Το ίδρυμα Conrad N. Hilton ιδρύθηκε το 1944 από τον άνθρωπο που ίδρυσε και την αλυσίδα των γνωστών ξενοδοχείων. Έχει μια περιουσία που αγγίζει τα 2,8 δις, και έχει διανείμει περισσότερα από 1,7 δις σε χρηματοδοτήσεις, 112,5 εκ. δολάρια μόνο το 2018. Η συνέντευξη που ακολουθεί δόθηκε από τον διευθυντή του Ιδρύματος Hilton, γραπτά.
Γιατί ξεχώρισε η ΜΕΤΑδραση;
Peter Laugharn: Η επιλογή της ΜΕΤΑδρασης σχετίζεται με την ανταπόκρισή της σε μια παγκόσμια ανθρωπιστική κρίση καθώς και με τη δύναμη των εγχώριων οργανώσεων να χρησιμοποιούν τις προσωπικές τους εμπειρίες και τη γνώση τους προκειμένου να αναπτύξουν καινοτόμες λύσεις σε περίπλοκα προβλήματα.
Πού θα εντοπίζατε την καινοτομία στην περίπτωση της ΜΕΤΑδρασης;
P.L.: Η καινοτομία της ΜΕΤΑδρασης φαίνεται στην ολιστική της προσέγγιση ως προς τη διευκόλυνση της υποδοχής και της ενσωμάτωσης των προσφύγων και των μεταναστών στην Ελλάδα. Οι οργανώσεις που εστιάζουν σε έναν συγκεκριμένο τομέα είναι σίγουρα σημαντικές επίσης, αλλά η ΜΕΤΑδραση έχει οικοδομήσει ένα πλήρες δίχτυ ασφαλείας μέσα από δράσεις που στηρίζουν και προστατεύουν τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα όλων αυτών που εκτοπίστηκαν και διώκονται.
Η επιτροπή απαρτίζεται από έναν πρώην πρωθυπουργό, πρόεδρο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (WHO), επικεφαλής σημαντικών ΜΚΟ, ακτιβιστές, έναν πρώην βουλευτή των ΗΠΑ, έναν κάτοχο του Νόμπελ Ειρήνης, κ.ά. Πώς τα μέλη της επιτροπής λαμβάνουν γνώση σχετικά με το συγκεκριμένο έργο των υποψηφίων;
P.L.: Το Conrad N. Hilton Foundation διενεργεί επισταμένη έρευνα, η οποία οδηγεί σε μια ενδελεχή αναφορά για τις οργανώσεις που βρίσκονται ενώπιον της επιτροπής.
Η κατάσταση των προσφύγων στη χώρα μας είναι τόσο δραματική που δεν μπορεί να υπάρξει καμία ικανοποίηση που να μην σκιάζεται από τη φρίκη, για το πόσο τρομακτικά ανεπαρκή είναι πάντοτε αυτά που προσφέρουμε στους πρόσφυγες στη χώρα μας. Παρ’ όλ’ αυτά, στη συζήτηση που είχαμε η Λώρα Παππά μας μίλησε και για όσα λείπουν αλλά και όσα έχουν επιτευχθεί. Εξηγούσε πόσο κομβικό είναι το ζήτημα της διερμηνείας, με δεδομένο ότι κάθε πτυχή της ζωής του πρόσφυγα, από τις πιο καθημερινές όπως την υγεία του μέχρι και το αίτημα ασύλου του, περνάει μέσα από την παροχή ουδέτερης και ποιοτικής διερμηνείας. Τη ρώτησα για την κριτική που ασκείται στις ΜΚΟ και για τις εργασιακές συνθήκες, βεβαίως για το βραβείο που κέρδισε η ΜΕΤΑδραση, και δημοσιεύουμε τη συνέντευξη, διορθωμένη ώστε να μην περιέχει τις ασυνέχειες και τα χάσματα του προφορικού λόγου.
Η συνέντευξη αυτή έγινε στα γραφεία της ΜΕΤΑδρασης πριν από περίπου έναν μήνα και δημοσιεύεται τώρα προκειμένου να δημοσιευτεί μαζί με τις γραπτές απαντήσεις του προέδρου του ιδρύματος, που απάντησε μέσω ημέιλ.
Ακολουθεί η συνέντευξη με τη Λώρα Παππά:
Θα θέλατε να μας πείτε αρχικά σε ποια πεδία δραστηριοποιείται η ΜΕΤΑδραση;
Λώρα Παππά: Η ΜΕΤΑδραση δημιουργήθηκε για να καλύψει κάποια ουσιαστικά κενά στη διαχείριση του προσφυγικού. Για παράδειγμα, ήταν απαράδεκτο να υπάρχουν άνθρωποι, Τούρκοι, Κούρδοι από την Τουρκία, βασανισμένοι, στα λευκά κελιά, χωρίς διερμηνέα και χωρίς τη δυνατότητα να πουν την ιστορία τους.
Η διερμηνεία είναι το Α και το Ω. Κοιτάξαμε τι γίνεται σε άλλες χώρες, και είδαμε ότι υπάρχει πρόβλημα σε όλον τον δυτικό κόσμο. Δημιουργήσαμε από το μηδέν ένα σύστημα εκπαίδευσης διερμηνέων και παροχής διερμηνείας με αρχές και κώδικα δεοντολογίας και στόχο την διασφάλιση της παροχής ποιοτικής και αμερόληπτης διερμηνείας, με προστασία του απορρήτου.
Δεν γίνεται να παίρνουμε τον κόσμο στον λαιμό μας! Στη Σάμο, στη Χίο, ας πούμε, λόγω έλλειψης διερμηνέων, έλεγαν «φέρε τον φίλο σου» και μπορεί να ήταν διακινητής ο άλλος! Φίλος, συγγενής να κάνει διερμηνεία, απαγορεύεται, γιατί δεν μπορεί έτσι να γίνει η διερμηνεία με ακρίβεια και ουδετερότητα. Ο βασικός κρίκος που μπορεί διευκολύνει τη δημιουργία κυκλωμάτων διαφθοράς είναι ο διερμηνέας, γιατί ο αιτών άσυλο εμπιστεύεται αυτόν που μιλάει την ίδια γλώσσα. Από τον διερμηνέα εξαρτάται το τι θα μεταφερθεί στην άλλη πλευρά, στον γιατρό, στον υπάλληλο της υπηρεσίας ασύλου, τι θα καταγραφεί. Είναι κάτι που πιστεύω ότι δεν το έχουν καταλάβει οι πλέον αρμόδιοι, οι πολιτικές ηγεσίες, το πόσο σημαντική είναι η ποιοτική διερμηνεία, ότι πρέπει να υπάρχει ουδετερότητα και ο διερμηνέας να είναι απλώς η φωνή.
Εκτός από τη Διερμηνεία, η ΜΕΤΑδραση έχει αναπτύξει ένα ολοκληρωμένο δίκτυο καινοτόμων δράσεων για τα ασυνόδευτα παιδιά: μεταβατικές δομές φιλοξενίας, ασφαλή συνοδεία από επισφαλείς συνθήκες προς κατάλληλες δομές φιλοξενίας, επιτροπεία, ανάδοχη φροντίδα και υποστηριζόμενη αυτόνομη διαβίωση.
Για την προστασία και τη στήριξη άλλων ευάλωτων ομάδων, η ΜΕΤΑδραση παρέχει νομική βοήθεια σε δικαιούχους διεθνούς προστασίας, πιστοποίηση θυμάτων βασανιστηρίων και πραγματοποιεί αποστολές ανθρωπιστικής βοήθειας.
Επίσης, υλοποιεί δράσεις για την εκπαίδευση και την ένταξη των προσφύγων και των μεταναστών: εκπαιδευτικά προγράμματα, μαθήματα ελληνικής γλώσσας, δημιουργία πολύγλωσσων οδηγών υποστήριξης και ενισχυτικής διδασκαλίας για παιδιά – για την ομαλή πρόσβαση στην εκπαίδευση και την κατάρτιση σε επικοινωνιακές δεξιότητες – καθώς και ευκαιρίες πρακτικής άσκησης και μαθητεία επί πληρωμή.
Μία από τις κριτικές που διατυπώνονται είναι ότι πρόκειται για δραστηριότητες που θα έπρεπε να αναλαμβάνει το κράτος, δεν τις αναλαμβάνει, και μ’ αυτόν τον τρόπο μαθαίνουμε να αποβλέπουμε σε μια καλοσυνάτη ιδιωτική πρωτοβουλία. Είναι συμπληρωματική δουλειά προς το κράτος; Αν έκανε τη δουλειά του καλύτερα, θα υπήρχε θέση για σας ή δεν θα υπήρχε;
Λ.Π.: Η μεγαλύτερη επιτυχία μιας οργάνωσης είναι να κλείσει, γιατί δεν υπάρχουν πλέον ανάγκες. Εμείς δεν έχουμε λόγο να διπλοκαλύπτουμε ανάγκες, αν μπορεί το κράτος να ανταποκριθεί σωστά.
Το ερώτημα είναι βασικό: Μπορούν οι ελληνικές δημόσιες υπηρεσίες να ανταποκριθούν σ’ αυτό το συνεχώς μεταβαλλόμενο πλαίσιο με αποτελεσματικότητα;
Είχατε κάποιες εργασιακές διαφορές, υπήρξαν διεκδικήσεις που έφτασαν στα δικαστήρια, καθώς και κάποιες ανακοινώσεις από το σωματείο βάσης των εργαζομένων. Έχετε κάποιο σχόλιο γι’ αυτό;
Λ.Π.: Στη ΜΕΤΑδραση σεβόμαστε απόλυτα την εργατική και ασφαλιστική νομοθεσία και τις όποιες αποφάσεις των δικαστηρίων και είναι προτεραιότητά μας, παρά τις ιδιαίτερα αντίξοες συνθήκες, η εκπλήρωση των υποχρεώσεων προς το προσωπικό και τους συνεργάτες μας. Το γεγονός ότι η ΜΕΤΑδραση είναι από τις ελάχιστες, αν όχι η μοναδική Οργάνωση, όπου πάνω από το 85% των απασχολούμενων έχουν σύμβαση εξαρτημένης εργασίας είναι ενδεικτικό. Στα σχεδόν 10 χρόνια της ΜΕΤΑδρασης, κατά τα οποία έχουν απασχοληθεί περισσότερα από 1000 άτομα, έχουμε αντιμετωπίσει δύο μοναδικές ατομικές περιπτώσεις προσφυγών στο δικαστήριο. Και οι δύο περιπτώσεις αυτές αφορούσαν σε αμφιλεγόμενο ερμηνευτικό ζήτημα, σχετικά με το είδος των συμβάσεων που είχαν συναφθεί με την οργάνωση. Η πρώτη περίπτωση, αφορούσε αίτημα πρώην συνεργάτιδας να αναγνωρισθεί ότι οι συμβάσεις ανάθεσης έργου που είχε συνάψει με την Οργάνωση υπέκρυπταν ενιαία σύμβαση εξαρτημένης εργασίας, στην οποία το Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών δικαίωσε τη ΜΕΤΑδραση και απέρριψε την αγωγή. Για τη δεύτερη περίπτωση, δεν έχει ακόμη επέλθει αμετάκλητη δικαστική κρίση, καθώς η μεταξύ μας διαφορά αναμένεται να αχθεί ενώπιον του Αρείου Πάγου.
Από την άλλη μεριά, έχουμε καταφέρει, με πολλή πίεση, ν’ ανοίξουμε το δρόμο και να απαιτήσουμε στις χρηματοδοτήσεις να προβλέπονται κάποια ποσά για το δικαίωμα της αποζημίωσης του εργαζόμενου.
Ένα μεγάλο πρόβλημα είναι ότι το υφιστάμενο εργασιακό πλαίσιο είναι αδύνατο να ανταποκριθεί στις μεταναστευτικές ροές. Πρέπει να υπάρξει μια συζήτηση για το πώς μπορούμε να είμαστε 100% νόμιμοι, να τα κάνουμε όλα κατά γράμμα, αλλά να είμαστε και αποτελεσματικοί. Για παράδειγμα, όταν έχει άφιξη στις 12 τα μεσάνυχτα, εμείς δεν υπάρχει περίπτωση να μην δώσουμε υπερωρίες στους διερμηνείς που θα χρειαστεί να εργαστούν μέσα στη νύχτα. Διεκδικήσαμε να προβλέπονται στα προγράμματα υπερωρίες. Υπήρχε μία περίοδος που δεν προλάβαινε να ξεκουραστεί η ομάδα μας. Υπήρχε τρέλα το ’15. Χαμός γινόταν! Όμως, υπάρχει το πρόβλημα των διαδικαστικών στις υπερωρίες: Να σας πω κάτι απλό: Πόσην ώρα χρειάζεται για να ολοκληρωθούν οι καταγραφές κάθε φορά; Ρωτάμε: «για πόση ώρα θα χρειαστείτε διερμηνεία;» Δεν ξέρουνε. Τι να σου πούνε μες στον πανικό; Με 100 άτομα σε μια βάρκα; Παιδιά, μωρά… Η Επιθεώρηση Εργασίας όμως, ζητάει να ξέρει τις ώρες υπερωρίας από πριν. Μπορεί όμως, η υπηρεσία να υπολογίσει ότι θα χρειαστούν δύο ώρες και τελικά είναι πέντε. Ή μία. Εμείς δεν μπορούμε να πάρουμε την επιθεώρηση της εργασίας και να πούμε «ξέρετε, τελείωσαν στη μία». Ό,τι πεις από πριν, αυτό είναι, δεν μπορείς να το αλλάξεις. Πώς εμείς όμως μπορούμε να εκτιμήσουμε το χρόνο υπερωρίας;
Ως προς τη μισθοδοσία;
Λ.Π.: Στη ΜΕΤΑδραση φροντίζουμε να πληρώνουμε τους υπαλλήλους με μισθούς σε ένα αξιοπρεπές επίπεδο, σε ισορροπία με την ελληνική πραγματικότητα. Δεν δίνουμε το βασικό μισθό 500 ευρώ. Ακόμα και παιδί που βγαίνει από το πανεπιστήμιο, βγάζει έναν καλύτερο μισθό από το βασικό. Είναι σημαντικό αυτό. Να πληρώνεται για την εργασία του, να μπορεί να κάνει και πέντε πράγματα…
Από την άλλη μεριά, δεν αναλώνουμε τα κονδύλια σε υπέρογκους μισθούς. Δεν γίνεται ένας υπάλληλος στην Ελλάδα να παίρνει 900 ευρώ κι εμείς δυο και τρεις χιλιάδες.
Μπορείτε να μου πείτε, περίπου μια τάξη μεγέθους;
Λ.Π.: Έχουμε ένα στέλεχος με 24 χρόνια εμπειρία, που παίρνει 1600 καθαρά. Δεν υπάρχει παραπάνω στην οργάνωση.
Η βράβευση από το Ίδρυμα Conrad N. Hilton είναι μια πολύ εντυπωσιακή διάκριση. Ποιοι είναι υποψήφιοι και πώς ξεχωρίζουν αυτοί που βραβεύονται;
Λ.Π.: Χαίρομαι γιατί αναγνωρίστηκε η ψυχή της ομάδας μας, για την οποία είμαι ιδιαίτερα περήφανη!
Αυτό το βραβείο το μοιραζόμαστε με κάθε Έλληνα και κάθε Έλληνας πρέπει να είναι περήφανος που μια ομάδα ελληνική απέδειξε ότι και αξιοκρατία μπορεί να υπάρξει, ότι μπορούμε να κάνουμε τα πράγματα καλύτερα.
Κάθε χρόνο, το Ίδρυμα Conrad N. Hilton εξετάζει υποψηφιότητες αξιόλογων μη κερδοσκοπικών οργανώσεων από όλο τον κόσμο και μία ανεξάρτητη, διεθνής επιτροπή διακεκριμένων κριτών καταλήγει στην τελική επιλογή, μετά από μία αυστηρή διαδικασία διερεύνησης. Τα μέλη της κριτικής επιτροπής του Βραβείου για το 2019, ήταν: ο Sir Fazle Hasan Abed, η Gro Brundtland, M.D., M.P.H., η Leymah Gbowee, η Hawley Hilton McAuliffe, ο Mark Rosenberg, M.D., M.P.P., η Zainab Salbi και η Ann M. Veneman.
Όλος ο κόσμος στέλνει αιτήσεις σ’ αυτό το ίδρυμα. Πήρε το βραβείο μία ελληνική οργάνωση, γιατί κατάλαβαν, πρώτον, ότι το προσφυγικό είναι παγκόσμιο πρόβλημα και δεύτερον, ότι δεν μπορεί μία μικρή χώρα να έχει όλη αυτή την πίεση, αυτή την τρομερή πίεση και ότι πραγματικά χρειάζεται μία αλλαγή στην πράξη. Όχι στα λόγια.
Είδα ότι υπάρχει και στο σκεπτικό της βράβευσης μια αναφορά στην καινοτομία. Θέλετε να μου πείτε ένα παράδειγμα;
Λ.Π.: Μία καινοτομία είναι ότι η ΜΕΤΑδραση έχει δημιουργήσει ένα ολοκληρωμένο πλέγμα δράσεων για τα ασυνόδευτα παιδιά, ώστε να προστατευτούν από τη στιγμή που πατάνε το πόδι τους στο ελληνικό έδαφος. Συνοδεία, επίτροπος, ανάδοχη φροντίδα, δομές φιλοξενίας. Στην Αθήνα υπήρχαν δομές από άλλες οργανώσεις. Δεν υπήρχε όμως δομή για μικρά παιδιά. Τα αφήνουν στο Παίδων.
Είναι αστρονομικό το έπαθλο, τα δύο εκατομμύρια.
Λ.Π.: Όλα είναι σχετικά. Σίγουρα είναι μεγάλο το ποσό, αλλά είναι τέτοιες οι ανάγκες, που δεν φτάνει. Μόνο η επιτροπεία, με 80 επιτρόπους, μας κοστίζει ένα εκατομμύριο το χρόνο. Και δεν φτάνει. Δεν καταφέρνουμε καν να στηρίξουμε όλα τα παιδιά. Ο κάθε επίτροπος έχει 20 παιδιά. 80 επί 20 ίσον 1600 παιδιά. Έχουμε φτάσει σε κάποια νησιά να έχουν ο καθένας 40, 50 παιδιά, δεν αντέχουν.
Πώς σκοπεύετε να κινηθείτε στο μέλλον, μετά τη βράβευσή σας; Αλλάζει ο σχεδιασμός σας;
Λ.Π.: Κατ’ αρχάς, θα χρησιμοποιήσουμε όλα τα χρήματα για δράσεις που θέλουμε να υλοποιήσουμε και δε θα βρούμε ποτέ χρηματοδότηση.
Όπως, πρώτο και κυριότερο: να βοηθήσουμε δημόσια νοσοκομεία, αναβαθμίζοντας τον τεχνολογικό εξοπλισμό τους, έτσι ώστε να μπορέσουν να αξιοποιήσουν το σύστημα τηλεδιερμηνείας της ΜΕΤΑδρασης. Εφτά χρόνια προσφέρουμε διερμηνεία στα νοσοκομεία. Η διερμηνεία στα νοσοκομεία έχει τεράστια σημασία! Έχουμε αναπτύξει ένα πρωτοπόρο σύστημα και παρέχουμε διερμηνεία μέσω τηλεδιάσκεψης. Στα νησιά, το άσυλο… παντού. Γιατί να μη γίνεται αυτό και στα νοσοκομεία;
Ποιες είναι οι δυσκολίες;
Λ.Π.: Το πρόβλημα είναι ότι τα νοσοκομεία δεν διαθέτουν όλα Wi Fi! Θέλουμε να τους προμηθεύσουμε τη σύνδεση Wi Fi και την τεχνολογική υποδομή. Σιγά σιγά θα μάθουν να χρησιμοποιούν τη διερμηνεία μέσω τηλεδιάσκεψης και μετά το κόστος είναι ελάχιστο. Εικοσιτέσσερις ώρες το εικοσιτετράωρο διερμηνεία στα επείγοντα περιστατικά. Χωρίς ανάγκη χρηματοδότησης!
Δεύτερο: Θέλουμε να στηρίξουμε πρωτοβουλίες κοινωνικής συνεταιριστικής επιχειρηματικότητας προσφύγων και μεταναστών.
Τρίτο: να στηρίξουμε περαιτέρω κάποιες δράσεις. Αυτό το παιδί λοιπόν (μου δείχνει έναν νεαρό με τον οποίον έχουμε μόλις συστηθεί) είναι δεκαοκτώ. Ήρθε τώρα εδώ, δεν έχει στέγη. Και τι να κάνουμε; Να το πετάξουμε στο δρόμο, αφού είναι 18 και δεν τον καλύπτει πλέον κάποιο πρόγραμμα στέγασης για ασυνόδευτους ανηλίκους; Εμείς δεν το έχουμε κάνει ποτέ. Χρειάζεται, όμως, να αναπτύξουμε ειδικά προγράμματα στέγασης για περιπτώσεις όπως αυτή.
Τέλος, σκοπεύουμε να υλοποιήσουμε δράσεις για την προώθηση συγκεκριμένων προτάσεων που από καιρό σκεφτόμαστε, για την κατανομή των ασυνόδευτων ανηλίκων και σε άλλα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είναι μια ευκαιρία να χτίσουμε και να ενισχύσουμε λύσεις με μακρόχρονη προοπτική, που να παράγουν οφέλη όχι μόνο στην κάλυψη των αναγκών των προσφύγων και των ασυνόδευτων παιδιών, αλλά και στην ενίσχυση της δυνατότητας ανταπόκρισης των δημοσίων υπηρεσιών στις καθημερινές προκλήσεις της διαχείρισης του προσφυγικού.