Η συζήτηση μαζί του ήταν -αρχικά- ευχάριστη.  Εκθείαζε τη Σενεγάλη, τις μουσικές της, τις όμορφες γυναίκες της και το πόσο εύκολη και χαλαρή είναι η ζωή εδώ. Σε κάποια στιγμή τον διέκοψα και του είπα: ναι για εμάς εδώ που ερχόμαστε με τα ευρώ είναι πράγματι εύκολο. Ερχόμαστε όποτε θέλουμε και φεύγουμε όποτε βαρεθούμε. Οι ντόπιοι όμως δεν μπορούν να κάνουν το ίδιο.

Η έκφραση του άλλαξε. Να πάνε πού; μου είπε σχεδόν φωνάζοντας. Ξέρεις πόσους Αφρικανούς έχουμε στη Γαλλία; Δεν μπορούν να έρθουν όλοι.

Και εσύ τι κάνεις εδώ; του απάντησα. Μάλλον άγγιξα ευαίσθητο σημείο γιατί τινάχτηκε σαν να τον χτύπησε ηλεκτρικό ρεύμα.

Εγώ; Εγώ εργάζομαι, αγόρασα σπίτι, δεν είμαστε το ίδιο.

Και ποια ακριβώς είναι η διαφορά σας; του αντιγύρισα. Στο σημείο αυτό η συζήτηση άρχισε να ξεφεύγει. Ο Γάλλος εκνευρίστηκε και μου είπε ότι δεν ξέρω για ποιο πράγμα μιλάω ενώ εκείνος τους έχει ζήσει τους «μαύρους» (les noirs) και ξέρει γιατί πρόκειται.

Δεν καταλαβαίνεις – είπε. Όλα εδώ είναι συναλλαγή, αυτοί πουλάνε και εμείς αγοράζουμε. Το παιχνίδι είναι αυτό, είτε σου αρέσει είτε όχι.

Χαμογέλασα, ήπια μια γουλιά από τη μπύρα μου και άρχισα να παρατηρώ γύρω μου. Το μπαρ ήταν γεμάτο ντόπιους και τουρίστες. Μερικές λευκές γυναίκες συνοδεύονταν από τους Αφρικανούς φίλους τους ενώ άλλες- οι περισσότερες- λικνίζονταν στους ρυθμούς της μουσικής , ρίχνοντας λάγνες ματιές στους γεροδεμένους νεαρούς με τα ράστα που κάθονταν στο μπαρ.

Ψηλόλιγνες Σενεγαλέζες, ντυμένες με προκλητικά ρούχα  και έντονο μακιγιάζ χόρευαν προσπαθώντας να τραβήξουν την προσοχή των αντρών.

Η βραδιά φαινόταν πολλά υποσχόμενη για όλους.

Αναρωτιόμουν τι να έψαχναν όλοι αυτοί. Ήταν τελικά οι σχέσεις μας με τους ντόπιους μια  συναλλαγή; Ξαφνικά θυμήθηκα όλες τις φορές που μου έχουν ζητήσει λεφτά. Μήπως λοιπόν είχε δίκιο ο Γάλλος;

Η Αφρική είναι η γη της επαγγελίας για τους δυτικούς. Ό,τι μας λείπει, από πρώτες ύλες μέχρι εξωτικά φρούτα και από παιδιά για υιοθεσία μέχρι αθλητές για τις εθνικές μας ομάδες, θα το βρούμε εδώ. Παίζουμε το παιχνίδι αυτό, αρκεί να ελέγχουμε τους όρους του. Είναι λοιπόν μια συναλλαγή; Και κυρίως, είναι μια τίμια συναλλαγή όπου και τα δύο μέρη έχουν τα ίδια δικαιώματα;

Θέλεις να νιώσεις σωτήρας για να ικανοποιήσεις τις συναισθηματικές σου  ανάγκες; Έλα να γίνεις εθελοντής σε κάποια οργάνωση, να σκάψεις πηγάδια, να χτίσεις κάνα τοίχο σε κάποιο σχολείο, να χαϊδέψεις και μαύρα παιδάκια και να σε θαυμάζουν όλοι στα σόσιαλ.

Θέλεις ανθρωπιστική καριέρα; Άπλετες οι ευκαιρίες στην Μαύρη Ήπειρο, όπου όλο και κάποιος πόλεμος, κάποια επιδημία, κάποια φυσική καταστροφή θα υπάρχει. Ο παράδεισος των ΜΚΟ και των διεθνών οργανισμών είναι εδώ. Λεφτά υπάρχουν…

Είσαι Κινέζος επενδυτής; Οι αναδυόμενες οικονομίες της Αφρικής σε περιμένουν, τα συμβόλαια υπογράφονται γρήγορα χωρίς πολλές ερωτήσεις και ο πλούτος αλλάζει χέρια ταχύτατα.

Και αν δεν είσαι τίποτα από όλα αυτά, αλλά είσαι νέος ή μεσήλικας βαρέθηκες την άχρωμη ζωή στον παγωμένο βορά, η σύνταξη σου ή ο μισθός σου θα σου επιτρέψει να ζήσεις το όνειρο σου εδώ. Έστω και αν διαρκέσει όσο μια εβδομάδα διακοπών. Οι ντόπιοι θα σου πουλήσουν αγάπη και εσύ θα πουλήσεις το όνειρο της καλύτερης ζωής.

Είναι όλα αυτά μια τίμια συνναλαγη; Μήπως τέτοια ήταν και το δουλεμπόριο; Τότε που χιλιάδες ευρωπαίοι εγκαταστάθηκαν εδώ και παράλληλα εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι μεταφέρθηκαν βίαια από την Αφρική για να εργαστούν ως σκλάβοι στις φυτείες του Νέου Κόσμου. Μέχρι το 1850 είχαν μεταφερθεί  στην Αμερική περίπου 12 εκατομμύρια αφρικανοι- και τουλάχιστον 6 εκατομμύρια στην Ευρώπη.

Θα μου πει κάποιος ότι η δουλεία προϋπήρχε της έλευσης των Ευρωπαίων και αποτελούσε ένα αναπόσπαστο κομμάτι στη δομή και ιεραρχία των προ-καπιταλιστικών κοινωνιών. Στην εποχή της αποικιοκρατίας όμως γίνεται  η κινητήριος δύναμή για τη δημιουργία των αυτοκρατοριών της εποχής οι οποίες έθεσαν τις βάσεις για μια παγκόσμια οικονομία όπου οι δούλοι αποτελούσαν κεφάλαιο για την ανάπτυξη και συσσώρευση πλούτου. Οι σκλάβοι ήταν εμπορικά αγαθά τα οποία διακινούνταν σε τεράστιες αποστάσεις, αποτελούσαν ατομική ιδιοκτησία και η σκληρή μεταχείρισή τους αποσκοπούσε στο να αυξήσει το κέρδος παραγωγής από την εκμετάλλευσή τους. Η δουλεία έχτισε τις βάσεις για την Βιομηχανική Επανάσταση στην Ευρώπη του 18ου και 19ου  αιώνα.

Ήταν και αυτό μια συναλλαγή; Και αν ήταν τι κέρδισαν οι αφρικανικές χώρες; Και κυρίως τι κερδίζουν σήμερα από όλους εμάς που ερχόμαστε εδώ πέρα φορώντας κάθε φορά και διαφορετικό μανδύα;

Τα ερωτήματα ήταν πολλά για μια απλή βραδιά που απλά ήθελα να γιορτάσω τα γενέθλια μου σε ένα μπαρ με πολλή ρεγκε μουσική και αλκοόλ. Τα σώματα λικνίζονταν γύρω μου και συνέχιζα να αναρωτιέμαι ποιος είναι το θύμα και ποιος ο θύτης.

Ίσως τελικά όλοι να είμαστε και θύματα και θύτες ταυτόχρονα.