Πριν από 4 μόλις μήνες ο Υπουργός Ναυτιλίας δήλωνε στην Βουλή ότι η Δημόσια Αρχή Λιμένων πραγματοποιεί το μεγαλύτερο έργο ναυαγιαίρεσης στην Ευρώπη και μάλιστα χωρίς κόστος για το ελληνικό δημόσιο. Σήμερα την καταργεί. Με τροπολογία που κατατέθηκε λίγη μόλις ώρα πριν την ψήφιση του νομοσχεδίου για τον εκσυγχρονισμό του θεσμικού πλαισίου των θαλάσσιων ενδομεταφορών.
Ερωτηματικά προκαλεί τόσο ο χρόνος κατάθεσης της τροπολογίας, όσο και η ουσία της. Γιατί η Δημόσια Αρχή Λιμένων, η κρατική υπηρεσία που εδώ και ενάμιση χρόνο έχει ξεκινήσει να ανελκύει δεκάδες ναυάγια που ρύπαιναν για δεκαετίες την ευρύτερη περιοχή του λιμένα Πειραιά έχει αποκαλύψει και στείλει στον εισαγγελέα πλήθος σκανδάλων που αφορούν τον τρόπο που λειτουργούσε και σε ορισμένες περιπτώσεις εξακολουθεί να λειτουργεί το μεγαλύτερο λιμάνι της χώρας.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.
Η ΜΠΙΖΝΑ ΤΩΝ ΝΑΥΑΓΙΩΝ
Ήταν Απρίλης του 2017 όταν ο Διευθύνων Σύμβουλος του ΟΛΠ/ COSCO έστειλε μία επιστολή στο Υπουργείο Ναυτιλίας με την οποία ζητούσε να καταβάλει το ελληνικό δημόσιο 1,5 εκατομμύριο ευρώ προκειμένου να ανελκυστούν δύο ναυάγια της δεκαετίας του 80, το Corfu Island και το Ευαγγελία που εμπόδιζαν τη λειτουργία της Προβλήτας 2 του Περάματος. Η σύμβαση παραχώρησης του λιμανιού έδινε το δικαίωμα στον νέο ιδιοκτήτη του λιμανιού να επιλέξει με απευθείας ανάθεση τον εργολάβο που θα έκανε την ανέλκυση και να ζητήσει τον λογαριασμό από το Υπουργείο Οικονομικών.
Το αίτημα κλήθηκε να εγκρίνει η Δημόσια Αρχή Λιμένων, που είχε συσταθεί μόλις λίγους μήνες πριν, προκειμένου το δημόσιο να συνεχίσει να έχει την εποπτεία του λιμανιού μετά την πώληση του ΟΛΠ στην COSCO. Η ΔΑΛ έκανε το λογαριασμό και υπολόγισε πως δεδομένου πως τα ναυάγια που είχε αφήσει ως κληρονομιά ο κρατικός ΟΛΠ ήταν 64, το κράτος θα έπρεπε να καταβάλει περισσότερα από 60 εκατομμύρια ευρώ για να τα μοιράσει στη συνέχεια η COSCO στους εργολάβους της αρεσκείας της. Και αποφάσισε να βγάλει τα ναυάγια η ίδια.
Εδώ και 1 χρόνο η ΔΑΛ έχει συνάψει συμβάσεις (με διαγωνισμό, όπως προβλέπει ο νόμος 2881/2001) για την ανέλκυση και των 64 ναυαγίων με συνολικό κόστος 0,3 ευρώ για όλα. Ήδη έχουν ανελκυστεί τα μισά και μέχρι το Μάιο θα απομακρύνονταν όλα.
“Η ΔΑΛ ξεκίνησε από ένα σημείο που ο ΟΛΠ/ COSCO της ζήτησε για ένα ναυάγιο 1,5 εκ ευρώ, και υλοποιεί 64 ταυτόχρονες ναυαγιαιρέσεις με κόστος 3 σεντς, 3 λεπτά του ευρώ. Αυτό αποδεικνύει τι μαγαζί υπερκοστολόγησης είχε στηθεί στην ιστορία των ναυαγιαιρέσεων” λέει ο διοικητής της, Δημοσθένης Μπακόπουλος.
Μέσα στους τελευταίους 18 μήνες η Δημόσια Αρχή Λιμένων έχει ανελκύσει περισσότερα από 40 ναυάγια, ενώ σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα θα απομακρύνονταν όλα μέχρι τον Μάιο. Δεν τα έβγαλε με ίδια μέσα αλλά αξιοποιώντας το νόμο περί ναυαγίων που ψηφίστηκε το 2001 μετά το ναυάγιο του Σάμινα. Προβλέπει ότι αν ένα πλοίο χαρακτηριστεί επικίνδυνο και επιβλαβές, και ο πλοιοκτήτης δεν το απομακρύνει εντός της προβλεπόμενης προθεσμίας, τότε ο εκάστοτε οργανισμός λιμένα διενεργεί διαγωνισμό για την εκποίησή του. Ο ανάδοχος που το ανελκύει, παίρνει και την κυριότητα του πλοίου.
ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ ΜΠΑΚΟΠΟΥΛΟΣ- ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ ΔΑΛ:
“Γνωρίζοντας ότι ο εργολάβος έχει περιθώρια κέρδους από την πώληση του σκραπ, και αξιοποιώντας τη δυνατότητα που μας έδινε αυτός ο νόμος, να ομαδοποιήσουμε ναυάγια σε μεγάλες ομάδες. Βγάζοντας λοιπόν διαγωνισμούς για σημαντικό αριθμό ναυαγίων, καταφέραμε να έχουμε 64 ναυαγιαιρέσεις με 3 λεπτά του ευρώ. Αν θες τη γνώμη μου δεν κάναμε κάτι ιδιαίτερα ευφυές. Απλά αποφασίσαμε την παράγκα να σ’το πω απλά που είχε στηθεί, να την γκρεμίσουμε. Και τη γκρεμίσαμε. Και έτσι έπεσε το κόστος”.
Η παράγκα στην οποία αναφέρεται ο Δημοσθένης Μπακόπουλος στήθηκε από την εποχή που το λιμάνι του Πειραιά ήταν κρατικό. Πλοία που δεν είχαν τις προϋποθέσεις ελλιμενισμού αφήνονταν να εγκαταλειφθούν και στη συνέχεια να βουλιάξουν, χωρίς να υποχρεωθούν οι ιδιοκτήτες τους να τα απομακρύνουν, χωρίς να επιβληθούν διοικητικές κυρώσεις ή αυτόφορες συλλήψεις. Όσες εκποιήσεις γίνονταν από τον ΟΛΠ ήταν επιλεκτικές, ενώ συχνά η αξία των καραβιών υποκοστολογούνταν ενώ τα έξοδα της ανέλκυσης φούσκωναν. Η πρακτική όμως αυτή σύμφωνα με τον Διοικητή της ΔΑΛ εφαρμόζεται ακόμα και σήμερα. Γιατί για τα πλοία που βυθίστηκαν ή κρίθηκαν επικίνδυνα και επιβλαβή μετά την ιδιωτικοποίηση υπεύθυνος για για την εκποίηση και απομάκρυνση τους είναι ο ιδιωτικοποιημένος ΟΛΠ.
ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ ΜΠΑΚΟΠΟΥΛΟΣ- ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ ΔΑΛ
“Έχω στείλει μηνυτήρια αναφορά στον εισαγγελέα, για το πλοίο ALKYON, το οποίο πουλήθηκε το 2018 σε τιμή 17 ευρώ τον τόνο, όταν η Τουρκία αγοράζει 260 δολάρια τον τόνο. Και αυτά πρέπει να ψαχτούν όλα”.
Η ΚΟΝΤΡΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΕΛΚΥΣΗ ΤΟΥ SEA DIAMOND
Πριν από δύο μήνες, η ΔΑΛ ήρθε σε σύγκρουση με το Υπουργείο Ναυτιλίας για τον διαγωνισμό για την ανέλκυση του Sea Diamond, που ναυάγησε στη Σαντορίνη το 2007.
Μία ημέρα πριν την αποσφράγιση των προσφορών και ενώ είχαν εκδηλώσει ενδιαφέρον 2 κινέζικες εταιρείες (το κόστος θα βάρυνε εξ ολοκλήρου την πλοιοκτήτρια εταιρεία), ο Γιάννης Πλακιωτάκης ματαίωσε τον διαγωνισμό, επικαλούμενος θέμα αναρμοδιότητας της Δημόσιας Αρχής Λιμένων.
“Δεχτήκαμε μία γραπτή οδηγία του Υπουργού Ναυτιλίας, να μην προχωρήσουμε την διαγωνιστική διαδικασία περεταίρω για να την τρέξει το λιμενικό ταμείο Σαντορίνης. Γιατί ο Υπ. Θεωρεί ότι το λιμενικό ταμείο Σαντορίνης είναι ο φορέας που πρέπει να τρέξει αυτήν την διαδικασία για να μην δημιουργηθεί οποιοδήποτε ρίσκο ή νομική αμφισβήτηση αναφορικά με την αρμοδιότητα του επισπεύδοντος φορέας”
λέει ο Δημοσθένης Μπακόπουλος.
Ωστόσο τον Νοέμβριο του 2019 είχε εκδοθεί απόφαση, η απόφαση 1820/2019 του Συμβουλίου της Επικρατείας, με την οποία το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο έκρινε ότι το έργο της ανέλκυσης του Sea Diamond είναι πολύ μεγάλο για να το σηκώσει ένα τοπικό λιμενικό ταμείο και πως πρέπει να το αναλάβει το ίδιο το Υπουργείο Ναυτιλίας ή οργανική μονάδα του.
ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΜΕ ΕΚΠΡΟΘΕΣΜΗ ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΑ
Παρότι το νομοσχέδιο του Υπουργείου Ναυτιλίας, στο οποίο εντάσσεται η τροπολογία, έχει τεθεί σε δημόσια διαβούλευση από τον Φεβρουάριο (η διαβούλευση έκλεισε στις 27 Φεβρουαρίου), η πρώτη αναφορά στην κατάργηση της Δημόσιας Αρχής Λιμένων έγινε τη Δευτέρα, στην τελευταία συνεδρίαση της επιτροπής παραγωγής και εμπορίου. Σύμφωνα με τα πρακτικά, ο Γιάννης Πλακιωτάκης υποστήριξε οτι η ΔΑΛ πρέπει να καταργηθεί αφενός γιατί υπάρχει επικάλυψη των αρμοδιοτήτων της με αυτές της Ρυθμιστικής Αρχής Λιμένων, αφετέρου γιατί “απώτερος σκοπός ήταν η δημιουργία κάθε είδους κωλύματος στην ομαλή πορεία των ιδιωτικοποιήσεων των λιμένων της χώρας μας. Από το έργο της μέχρι σήμερα δικαιωθήκαμε, διότι πραγματικά η μόνη αρμοδιότητα με την οποία ασχολήθηκε η Δημόσια Αρχή Λιμένων ήταν η αρμοδιότητα των ναυαγίων. Πρόθεσή μας είναι η ένταξη των ιδιαίτερων πράγματι εποπτικών δράσεων των παραχωρούμενων λιμένων σε ειδική δομή της Γενικής Γραμματείας Λιμένων, Λιμενικών Υποδομών και Ναυτιλιακών Επενδύσεων του Υπουργείου”.
Δεν γνωρίζουμε ποιες ήταν οι αρμοδιότητες που επικαλύπτονταν ούτε ποια ήταν τα κωλύματα που δημιούργησε η ΔΑΛ στις ιδιωτικοποιήσεις των λιμανιών, γιατί η τροπολογία για την κατάργηση της κατατέθηκε σήμερα εκπρόθεσμα προς ψήφιση. Δεν συζητήθηκε στη βουλή πέραν των 40 δευτερολέπτων που της αφιέρωσε ο Υπουργός προχθές, ούτε έγινε ακρόαση του φορέα στη βουλή. Προσπαθήσαμε να επικοινωνήσουμε με το Υπουργείο Ναυτιλίας προκειμένου να ζητήσουμε κάποιες περαιτέρω διευκρινήσεις, αλλά δεν λάβαμε καμία επίσημη απάντηση.
Ανακοινώσεις κατά της κατάργησης της Δημόσιας Αρχής Λιμένων έχουν εκδώσει μέχρι στιγμής η Ομοσπονδία Υπαλλήλων Λιμανιών Ελλάδας (ΟΜΥΛΕ) και η Πανελλήνια Ομοσπονδία Υπαλλήλων Εμπορικής Ναυτιλίας (ΠΟΥΕΝ). Οι μεγαλύτερες όμως αντιδράσεις προέρχονται από τους κατοίκους της Σαλαμίνας, του νησιού που για χρόνια λειτουργούσε ως άτυπο νεκροταφείο πλοίων και που είδαν μετά από δεκαετίες τα ναυάγια που λίμναζαν στους αρχαιολογικούς χώρους του Τύμβου και της Κυνοσούρας να απομακρύνονται από τα συνεργεία της ΔΑΛ.