του Γιάννη Μακριδάκη
Κάποτε ένας γέροντας που είχε φύγει μετανάστης από το χωριό του για Αμερική και επέστρεψε να το δει μετά από 60 χρόνια εγκαταλελειμμένο και ερειπωμένο, μου είχε πει ανάμεσα στα δάκρυα της συγκίνησής του ότι εκείνος έφυγε τελευταίος τότε, ότι δεν ήθελε να φύγει από το χωριό αλλά αναγκάστηκε διότι είχαν φύγει όλοι οι συγχωριανοί του πια κι είχε μείνει μόνο αυτός και η φαμελιά του και τότε όλοι οι ποντικοί και οι όχεντρες πέσανε μες στο δικό του κελάρι. Δεν μπόρεσε λοιπόν να τα βγάλει πέρα με τη φύση, τα αγρίμια τον νικήσανε και έτσι τα μάζεψε κι αυτός και πήρε των οματιών του.
Όλα αυτά δείχνουν πεντακάθαρα για ποιον λόγο οι άνθρωποι έφτιαξαν κοινωνίες. Διότι η παρουσία και μόνο του ενός δίπλα στον άλλον είναι προστασία και αίσθημα ασφάλειας. Αφενός τρομάζουν τα αγρίμια και εξαφανίζονται, αφετέρου ακόμη και αν τους πλησιάσουν, μοιράζεται η φύρα σε πολλά κελάρια και γίνεται από όλους ανεκτή, δεν καταστρέφει έναν.
Όλα αυτά βέβαια ισχύουν με την προϋπόθεση ότι υπάρχουνε κελάρια γεμάτα πλούτο και ότι τα αγρίμια δεν είναι οι ίδιοι οι άνθρωποι. Με άλλα λόγια ότι τα μέλη των κοινωνιών παράγουν πλούτο, ο καθένας ανάλογα με τις δυνατότητές του, και δεν είναι απλοί διεκπεραιωτές που ψάχνουν τρύπα να χωθούν στο σύστημα για να κυκλοφορούν κι αυτοί το χρήμα και μέσω αυτού να καταναλώνουν τον πλούτο που δεν παράγουν οι ίδιοι και να απομυζούν τους φυσικούς πόρους που όχι μόνο δεν αναπληρούν, αλλά ούτε καν σκέφτονται ότι πρέπει τουλάχιστον να χρησιμοποιούν οι ίδιοι συνετά.
Όταν οι κοινωνίες αποτελούνται από ανθρώπους οι οποίοι στην πλειονότητά τους παράγουν πλούτο, δηλαδή παράγουν οργανικούς και πνευματικούς καρπούς χρησιμοποιώντας τους φυσικούς πόρους και τις προσωπικές τους δεξιότητες με φειδώ και με συνειδητότητα όσον αφορά στον κύκλο της ζωής και στην οικουμενικότητα, τότε οι κοινωνίες είναι ισορροπημένες και υγιείς βιολογικά, ψυχολογικά άρα και πολιτικά, ευημερούν δημοκρατικά και δεν εγκυμονούν ούτε θρέφουν στον κόρφο τους το φίδι του φασισμού.
Οι σύγχρονες αστικές κοινωνίες όμως δεν είναι έτσι, όπως δεν ήταν φυσικά και οι παλιές χωριάτικες, οι οποίες υστερούσαν σε πνευματικό πλούτο, γι αυτό και εξελίχθηκε έτσι η ανθρωπότητα. Σήμερα ίσως ο πνευματικός πλούτος παράγεται κατά πολύ περισσότερο από ό,τι στο παρελθόν, έχει όμως χαθεί η ισορροπία από τη μεριά του οργανικού πλούτου, την ευθύνη παραγωγής του οποίου, καθώς και την διαχείριση των φυσικών πόρων οι άνθρωποι την αποποιήθηκαν και την άφησαν στα χέρια ολίγων επιτήδειων κερδοσκόπων με αποτέλεσμα να έχουν χάσει πλέον τον έλεγχο και την ευθύνη του εαυτού τους και να κυβερνώνται από ολιγάρχες που κατέχουν το σύνολο σχεδόν του παγκόσμιου πλούτου ενώ η συντριπτική πλειονότητα ολημερίς τρέχουν με ρυθμούς εξοντωτικούς ο καθένας γύρω από τον εαυτό του και από τους άλλους προσπαθώντας να πάρουν χρήματα ο ένας από τον άλλον σε ένα παίγνιο απάνθρωπης μονόπολης, μη παράγοντας πλούτο αλλά και μη γνωρίζοντας πια τι ακριβώς είναι ο πλούτος, πλανεμένοι ότι αυτός είναι το χρήμα.
Οι σύγχρονες κοινωνίες δυστυχώς είναι ανισόρροπες, είναι καταναλωτικές και απομυζητικές του εαυτού τους, τα μέλη τους στην συντριπτική τους πλειονότητα, ακόμη και (κυρίως) οι λεγόμενοι πλούσιοι, δεν είναι υγιείς οργανισμοί, αλλά πάσχουν οργανικά, πνευματικά και κυρίως ψυχολογικά, γι' αυτό και οι κοινωνίες δεν είναι υγιείς πολιτικά αλλά έχουν καταντήσει ανθρωποφαγικές και προάγουν την διαφθορά, την αποκτήνωση και τον φασισμό.
Ακόμη και τα πιο συνειδητοποιημένα και ανιδιοτελή μέλη τέτοιων κοινωνιών είναι εγκλωβισμένα σε μια καθημερινότητα που τους αναγκάζει να καταναλώνουν τον πλούτο δίχως να μπορούν να συμμετάσχουν στην παραγωγή αυτού, και να ρυπαίνουν με κάθε μικρή και μεγάλη τους κίνηση τον πλανήτη μη μπορώντας να κάνουν αλλιώς. Αυτοί οι πιο συνειδητοποιημένοι άνθρωποι είναι που βιώνουν πρώτοι το αδιέξοδο της κοινωνίας και της εποχής, και απογοητεύονται επειδή νιώθουν ότι καταναλώνουν τη ζωή τους μέσα σε έναν φαύλο κύκλο και ότι δεν αλλάζει τίποτε παρ' όλες τις προσπάθειες που έχουν ξεκινήσει, παρ' όλες τις αλλαγές πολιτικών προσώπων.
Για να αλλάξει όμως η ζωή μας, η κοινωνία μας, η πολιτική μας και η καθημερινή μας πραγματικότητα, για να ευημερήσουμε και να εξυγειανθούμε ψυχικά, οργανικά και πολιτικά, δεν έχουμε παρά να αφήσουμε λίγο στην άκρη την θεωρητικολογία, την πολιτική ομφαλοσκόπηση και την ανούσια “επαναστατικότητα” που είναι μόνο σπατάλη προσωπικής ενέργειας και χρόνου, και να στραφούμε όλοι, όπου κι αν ζούμε, στον κοινοτισμό και στην συνεργασία για την παραγωγή πλούτου. Να αφήσουμε κατά μέρος τον ανταγωνιστικό καταναλωτικό εαυτό μας, τον οποίον μας εκπαίδευσαν από τις μικρές ακόμη τάξεις του σχολείου να αναγνωρίζουμε και να προάγουμε, και να προωθήσουμε τον συμπληρωματικό των άλλων ανθρώπων εαυτό μας. Να δούμε τη γειτονιά μας, την πόλη μας, τη χώρα μας, τον πλανήτη ως κοινό κτήμα και να ξεριζώσουμε από μέσα μας την ιδιώτευση, τα όρια, τα σύνορα. Να νιώσουμε ότι η ανθρωπότητα είναι ενιαίο σύνολο και ότι ό,τι συμβαίνει σε κάποια μεμονωμένα μέλη της, συμβαίνει σε όλους μας.
Όλα αυτά είναι φυσικά θεωρίες που όμως μπορούν να γίνουν εύκολα πράξη. Αρκεί ο γνώμονας να είναι η από κοινού παραγωγή πλούτου με όσο γίνεται μεγαλύτερη συμμετοχή ανθρώπων στην ευθύνη διαχείρισης των φυσικών πόρων και της ζωής. Η συνεργασία ανθρώπων με σκοπό την πρωτογενή παραγωγή πλούτου αποτελεί το καλύτερο σχολείο συνύπαρξης και συνειδητότητας. Είναι βαθιά πολιτική πράξη και παράγει ταυτόχρονα με τους καρπούς και πολιτικά όντα που έχουν συνείδηση της ευθύνης τους για την ζωή τους, για την υγεία τους, για την ευημερία τους, για τον άλλον άνθρωπο, για τα άλλα πλάσματα, για το οικοσύστημα και τελικά για τον τρόπο που πολιτεύεται η ανθρωπότητα.
Σε κάθε γειτονιά πρέπει να βρεθούν οικόπεδα, να ανοίξουν αυλές και μπαλκόνια και ταράτσες, και μέσα εκεί μικρές κοινότητες ανθρώπων να χρησιμοποιούν από κοινού συνειδητά τους φυσικούς πόρους και να παράγουν πλούτο με τα χέρια τους. Να αρχίσουν να ζουν ο ένας πιο κοντά στον άλλον, να γνωρίζονται και να συνεργάζονται ισότιμα, δημιουργώντας πυρήνες κοινοτισμού, αρμονίας και συνειδητότητας της προσωπικής του καθενός ευθύνης για τον εαυτό του και για το σύνολο. Οι πυρήνες αυτοί νομοτελειακά θα συναντηθούν πολύ γρήγορα και θα επικοινωνήσουν μεταξύ τους ουσιαστικά, στην αρχή μέσω των μελισσών που θα επισκέπτονται τα άνθη τους και κατόπιν μέσω των ανθρώπων που θα ανταλλάσσουν εμπειρίες, ύλη και πνεύμα. Η πολιτική των κοινωνιών μονάχα έτσι αλλάζει. Από τη ρίζα.