Είναι το DNA του τρομονόμου και παραμένει πράξη

του Θάνου Καμήλαλη

Την περασμένη εβδομάδα, πέντε βουλευτές του ΚΚΕ (Συντυχάκης, Παφίλης, Γκιόκας, Κανέλλη και Κατσώτης) κατέθεσαν δύο τροπολογίες σχετικά με το άρθρο 187 Α του Ποινικού Κώδικα, το γνωστό και ως τρομονόμο, που εδώ και χρόνια χρησιμοποιείται ως εργαλείο τρομολαγνικών διώξεων και έχει αποτέλεσμα δικαστικές περιπέτειες χρόνων για ανθρώπους (αναρχικών κυρίως πεποιθήσεων) που στοχοποιούνται από την αστυνομία ως δήθεν «τρομοκράτες», πριν τελικά αθωωθούν, ή καταδικάζονται με εξοντωτικές, παράλογες ποινές. Η πρώτη τροπολογία προέβλεπε την κατάργηση του τρομονόμου και, όπως αναμενόταν, απορρίφθηκε από την κυβέρνηση.

Η δεύτερη όμως, έθετε ζητήματα αυτονόητα για ένα Κράτος Δικαίου, σχετικά με τα όρια, τη διαφάνεια της χρήσης DNA ως στοιχείου ενοχής ενός κατηγορουμένου, αλλά και τα δικαιώματα και τις δικλίδες ασφαλείας του ίδιου απέναντι σε πιθανές αυθαιρεσίες των αρχών, οι οποίες σε τέτοιες περιπτώσεις έχουν αποδειχθεί εξαιρετικά επιρρεπείς.

Συνοπτικά, η τροπολογία προέβλεπε:

• Περιορισμό της δυνατότητας λήψης γενετικού υλικού και ανάλυσης του DNA μόνο στα κακουργήματα με χρήση βίας και τα εγκλήματα που στρέφονται κατά της γενετήσιας ελευθερίας, ενώ αν αυτή αφορά τον ίδιο τον κατηγορούμενο διατάσσεται με απόφαση του δικαστικού συμβουλίου και μάλιστα με ειδικά αιτιολογημένη απόφασή του. Μάλιστα «η ανάλυση περιορίζεται αποκλειστικά στα δεδομένα που είναι απολύτως αναγκαία για τη διαπίστωση αυτή και διεξάγεται σε κρατικό ή πανεπιστημιακό εργαστήριο που διαθέτει τα εχέγγυα επιστημονικής εγκυρότητας και τεχνικής επάρκειας. Την ανάλυση του DNA του δικαιούται να ζητήσει και ο ίδιος ο κατηγορούμενος για την υπεράσπισή του»
• Σε περίπτωση που έχει ζητηθεί η επανάληψη της ανάλυσης του DNA από το πρόσωπο από το οποίο έχει ληφθεί το γενετικό υλικό και η επανάληψη είναι για οποιονδήποτε λόγο αδύνατη, το πόρισμά της δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την καταδίκη του κατηγορουμένου, ενώ απαγορεύεται ρητά η αποθήκευση και χρήση του ληφθέντος γενετικού υλικού καθώς και των γενετικών αποτυπωμάτων για οποιονδήποτε άλλο σκοπό, εκτός από το συγκεκριμένο για τον οποίο διατάχθηκαν.
• Καθορίζεται η διαδικασία καταστροφής του γενετικού υλικού και των γενετικών αποτυπωμάτων, η αρμοδιότητα της οποίας ανατίθεται στο αρμόδιο δικαστικό συμβούλιο, που είχε διατάξει την ανάλυση
• Η ταυτοποίηση του γενετικού υλικού κατηγορουμένου σε πειστήριο, αντικείμενο ή πρόσωπο δεν είναι από μόνη της αρκετή για την καταδίκη του κατηγορουμένου.
• Ορίζονται συγκεκριμένες προθεσμίες στη διαδικασία της ανάκρισης, ώστε να υπάρχει επαρκής χρόνος στον κατηγορούμενο για το διορισμό τεχνικού συμβούλου από αυτόν καθώς και την ενημέρωσή του πριν από κάθε πράξη λήψης, ανάλυσης ή ταυτοποίησης του DNA του.

Η κυβέρνηση απέρριψε και την παραπάνω τροπολογία. Τα αντεπιχειρήματα δεν τα μάθαμε ποτέ, γιατί ο υπουργός Δικαιοσύνης, Σταύρος Κοντονής, απέφυγε να τοποθετηθεί, περιοριζόμενος, μετά τις διαμαρτυρίες του ειδικού αγορητή του ΚΚΕ, Μανώλη Συντυχάκη, να αναβάλλει το θέμα για όταν συζητηθεί ο ποινικός κώδικας «όχι αποσπασματικά αλλά με έναν τρόπο συνολικό».

Πρόκειται για τον ίδιο υπουργό που είχε χαρακτηρίσει «δυσάρεστη έκπληξη» τις καταδικαστικές αποφάσεις για Ηριάννα και Περικλή, ζητώντας το σκεπτικό των αποφάσεων από το Εφετείο «αφήνοντας αιχμές», μετά την απόρριψη της αίτησης αποφυλάκισης, για «τους δικαστές που κάνουν και λάθη». Και φυσικά, την προσχηματική του συμπαράσταση στην Ηριάννα δεν είχε εκφράσει μόνο ο Σταύρος Κοντονής:

«Για την κατηγορία που της αποδίδεται, δηλαδή της ανεύρεσης βιολογικού υλικού σε γεμιστήρα εκτός όπλου, η κατηγορούμενη προσκόμισε τεχνική έκθεση του διορισμένου πραγματογνώμονα Γεώργιου Φιτσιάλου, διδάκτορα Μοριακής Βιολογίας και Γενετικής του Πανεπιστημίου Nice Sophia Antipolis της Γαλλίας, γενικού διευθυντή του Ευρωπαϊκού Κέντρου Γενετικής και Ταυτοποίησης DNA, ο οποίος ειδικεύεται στην ανάλυση/ταυτοποίηση DNA (εγκληματικές έρευνες, αστικές υποθέσεις) και συμπεριλαμβάνεται στους καταλόγους πραγματογνωμόνων των ελληνικών δικαστηρίων, η οποία καταλήγει στο συμπέρασμα ότι σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να γίνει ταυτοποίησή της με το επίμαχο μερικό γενετικό προφίλ. O πραγματογνώμονας επισημαίνει στην έκθεσή του ότι σημειώθηκαν «τραγικά λάθη, σοβαρές ελλείψεις και σημαντικές αποκλίσεις από τους κανόνες που έχει θεσπίσει η διεθνής επιστημονική κοινότητα για την ανάλυση DNA δειγμάτων εγκληματολογικού χαρακτήρα».

Όλα τα παραπάνω είναι ακριβή. Επίσης, όλα τα παραπάνω είναι από κοινή δήλωση 15 Βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ, τον Ιούνιο του 2017, που διαμαρτύρονταν για την «πρωτοφανή αυτή απόφαση που έχει συγκλονίσει το νομικό και δικαστικό κόσμο της χώρας».

Για την Ηριάννα δεν υπάρχει κανένα στοιχείο που να τη συνδέει με το κατηγορητήριο, εκτός από το μερικό δείγμα DNA που βρέθηκε στον γεμιστήρα ενός όπλου, ταυτοποίηση που αμφισβητειται από εκατοντάδες επιστήμονες διεθνώς και μάλιστα, όταν ζητήθηκε επανεξέταση, η απάντηση ήταν αρνητική γιατί «το δείγμα είχε τελειώσει». Είναι επομένως, μαζί με τον Περικλή, τα χαρακτηριστικά παραδείγματα για το πού μπορεί να φτάσει η αυθαιρεσία του τρομονόμου. Γιατί είναι πολύ εύκολο για μία κυβέρνηση να αποδίδει τις προκλητικές δικαστικές αποφάσεις σε ιδεοληψίες των δικαστών και σε «λάθη», αλλά επιμελώς αποφεύγει να αναγνωρίσει ότι κάθε δικαστής πατάει, έστω ελάχιστα, στο υπάρχον νομοθετικό πλαίσιο.

Ένα πλαίσιο που, όπως έχει αποδειχθεί, είναι ακριβώς αυτό που θεωρητικά προσπαθεί να αντιμετωπίσει. Εγκληματικό και τρομοκρατικό. Ένα πλαίσιο που μπορεί να κλείσει στη φυλακή για 5 χρόνια έναν αθώο, όπως τον Τάσο Θεοφίλου, ή να καταδικάσει για 13 χρόνια την Ηριάννα για μία υπόθεση χωρίς κανένα άλλο στοιχείο εκτός του «μερικού DNA». Ένα πλαίσιο που η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ αρνείται να αλλάξει έστω και στο ελάχιστο, ώστε τουλάχιστον, ακόμα κι αν δεν βοηθήσει στην υπόθεση της Ηριάννας και του Περικλή, «να μην μπορεί ο οποιοσδήποτε να πάει να βάλει μια τρίχα σε ένα όπλο και να τυλίξουν κάποιον σε μια κόλλα χαρτί και να τον πάνε στη φυλακή» όπως ανέφερε σωστά στη Βουλή ο Μανώλης Συντυχάκης. Αντίθετα μάλιστα, πριν από περίπου έναν χρόνο, στη δημόσια διαβούλευση για άσχετο νομοσχέδιο, είχαν εμφανιστεί «από μόνες τους» πέντε νέες παράγραφοι του τρομονόμου, που αφορούσαν όποιον και όποια «δημόσια με οποιονδήποτε τρόπο προκαλεί η διεγείρει» σε μια σειρά πράξεων. Οι διατάξεις αυτές, που θεωρήθηκαν από πολλούς ποινικοποίηση του δημοσίου λογου, αποσύρθηκαν από τον Κοντονή, μετά τις έντονες αντιδράσεις.

Όσο ένα τέτοιο πλαίσιο, αυταρχικό, παράλογο και πολλές φορές κανιβαλιστικό, δεν αλλάζει (από μια κυβέρνηση που ολοφάνερα πλέον δεν θέλει να το αλλάξει) απλά περιμένουμε την επόμενη Ηριάννα, την επόμενη «σοκαριστική» απόφαση της Δικαιοσύνης. Πριν μερικές μέρες μάλιστα, ο τρομονόμος απέδειξε ότι… δεν γνωρίζει αδιέξοδα. Αθώοι για την κατηγορία της ένταξης σε τρομοκρατική οργάνωση, λόγω έλλειψης στοιχείων, κρίθηκαν τελικά ένοχοι για «τρομοκρατία», ως «ατομικοί τρομοκράτες».

Και μπροστά σε όλη αυτήν την αδικία, που ουσιαστικά στοχοποιεί ανθρώπους και εκδικείται για τα πολιτικά τους φρονήματα, η κυβέρνηση, η δήθεν συμπάσχουσα, η πρώην αρωγός για τα στοιχειώδη δικαιώματα κρατουμένων (π.χ. υπόθεση άδειας Νίκου Ρωμανού), επιλέγει να μην κάνει ούτε τα αυτονόητα, όπως στο θέμα του DNA. Δεν προκαλεί έκπληξη (η συζήτηση π.χ. για τον Σωφρωνιστικό Κώδικα είναι ακόμη νωπη), αλλά είναι χρήσιμη ανάμνηση, στις επόμενες, καταγγελτικές, «δηλώσεις συμπαράστασης»