλυτα χρεωκοπημένο μοντέλο διαχείρισης, το οποίο θα σταματήσει. Απλώς διαμαρτύρονται κάποιοι, γιατί τους χαλάμε τις δουλειές».

Η πολιτική βούληση που υπάρχει αυτή τη στιμή για τη δημιουργία ενός συστήματος αποκεντρωμένης διαχείρισης απορριμμάτων, με επίκεντρο το δημόσιο συμφέρον και όχι τις επικερδείς μπίσνες συγκεκριμένων μεγαλοεργολάβων, στο Ελληνικό και αλλού, έχει μελετηθεί από το ΤΕΙ Περαιά, και αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της γνωστής πρότασης του Εργαστηρίου Αστικού Περιβάλλοντος του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου. Είναι η μελέτη, που προβλέπει τη δημιουργία του Μητροπολιτικού Πάρκου στο χώρο του πρώην αεροδρομίου, η οποία μάλιστα παρουσιάστηκε δημόσια το 2012-13.  Μάλιστα, ο αν.καθ.ΕΜΠ Νίκος Μπελαβίλας και διευθυντής του Εργαστηρίου Αστικού Περιβάλλοντος, μετά  τη δημοσιοποίηση του θέματος, ανέφερε σε ενημερωτικό σημείωμα, μεταξύ άλλων τα εξής:

«Η σημερινή πρόταση η οποία ετέθη σε διαβούλευση από την Περιφέρεια Αττικής, αφορά ένα ολοκληρωμένο σχέδιο για τη διαχείριση των απορριμμάτων, που συγκροτείται στην ιδέα της κατανομής μικρών καθαρών τοπικών διαδημοτικών μονάδων διαχείρισης με χωρικά δίκαιο τρόπο στον Πειραιά, στον Ταύρο-Μοσχάτο, στο Ελληνικό και αλλού, δηλαδή σε ενότητες δήμων οι οποίοι ως τώρα έστελναν τα απορρίμματα τους χύδην και ανεξέλεγκτα στις βόρειες και δυτικές χωματερές. Αντιμετωπίζει ουσιαστικά και για πρώτη φορά το πρόβλημα με εύστοχες χωροταξικά και περιβαλλοντικά, επιλογές χωροθετήσεων και σε σχέση με την ιδέα του Μητροπολιτικού Πάρκου Ελληνικού, είναι απόλυτα συμβατή, κάτι που από την πλευρά μας είχε διατυπωθεί ήδη προ τριετίας. Είναι καλό να μάθουμε να σχεδιάζουμε και να συνηθίζουμε σιγά-σιγά, στην ιδέα πολλών μικρών καθαρών μονάδων διαχείρισης και ανακύκλωσης απορριμμάτων εντός των πόλεων. Εγκαταλείποντας παράλληλα την εύκολη λύση υπερσυγκέντρωσης τους σε έναν πολεοδομικό “σκουπιδοντενεκέ” χρήσεων όπως είναι σήμερα η Φυλή ή το Θριάσιο Πεδίο. Είναι κοινωνικά δίκαιο, περιβαλλοντικά ορθό και οικονομικά συμφέρον συγκριτικά με το σημερινό σπάταλο σύστημα μη-διαχείρισης και μεταφορών μεγάλων αποστάσεων. Τούτο σημαίνει ότι όχι μόνο το Ελληνικό, αλλά και πολλοί άλλοι χώροι στο μητροπολιτικό συγκρότημα της Αθήνας πρέπει να παραλάβουν τέτοιες χρήσεις. Θα είναι χώροι εντός της πόλης και όχι εκτός – καθώς οι εκτός πόλης περιοχές είναι πεπερασμένες, το μεγαλύτερο δε τμήμα τους, είναι προστατευμένες και σε μόνιμο κίνδυνο δασικές εκτάσεις (Αιγάλεω, Ποικίλο, Πάρνηθα, Πεντέλη, Υμηττός, Λαυρεωτική), είναι δε πολύ σημαντικό να παραμείνουν έτσι, αντί να παραλάβουν χρήσεις της πόλης. Θα είναι επίσης χώροι κοντά στις πηγές παραγωγής του προβλήματος, οι οποίοι δεν θα επιβαρύνουν περαιτέρω με μεταφερόμενα από άλλες περιοχές απορρίμματα ήδη βεβαρυμμένες περιοχές».

Παρόλο όμως που το συγκεκριμένο μοντέλο διαχείρισης απορριμμάτων εντός του πρώην αεροδρομίου που προτείνεται για τους τέσσερις όμορους δήμους, είναι εκτός των άλλων απόλυτα συμβατό με τον νέο ΕΣΔΑ (Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Απορριμμάτων),όπως δήλωσε και ο αν.υπουργός ΠΑΠΕΝ Γ.Τσιρώνης, οι δήμαρχοι των συγκεκριμένων  περιοχών επέτειναν τη σύγχιση περί χωματερής.

Στην πλειοψηφία τους, μολονότι συμφωνούντες και απόλυτα ενήμεροι για την πρόταση της Περιφέρειας από τις 12 Μαίου,  έσπευσαν σε σχετικές ανακοινώσεις τους να δηλώσουν, ότι «Δε θα συναινέσουν στη δημιουργία ΧΥΤΑ ή χωματερής στο Ελληνικό». Ενώ στηλίτευαν το γεγονός, ότι κατά την άποψή τους δεν είναι απόλυτα διευκρινισμένο από την Περιφέρεια αλλά και την κυβέρνηση, αν η παραχώρηση των 12 στρεμμάτων θα αποτελεί όρο της επικείμενης επένδυσης ή αν θα ακυρωθεί ο διαγωνισμός και θα μεταβιβαστούν στους δήμους, απευθείας τα 12 στρέμματα».

Γιατί τόση γκρίνια; Από  τους γνωρίζοντες πρόσωπα και πράγματα, λέγεται, ότι για κάποιους εκπροσώπους της τοπικής αυτοδιοίκησης, «η παρέμβαση περιφέρειας και κυβέρνησης για το ζήτημα των απορριμμάτων τους χάλασε τη σούπα, καθώς ήθελαν να κάνουν μόνοι τους  παιχνίδι, απευθείας με τη Lamda Development, στην επένδυση της οποίας λέγεται ότι προβλέπεται χώρος διαχείρισης απορριμμάτων, 40 περίπου στρεμμάτων».

Σε σχέση με τις αντιδράσεις των δημάρχων ιδιαίτερα επικριτικός εμφανίστηκε ο δήμαρχος Ελληνικού-Αργυρούπολης, Γ.Κωνσταντάτος, που χαρακτήρισε την ανακοίνωση Βαλαβάνη «ατυχής και άστοχη». Για ποιό λόγο; «Γιατί η υπουργός οφείλει πρώτα να μας ξεκαθαρίσει αν ισχύει η υπογραφή του ΤΑΙΠΕΔ με τον επενδυτή για την αξιοποίηση των 6300 στρέμματων συνολικά. Αν ναι, τότε πρέπει να κάτσουμε στο τραπέζι δήμοι, ΤΑΙΠΕΔ και επενδυτής ώστε να δούμε πως και που θα γίνει το έργο μαζί με μια σειρά άλλων θεμάτων που επίσης διεκδικούμε οι δήμοι. Αν δεν ισχύει όμως η συμφωνια και την ακύρωσε μόνη της η Υπουργος τοτε οφείλει πρώτα να μας λύσει την εξίσωση του τι θα απογίνουν 6300 στρέμματα και η σχέση του δήμου μας με αυτά και μετά συζητάμε για τα 12 που αφορούν τα απορρίμματα!», ανέφερε μεταξύ άλλων. Αντίθετα αναφανδόν υπέρ,  του νέου σχεδιασμού για τη διαχείριση των απορριμμάτων δημοτικές παρατάξεις της αντιπολίτευσης: Είναι χαρακτηριστικό τι λέει ο Τάσος Ταστάνης επικεφαλής της Παράταξης Ανατροπή στη Γλυφάδα: «Η υλοποίηση των σχεδίων αποκεντρωμένης διαχείρισης των απορριμμάτων, βάζει οριστικό τέλος στα σχέδια των μνημονιακών κυβερνήσεων και των διαπλεκόμενων εργολάβων για καύση σύμμεικτων απορριμμάτων που αυξάνει το κόστος για τον πολίτη και επιβαρύνουν το περιβάλλον. Και προσθέτει: «Για αυτό άλλωστε έχουν ξεσηκωθεί όλα τα παπαγαλάκια και οι υποστηρικτές του Ομίλου Λάτση και μιλούν με ψεύτικα και αβάσιμα επιχειρήματα για χωματερές που δημιουργούν προσκόμματα στα επενδυτικά σχέδια που δήθεν θα αναβαθμίσουν την περιοχή»