Όπως αναφέρουν πληροφορίες του Euractiv, μετά από τέσσερις μέρες διαπραγματεύσεων οι ηγέτες της ΕΕ κατέληξαν σε συμφωνία για το λεγόμενο Ταμείο Ανάκαμψης ύψους 750 δισεκατομμυρίων ευρώ, ποσό που θεωρητικά θα δοθεί στις χώρες της ΕΕ για τις επιπτώσεις της πανδημίας του κορονοϊού.

Η συμφωνία αφορά σε ένα πακέτο επιχορηγήσεων ύψους 390 δισ. ευρώ και δάνεια με μνημονιακούς όρους που ανέρχονται στα 360 δισ. ευρώ. Πρόκειται για πολύ σημαντική  αλλαγή από τα 500 δισεκατομμύρια ευρώ σε επιχορηγήσεις και 250 δισεκατομμύρια ευρώ σε δάνεια, που είχε αρχικά προταθεί από την Κομισιόν.

Αυτό «μεταφράζεται» σε ψαλίδισμα κατά 22% στις επιχορηγήσεις έναντι της αρχικής πρότασης και για να ισορροπήσει το συνολικό ποσό, παραμένοντας στα 750 εκατ. ευρώ, τα δάνεια πάνε 44% παραπάνω από την αρχική συζήτηση που είχε γίνει.

«Κενό μνήμης» από την Κομισιόν

Παρά το ότι επικράτησε η γραμμή περαιτέρω λιτότητας για την ΕΕ, η επικεφαλής της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, «ξέχασε» ότι η Κομισιόν είχε επιμείνει να δοθούν 500 δισ. από τις επιχορηγήσεις, αντί των 390 της τελικής συμφωνίας.

«Η Ευρώπη έχει την φαντασία και το θάρρος να σκέφτεται μεγαλεπήβολα, αυτή είναι μια ιστορική στιγμή για την ΕυρώπηΗ Ευρώπη στο σύνολό της έχει τώρα μια μεγάλη πιθανότητα να βγει ισχυρότερη από την κρίση. Απόψε έγινε ένα μεγάλο βήμα προς την ανάκαμψη. Έχουμε τώρα νέες ροές εσόδων για την ΕΕ, που συνδέονται με την αποπληρωμές  του δανεισμού για την ανάκαμψη. Ο νέος προϋπολογισμός θα τροφοδοτήσει το Ευρωπαϊκό Green Deal και την ψηφιοποίηση».

Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, υποστήριξε πως η συμφωνία «αφορά πολύ περισσότερα πράγματα από τα χρήματα. Αφορά τους εργαζόμενους και τις οικογένειες, τις θέσεις εργασίας τους, την υγεία τους και την ευημερία τους. Πιστεύω ότι η συμφωνία αυτή θα θεωρηθεί κομβική στιγμή στο ταξίδι της Ευρώπης, αλλά και ότι θα μας εκτοξεύσει στο μέλλον».

Ισχυρίστηκε ότι η συμφωνία δείχνει ότι οι χώρες μέλη μπόρεσαν να σταθούν η μια δίπλα στην άλλη με πίστη στο κοινό τους μέλλον και «στέλνει το ισχυρό μήνυμα ότι η Ευρώπη είναι μια δύναμη που αναλαμβάνει δράση».

Ικανοποίηση από Γαλλία και Γερμανία

Η γερμανίδα καγκελάριος, Άγκελα Μέρκελ,  δήλωσε πως η συμφωνία αποτελεί σημαντικό σήμα πως η ΕΕ μπορεί να αναλάβει κοινή δράση, ενώ ο Γάλλος πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν είπε πως τα συμπεράσματα της συνόδου είναι «πραγματικά ιστορικά». «Υπήρξαν δυσκολίες στις διαπραγματεύσεις, αλλά είμαι πεπεισμένος πως το σχέδιο ανάκαμψής μας και ο προϋπολογισμός μπορούν να ανταποκριθούν στην πρόκληση της κρίσης της πανδημίας». Ο Μαρκ Ρούτε, πρωθυπουργός της Ολλανδίας που αποτελεί χώρα – «δορυφόρο» της Γερμανίας δήλωσε ότι είναι ικανοποιημένος για το ότι πρωτοστάτησε στη γραμμή των μνημονιακών όρων και ανέφερε χαρακτηριστικά πως «καταφέραμε να καταλήξουμε σε μια ιστορική συμφωνία. Υπήρχαν διαφορετικές απόψεις, αλλά εργαστήκαμε όλοι μαζί και συμφωνήσαμε προς όφελος όλων».

Ο Μητσοτάκης είναι ικανοποιημένος παρά τον αρνητικό συσχετισμό για την Ελλάδα

Παρά το ότι η αρχική συμφωνία, σύμφωνα με την πρόταση της Κομισιόν, ανέφερε ότι η Ελλάδα θα λάβει 22,5 δισεκατομμύρια από επιχορηγήσεις και 9,4 δισεκατομμύρια από δάνεια μνημονιακού χαρακτήρα, θα λάβει τελικά 19 δισεκατομμύρια από επιχορηγήσεις και 12 δισεκατομμύρια από δάνεια. Ωστόσο, ο Κυριάκος Μητσοτάκης έκανε λόγο για «εύλογο και δίκαιο συμβιβασμό», προσθέτοντας πως πρόκειται φιλόδοξη αντίδραση.

«Ήταν ένας εύλογος και δίκαιος συμβιβασμός. Καταλήξαμε σε μια ιστορική συμφωνία. Πρόκειται για πολύ φιλόδοξη αντίδραση στο συμμετρικό σοκ που προκάλεσε η πανδημία, που δείχνει ότι η Ευρώπη ακούει “τη βοή των επικείμενων γεγονότων” με Ταμείο Ανάκαμψης 750 δισεκ. και προϋπολογισμό 1.074 τρισεκ. ευρώ για την επόμενη επταετία. Οι επιδοτήσεις από το πρόσθετο πρόγραμμα που εγκρίθηκε ουσιαστικά αντιστοιχούν σε ένα επιπλέον ΕΣΠΑ κάτι παραπάνω από 19 δισεκ. ευρώ στα οποία προστίθενται γύρω στα 12,5 δισεκ. ευρώ σε δάνεια για να καταλήξουμε ξανά στο τελικό ποσό των 32 δισ. ευρώ. Τα χρήματα εκταμιεύονται με όρους πιο ευέλικτους από το υφιστάμενο ΕΣΠΑ».

Τα συμπεράσματα της Συνόδου

Στα συμπεράσματα της Συνόδου, αναφέρονται, μεταξύ άλλων,πως η ΕΕ και τα κράτη μέλη της χρειάστηκε να υιοθετήσουν έκτακτα μέτρα για να διατηρήσουν την υγεία των πολιτών και να αποτρέψουν την κατάρρευση της οικονομίας.

«Σταδιακά βγαίνουμε από την οξεία υγειονομική κρίση. Ενώ εξακολουθεί να απαιτείται η απόλυτη επαγρύπνηση για την υγειονομική κατάσταση, η έμφαση τώρα στρέφεται στην άμβλυνση της κοινωνικοοικονομικής ζημιάς.  Αυτό απαιτεί μια πρωτοφανή προσπάθεια και μια καινοτόμο προσέγγιση, που θα καλλιεργεί τη διακυβέρνηση, την ανθεκτικότητα και τη μεταμόρφωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κατόπιν αιτήματος των Επικεφαλής των Κρατών ή Κυβερνήσεων, η Κομισιόν παρουσίασε στο τέλος του Μαΐου ένα ευρύ πακέτο που συνδυάζει το μελλοντικό Πολυετές Χρηματοοικονομικό Πλαίσιο (MFF) και μια συγκεκριμένη προσπάθεια Ανάκαμψης στο πλαίσιο του Next Generation EU (NGEU).

Στη βάση των εκτεταμένων διαβουλεύσεων που πραγματοποιήθηκαν στο επίπεδο του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και της εργασίας που έγινε στο Συμβούλιο, τα συμπεράσματα παρουσιάζουν μια ισορροπημένη λύση που εξυπηρετεί τα συμφέροντα και τις θέσεις όλων των Κρατών Μελών. Είναι ένα φιλόδοξο και ολοκληρωμένο πακέτο που συνδυάζει το κλασσικό MFF με μια έκτακτη προσπάθεια Ανάκαμψης που έχει σχεδιαστεί ώστε να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις μιας πρωτοφανούς κρίσης προς το συμφέρον της ΕΕ.

Το NGEU και το MFF πάνε μαζί. Χρειαζόμαστε την προσπάθεια Ανάκαμψης ως μια γρήγορη και αποτελεσματική απάντηση σε μια προσωρινή πρόκληση, όμως αυτό δεν θα φέρει το επιθυμητό και βιώσιμο αποτέλεσμα αν δεν συνδέεται αρμονικά με το παραδοσιακό MFF που έχει διαμορφώσει τις πολιτικές προϋπολογισμού μας από το 1988 και προσφέρει μακροπρόθεσμη προοπτική».

Όπως σημειώνεται στο σχετικό έγγραφο, «Τα επιπλέον κεφάλαια που θα παραχθούν από τον δανεισμό της ΕΕ θα εκταμιευθούν ως επιχορηγήσεις και δάνεια μέσω των εργαλείων και προγραμμάτων του MFF. Αυτό διασφαλίζει την συνέπεια και τη συνεκτικότητα. Τόσο το NGEU όσο και το MFF θα βοηθήσουν ώστε να μεταμορφωθεί η ΕΕ μέσω των σημαντικών πολιτικών της, ιδιαίτερα το Ευρωπαϊκό Green Deal, την ψηφιακή επανάσταση και την ανθεκτικότητα».

Ως προς το NGEU, αναφέρονται μεταξύ άλλων τα εξής:

– Tο σχέδιο για την Ευρωπαϊκή ανάκαμψη θα χρειαστεί τεράστιες δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις σε Ευρωπαϊκό επίπεδο για να μπει η Ένωση σταθερά στον δρόμο μιας βιώσιμης και ανθεκτικής ανάκαμψης, δημιουργώντας θέσεις εργασίας και διορθώνοντας την άμεση ζημιά που προκάλεσε η πανδημία της Covid-19, στηρίζοντας ταυτόχρονα τις πράσινες και ψηφιακές προτεραιότητες της ΕΕ. Το MFF, ενισχυμένο από το NGEU, θα είναι το βασικό Ευρωπαϊκό εργαλείο.

-Για να παρασχεθούν στην Ένωση τα απαραίτητα μέσα για να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις που δημιουργεί η πανδημία της Covid-19, η Κομισιόν θα εξουσιοδοτηθεί να δανείσει κεφάλαια εκ μέρους της Ένωσης στις κεφαλαιαγορές. Η διαδικασία θα μεταφερθεί στα προγράμματα της ΕΕ, σύμφωνα με την NGEU.

-Δεδομένου ότι το NGEU είναι μια έκτακτη αντίδραση σε αυτές τις προσωρινές αλλά ακραίες συνθήκες, οι εξουσίες που θα δοθούν στην Κομισιόν να δανείζει είναι ξεκάθαρα περιορισμένες σε μέγεθος, διάρκεια και σκοπό.

-Η Κομισιόν θα εξουσιοδοτηθεί να δανείσει κεφάλαια στις κεφαλαιαγορές για λογαριασμό της Ένωσης έως του ποσού των 750 δις. ευρώ σε τιμές 2018. Η νέα δραστηριότητα καθαρού δανεισμού θα σταματήσει το αργότερο στο τέλος του 2026. Η Ένωση θα χρησιμοποιήσει τους πόρους που θα δανειστεί από τις κεφαλαιαγορές με αποκλειστικό σκοπό να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις της κρίσης της Covid-19.

-Τα κεφάλαια που θα δανειστούν μπορεί να χρησιμοποιηθούν για δάνεια έως του ποσού των 360 δις. ευρώ σε τιμές 2018 και για δαπάνες έως του ποσού των 390 δις. ευρώ σε τιμές 2018.

-Η αποπληρωμή θα είναι προγραμματισμένη, σύμφωνα με την αρχή της καλής χρηματοοικονομικής διαχείρισης, ώστε να διασφαλίζεται η σταθερή και προβλέψιμη μείωση των υποχρεώσεων μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου του 2058. Τα ποσά που δεν θα χρησιμοποιηθούν για πληρωμές τόκων όπως προβλέπεται θα χρησιμοποιηθούν για πρόωρες αποπληρωμές πριν το τέλος του MFF 2021-2027, με ελάχιστο ποσό, και μπορούν να αυξηθούν πάνω από αυτό το επίπεδο υπό την προϋπόθεση πως έχουν παρουσιαστεί νέες ίδιες πηγές.

– Τα ποσά που αναμένονται από την Ένωση σε μια δεδομένη χρονιά για την αποπληρωμή του αρχικού ποσού δεν θα υπερβαίνουν το 7,5% του μέγιστου ποσού των δαπανών 390 δις. ευρώ.

-Τα ποσά στο πλαίσιο το NGEU για τα ξεχωριστά προγράμματα κατανέμονται ως εξής:

  • Recovery and Resilience Facility (RFF): 672,5 δισ. ευρώ

Από τα οποία δάνεια: 360 δισ. ευρώ

και επιχορηγήσεις 312,5 δισ. ευρώ.

  • ReactEU: 47,5 δισ. ευρώ

 

  • Horizon Europe: 5 δισ. ευρώ

 

  • InvestEU: 5,6 δισ. ευρώ

 

  • Rural Development: 7,5 δισ. ευρώ

 

  • Just Transition Fund (JTF): 10 δισ. Ευρώ

 

  • RescEU: 1,9 δισ. ευρώ

 

  • Σύνολο: 750 δισ. ευρώ

Ως προς το Ταμείο Ανάκαμψης

-Το 70% των επιχορηγήσεων που θα δοθούν μέσω του RRF θα δεσμευτούν στα έτη 2021 και 2022. Το υπόλοιπο 30% θα δεσμευτεί πλήρως μέχρι το τέλος του 2023.

-Τα κράτη-μέλη θα προετοιμάσουν εθνικά σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας που θα ορίζουν τη μεταρρυθμιστική και επενδυτική ατζέντα των κρατών μελών για τα έτη 2021-2023. Τα σχέδια αυτά θα εξετάζονται και θα προσαρμόζονται αναλόγως το 2022, προκειμένου να λαμβάνεται υπ’ όψιν η τελική κατανομή των πόρων για το 2023.

-Τα σχέδια για την ανάκαμψη και την ανθεκτικότητα θα εξετάζονται από την Κομισιόν εντός δυο μηνών από την υποβολή τους. Τα κριτήρια της συνέπειας με τις συστάσεις για την κάθε χώρα, καθώς και την ενίσχυση της προοπτικής ανάπτυξης, της δημιουργίας θέσεων εργασίας και της οικονομικής και κοινωνικής ανθεκτικότητας των κρατών μελών θα χρειαστούν τους υψηλότερους βαθμούς στην αξιολόγηση. Προαπαιτούμενο για μια θετική αξιολόγηση θα είναι και η αποτελεσματική συνεισφορά στην πράσινη και ψηφιακή μετάβαση.

Η αξιολόγηση των σχεδίων θα εγκρίνεται από το Συμβούλιο με ειδική πλειοψηφία επί προτάσεως της Κομισιόν, έσω μιας πράξης εφαρμογής που το Συμβούλιο θα προσπαθεί να υιοθετήσει εντός 4 εβδομάδων από την πρόταση.

Η θετική αξιολόγηση των αιτημάτων για πληρωμή θα υπόκεινται στην ικανοποιητική υλοποίηση των σχετικών οροσήμων και στόχων.

Η Κομισιόν θα ζητά τη γνώμη της Οικονομικής και Χρηματοοικονομικής Επιτροπής για την ικανοποιητική υλοποίηση των σχετικών οροσήμων και στόχων. Η Οικονομική και Χρηματοοικονομική Επιτροπή θα προσπαθεί να καταλήξει σε ομοφωνία. Αν όμως ένα ή περισσότερα κράτη μέλη θεωρήσουν πως υπάρχουν σοβαρές αποκλίσεις από την ικανοποιητική υλοποίηση των σχετικών οροσήμων και στόχων, μπορεί να ζητήσουν από τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου να θέσει το θέμα στο επόμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.

Ως προς το MFF, στο κείμενο των συμπερασμάτων αναφέρεται μεταξύ άλλων πως το συνολικό ποσό των δεσμεύσεων ανέρχεται σε 1.074,3 δισ. ευρώ, ποσό «κατά τι χαμηλότερο από αυτό του Φεβρουαρίου», λόγω της φιλόδοξης προσπάθειας ανάκαμψης της Ευρώπης.

-Τα χρηματοοικονομικά συμφέροντα της Ένωσης θα προστατεύονται σύμφωνα με τις γενικές αρχές που υπάρχουν στις Ευρωπαϊκές Συνθήκες. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο «υπογραμμίζει τη σημασία της προστασίας των χρηματοοικονομικών συμφερόντων της Ένωσης» καθώς και «τη σημασία του σεβασμού του κράτους δικαίου».

-Η κατανομή του RescEU θα είναι 1,1 δις. ευρώ. Για την υγεία θα αυξηθεί στα 1,7 δισ. ευρώ, σύμφωνα με την πρόταση της Κομισόν ως αντίδραση για την Covid-19.

-Η ΕΕ θα εργαστεί τα επόμενα χρόνια προς την μεταρρύθμιση του συστήματος των ιδίων πηγών της και θα εισαγάγει νέες ίδιες πηγές (σ.σ. εσόδων). «Ως ένα πρώτο βήμα, μια νέα ίδια πηγή που θα βασίζεται σε μη ανακυκλώσιμα πλαστικά απορρίμματα θα παρουσιαστεί και εφαρμοστεί από την 1η Ιανουαρίου του 2021. Ως βάση για επιπλέον ίδιες πηγές, η Κομισιόν θα θέσει το πρώτο εξάμηνο του 2021  προτάσεις για έναν διασυνοριακό μηχανισμό προσαρμογής για τον άνθρακα καθώς και για ένα ψηφιακό τέλος, με στόχο την εισαγωγή τους του αργότερο μέχρι την 1η Ιανουαρίου του 2023. Στο ίδιο πνεύμα, η Κομισιόν θα θέσει πρόταση για ένα αναθεωρημένο πρόγραμμα ETS , πιθανότατα επεκτείνοντάς το στην αεροπλοΐα και τη ναυτιλία. Τέλος, η Ένωση θα εργαστεί προς την εισαγωγή άλλων ιδίων πόρων, που μπορεί να περιλαμβάνουν Φόρο Χρηματοοικονομικών Συναλλαγών. Τα έσοδα από τις νέες ίδιες πηγές που θα εισαχθούν μετά το 2021 θα χρησιμοποιηθούν για την πρόωρη αποπληρωμή του δανεισμού στο πλαίσιο του NGEU.

Αναλυτικά τα όσα αναφέρονται στο κοινό ανακοινωθέν: