Ο Μαρινάκης απέναντι στο σύστημα (των άλλων)

του Θάνου Καραμπουρνιώτη

Το να αναγνωρίζει κάποιος άλλωστε το αναπόφευκτο της ήττας του απέναντι σε δυνατότερους εχθρούς από τον ίδιο αλλά να συνεχίσει να αγωνίζεται, δεν είναι θυσία μα επανάσταση. Εάν λοιπόν δώσουμε τη δέουσα βάση στα λεγόμενα του Βαγγέλη Μαρινάκη το βράδυ της περασμένης Δευτέρας, δεν έχουμε παρά να το χαρακτηρίσουμε ένα σύγχρονο επαναστάτη, έναν άνθρωπο που βρίσκεται σε μια συνεχή διαπάλη με θεούς και δαίμονες υπερασπιζόμενος το δίκαιο και το ηθικό.

Ο γνωστός εφοπλιστής και πρώην πρόεδρος της ΠΑΕ Ολυμπιακός ούτε λίγο ούτε πολύ κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι κλείνει το μάτι στα συμφέροντα μεγαλοεπιχειρηματιών της αρεσκείας της, την ώρα μάλιστα που βρίσκεται σε μετωπική σύγκρουση μαζί του κυρίως αναφερόμενος στις ποινικές διώξεις που έχει δεχτεί, αλλά και επειδή στο πρόσωπό του θεωρεί πως απεικονίζεται η ίδια η ομάδα του Πειραιά. Δε δίστασε κιόλας να χαρακτηρίσει χούντα το ΄΄βρώμικο περιβάλλον που βιώνουμε΄΄, ενώ τόνισε χαρακτηριστικά μεταξύ άλλων πως ΄΄δεν  έχω κανέναν κυβερνητικό ανάγκη΄΄.

Η ειρωνεία της υπόθεσης βέβαια είναι η βαρύτητα του συμβολισμού της λέξης «χούντα», ειδικά όταν αυτή προέρχεται από τα χείλη ενός ανθρώπου όπως ο Μαρινάκης. Ο μεγαλωμένος στον Πειραιά εφοπλιστής έχει στην κατοχή του αρκετούς ιδεολογικούς (θεσμικούς ή μη) μηχανισμούς του κράτους, με όχημα τους οποίους δημιουργεί απόψεις και συνειδήσεις. Μέχρι πρότινος ήταν εκλεγμένος δημοτικός σύμβουλος στον Πειραιά (λαμβάνοντας περισσότερες από τετραπλάσιες ψήφους από το δεύτερο και καταϊδρωμένο υποψήφιο Πέτρο Κόκκαλη) θέση από την οποία παραιτήθηκε στα τέλη Νοεμβρίου, παραδίδοντας λίγες ημέρες νωρίτερα και τη θέση του ως προέδρου της ΠΑΕ Ολυμπιακός λόγω της παραπομπής του σε δίκη για σύσταση συμμορίας και αλλοίωση αποτελεσμάτων. Επιπρόσθετα ο Μαρινάκης είναι και ιδιοκτήτης γνωστών μέσων ενημέρωσης όπως η «Ελευθερία του Τύπου», σχετίζεται με τα «Παραπολιτικά» (αν και ο όμιλος το διαψεύδει) ενώ από τον Ιούνιο του 2017 έχει υπό την κατοχή του το Δημοσιογραφικό Οργανισμό Λαμπράκη, στον οποίο εντάσσονται δύο από τις μεγαλύτερες πανελλαδικής εμβέλειας εφημερίδες, «Το Βήμα» και «Τα Νέα». Το κόλπο γκρόσο φάνηκε όμως να λαμβάνει χώρα τον Αύγουστο του 2017, όταν η εταιρεία συμφερόντων Μαρινάκη ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ Α.Ε., απέκτησε μετοχές του τηλεοπτικού σταθμού MEGA που αντιστοιχούν στο 22.11% του μετοχικού κεφαλαίου της εταιρείας. Παρ' όλα αυτά η διοίκηση του MEGA τελικά δεν κατέθεσε προσφορά για τη λήψη τηλεοπτικής άδειας, με αποτέλεσμα 420 θέσεις εργασίας αλλά και τα δεδουλευμένα 16 μηνών για τους εργαζομένους του καναλιού να βρίσκονται στον αέρα.

Όσον αφορά παράλληλα το ότι όπως ο ίδιος διακηρύσσει «δεν έχει κανέναν κυβερνητικό ανάγκη», η αλήθεια δείχνει για ακόμη μια φορά να κρατά αποστάσεις από τα λεγόμενά του. Βασική επιδίωξη του πλούτου είναι να κατορθώσει να διευρύνει τα πλοκάμια του στο χώρο της πολιτικής εξουσίας ώστε να του είναι ευκολότερο να προασπίσει τα οικονομικά του συμφέροντα. Ο πλούτος δεν κάνει διακρίσεις ούτε στο χρώμα, ούτε στην ιδεολογία, ενώ δεν προβληματίζεται με το πρόσωπο που βρίσκεται στην εξουσία για όσο καιρό του κάνει τα θελήματα. Ο Μαρινάκης δεν αποτελεί καμία εξαίρεση στον κανόνα, αντιθέτως τον επιβεβαιώνει στο έπακρο. Μέσα στα χρόνια που έχουν περάσει οι συνδιαλλαγές του με την εκάστοτε εξουσία αλλά και τους επίδοξους διαχειριστές της ουκ ολίγες. Για να δούμε λοιπόν κάποιες (είτε επιτυχημένες, είτε όχι) από αυτές με χρονική σειρά:

• Λίγες ημέρες μετά το Πάσχα του 2009: Η εξαιρετική σχέση ανάμεσα σε Ντόρα Μπακογιάννη και Βαγγέλη Μαρινάκη είναι γνωστή. Φίλοι από παιδιά μέσω των οικογενειών τους και νυν κουμπάροι. Σύμφωνα με δημοσίευμα του 2010 από «Το Βήμα», στο τραπέζι που ήταν προσκεκλημένοι και οι δυο, ο Μαρινάκης μπροστά σε παρευρισκομένους της ευχήθηκε να γίνει πρωθυπουργός. Κατά σύμπτωση λίγους μήνες αργότερα η Μπακογιάννη διεκδίκησε τη θέση της προέδρου της Νέας Δημοκρατίας, για να ηττηθεί από το μετέπειτα πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά.

• 14 Ιουνίου 2012:Τρεις ημέρες πριν από τις δεύτερες βουλευτικές εκλογές του 2012 ο Μαρινάκης επισκέφθηκε τον Αντώνη Σαμαρά στο προεκλογικό κέντρο της Νέας Δημοκρατίας στον Πειραιά εκδηλώνοντάς του εμμέσως πλην σαφώς την πολιτική του στήριξη προς το πρόσωπό του, παρουσία εκατοντάδων πολιτών και δημοσιογράφων.

• Ιούνιος 2012: Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου κοριός της ΕΥΠ ηχογράφησε διάλογο ανάμεσα στο Βαγγέλη Μαρινάκη και τον εκδότη του «Πρώτου Θέματος» Τάσο Καραμήτσο. Στο επίμαχο κομμάτι αναφέρεται πως ο εφοπλιστής θα λειτουργούσε ως μεσάζοντας για την παράδοση «30 βιβλίων» στον Αλέξη Τσίπρα, χωρίς περαιτέρω επεξηγήσεις. Η απάντηση του Καραμήτσου όταν ερωτήθηκε για το περιεχόμενο του διαλόγου ήταν πως επρόκειτο για «μια φιλική συνομιλία του 2012 για να μπουν βιβλία ως προσφορές σε μια νέα -υπό έκδοση τότε- εφημερίδα» η οποία «παρουσιάζεται με απίστευτη δόση φαντασίας σαν ύποπτη συναλλαγή». Ενδιαφέρον στοιχείο βέβαια είναι πως, όπως κατήγγειλε το 2016 ο Ανδρέας Βγενόπουλος όταν και έπεσε θύμα εκβιασμού σε διαφορετική υπόθεση, ο όρος «βιβλία» είχε χρησιμοποιηθεί για να εννοηθεί ο χρηματισμός. Κάτι τέτοιο παρ' όλα αυτά δε σημαίνει πως ισχύει και στην περίπτωση του Ιουνίου του ’12.

• 18 Ιουλίου 2012: Ο κοριός της ΕΥΠ καταγράφει τηλεφωνική συνομιλία ανάμεσα στη σημερινή βουλεύτρια της Νέας Δημοκρατίας Άννα Καραμανλή και στο πρώην στέλεχος της ΠΑΕ Ολυμπιακός Αιμίλιο Κοτσώνη, η οποία δημοσιεύθηκε μόλις το καλοκαίρι του 2017 από το Documento. Στη συνομιλία αυτή, που φέρεται να έλαβε χώρα έναν περίπου μήνα μετά την εκλογή της στο κοινοβούλιο, η Άννα Καραμανλή δείχνει την έντονη δυσφορία της στο πρόσωπο του «Βαγγέλα» γιατί κατά την άποψή της δε στήριξε την υποψηφιότητά της, αλλά αυτή των Παναγιωτόπουλου Παναγιώτη, Γεράσιμου Γιακουμάτου στη Β’ Αθηνών και του Αρβανιτόπουλου Κωνσταντίνου στην Α’ Πειραιά.

• 11 Μαϊου 2014: Μία μόλις εβδομάδα πριν από τον πρώτο γύρο των αυτοδιοικητικών εκλογών, η τότε υποψήφια και μετέπειτα περιφερειάρχης Ρένα Δούρου συναντάται με το Βαγγέλη Μαρινάκη σε ταβέρνα του Πειραιά. Η θέση και των δυο πλευρών ήταν πως η συνάντηση ήταν τυχαία και δεν εστίαζε σε καμιά είτε άμεση είτε έμμεση υποστήριξη της υποψηφιότητάς της.

• 12 Μαϊου 2014: Στις αυτοδιοικητικές εκλογές του 2014 ο Βαγγέλης Μαρινάκης ήταν υποψήφιος δημοτικός σύμβουλος στον Πειραιά με την παράταξη «Πειραιάς Νικητής», με υποψήφιο δήμαρχο το Γιάννη Μώραλη. Ο Μώραλης είναι ένας άνθρωπος πολιτικά προερχόμενος από το χώρο του ΠΑΣΟΚ (ο πατέρας του ήταν συνιδρυτής του κόμματος και είχε διατελέσει μάλιστα βουλευτής και υφυπουργός) και δεξί χέρι του Μαρινάκη στα του Ολυμπιακού. Το βράδυ λοιπόν της Δευτέρας η Φώφη Γεννηματά, ο Γιάννης Μανιάτης και ο Φίλιππος Σαχινίδης δήλωσαν δημόσια τη στήριξή τους τόσο στο δημοτικό συνδυασμό όσο και στο πρόσωπό του υποψηφίου δημάρχου. Το αποτέλεσμα ήταν στο δεύτερο γύρο ο Γιάννης Μώραλης να εκλεγεί δήμαρχος Πειραιά και ο Βαγγέλης Μαρινάκης δημοτικός σύμβουλος.

• 17 Οκτωβρίου 2014: Είναι η περίοδος της πολιτικής αστάθειας και της συζήτησης για το ποιος θα είναι ο υποψήφιος για Πρόεδρος της Δημοκρατίας από πλευράς Αντώνη Σαμαρά. Οι δημοσκοπήσεις έδειχναν το ΣΥ.ΡΙΖ.Α. να προηγείται της Νέας Δημοκρατίας, με τη δεύτερη να προσπαθεί να λύσει το γρίφο των 180 απαιτούμενων κοινοβουλευτικών ψήφων για ανάδειξη Προέδρου. Σε ανύποπτη στιγμή δημοσιεύεται άρθρο της «Repubblica» που ισχυρίζεται ότι ο πρωθυπουργός σκέφτεται για υποψήφιό του το Βαγγέλη Μαρινάκη. Ο λόγος είναι πως προσμένει στις ψήφους των οπαδών του Ολυμπιακού μιας και το σενάριο των πρόωρων εκλογών μοιάζει πιο ορατό από ποτέ. Το άρθρο της ιταλικής εφημερίδας δε διαψεύστηκε μα ούτε και επιβεβαιώθηκε. Η διαφορά του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. από τη Νέα Δημοκρατία στον Πειραιά (Α’ Πειραιά: 4.8% πάνω ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α., Β’ Πειραιά:  23.09% πάνω ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α.) στις εκλογές του Ιανουαρίου του 2015 αναδεικνύει τη λογική βάση μιας ενδεχόμενης (υπαρκτής τελικά ή όχι) τέτοιας επιλογής.

• 24 Ιουνίου 2017: Ο Δημήτρης Σταθάκης, πρώην υποψήφιος αντιπεριφερειάρχης Χανίων με την παράταξη της Χρυσής Αυγής και αποχωρήσας από αυτήν, κατήγγειλε από το λογαριασμό του στο facebook ούτε λίγο ούτε πολύ το ναζιστικό κόμμα ως υποχείριο του Μαρινάκη και του «Μητσοτακέικου». Παρότι παρόμοιες καταγγελίες έχουν γίνει και στο παρελθόν στον τύπο, είναι ίσως η πρώτη φορά που (πρώην) μεσαίο στέλεχος του κόμματος προχωρά σε τέτοιου είδους δήλωση.

Η επικρατούσα ηθική νόρμα επιβάλλει το δίκιο της θέσης του αμυνόμενου απέναντι σε αυτήν του επιτιθέμενου. Έτσι λοιπόν όταν θέλει κάποιος να επιτεθεί στον αντίπαλό του χωρίς να απολέσει το ηθικό του πλεονέκτημα, είναι αναγκασμένος να δημιουργήσει μια αφορμή και να ισχυριστεί δημόσια πως αμύνεται παρά επιτίθεται. Αυτή φαίνεται πως είναι η τακτική του Βαγγέλη Μαρινάκη όταν κηρύττει τον πόλεμο στην τωρινή κυβέρνηση ξεχνώντας την προσπάθειά του να αποκτήσει διαύλους επικοινωνίας μαζί της στο παρελθόν.

Υποστηρίζει μάλιστα πως στον αγώνα που δίνει απέναντι στο διεφθαρμένο σύστημα, το μόνο που θα έπρεπε να του χρεωθεί είναι πως μοναδική του έγνοια είναι η προάσπιση των δικαιωμάτων του Ολυμπιακού. Είναι σχεδόν συγκινητική η προσπάθεια του επιχειρηματία να ταυτίσει τα προσωπικά του συμφέροντα με εκείνα του κόσμου της ομάδας, μιας ομάδας παράλληλα που η διοίκηση τα χρόνια της κρίσης έχει ακολουθήσει τη λογική του «no politica». Παρά τη φτωχοποίηση της μεγάλης πλειοψηφίας του ελληνικού λαού και την κατάργηση εργασιακών και επαγγελματικών δικαιωμάτων, η διοίκηση του Ολυμπιακού έχει κατορθώσει να κρατήσει εις το έπακρο ίσες αποστάσεις από όλους και από όλα. Κάτι τέτοιο βέβαια έως ότου να έρθει το «κακό» και να της χτυπήσει την πόρτα. Τότε η επιλογή είναι να βάλει πλάτη ο κόσμος και να χρησιμοποιηθεί ως κυματοθραύστης στις αναταράξεις που έρχονται. Άλλωστε αυτό που δεν όρισε ποτέ επακριβώς ο Βαγγέλης Μαρινάκης είναι τι κοινά συμφέροντα θα μπορούσε να έχει ο μέσος οπαδός-εργαζόμενος των 700 ευρώ με τον εκατομμυριούχο εφοπλιστή που φοροαποφεύγει μέσω τραπεζικών λογαριασμών σε Λουξεμβούργο και Ιρλανδία;

Η εμπειρία έχει δείξει πως το κεφάλαιο και οι εκπρόσωποί του έχουν αντιθέσεις  μεταξύ τους αλλά και ανάμεσα στα συμφέροντά τους. Αποτέλεσμα αυτού πάντα να υπάρχουν ολιγάρχες που στηρίζουν μια κυβέρνηση απέναντι σε κάποια άλλη. Αυτήν την περίοδο η κυβέρνηση των ΣΥ.ΡΙΖ.Α.-ΑΝ.ΕΛ. δείχνει το πιο εκλεπτυσμένο της πρόσωπο σε Μελισσανίδη και Σαββίδη, ενώ ο Μαρινάκης παραμονεύει στη γωνία μέχρι να έρθει στην κυβέρνηση το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας. Παρ' όλα αυτά οι συσχετισμοί είναι ρευστοί και κανείς δεν μπορεί να προεξοφλήσει τι θα πρέπει να περιμένουμε σε βάθος χρόνου.

Ίσως τελικά ο Μαρινάκης να είναι ένας σύγχρονος επαναστάτης. Ίσως ο σκοπός του να είναι να αλλάξει ριζικά αυτό το άδικο σύστημα, αυτό το «βρώμικο περιβάλλον», αυτήν τη «χούντα». Ένα όμως είναι σίγουρο. Η επανάσταση του Μαρινάκη δεν πρόκειται να φέρει δικαιοσύνη, δεν πρόκειται να φέρει κάθαρση αλλά ούτε και δημοκρατία. Η επανάσταση του Μαρινάκη μόνο πόνο μπορεί να φέρει στους πολλούς και στους αδύναμους.