Σύμφωνα με τη voria.gr, oι διαμαρτυρόμενοι φορούσαν ταμπέλες με μηνύματα όπως «Θα μείνουν εδώ», «Η απόσπαση είναι βανδαλισμός» και «τα μνημεία λένε όχι στο ΚΑΣ and Carry». Κάποιοι άλλοι απλώνουν κεριά που σχηματίζουν τις λέξεις in situ (δλδ ανάδειξη κατά χώρα).
Η διαμαρτυρία πραγματοποιήθηκε ενόψει της παρουσίασης της τεχνικής έκθεσης απόσπασης και επανατοποθέτησης των αρχαιοτήτων της Βενιζέλου στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, σήεμρα, Τετάρτη 18 Δεκεμβρίου. «Είμαι εδώ μήπως μπορέσουμε και σταματήσουμε το πολιτιστικό, πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό έγκλημα. Ο μόνος που θα ωφεληθεί είναι ο εργολάβος», σημείωσε μιλώντας στη Voria.gr ο Δημήτρης Ψύλλος, κάτοικος Θεσσαλονίκης.
Εκτενή ανάλυση με 10 απαντήσεις σε 10 ερωτήσεις σχετικά με τα αρχαία στον σταθμό Βενιζέλου του μετρό Θεσσαλονίκης και το κυβερνητικό σχέδιο για απόσπαση και επανατοποθέτηση, που κινδυνεύει να τινάξει ξανά το έργο στον αέρα, δημοσίευσε τη Δευτέρα η Ενωτική Αγωνιστική Κίνηση στο υπουργείο Πολιτισμού.
Η απόφαση της κυβέρνησης, που ανακοινώθηκε στην ΔΕΘ τον Σεπτέμβριο από τον Πρωθυπουργό, χωρίς να έχει προηγηθεί σχετική συζήτηση ή αποφάσεις έχει εξελιχθεί σε μείζον ζήτημα στη Θεσσαλονίκη, καθώς αναμένεται να προκαλέσει περισσότερα έξοδα, αποζημιώσεις στους εργολάβους και νέες καθυστερήσεις στο πολύπαθο έργο του Μετρό και απειλεί ένα σπάνιο μνημείο, πολιτιστικής κληρονομιάς, που βρίσκεται στο κέντρο της πόλης.
«Την Τρίτη 17/12, στις 7.00μμ, καλούμε σε συγκέντρωση διαμαρτυρίας ενάντια στις μεθοδεύσεις της ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ να περάσει από το ΚΑΣ την αλλαγή της μελέτης κατασκευής του Σταθμού Βενιζέλου και να ακυρώσει την κατά χώραν διατήρηση των αρχαιοτήτων. Οι πολίτες της Θεσσαλονίκης οφείλουμε να διατηρήσουμε το σημαντικότερο βυζαντινό μνημειακό σύνολο που αποκαλύφθηκε στις ανασκαφές του Μετρό αλώβητο, επισκέψιμο, διδακτικό. Είναι το χρέος που επιφορτίστηκε η γενιά μας απέναντι στο παρελθόν και το μέλλον της πόλης μας» αναφέρεται στο σχετικό κάλεσμα.
Στις αρχές του 2017, με ομόφωνη μάλιστα απόφασή του, το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο είχε γνωμοδοτήσει υπέρ της κατά χώραν διατήρησης των αρχαιοτήτων στον σταθμό Βενιζέλου.
Για το νέο σχέδιο έχουν τοποθετηθεί θετικά οι τοπικές αρχές της Θεσσαλονίκης (Δήμος, Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας), ενώ αντιδρούν έντονα πολίτες, αρχαιολόγοι και διεθνείς οργανισμοί. Για παράδειγμα το Διεθνές Συμβούλιο Μνημείων και Τοποθεσιών, μέσω του ελληνικού του Τμήματος εξηγεί:
Η πρόταση, που πρόσφατα έχει δημοσίως διατυπωθεί, περί απόσπασης, μεταφοράς και επανατοποθέτησης των αρχαιοτήτων ανακόπτει την εξέλιξη της εγκεκριμένης λύσης, φαντάζει αλυσιτελής και πέραν των άλλων τεχνικών δυσκολιών και κινδύνων που συνεπάγεται, δοθέντος ότι θα πληγεί ανεπιστρεπτί η οικοδομική αυθεντικότητα των αρχαιοτήτων, πρόκειται να πλήξει βασικές αξίες του μνημειακού συνόλου, όπως είναι η ακεραιότητα και η αυθεντικότητα,. Αξίες που προστατεύονται όχι μόνο από το διεθνές δίκαιο αλλά και την ελληνική νομοθεσία.
Όπως είναι γνωστό, η μετακίνηση ενός μνημείου ή τμήματός του απαγορεύεται ρητά από τον ισχύοντα Νόμο (άρθρο 42, Ν. 3028/2002), με μόνες προβλεπόμενες εξαιρέσεις τις περιπτώσεις που επιτακτικοί λόγοι προστασίας του ίδιου του μνημείου ή μεγάλα τεχνικά έργα εθνικής σημασίας το επιβάλλουν. Ωστόσο και σε αυτές τις περιπτώσεις, επειδή η μετακίνηση θεωρείται το έσχατο μέτρο, η ενέργεια αυτή εξετάζεται μόνο όταν, μετά από σχετικό επιστημονικό έλεγχο, αποκλείεται κάθε δυνατότητα διατήρησής του. Στην περίπτωση των αρχαιοτήτων του ΜΕΤΡΟ Θεσσαλονίκης όχι μόνο έχει βρεθεί τεχνική λύση διατήρησής τους in situ, αλλά οι σχετικές μελέτες και εργασίες έχουν προχωρήσει σύμφωνα με αυτόν τον σχεδιασμό.
Στη συνέχεια, το Συμβούλιο αναφέρεται στην τεράστια πολιτιστική αξία των αρχαιοτήτων που βρίσκονται στο στόχαστρο:
Δυστυχώς, αν και προφανής, δεν έχει κατανοηθεί επαρκώς η μεγάλη σημασία της κατά χώραν διατήρησης των αρχαιοτήτων και η αξία που πρόκειται να προσθέσει στο πολιτιστικό απόθεμα της πόλης. Οι αρχαιότητες αυτές (το σταυροδρόμι της μνημειακής οδού των Βυζαντινών με τα κτήρια που το περιβάλλουν) αποτελούν ένα σπάνιο μνημειακό σύνολο που τεκμηριώνει κατά τρόπο μοναδικό την εξέλιξη της μεσαιωνικής πόλης σε ένα αντιπροσωπευτικό τμήμα του αστικού της ιστού. Το νέο μνημειακό σύνολο θα συμπληρώσει την εικόνα της Βυζαντινής Θεσσαλονίκης, η οποία έχει ήδη εγγραφεί στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO με μνημεία οικουμενικής αξίας, ως αναγνώριση
της σημασίας που είχε ως ένα από τα πρώτα κέντρα εξάπλωσης του Χριστιανισμού και ενός πολιτιστικού κέντρου που επηρέασε ολόκληρο τον βυζαντινό κόσμο.Το ελληνικό τμήμα του ICOMOS, συνεπές ως προς τις καταστατικές του αξίες και αρχές, ζητά να συνεχιστούν οι εργασίες κατασκευής του σταθμού με την κατά χώραν διατήρηση των αρχαιοτήτων και να σταματήσει η αΜΕΤΡΟέπεια που εργαλειοποιεί τα μνημεία, τα μετατρέπει σε αθύρματα ποικίλλων σκοπιμοτήτων, ενώ ταυτόχρονα στερεί μια πόλη από ένα μεγάλο τεχνικό έργο που της αξίζει.
Μοναδικά και ευρωπαϊκής σημασίας τα μνημεία που απειλούνται στον σταθμό Βενιζέλου στη Θεσσαλονίκη
Παρέμβαση υπέρ της κατά χώραν παραμονής των αρχαιοτήτων του σταθμού Βενιζέλου στη Θεσσαλονίκη έκανε η EUROPA NOSTRA, πανευρωπαϊκός οργανισμός για την Πολιτιστική Κληρονομιά, αναγνωρισμένος σύμβουλος και μη κυβερνητικός εταίρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του Συμβούλιου της Ευρώπης και της UNESCO, με επιστολή του προς το ΚΑΣ.
Στην επιστολή της η Europa Nostra αναφέρει ότι το μνημείο που έχει βρεθεί ακριβώς κάτω από το κέντρο της Θεσσαλονίκης αποτελεί «μοναδική ανακάλυψη ενός αστικού συνόλου μνημειακής κλίμακας και σε πολύ καλή κατάσταση. Είναι η μοναδική διατηρημένη ανακάλυψη σε ολόκληρη την περιοχή που καταλαμβάνετο κάποτε από την Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και χρονολογείται στη σχετικά άγνωστη Ύστερη Ρωμαϊκή και Πρώιμη Βυζαντινή περίοδο (4ος-9ος αιώνας μ.Χ.)».
«Η προσωρινή αφαίρεση και επανεγκατάσταση αρχαιοτήτων θα προκαλέσει ανεπανόρθωτη βλάβη στη φυσική κατάσταση των αρχαιοτήτων καθώς και δραστική μείωση της αυθεντικότητας του μνημειακού σύνολου» υποστηρίζει επίσης η οργάνωση και δηλώνει «πεπεισμένη ότι οποιαδήποτε αλλοίωση στη λύση που έχει ήδη συμφωνηθεί για την in situ (κατά χώραν) διατήρηση και αξιοποίηση των αρχαιοτήτων θα αποτελέσει μια πολύ αρνητική εξέλιξη. Συγκεκριμένα, η επαναφορά της αρχικής πρότασης για προσωρινή αφαίρεση και επανεγκατάσταση αρχαιοτήτων μετά την ολοκλήρωση της κατασκευής του σταθμού θα προκαλέσει ανεπανόρθωτη βλάβη στη φυσική κατάσταση των αρχαιοτήτων κατά τη διάρκεια της εξαγωγής και της απομάκρυνσής τους καθώς και δραστική μείωση της αυθεντικότητας του μνημειακού σύνολου.
»Θα οδηγήσει στη δημιουργία ενός γραφικού σκηνικού μέσα σε ένα σύγχρονο σταθμό του μετρό, μειώνοντας ριζικά την ιστορική, πολιτιστική και εκπαιδευτική αξία και σημασία των αρχαιολογικών ευρημάτων. Επιπλέον, είναι βέβαιο ότι η αρχαιολογική ανασκαφή, η οποία υποχρεωτικά -σύμφωνα με τον ελληνικό αρχαιολογικό Νόμο- θα ακολουθήσει την απομάκρυνση των αρχαιοτήτων, θα προκαλέσει μια περαιτέρω καθυστέρηση και ίσως αναπόφευκτη αύξηση του κόστους, σε ένα πολύ καθυστερημένο αλλά πολύ αναμενόμενο δημόσιο έργο, όπως το Μετρό της Θεσσαλονίκης, που έχει προγραμματιστεί να ολοκληρωθεί μέχρι το 2023».
Η οργάνωση θεωρεί τη συνύπαρξη μεταξύ αρχαιοτήτων και σύγχρονων πόλεων ως την κατάλληλη λύση -σύμφωνη με τις σύγχρονες τάσεις διατήρησης και ανάπτυξης σε όλη την Ευρώπη. «Στόχος των τάσεων αυτών είναι η αναβάθμιση και η αναζωογόνηση των ιστορικών κέντρων των πόλεων μέσω της ανάδειξης του μνημειακού ιστορικού τους, το οποίο αποτελεί πολύτιμο πόρο και σημαντική επένδυση της εκπαίδευσης, ιστορική μνήμη και αίσθηση του ανήκειν, δημιουργώντας οικονομική ανάπτυξη και ψυχολογική ευημερία για τους ευρωπαίους πολίτες, καθώς και μέσο προσέλκυσης τουρισμού στην πόλη».
Για τους παραπάνω λόγους, η Europa Nostra απευθύνει έκκληση στην ελληνική κυβέρνηση να συνεχίσει την εφαρμογή της ήδη συμφωνηθείσας συντήρησης των αρχαιολογικών ευρημάτων στο σταθμό του μετρό Βενιζέλος στη Θεσσαλονίκη. Αυτό θα ήταν σύμφωνο με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την Προστασία της Αρχαιολογικής Κληρονομιάς που υπογράφηκε στη Βαλέτα (1992), η οποία επικυρώθηκε από την Ελλάδα το 2005, υποχρεώνοντας τους υπογράφοντες «να μεριμνήσουν, όταν εντοπίζονται στοιχεία της αρχαιολογικής κληρονομιάς κατά τη διάρκεια των εργασιών ανάπτυξης, για τη διατήρησή τους κατά χώραν όταν αυτό είναι εφικτό» (άρθρο 5, IV)».
Στη δήλωσή της με τίτλο «Υποβάθμιση της διεθνούς εικόνας της χώρας», η πρώην υπουργός Πολιτισμού, Μυρσίνη Ζορμπά αναφέρει:
«Η καταστροφή της μοναδικής ιστορικής οδικής αρτηρίας των ρωμαϊκών και βυζαντινών χρόνων του Decumanus Maximus συνιστά εγκληματική πράξη για τη Θεσσαλονίκη και για την πολιτιστική κληρονομιά ολόκληρης της χώρας. Ο πρωθυπουργός και η υπουργός Πολιτισμού έχουν ακέραιη την πολιτική ευθύνη, ενώ τα μέλη του ΚΑΣ θα πρέπει να λογοδοτήσουν για την ψήφο τους σε ολόκληρη την αρχαιολογική επιστημονική κοινότητα, ελληνική και διεθνή.
Από τις άστοχες διεκδικήσεις του πρωθυπουργού για τα Γλυπτά του Παρθενώνα και τις κοσμικές μεγαλοστομίες της κυβέρνησης για τις επετείους της ελληνικής Επανάστασης και των αρχαίων μαχών, η κυβέρνηση καταλήγει τώρα σε μια κραυγαλέα υποβάθμιση της διεθνούς εικόνας της χώρας.
Ποια θα έπρεπε να είναι η πρωτίστως επιστημονική και ιστορική και, κατά συνέπεια, πολιτική διαχείριση αυτού του μοναδικού θησαυρού που επιφύλασσε η ιστορία στη Θεσσαλονίκη το δηλώνει η σαφέστατη θέση του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, του Συλλόγων Ελλήνων Αρχαιολόγων, της Κίνησης Πολιτών Θεσσαλονίκης για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, της Europa Nostra, κ.ά.»
Από την πλευρά της, η τέως Γ.Γ. του ΥΠΠΟ Μαρία Βλαζάκη αναφέρει τα εξής:
«Χωρίς αιτία, χωρίς πιστευτή δικαιολογία, η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Πολιτισμού καλεί το ΚΑΣ να επικυρώσει προειλημμένες προφανώς πολιτικές αποφάσεις, ήδη δημόσια ανακοινωθείσες από 7.9.2019 διά στόματος πρωθυπουργού στη ΔΕΘ, για τις αρχαιότητες στον σταθμό Βενιζέλου στο μετρό Θεσσαλονίκης. Απολύτως συνεπείς στις συμφωνίες μεταξύ πολιτικής ηγεσίας και Αττικό Μετρό, επανεισάγεται στο ΚΑΣ εσπευσμένα, στην εκπνοή του έτους και στα προεόρτια, μελέτη κατακερματισμού και απόσπασης του μοναδικού για τις μαρτυρίες της κοσμικής συμβασιλεύουσας των βυζαντινών χρόνων αρχαιολογικού χώρου. Γιατί δεν είναι διόλου τυχαίο το ότι από όλες τις αρχαιότητες που ήρθαν στο φως για την κατασκευή του μετρό και οι οποίες αποδομήθηκαν ή σε ελάχιστες περιπτώσεις αποσπάστηκαν, το μνημειακό σύνολο του σταθμού Βενιζέλου ξεσήκωσε τέτοια θύελλα αντιδράσεων.