Η Ντόνα Ζάκερμπεργκ είναι φιλόλογος με διδακτορικό από το Πρίνστον, η οποία διευθύνει ένα από τα πιο ενδιαφέροντα διαδικτυακά περιοδικά για τη σχέση της αρχαιότητας με τις σύγχρονες πολιτικές αναζητήσεις, το Eidolon. Το βιβλίο της Not All Dead White Men (Harvard University Press, 2018) εκδόθηκε τον Οκτώβριο του περασμένου έτους και έχει ήδη προκαλέσει μια έντονη συζήτηση, ακαδημαϊκή αλλά και δημοσιογραφική, για το θέμα του, που είναι ο διαδικτυακός μισογυνισμός που εμπνέεται από την κλασική αρχαιότητα.

Με δεδομένο ότι η ελληνική ακροδεξιά εμπνέεται φανερά και ρητά από την ελληνική αρχαιότητα, έχει ακόμη μεγαλύτερο ενδιαφέρον για μας ένα βιβλίο για το πώς η αμερικανική ακροδεξιά μελετά (βαθιά ή επιφανειακά, είναι αδιάφορο) τους Στωικούς και τον Οβίδιο και τους παραθέτει σε κείμενα που ξεχειλίζουν μισογυνικό πάθος.

Συναντηθήκαμε στο ξενοδοχείο όπου διέμενε στη Βοστώνη για να παρουσιάσει το βιβλίο της σε ένα βιβλιοπωλείο, και κανονίσαμε να μιλήσουμε για τον φεμινισμό, την ακροδεξιά και την αρχαιότητα.

Η Ντόνα Ζάκερμπεργκ έχει υπάρξει η ίδια στόχος επίμονων επιθέσεων στο διαδίκτυο, στις οποίες έχει βεβαίως παίξει ρόλο και το οικογενειακό επώνυμο που τη συνδέει με τον αδερφό της, αλλά το βιβλίο δεν είναι μια προσωπική μαρτυρία για αυτά. Είναι μια καταγραφή της ακροδεξιάς πρόσληψης της αρχαιότητας, η οποία εκτιμώ ότι έχει το πρόσθετο ενδιαφέρον πως εστιάζει όχι στα σημεία στα οποία οι έξαλλοι λιβελλογράφοι του διαδικτύου κάνουν λάθος, μια που συμφωνώ μαζί της πως αυτή η κριτική έχει πάντα μικρή σημασία, αλλά στα σημεία στα οποία η ίδια η δική μας σχέση με τα αρχαία γράμματα εγκυμονεί τους ίδιους κινδύνους.

Η πίστη στην ανωτερότητα του «Δυτικού Πολιτισμού» δεν είναι αποκλειστικό προνόμιο της άκρας δεξιάς, στη μάχη της εναντίον των άλλων, «υποδεέστερων» πολιτισμών. Είναι μια πεποίθηση βαθιά ριζωμένη και στις πιο κοινές αντιλήψεις για τη μελέτη της αρχαιότητας. Οι υπερσυντηρητικές θέσεις του Victor Davis Hanson έχουν περάσει απαρατήρητες στην Ελλάδα, καθώς έχει κυριαρχήσει η αγωνία για τη μοίρα των αρχαίων Ελληνικών, όπως αποτυπώνεται στο βιβλίο του Ποιος σκότωσε τον Όμηρο;

Αυτό το παιχνίδι των πολλαπλών κατόπτρων, λοιπόν, που περνά από ένα φεμινιστικό διαδικτυακό περιοδικό, μια εκτενή φιλολογική μελέτη με έντονο πολιτικό προβληματισμο, τις αναπαραστάσεις των αρχαίων γραμμάτων στον φεμινισμό ή την άκρα δεξιά, χρησιμεύει προκειμένου να μπορούμε να σκεφτούμε κι εμείς τη σχέση μας με το παρελθόν μας, τα κριτήρια με τα οποία υπερασπιζόμαστε ή δεν υπερασπιζόμαστε τη διδασκαλία των αρχαίων γραμμάτων, τη μοναδικότητά τους και την αξία τους.

*Αυτό είναι το πρώτο μέρος της συνέντευξης, σε λίγες μέρες θα ακολουθήσει και η υπόλοιπη.

Είμαστε στη Βοστόνη με την Ντόνα Ζάκερμπεργκ, και ξεκινώντας θα ήθελα να σε ευχαριστήσω γι’ αυτή τη συνέντευξη στο TPP.

Εγώ ευχαριστώ για τη συζήτηση.

Αν έλεγα ότι αυτό το βιβλίο πραγματεύεται τον μισογυνισμό και τους κλασικούς, θα ήταν μια δίκαιη αποτίμηση του τι προσπαθείς να κάνεις;

Θα ήταν αρκετά δίκαιη. Πραγματεύεται ένα συγκεκριμένο είδος μισογυνισμού.Τον μισογυνισμό στο διαδίκτυο, τον ψηφιακό μισογυνισμό και τις συγκεκριμένες ακροδεξιές διαδικτυακές κοινότητες οι οποίες παρακινούνταν και χαρακτηρίζονταν από τον μισογυνισμό όταν ξεκίνησα αυτό το έργο το 2015. Ωστόσο αργότερα, όταν έγραφα αυτό το βιβλίο το 2016, άρχισε να πραγματεύεται όχι μόνο τον μισογυνισμό αλλά και την ακροδεξιά.

Ναι, φαίνεται ότι αυξάνονται δραματικά. Οι αριθμοί είναι αποκαρδιωτικοί – τουλάχιστον από τη δική μας οπτική.

Είναι, πράγματι. Φαίνεται ότι έχουν διπλασιαστεί τα τελευταία δύο χρόνια. Μιλάμε για εξαψήφιο αριθμό.

Θεωρείς ότι τους δίνεται περισσότερη προσοχή απ’ όση τους αναλογεί; Κάποιοι ισχυρίζονται ότι αφιερώνοντας ένα ολόκληρο βιβλίο στα διαδικτυακά τρολ, τους δίνουμε δυσανάλογη προσοχή. Τι απαντάς σε αυτό;

Το σκέφτομαι συνεχώς. Θεωρώ ότι είναι πολύ δύσκολο να τους αγνοήσει κανείς, γιατί λειτουργούν υποχθόνια, εισβάλλουν σε όλες τις μορφές του διαδικτυακού διαλόγου, κάποιες φορές σού δίνεται η αίσθηση ότι βρίσκονται παντού. Έτσι, προσπαθώντας να καταλάβουμε ακριβώς ποιοι είναι  και πώς λειτουργούν, θεωρώ πως, ως ένα βαθμό, ευαισθητοποιείται η κοινή γνώμη, δίνοντάς τους βέβαια μαζί και περισσότερη αναγνωρισιμότητα, αλλά θεωρώ ότι ελαχιστοποιεί και τη δύναμη που παίρνουν από την απρόβλεπτη στρατηγική τους.

Θα έλεγα ότι κάτι τέτοιο έχει επίσης να κάνει με το ότι αυτές οι ιδέες βρίσκονται γύρω μας και με λιγότερο προφανείς τρόπους, διάσπαρτες σε πλατφόρμες που δεν είναι  εξίσου σοκαριστικό να τις διαβάζεις.

Ακριβώς. Οπότε όταν ξεκίνησα αυτό το πρότζεκτ πιστεύω πως έψαχνα αυτές τις ιδέες που βρίσκονταν στις σκοτεινές γωνίες του ίντερνετ, μέσα σε αυτές τις κοινότητες, αλλά τώρα έχουν αλλάξει. Έχουν αναπτυχθεί, αλλά επίσης έχουν διασπαστεί, δεν είναι στην καλύτερή τους εποχή.

Όμως οι ιδέες που εκφράζουν έχουν κανονικοποιηθεί, ειδικά στο Fox News. Έτσι, υπάρχει ένας δημοσιογράφος στο Fox News, ο Tucker Carlson, και υπάρχει και η Daily Stormer, μια ξεκάθαρα νεοναζιστική έκδοση. Είναι σαφές ότι αυτοί και ο Tucker Carlson σκέφτονται ουσιαστικά τα ίδια πράγματα, απλώς η Daily Stormer έχει μια πιο επιθετική ρητορική.

Κατά τη διάρκεια των εκλογών είπαν ότι ο στόχος τους είναι να μετατοπίσουν το λεγόμενο «παράθυρο του Overton». Το παράθυρο του Overton είναι το εύρος των ιδεών που ανοιχτά θεωρούνται κοινωνικά αποδεκτές προκειμένου να τεθούν σε δημόσια συζήτηση. Και τον έχουν πετύχει αυτόν τον στόχο, να μετατοπίσουν το σύνολο των θεμάτων που επιτρέπεται να  συζητάει κανείς, σε σημείο που καμιά φορά ο κόσμος λέει «θέλουμε στ’ αλήθεια μη-λευκούς να έρχονται στη χώρα μας;» Δεν νομίζω πως αυτό είναι κάτι που πολλοί πολιτικοί αισθάνονταν άνετα να το πουν μέχρι πριν από λίγα χρόνια, δυστυχώς.

Θα συμφωνήσεις φαντάζομαι ότι κάτι παρόμοιο έχει επίσης συμβεί και με τα θέματα φύλου, ότι υπάρχουν ζητήματα που οι άνθρωποι νιώθουν πιο άνετα να τα συζητήσουν κατα τη διάρκεια της προεδρίας του Τραμπ.

Ναι, έτσι είναι. Θυμάμαι αμέσως μετά τις εκλογές, ένας από τους pickup artists (σ.τ.μ. διαδικτυακή κοινότητα ανδρών που στοχεύουν στην σεξουαλική επιτυχία στις σχέσεις τους με τις γυναίκες, στην πραγματικότητα πλατφόρμα έκφρασης του μισογυνισμού που αποτελεί το θέμα του βιβλίου), που είναι ένα από τα υποσύνολα που μελετάω, έγραψε ένα άρθρο στο οποίο έλεγε ότι τώρα, αν βαθμολογήσεις γυναίκες σε μια κλίμακα από το 1 ως το 10 και πεις πόσο ωραίες σου φαίνονται, ο κόσμος απλά θα πει ότι ακούγεσαι «προεδρικός».

Αυτό είναι ένα εντελώς καινούριο νόημα για το τι μπορεί να σημαίνει η λέξη «προεδρικός».

Δεν πιστεύω πως είχε δίκιο. Γιατί οι περισσότεροι άνθρωποι δεν σκέφτονται καν ότι ο Ντόναλντ Τραμπ ακούγεται προεδρικός, αλλά υπάρχει κατά βάθος μια εύστοχη παρατήρηση εκεί, ότι ο κόσμος νιώθει ότι του επιτρέπεται ή ότι ενθαρρύνεται να πει πράγματα που ένιωθε λιγότερο άνετα να πει στο παρελθόν.

Μετά την έκδοση ενός βιβλίου σκεφτόμαστε αναδρομικά για ζητήματα που θα μπορούσαμε να είχαμε χειριστεί διαφορετικά, πεδία που δεν καλύψαμε, που ίσως οι κριτικοί να κατάφεραν να αναδείξουν κάποια από αυτά, ίσως όχι. Οπότε, εν προκειμένω τι θα έκανες διαφορετικά;

Νομίζω ότι θα μπορούσα να ήμουν περισσότερο σαφής στον επίλογο σχετικά με τη χαρτογράφηση του φαινομένου, επειδή έχω την αίσθηση ότι πρόκειται για μια σημαντική μελέτη, για πολλούς λόγους. Κυρίως γιατί υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που έχουν άγνοια γι’ αυτή τη διαδικτυακή μισογύνικη πρόσληψη των κλασικών και πλέον μπορούν να αναφερθούν στο βιβλίο μου και να πουν ότι πράγματι αυτό είναι πρόβλημα. Αυτό το πρόβλημα υφίσταται, είναι πραγματικό, κι εγώ έκανα τη δουλειά εκ μέρους τους προκειμένου να το αναδείξω. Μπορούν να το βάλουν σαν υποσημείωση και να πουν «αυτό είναι ένα υπαρκτό πρόβλημα».

Το ζήτημα είναι ότι θεωρητικά μετά προχωράς και λες «τι θα κάνουμε γι’ αυτό». Ένα ζήτημα που έχω εντοπίσει τα τελευταία χρόνια, που ήταν ανησυχητικό για μένα, είναι ότι όταν ξεκίνησα αυτό το πρότζεκτ δεν μιλούσε κανείς για την ακροδεξιά και τις κλασικές σπουδές και θεωρούσαν ότι αυτό το σχέδιο ήταν κάπως παράλογο. Όμως μετά τις εκλογές κάπως άλλαξε αυτό, μέσα σε μια στιγμή, και έγινε πολύ σημαντικό. Τώρα υπάρχουν πραγματικά αρκετοί που εκπονούν εργασίες και μελέτες σε σχετικά θέματα και πιστεύω πως αυτό ήταν ένα πολύ θετικό βήμα, αλλά ανησυχώ ότι με αυτό το γύρισμα του εκκρεμούς χάσαμε την ευκαιρία να μιλήσουμε πιο σοβαρά για τους κλασικούς και το τι είναι αυτό που τους κάνει τόσο ελκυστικούς σε μισογύνηδες και λευκούς εθνικιστές. Για το ότι ο κόσμος πολύ άνετα θα πει «εντάξει, στους χειρότερους ανθρώπους στο ίντερνετ αρέσουν οι κλασικές σπουδές και αυτό είναι κακό» και είμαστε λιγότερο διατεθειμένοι να κοιτάξουμε τον εαυτό μας και να αναρωτηθούμε «θα μπορούσαμε να κάνουμε κάτι διαφορετικά»;

Οπότε, αυτό σημαίνει ότι θα μπορούσες να αναφέρεις κάποιες ιδέες και προκαταλήψεις που ενοχοποιούνται εξίσου για τα αντίστοιχα φαινόμενα, αλλά όχι με τον ίδιο προφανή τρόπο;

Να δώσω ένα παράδειγμα. Αναφέρω στο βιβλίο μου, πολλές φορές, ότι ειδικά η ακροδεξιά και οι συγγενείς ομάδες μελετούν πολύ τις ιδέες του «δυτικού πολιτισμού». Ήμουν λοιπόν πολύ σαφής σε αυτό, αλλά νομίζω πως θα μπορούσα να έχω πάει πιο βαθιά, αναφερόμενη όχι μόνο στο πως αυτοί χρησιμοποιούν τον όρο «δυτικός πολιτισμός», αλλά και πως οι κλασικιστές έχουν χρησιμοποιήσει τον ίδιο όρο και τι έχει σηματοδοτήσει για μας αυτό και πώς λειτουργούν αυτές οι δύο χρήσεις των όρων.

Σκεφτόμουν πως μια από τις περιπτώσεις που κάτι τέτοιο γίνεται ενδιαφέρον είναι όταν μερικές φορές οι ίδιοι ακριβώς άνθρωποι που θα επέκριναν τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιούμε τον όρο «κλασικός πολιτισμός» και θα μιλούσαν εναντίον του «ελληνικού θαύματος», θα υπερασπιστούν το επιστημονικό πεδίο τους  και τα επαγγελματικά τους δικαιώματα  επικαλούμενοι τα ίδια επιχειρήματα, λέγοντας ότι οπωσδήποτε πρέπει να διδάσκουμε τους κλασικούς γιατί αυτές είναι οι κλασικές σπουδές, χωρίς να συνειδητοποιούν ότι όταν πεις κάτι τέτοιο, ακούγεσαι πάρα πολύ σαν αυτούς που επικρίνεις στην ακαδημαϊκή σου δουλειά, και αυτό είναι παράλογο.

Ακριβώς. Είναι ένας από τους λόγους που επέμενα, όταν οι ανθρωποι με ρωτούσαν γιατί ασχολούμαι με τις κλασικές σπουδές, ότι πιστεύω πως είναι συναρπαστικό και περίεργο και γιατί απλά μου άρεσε η μελέτη τους. Το ξέρω πως δεν ακούγεται ιδιαίτερα πειστικό σε πολύ κόσμο να το πεις στους μαθητές σου… Παρολαυτά προσωπικά έχω την αίσθηση ότι θα είχαμε πολύ περισσότερους μαθητές αν επιμέναμε ακόμη περισσότερο στο στοιχείο του παράξενου. Υπάρχει κάτι σαν οικειοποίηση (domestication) του παρελθόντος όταν λέμε «αυτοί είναι ο δυτικός πολιτισμός», «εμείς είμαστε ο δυτικός πολιτισμός» και προσπαθούμε να αναδείξουμε αυτή τη συνέχεια, προσπαθώντας να δούμε τους εαυτούς μας καθρεφτισμένους στο παρελθόν με τον τρόπο που το κάνει η άκρα δεξιά. Πιστεύω πως υπάρχει πολύ περισσότερο ενδιαφέρον και ενδεχομένως και ευχαρίστηση στο να επισημάνουμε το πόσο παράξενο είναι το παρελθόν.

Αναφέρεις στο βιβλίο σου ότι αυτοί οι άνθρωποι δεν ενδιαφέρονται και πολύ όταν τους διορθώνεις τα λάθη τους και τα ακαδημαϊκά σου επιτεύγματα δεν τους εντυπωσιάζουν. Όμως τότε ποιος είναι ο παραλήπτης αυτού του μηνύματος; Διάβαζα σε μια συνέντευξή σου που έλεγες ότι μερικές φορές είναι σαν «διαδικτυακός αντίλαλος» (echo chamber), μιλάμε μεταξύ μας. Ποιος θα ήταν ο ιδεώδης αναγνώστης αυτού του βιβλίου;

Είναι αρκετοί οι αναγνώστες που έχω κατά νου. Μία κατηγορία είναι οι γυναίκες που προσπαθούν να κατανοήσουν γιατί υφίστανται επιθέσεις από τρολ στο διαδίκτυο, να κατανοήσουν τι συμβαίνει, πνευματικά, και να κατανοήσουν τις δυνάμεις, όχι απλώς που κινητοποιούν το Red Pill και την Alt-right, αυτό είναι μάλλον προφανές, αλλά πώς οι ίδιοι δικαιολογούν θεωρητικά τις πράξεις τους. Όλοι έχουν μια τάση να τους αντιμετωπίζουν σαν μια απίστευτα σατανική απειλή ή σαν κάτι τύπους που ζουν στο υπόγειο του πατρικού τους σπιτιού και δεν πρέπει να τους παίρνουμε στα σοβαρά. Δεν υπάρχει μέση λύση. Αυτό λοιπόν είναι εν μέρει αυτό που προσπαθώ να κάνω, να οπλίσω τους ανθρώπους με την κατανόηση των επιχειρηματολογικών στρατηγικών τους. Επίσης πιστεύω ότι υπάρχει αυτό το πεδίο κάπου στη μέση, για κάποιους που δεν έχουν ακόμη αποφασίσει, που μπορεί να ενδιαφέρονται για τις κλασικές σπουδές αλλά δεν ξέρουν τι ακριβώς είναι αυτό το ενδιαφέρον. Ελπίζω ότι μπορώ να απευθυνθώ σε κάποιους από αυτούς τους ανθρώπους και να τους κάνω να σκεφτούν τι σημαίνουν οι κλασικές σπουδές σήμερα, με έναν διαφορετικό τρόπο.

Νομίζω ότι μερικές φορές η αυθόρμητη αντίδραση των φιλολόγων όταν έρχονται αντιμέτωποι με αυτούς τους ανθρώπους είναι να πουν πως «οι κλασικές σπουδές δεν έχουν καμία σχέση με όλα αυτά». Δεν λέω ότι «δεν μπορείς να είσαι φεμινίστρια και φιλόλογος», που είναι μια άποψη με την οποία διαφωνείς στο βιβλίο σου. Έχω την εντύπωση ότι αυτό που κάνεις είναι να παίρνεις τα μισογυνικά επιχειρήματα και να προσπαθείς να τα μετατρέψεις σε ένα εργαλείο για μια πιο αυτοστοχαστική κατανόηση των κλασικών σπουδών.

Ακριβώς, ναι. Είναι πολύ εύκολο να το παρακάνουμε, καταδεικνύοντας  πόσα λάθη κάνουν κατά την ανάγνωση των κλασικών κειμένων αυτοί οι αναγνώστες, λέγοντας, «ακούστε τώρα να σας πω, ο Μάρκος Αυρήλιος έγραψε στα αρχαία Ελληνικά, όχι στα Λατινικά». Από τη μία αυτό είναι αληθές, αλλά από την άλλη, τι σημασία έχει; Πού οδηγεί αυτό; Νομίζουμε ότι κάποιος ακροδεξιός θα το διαβάσει και θα πει «τι ντροπή, θα πάω να κλείσω το ίντερνετ τώρα!»

Όταν ξεκίνησα αυτό το πρότζεκτ, δεν είχε τον πολιτικά επείγοντα χαρακτήρα που απέκτησε τελικά. Ο στόχος μου ήταν να πάρω στα σοβαρά τη λαϊκή πρόσληψη της αρχαίας γραμματείας με έναν τρόπο που δεν είχε γίνει ώς τότε, θεωρώντας την μια μορφή πρόσληψης του κλασικού. Όταν μιλούν σήμερα για την πρόσληψη, συνήθως εννοούν την ποίηση, καινούργιες παραστάσεις αρχαίας τραγωδίας, αυτό λοιπόν ήταν απολύτως περίεργο και διαφορετικό, pick up artists που μελετούν τον Οβίδιο, όμως ήθελα να το πάρω στα σοβαρά, ως μέρος της ιστορίας της πρόσληψης του Οβίδιου. Ενδεχομένως όχι σαν να μελετώ την πρόσληψη του Οβίδιου από τον Τσώσερ και τον Σαίξπηρ,  αλλά ως μέρος της ιστορίας της πρόσληψης. Και όταν μελετούμε την ιστορία της πρόσληψης, δεν έχει νόημα να πούμε ότι αυτός ή εκείνος δεν είναι ένας άψογος αναγνώστης του Οβίδιου.

Σκεφτόμουν ότι ήταν ενδιαφέρουσα η διαφωνία με το επιχείρημα της Edith Hall για τις ψευδείς καταγγελίες βιασμού. Είναι μια συζήτηση για τη Φαίδρα, η οποία καταγγέλλει ψευδώς ότι υπήρξε θύμα βιασμού και το επιχείρημα είναι πως αυτό είναι απαράδεκτο, καθώς δικαιώνει όσους λένε ότι οι γυναίκες είναι αναξιόπιστες και δεν πρέπει να τις ακούμε και να παίρνουμε τις κατηγορίες τους στα σοβαρά. Ποια είναι η άποψή σου γι’ αυτό; 

Νομίζω ότι βοηθάει αν δώσουμε λίγο το ιστορικό πλαίσιο σε αυτές τις περιπτώσεις, προκειμένου να αντιληφθούν οι αναγνώστες το έργο ως προϊόν  της ανδρικής αγωνίας, και όχι κάποιου δημοψηφίσματος για την γυναικεία ψυχολογία. Ο Ευριπίδης έγραψε αρκετά έργα για ψευδείς καταγγελίες, η Φαίδρα είναι αυτό που σώθηκε. Φαίνεται ότι είχε μια εμμονή με αυτό το θέμα, λοιπόν αν θέλει να μιλήσει κανείς για ψυχολογία, ας μην μιλάμε για την ψυχολογία της Φαίδρας, αλλά να μιλάμε για του Ευριπίδη. Δεν θα μιλούσα ποτέ για την ψυχολογία του Ευριπίδη στη διατριβή μου, οι εξεταστές θα με σκότωναν, αλλά νομίζω ότι λέγοντας ότι η ιδεολογία που βρίσκεται πίσω από αυτό το έργο είναι κακή, λοιπόν δεν πρέπει να το διαβάζουμε, δεν είναι σχεδόν ποτέ καλή ιδέα. Ιδίως αν είναι ένα κλασικό έργο, που είχε τεράστια επίδραση.

Νομίζω ότι αυτό θα βοηθούσε και στην παρεξήγηση που θεωρεί ότι οι φεμινίστριες απαιτούν μια μορφή λογοκρισίας, να εξαφανιστούν αυτά τα έργα από προσώπου γης, ότι «θέλουν έναν κόσμο χωρίς τον Σοφοκλή και τον Ευριπίδη!»

Ναι, μου το λένε αυτό συνέχεια. Ότι προσπαθώ να κάνω τον κόσμο να μη μελετά τους κλασικούς. Είναι παράξενο, ότι μου λένε ότι προσπαθώ να καταστρέψω τις κλασικές σπουδές, και γι’ αυτό το κεφάλαιο, ρωτούν γιατί χρειάζεται είκοσι σελίδες για να μιλήσεις για την πολιτική του Ευριπίδη; Γιατί μελετώ την αρχαιότητα, θέλω και άλλοι να μελετούν την αρχαιότητα, αυτό κάνω! Όμως η επιμονή αυτού του επιχειρήματος, αυτό είναι το ζήτημα. Είναι σαν να τους διορθώνεις σε ζητήματα φιλολογίας, το να επισημαίνεις τον παραλογισμό του επιχειρήματος είναι στην πραγματικότητα εκτός θέματος.

Η μετάφραση έγινε συλλογικά από μέλη της πλατφόρμας των 1101.