«H υπόθεση LuxLeaks και το σκάνδαλο Novartis υπογραμμίζουν την ανάγκη προστασίας των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος (whistleblowers), τόσο στη διάρκεια της έρευνας της υπόθεσης, όσο και στη συνέχεια. Οι συγκεκριμένοι άνθρωποι είναι πολύ δύσκολο να επιστρέψουν στη δουλειά τους και πρακτικά αδύνατο, αν πρόκειται για αποκαλύψεις που αφορούν ιδιωτική εταιρεία. Θα πρέπει συνεπώς να υπάρξει κάποιος μηχανισμός οικονομικής αποζημίωσης των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος, υπό ορισμένες προϋποθέσεις» υπογράμμισε ο Στ. Κούλογλου.
Αναφερόμενος στον νόμο του 2014 για την προστασία των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος στην Ελλάδα, είπε ότι είναι ανεπαρκής, δεν περιλαμβάνει τον ιδιωτικό τομέα και προβλέπει ότι ο καταγγέλλων δεν πρέπει να έχει πάρει μέρος στο σκάνδαλο, κάτι που πρέπει να αλλάξει, καθώς αυτό πρακτικά σημαίνει πως δεν θα γνωρίζει την υπόθεση.
Να προστατέψουμε τον πληροφοριοδότη
Ο whistleblower είναι σε κάθε περίπτωση το αδύναμο μέρος και θα πρέπει για τον λόγο αυτό να έχει οικονομική και ψυχολογική υποστήριξη και προφύλαξη από διαδικασίες κυρώσεων και αντιμέτρων. Από τη στιγμή μάλιστα που το Δημόσιο κερδίζει από μια υπόθεση, πρέπει ίσως να υπάρχει και κάποια αμοιβή για τον πληροφοριοδότη, ώστε να μπορέσει να συνεχίσει τη ζωή του.
Η υπόθεση Novartis για παράδειγμα, επεσήμανε ο Στ. Κούλογλου, είναι ένα από τα μεγαλύτερα οικονομικά σκάνδαλα στην ιστορία της χώρας, του οποίου η έρευνα εξελίσσεται χάρη σε δύο whistleblowers. Το σκάνδαλο αυτό συνετέλεσε στην κατάρρευση του ελληνικού συστήματος υγείας τα προηγούμενα χρόνια και εμμέσως και στην υπερχρέωση της χώρας.
Όπως υποστήριξε ο Στ. Κούλογλου, αν υπήρχε ήδη στην Ελλάδα ένας νόμος που να προστάτευε τους whistleblowers, θα είχε προχωρήσει ακόμη περισσότερο η υπόθεση. Δεν υπάρχει βέβαια αμφιβολία, ότι και τώρα θα προχωρήσει η έρευνα και θα αποκαλυφθεί ότι είναι ένα από τα μεγαλύτερα, όχι μόνο οικονομικά, αλλά και πολιτικά, σκάνδαλα των τελευταίων δεκαετιών.
Ο ευρωβουλευτής έκλεισε την ομιλία του προτείνοντας, το Ευρωκοινοβούλιο να υιοθετήσει Οδηγία που θα εγγυάται στους πληροφοριοδότες τη δυνατότητα να προσφεύγουν ανώνυμα στις εθνικές αρχές, αλλά -όταν είναι αναγκαίο- ακόμη και στον Τύπο, χωρίς αυτό τελικά να αποβαίνει σε βάρος τους.
Ανέφερε χαρακτηριστικά, το παράδειγμα του «John Doe», του πληροφοριοδότη δηλαδή των Panama Papers, που συνέβαλε στη διασφάλιση του δημοσίου συμφέροντος, παρόλο που παρέμεινε ανώνυμος, βλέποντας τι είχε συμβεί προηγουμένως με τον Edward Snowden και την Chelsea Manning.
Να υπάρχουν πολλά κανάλια καταγγελιών
Ο Mark Worth, διευθυντής του International Whistleblower Project και συντονιστής του Southeast Europe Coalition on Whistleblower Protection, ανέφερε πως πρέπει να υπάρχουν πολλά κανάλια καταγγελιών που περιλαμβάνουν τις ανεξάρτητες αρχές, τη δικαιοσύνη αλλά και τον Τύπο.
Η Μαρία Στυλιανίδου, μέλος του ΔΣ της Ενιαίας Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων, στη συνέχεια ανέφερε, ότι οι whistleblowers είναι ανάγκη να προστατευτούν, γιατί ρισκάρουν την ίδια τους τη ζωή, την καθημερινότητά τους, την υγεία τους, την ισορροπία και προστασία της οικογένειάς τους. Από την εμπειρία της έξι ετών ως επιθεωρήτρια δημόσιας διοίκησης, είχε αντιληφθεί ότι υπήρχαν πάρα πολλοί άνθρωποι, που ενώ ήθελαν να καταγγείλουν, είχαν το φόβο για τις συνέπειες.
Η Καλλιόπη Ζούβια, ειδική επιστήμονας στον Συνήγορο του Πολίτη, επισήμανε πως ο Συνήγορος του Πολίτη είναι ένας θεσμός τον οποίο εμπιστεύονται οι πολίτες και θα μπορούσε να υποδέχεται, τόσο καταγγελίες πληροφοριοδοτών, όσο και ανθρώπων που έχουν υποστεί αντίποινα μετά την καταγγελία φαινομένων διαφθοράς. Διευκρίνισε ωστόσο, ότι αυτή τη στιγμή ο Συνήγορος του Πολίτη δεν δέχεται ανώνυμες καταγγελίες.
Στη συζήτηση που συντόνισε η Ειρήνη Σταμούλη, ειδική σύμβουλος της ΓΓ Καταπολέμησης της Διαφθοράς, ο Στ. Κούλογλου έκανε αρχικά αναφορά στις δράσεις που ήδη έχει πραγματοποιήσει ο ίδιος για την ευαισθητοποίηση των πολιτών, όπως η οργάνωση εκδήλωσης με τη συνεργασία της ομάδας της Αριστεράς, με ομιλητές whistleblowers στο Ευρωκοινοβούλιο, η διοργάνωση φεστιβάλ ντοκιμαντέρ και ταινιών μυθοπλασίας για τους whistleblowers στις Βρυξέλλες και ανάλογων φεστιβάλ με τη συνεργασία του Ινστιτούτου Νίκος Πουλαντζάς στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη.
Ο Στ. Κούλογλου υπήρξε επίσης επικεφαλής της αντιπροσωπείας της ομάδας της Ευρωπαϊκής Αριστεράς στο Ευρωκοινοβούλιο, που παρευρέθηκε στο δικαστήριο για την υπόθεση των LuxLeaks, προκειμένου να εκφράσει την αλληλεγγύη της προς τους δύο καταγγέλλοντες.