Το 2009, βασικός μέτοχος της Ενωμένης Κλωστοϋφαντουργίας που φέρει τον διακριτικό τίτλο United Textiles, είναι η υπεράκτια εταιρεία European Textiles η οποία έχει έδρα τον φορολογικό παράδεισο του Μαυρικίου και φαίνεται να είναι σε ποσοστό 100% θυγατρική της Sociedad Des Inversiones Continente, του ομίλου Λαναρά.
Στο έγγραφο που παρουσιάζουμε, συμφωνείται ότι «προβλέπεται η κεφαλαιακή ενίσχυση της ΕΝΚΛΩ από τις πέντε τράπεζες με συνολικό ποσό 40.000.000 ευρώ μέσω δανεισμού». Στη σύμβαση αναφέρονται δύο ενδεχόμενα για την χορήγηση του δανείου στην ήδη υπερχρεωμένη εταιρεία. Το πρώτο ενδεχόμενο είναι η κάλυψη του τραπεζικού δανεισμού στο 100% από το ελληνικό Δημόσιο. Σε αυτή την περίπτωση, οι τράπεζες είναι πλήρως καλυμμένες.
Το δεύτερο ενδεχόμενο είναι η ενεχυρίαση των μετοχών της European Textiles, βασικού μετόχου της ΕΝΚΛΩ, για την χορήγηση δανείου. Η σύμβαση, είναι στην ουσία ένας διάλογος μεταξύ των τραπεζών, οι οποίες βάζουν τους όρους για την χρηματοδότηση της υπερχρεωμένης εταιρείας υπό την διοίκηση του ομίλου Λαναρά. Στα ενέχυρα, συμπεριλαμβάνονται οι μετοχές που κατέχει ο όμιλος μέσω της European Textiles, καθώς και οποιεσδήποτε νέες μετοχές αναλογούν σε περίπτωση αύξησης μετοχικού κεφαλαίου, κεφαλαιοποίησης, υπεραξίας κλπ. Στις παραγράφους που αφορούν τα ενέχυρα ωστόσο, αναφέρεται ότι εξαιρούνται από την ενεχυρίαση τα μερίσματα και τα δικαιώματα ψήφου, τα οποία παραμένουν στην Ενεχυριάζουσα, δηλαδή στον όμιλο Λαναρά.
Οι «αχυράνθρωποι»
Σε περίπτωση πτώχευσης μιας εταιρείας, αν οι τράπεζες δεν την χρηματοδοτήσουν, είτε ρευστοποιούν τα στοιχεία της, είτε αποφασίζουν να την απορροφήσουν, αλλάζοντας την διοίκηση. Εδώ όμως η συμφωνία των τραπεζών με τη διοίκηση της ΕΝΚΛΩ ξεφεύγει από τις συνηθισμένες δανειακές συμβάσεις. Οι πέντε μεγαλύτερες τράπεζες και ο βασικός μέτοχος μιας εταιρείας αποφασίζουν, σε μια μεταξύ τους συμφωνία, κάτι διαφορετικό, που όμοιο του δεν έχουμε ξαναδεί.
Αποφασίζεται πως από την στιγμή που οι μετοχές γίνονται ενέχυρα για τον δανεισμό της εταιρείας, ο βασικός μέτοχος, δεν μπορεί να ασκεί τα δικαιώματα ψήφου κατά βούληση, αλλά «κατά τρόπο που να μην θίγονται τα δικαιώματα των συμβαλλόμενων τραπεζών. Επί πλέον, η Ενεχυριάζουσα θα παράσχει την ανέκκλητη εντολή στην εταιρεία να αποστέλλει στις Τράπεζες αντίγραφο της πρόσκλησης για σύγκληση Γενικής Συνελεύσεως, καθώς και κάθε ενημερωτικό συνοδευτικό έγγραφο που αφορά στους μετόχους».
Λίγο παρακάτω, αναφέρεται το τι πρόκειται να συμβεί, αν η εταιρεία δεν εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της. Σε αυτή την περίπτωση, οι τράπεζες και ο όμιλος Λαναρά, δεν συμφωνούν σε αλλαγή του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΝΚΛΩ αλλά αντίθετα στην άσκηση των δικαιωμάτων ψήφου από τις τράπεζες με την υπάρχουσα διοίκηση να παραμένει. Ο επιχειρηματίας δηλαδή, είναι διατεθειμένος να παίξει τον ρόλο του οργάνου των τραπεζών, προκειμένου να εξασφαλίσει τον δανεισμό του σε περίπτωση που δεν εγγυηθεί το Ελληνικό Δημόσιο. Ενώ από την άλλη το κέρδος για τις τράπεζες, ακόμα κι αν το δάνειο δεν θα μπορούσε να εξυπηρετηθεί, ήταν δεδομένο. Είτε η αποπληρωμή θα γινόταν με κρατικά χρήματα, είτε θα αποκτούσαν τη διοικητική εξουσία της επιχείρησης, κάτι που ξεπερνάει τον θεσμικό τους ρόλο.
Ίσως αυτός να είναι και ένας από τους βασικούς λόγους για τους οποίους οι τράπεζες με ευκολία έδωσαν δάνεια στην εταιρεία, αρκετές φορές πριν καν εκδοθούν οι εγγυήσεις του ελληνικού Δημοσίου, ενώ τώρα είναι αρνητικές στην πρόταση που έχουν καταθέσει οι εργαζόμενοι για την επαναλειτουργία της κλωστοϋφαντουργίας παρά το γεγονός ότι αυτή συμπεριλαμβάνει όρους που μοιάζουν πολύ με αυτούς της τελευταίας ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών.
Το τεκμήριο:
Στο ρεπορτάζ συνείσφερε ο Κώστας Εφήμερος
Η Ενωμένη Κλωστοϋφαντουργία μπορεί να θεωρηθεί ως μια μικρογραφία της ελληνικής οικονομίας. Το «χρυσό» πρώτο μισό της πρώτης δεκαετίας του 2000 έχει περάσει ανεπιστρεπτί και από το 2004, έτος που ο όμιλος Λαναρά είχε 17 εργοστάσια σε όλη την Ελλάδα, τα χρέη αρχίζουν να συσσωρεύονται. Την περίοδο 2004-2009 δίνονται δάνεια 125 εκατ. Ευρώ, τα οποία όμως δεν φαίνεται να καταλήγουν στα κλωστήρια.
Από τον Ιούνιο του 2008 ένα μεγάλο μέρος των δραστηριοτήτων της εταιρείας έχει σταματήσει, ενώ τα εργοστάσια κλείνουν το ένα μετά το άλλο. Ένα μήνα μετά ο βασικός μέτοχος, η προαναφερόμενη European Textiles Ltd, αποφασίζει να μη συμμετέχει στην άυξηση του μετοχικού κεφαλαίου. Το Μάρτιο του 2009 η παραγωγή σταματάει σχεδόν εντελώς. Από τον Φεβρουάριο του 2010 αναστέλλεται η δραστηριότητα της εταιρείας στο Χρηματιστήριο και σταδιακά, παρά το σχέδιο των εργαζομένων για την επαναλειτουργία της, μπαίνει σε καθεστώς πτώχευσης, καθώς οι τράπεζες αρνούνται να βρουν μια συμβιβαστική λύση.
Το χρέος της ΕΝΚΛΩ αυτήν τη στιγμή είναι περίπου 325 εκατ. Ευρώ, εκ των οποίων τα περίπου 190 εκατ. Είναι προς τις τράπεζες. Οι πλειστηριασμοί περιουσιακών στοιχείων ξεκίνησαν στα τέλη του 2015, πριν ανασταλλούν προσωρινά με νομοθετική ρύθμιση της παρούσας κυβέρνησης. Μέχρι την εφαρμογή της αναστολής όσα τμήματα των εργοστασίων προλαβαίνουν να πλειστηριαστούν εκποιούνται στο 1/4 της αξίας τους.
Την περίοδο 2007-2010 οι ελληνικές κυβερνήσεις κάνουν αυτό που την αμέσως επόμενη περίοδο θα συμβεί στο σύνολο της οικονομίας της χώρας. Αντί να στραφούν προς δραστικές και αποτελεσματικές λύσεις, προτιμούν να επιτρέπουν τη συνέχιση της δανειοδότησης της European Textiles, με κρατικές εγγυήσεις σε πολύ μεγάλο ποσοστό και ενώ τα χρέη συσσωρεύονταν. Τα νέα δάνεια, όπως συνέβη λίγα χρόνια νωρίτερα με τα «πακέτα βοήθειας», είχαν ως στόχο την ανταπόκριση και αναδιάταξη προηγούμενων οφειλών αλλά και την κάλυψη των πρόσκαιρων αναγκών της εταιρείας. Στις 30 Μαΐου 2007, η Εθνική Τράπεζα -βασικός δανειοδότης της ΕΝΚΛΩ- λαμβάνει την κρατική εγγύηση για το 80% ενός νέου δανείου που περιλάμβανε: α) αναδιάταξη υφιστάμενου δανείου ύψους 7,5 εκατ. ευρώ και β) νέο δάνειο ύψους 12,5 εκατ. Ευρώ.
Η φωτογραφική απόφαση Αλογοσκούφη
Η παροχή κρατικής εγγύησης για τα τραπεζικά δάνεια στον Λαναρά βασίστηκε στην «φωτογραφική» υπουργική απόφαση που εκδόθηκε λίγους μήνες νωρίτερα, τον Ιανουάριο του 2007 από τον υπουργό Οικονομίας της κυβέρνησης Καραμανλή, Γιώργο Αλογοσκούφη, που προέβλεπε «κρατικές εγγυήσεις για υφιστάμενα δάνεια σε βιομηχανικές, μεταλλευτικές, κτηνοτροφικές και ξενοδοχειακές επιχειρήσεις που ήταν εγκατεστημένες στο Νομό Ημαθίας » (περιοχή όπου βρίσκεται μέρος των δραστηριοτήτων της ΕΝΚΛΩ).
Προβληματικό επίσης αποδείχτηκε ότι η απόφαση δεν απέκλειε ζημιογόνες επιχειρήσεις, δεν έθετε αντικειμενικά κριτήρια για την επιλογή των δικαιούχων, ούτε προμήθεια για την εγγύηση. Ο Λαναράς βέβαια, είτε με κρατική εγγύηση είτε χωρίς, συνέχισε να δανείζεται. Σύμφωνα με στοιχεία της Κομισιόν, την περίοδο από τον Αύγουστο του 2008 έως τον Σεπτέμβριο του 2009 δόθηκαν νέα δάνεια δεκάδων εκατ ευρώ, που σε λιγότερο από ένα χρόνο αποδείχτηκαν αδύνατο να αποπληρωθούν.
Την αναδιάταξη αυτών ακριβώς των δανείων είχε στόχο το έγραφο που παρουσιάζουμε, κάτι που σημαίνει ότι τα δάνεια αυτά χρειάστηκαν αναδιάρθρωση ελάχιστους μήνες μετά την χορήγηση τους! Μάλιστα όπως σημειώνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το πακέτο των 40 εκατ ευρώ αντικαταστάθηκε στη συνέχεια (μεσολάβησε και η αλλαγή της κυβέρνησης) από ένα μεγαλύτερο, 63,3 εκατ καθώς «ο λόγος της αντικατάστασης αυτής ήταν ότι το ύψος του δανείου των 40 εκατ. δεν αρκούσε πλέον για την κάλυψη των αναγκών ρευστότητας της εταιρείας». Φυσικά το ελληνικό κράτος δεν είχε κανένα πρόβλημα να εκδίδει υπουργικές αποφάσεις για να καλύπτει αυτα τα «θαλασσοδάνεια», αυτήν τη φορά στο 100% τους, όπως φαίνεται από το έγγραφο που παρουσιάζουμε. Εντύπωση επίσης προκαλεί ότι όπως επισημαίνει η Κομισιόν στην έκθεση της, «η εταιρεία έπαυσε ήδη τις δραστηριότητές της το 2009 και έκτοτε δεν δημοσίευσε καν οικονομικές καταστάσεις». Το δάνειο ωστόσο, εγκρίθηκε από όλους τους παράγοντες...
Ενδιάμεσα, το Μάιο του 2009 ήρθε η δεύτερη κρατική ρύθμιση υπέρ της European Textiles, όταν αποφασίστηκε η αναδιάταξη ληξιπρόθεσμων οφειλών κοινωνικής ασφάλισης της εταιρείας της περιόδου 2004- 2009, που ανέρχονταν σε 14,57 εκατ ευρώ, για μια περίοδο 96 μηνιαίων πληρωμών ύψους 190.000 εκατ. ευρώ εκάστη. Οι δύο πρώτες χρονικά κρατικές ρυθμίσεις υπέρ της European Textiles κρίθηκαν το 2012 παράνομες από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, που απαίτησε την ανάκτηση των χρημάτων από το ελληνικό κράτος. Διαβάζοντας το σκεπτικό της απόφασης φαίνεται ότι ο μόνος λόγος που δεν κρίθηκε παράνομο και το τρίτο πακέτο, είναι πώς λόγω της αλλαγής στάσης δύο τραπεζών τα χρήματα δεν καταβλήθηκαν ποτέ. Η βασική παραβίαση είναι ότι σύμφωνα με τις ισχύουσες κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ για τη διάσωση και την αναδιάρθρωση προβληματικών επιχειρήσεων, μια επιχείρηση μπορεί να λάβει ενίσχυση αναδιάρθρωσης μία μόνο φορά σε περίοδο 10 ετών (σύμφωνα με την αρχή της «εφάπαξ ενίσχυσης»).
Τι μας θυμίζουν όλα αυτά
H επιλογή ενός επιχειρηματία για το ρόλο του πειθήνιου οργάνου των τραπεζών δεν είναι καινούρια. Η γνωστότερη περίπτωση «αχυρανθρώπου» που έχει καταγραφεί είναι αυτή του Πέτρου Κυριακίδη, στον οποίον έδινε δάνεια χωρίς καμιά εγγύηση η Proton Bank, υπό τη διοίκηση του Λαυρέντη Λαυρεντιάδη. Σύμφωνα με τα πορίσματα του εισαγγελέα, κ. Ιωάννη Δραγάτση, η εταιρεία ΝΕΠ του Κυριακίδη δανειοδοτήθηκε από την Proton με δάνεια που δεν είχαν καμία εξασφάλιση ή εγγύηση με το ποσό των 50 εκατομμυρίων προκειμένου να προχωρήσει σε εξαγορές ΜΜΕ. Όπως αναφερόταν στην εισαγγελική έρευνα «οι άνω χρηματοδοτήσεις (νέες και αυξήσεις ορίων) έλαβαν χώρα ενώ η άνω εταιρία και οι θυγατρικές του Ομίλου ΝΕΠ βρίσκονταν σε δυσμενή οικονομική κατάσταση κατά το 2010 και στερούνταν ρευστότητας, που ήταν αναγκαία για την απρόσκοπτη συνέχιση των δραστηριοτήτων της ΝΕΠ…». O Πέτρος Κυριακίδης και ο γιος του Γιώργος παραμένουν φυγόδικοι από τις τις 14 Δεκεμβρίου 2012, ημέρα που συνελήφθη ο Λαυρέντης Λαυρεντιάδης. Η δίκη της Proton Bank, με 43 κατηγορούμενους και άξονα τα πάνω από 700 εκατ ευρώ που δόθηκαν σε θαλασσοδάνεια, συνεχίζεται μέχρι σήμερα.
Η υπόθεση της ΕΝΚΛΩ και η βούληση των τραπεζών να εξυπηρετήσουν με κάθε τρόπο τα δικά τους συμφέροντα δεν τελειώνει στις απόπειρες του 2009 και του 2010. Συνεχίζεται ακόμα και σήμερα, με τους εργαζόμενους να έχουν παρουσιάσει ένα πλήρες επιχειρησιακό πλάνο, η υλοποίηση του οποίου προσκρούει στην παράλογη επιδίωξη των τραπεζών να εκποιήσουν την περιουσία της εταιρείας, μια διαδικασία που θα αποφέρει ελάχιστα έσοδα (λεπτομέρειες εδώ). Στο μεσοδιάστημα πραγματοποιήθηκαν μερικά ακόμα επεισόδια, στα οποία θα αναφερθούμε σε επόμενα ρεπορτάζ.