του Σαράντη Δημητριάδη, ομότιμου καθηγητή γεωλογίας ΑΠΘ

αναδημοσίευση από το Παρατηρητήριο Μεταλλευτικών Δραστηριοτήτων

Αυτές δε οι διαπραγματεύσεις γίνονται αφενός επειδή λήγει η ισχύς της περιβαλλοντικής αδειοδότησης (KYA EΠΟ 201745/2011), αφετέρου, και κάτι που έχει ιδιαίτερη σημασία, γιατί “πρέπει” ευσχήμως, μέσω ενός restarting, να ξεχαστεί/παραγραφεί η διαρκής και μακρόχρονη μέχρι τώρα άρνηση/αδυναμία της εταιρείας να υλοποιήσει συγκεκριμένες και σημαντικές συμβατικές της υποχρεώσεις που απορρέουν από την αρχική σύμβαση μεταβίβασης των μεταλλείων Κασσάνδρας στην Ελληνικός Χρυσός το 2004 και οι οποίες έχουν εξειδικευτεί περαιτέρω με: α) το επενδυτικό της σχέδιο του 2006, β) την εγκριθείσα ΜΠΕ της εταιρείας το 2010, γ) την ΚΥΑ ΕΠΟ του 2011, και δ) την απόφαση της Διαιτησίας όπου είχαν παραπεμφθεί τα θέματα διαφωνίας μεταξύ Δημοσίου και εταιρείας το 2017.

Το νέο επενδυτικό σχέδιο που προτείνει η εταιρεία υποβλήθηκε στο ΥΠΕΝ περίπου ένα χρόνο πριν, στις 22 Νοεμβρίου 2019. Το περιεχόμενό του δεν γνωστοποιήθηκε και έτσι δεν το γνωρίζουμε. Είναι πιθανό δε να μην έχει ακόμα πλήρως αξιολογηθεί από τις υπηρεσίες του ΥΠΕΝ, παρότι υπήρξε μεγάλη βιασύνη για κάτι τέτοιο αμέσως με την υποβολή του (εδώ).

Υπάρχουν όμως κάποιες πρόσφατες δημοσιογραφικές πληροφορίες οι οποίες, με όση αξιοπιστία μπορεί να τους αποδοθεί, φέρνουν στο φως κάποια πιο συγκεκριμένα από τα προτεινόμενα και συζητούμενα σε αυτές τις διαπραγματεύσεις, κάποιες από τις διαφαινόμενες συγκλίσεις ή αποκλίσεις μεταξύ των δύο πλευρών. Εδώ, για λόγους οικονομίας χώρου, δεν θα σχολιαστούν όλα τα διάφορα που αποκαλύπτουν αυτά τα δημοσιεύματα. Θα περιοριστούμε στα σημεία εκείνα που αφορούν το θέμα της μεταλλουργίας, τα όσα επί αυτού του θέματος φαίνεται να έχουν συζητηθεί και να έχουν περίπου -αν πιστέψουμε τις δημοσιογραφικές πληροφορίες- συμφωνηθεί. Τα υπόλοιπα θα σχολιαστούν σε συνέχεια, όταν θα είναι και περισσότερο συγκεκριμένα.

Στις 22 Σεπτεμβρίου δημοσιεύθηκε άρθρο της Χρύσας Λιάγγου στην Καθημερινή με τίτλο: “Κοντά σε συμφωνία για συνέχιση της επένδυσης της Eldorado Gold”. Διαβάζουμε:

«Η καναδική εταιρεία φέρεται να έχει αποδεχθεί αύξηση 10% των εσόδων προς το ελληνικό Δημόσιο από την παραχώρηση της χρήσης  μεταλλευτικών δικαιωμάτων, αύξηση των φορολογικών εσόδων καθώς και των προς επένδυση κεφαλαίων. Σε σχέση με την απασχόληση, η εταιρεία έχει ήδη αυξήσει τις θέσεις εργασίας στο αναθεωρημένο επενδυτικό σχέδιο που υπέβαλε πέρυσι τον Νοέμβριο στο ΥΠΕΝ. Σήμερα στα Μεταλλεία απασχολούνται 1.650 εργαζόμενοι. Όσον αφορά τη βελτίωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος της επένδυσης η Eldorado Gold έχει δεσμευτεί για καλύτερη διαχείριση των αποβλήτων με τη χρήση της μεθόδου της ξηρής απόθεσης. Σύμφωνα με την εταιρεία με τη συγκεκριμένη μέθοδο το περιβαλλοντικό αποτύπωμα στις Σκουριές θα μειωθεί κατά 40%.». Και στη συνέχεια: «Κρίσιμο σημείο των διαπραγματεύσεων παραμένει το αδειοδοτικό πλαίσιο, καθώς η καναδική εταιρεία, έχοντας την πικρή εμπειρία των προηγούμενων ετών με τις συνεχείς προσφυγές στο ΣτΕ και τις παλινδρομήσεις της δημόσιας διοίκησης και στοχεύοντας στην προσέλκυση στρατηγικού επενδυτή για τη χρηματοδότηση του project, επιδιώκει δεσμεύσεις από το ελληνικό Δημόσιο για την απρόσκοπτη υλοποίηση της επένδυσης. Οι δύο πλευρές φέρονται να αναζητούν ένα σχήμα που θα συνδυάζει τις προβλέψεις της ευρωπαϊκής νομοθεσίας με αντίστοιχες συμβάσεις που έχουν υπογραφεί τα τελευταία χρόνια από τις ελληνικές κυβερνήσεις. Η καναδική εταιρεία φέρεται τέλος να έχει δεσμευτεί να υποβάλλει μελέτη για την κατασκευή της νέας μονάδας μεταλλουργίας παραγωγής καθαρών μετάλλων.»

Στις 6 Οκτωβρίου, δημοσιεύθηκε στο capital.gr άρθρο του Δημήτρη Δελεβέγκου με τίτλο: «Έως 10 εκατ. ευρώ σχεδιάζει να επενδύσει στο Στρατώνι φέτος η Ελληνικός Χρυσός».

Εκεί διαβάζουμε πως η εταιρεία σκοπεύει να επενδύσει στο μέλλον περί τα 760 εκατ. δολάρια για το έργο εξόρυξης στις Σκουριές (η έναρξη λειτουργίας του μεταλλείου αυτού προβλέπεται για μετά από δύο χρόνια από την επανεκκίνηση των κατασκευών υποδομής του), ενώ υπολογίζεται για τη φετινή χρονιά η διάθεση ποσού 5 έως 10 εκατ. δολαρίων για τη συνέχιση λειτουργίας του μεταλλείου Μαύρων Πετρών στο Στρατώνι και πρόβλεψη επέκτασης του χρόνου λειτουργίας του κατά 8 έτη. Σε σχέση με την κυοφορούμενη νέα σύμβαση παραχώρησης αναφέρεται στο άρθρο πως επιδιώκεται η αύξηση των μεταλλευτικών τελών κατά 10% [;;«δηλαδή στα 220 εκατ. δολ. εκ του συνόλου των 2 δισ. ευρώ που πρόκειται να τοποθετηθούν συνολικά για την επένδυση των Μεταλλείων Κασσάνδρας»;;], την υλοποίηση κάποιων αντισταθμιστικών επενδύσεων [«αρκετών δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ»] και αύξηση των θέσεων εργασίας [«περίπου 3.000 σε όλη τη διάρκεια της επένδυσης»] και τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος κατά 40% σε σχέση με τον αρχικό σχεδιασμό.

Πιο πρόσφατα, στις 7 Οκτωβρίου, δημοσιεύθηκε στο euro2day άρθρο του Χρήστου Κολώνα με τίτλο: «Μεταλλεία Κασσάνδρας: Οι δύο όροι που ‘κλειδώνουν’ τη νέα σύμβαση παραχώρησης». Διαβάζουμε:

«Με αμοιβαίες υποχωρήσεις, τόσο από την πλευρά του ελληνικού δημοσίου όσο και από τη μεριά της Ελληνικός Χρυσός, φαίνεται ότι ‘κλειδώνει’ το κείμενο που αναθεωρεί τη σύμβαση παραχώρησης των μεταλλείων Κασσάνδρας»… «To πρώτο και το πλέον επίμαχο [θέμα των διαπραγματεύσεων] είναι αυτό της επένδυσης της μεταλλουργίας. Πρόκειται δηλαδή για το εργοστάσιο που προβλέπεται στην αρχική σύμβαση του 2004, όπου θα ολοκληρώνει το τελευταίο στάδιο της μεταποίησης του χρυσού. Η συγκεκριμένη μονάδα σχεδιάζεται να κατασκευαστεί στην περιοχή Μαντέμ Λάκκος και η διαφωνία μεταξύ των δύο πλευρών -όπως επίσης και κατά τη διάρκεια της προηγούμενης διακυβέρνησης της χώρας από τον ΣΥΡΙΖΑ- είναι η μέθοδος παραγωγής του καθαρού χρυσού. Σύμφωνα με τις πληροφορίες, οι επενδυτές από τον πρώτο καιρό των διαπραγματεύσεων υποστήριζαν ότι δεν είναι οικονομικά βιώσιμη η συγκεκριμένη επένδυση, ενώ το ΥΠΕΝ πίεζε προς την κατεύθυνση της καθετοποιημένης παραγωγής με αποδεδειγμένη τεχνικά και επιστημονικά ασφαλή μέθοδο. Πηγές θέλουν τα δύο μέρη να έχουν συμφωνήσει στην επανεξέταση εντός διετίας της δυνατότητας πραγματοποίησης της επένδυσης από τεχνική επιτροπή. Ο όρος αυτός θα συμπεριληφθεί στη σύμβαση, ενώ την ίδια στιγμή το ΥΠΕΝ φέρεται να έχει δεσμεύσει την Ελληνικός Χρυσός, ώστε τα κεφάλαια αυτά που επρόκειτο να διατεθούν για τη μεταλλουργία στο Μαντέμ Λάκκο να διοχετευτούν σε άλλες επενδύσεις στα μεταλλεία της Κασσάνδρας. Ουσιαστικά, όπως εκτιμούν αρμόδιοι παράγοντες, με τους όρους αυτούς επιτυγχάνεται ένας συμβιβασμός για ένα φλέγον θέμα το οποίο δεν αποκλείεται να ανοίξει ξανά με τον ίδιο θορυβώδη τρόπο που συνέβη τα προηγούμενα χρόνια»…. «Το δεύτερο θέμα που ταλαιπώρησε τις διαπραγματεύσεις ΥΠΕΝ -Ελληνικός Χρυσός ήταν η απαίτηση των τελευταίων να συμπεριληφθούν όροι που θα παρέχουν ασφάλεια δικαίου στους επενδυτές. Οι τελευταίοι φέρονται να έχουν ζητήσει τη θέσπιση ρητρών που θα ανοίγουν δικαιώματα αποζημιώσεων σε περιπτώσεις καθυστερήσεων πέραν των νομοθετικών προβλέψεων για τους χρόνους έκδοσης αδειών εκτέλεσης εργασιών. Η πρακτική αυτή, στις συμβάσεις, είναι συνηθισμένη. Ωστόσο οι Καναδοί, σύμφωνα με πληροφορίες, απαίτησαν στο 10μηνο των συζητήσεων τους όρους αυτούς, καθώς τα προηγούμενα χρόνια βρέθηκαν ουκ ολίγες φορές αντιμέτωποι με αδικαιολόγητες καθυστερήσεις. Πηγές θέλουν το ΥΠΕΝ να επιδιώκει για την ενεργοποίηση των ρητρών αποζημίωσης τη δέσμευση των επενδυτών, ώστε να τηρούν με ακρίβεια τις προϋποθέσεις που απαιτούνται για την έκδοση των αναγκαίων αδειών. Οι δύο πλευρές φαίνεται να έχουν οδηγήσει τις διαπραγματεύσεις στο τελευταίο στάδιο. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε, ότι μόλις προχθές το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας ενέκρινε την τεχνική μελέτη του έργου ερευνητικών γεωτρήσεων για τη διεύρυνση του μεταλλευτικού δυναμικού (άργυρος, μόλυβδος και ψευδάργυρος) σε περιοχή Ν-ΝΔ (νότια-νοτιοδυτικά) του κοιτάσματος των Μαύρων Πετρών των Μεταλλείων Κασσάνδρας».

Από την ανάγνωση των παραπάνω δημοσιευμάτων -του τελευταίου ιδιαίτερα που είναι πολύ αποκαλυπτικό- κάποιος ανυποψίαστος μένει με την εντύπωση πως εκείνος ο οποίος “τα προηγούμενα χρόνια βρέθηκε ουκ ολίγες φορές αντιμέτωπος με αδικαιολόγητες καθυστερήσεις” και ως εκ τούτου δικαιούται να επιζητεί και να απαιτεί κατά τις τωρινές διαπραγματεύσεις “την ασφάλεια δικαίου”, την “τήρηση των συμβατικών όρων” και “ρήτρες που θα ανοίγουν δικαιώματα αποζημιώσεων σε περίπτωση καθυστερήσεων πέραν των νομοθετικών προβλέψεων” είναι η Ελληνικός Χρυσός. Το δε ΥΠΕΝ -το υπαίτιο θεωρείται των προηγηθέντων αδικαιολόγητων καθυστερήσεων- επιδιώκει τώρα, δια του διαπραγματευόμενου υπουργού, ταπεινά, με αίσθημα ενοχής και ως εξιλέωση, τη δέσμευση μόνο των επενδυτών ώστε να “τηρούν με ακρίβεια τις προϋποθέσεις που απαιτούνται για την έκδοση των αδειών”. Θα δούμε παρακάτω πόσο επ’ αυτού ισχύει το λαϊκό ρητό: “εκεί που μας χρωστούσαν μας πήραν και το βόδι”. Να υπενθυμίσουμε επίσης πως η “ασφάλεια δικαίου για τους επενδυτές” έχει ήδη εξασφαλιστεί και μάλιστα σε υπέρμετρο έως σκανδαλώδη βαθμό με τους δύο “εμβληματικούς” νόμους που ψήφισε η παρούσα κυβέρνηση: τον επενδυτικό του Άδωνη Γεωργιάδη και τον περιβαλλοντικό του ίδιου του Κωστή Χατζηδάκη, στους οποίους νόμους κάποιοι διέκριναν και διατάξεις φωτογραφικές υπέρ της Ελληνικός Χρυσός. Για τη μεταλλουργία όμως στη συνέχεια, που είναι κατά τη διατύπωση του δημοσιογράφου “το πρώτο και το πλέον επίμαχο” θέμα των διαπραγματεύσεων. Για τη μεταλλουργία που, όπως κατά τις δημοσιογραφικές πληροφορίες φαίνεται, παραπέμπεται και επίσημα πλέον στις καλένδες.

Να υπενθυμίσουμε πρώτα γιατί το θέμα της μεταλλουργίας (που χαρακτηρίστηκε και προβλήθηκε ακόμα και από την ίδια την εταιρεία στην προ δεκαετίας ΜΠΕ που υπέβαλε ως “στρατηγικής σημασίας” και ως “εθνική επιδίωξη”) αποτέλεσε τον καταλυτικό παράγοντα, τον πυρήνα και το δικαιοπρακτικό θεμέλιο της σύμβασης μεταβίβασης των μεταλλείων Κασσάνδρας στην Ελληνικός Χρυσός το 2004, υπήρξε δε επίσης το κύριο στοιχείο για την έγκριση του έως σήμερα ισχύοντος και ήδη προς τροποποίηση/αντικατάσταση επενδυτικού σχείου του 2006.

Α) Το άρθρο 3 της Σύμβασης Μεταβίβασης (22.138/12/12/2003), όπως κυρώθηκε με το 3220 άρθρο 52 του νόμου /2004, κατά τα άρθρα Β67 επ. του ΚΠολΔ, υπό τον τίτλο: «Υποχρεώσεις Αγοράστριας (Ε.Χ.) και Ελληνικού Δημοσίου» στην υποπ. 3.2 αναφέρει: «Παράλληλα με τις ανωτέρω υποχρεώσεις η Αγοράστρια (Ε.Χ.) αναλαμβάνει την υποχρέωση να εκπονήσει πλήρες και άρτιο επενδυτικό σχέδιο το αργότερο εντός 24 μηνών από τη δημοσίευση του νόμου που κυρώνει την παρούσα Σύμβαση για την ανάπτυξη των Μεταλλείων Κασσάνδρας, καθώς και την κατασκευή-λειτουργία Εργοστασίου Μεταλλουργίας Χρυσού, συνοδευόμενο από όλες τις προβλεπόμενες από την κείμενη νομοθεσία μελέτες που είναι αναγκαίες για την έκδοση όλων των σχετικών αδειών και εγκρίσεων». Στη συνέχεια, στο 3.3 διαβάζουμε: «Το επενδυτικό σχέδιο, όπως θα εγκριθεί από τις αρμόδιες αρχές, θεωρείται παράρτημα της παρούσας και αναπόσπαστο μέρος της και θα δεσμεύει τα μέρη σύμφωνα με τους όρους της έγκρισης και της υπαγωγής στις διατάξεις του νόμου 2601/1998 όπως ισχύει».

Β) Στο (μη εγκριθέν αλλά αδειοδοτημένο περιβαλλοντικά και τεχνικά) επενδυτικό σχέδιο της Ελληνικός Χρυσός του 2006 , στην ενότητα 3.3.4 με τίτλο ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΙΑ, αναφέρεται: «στόχος του εργοστασίου Μεταλλουργίας στη θέση Μαντέμ Λάκκος είναι η καθετοποιημένη διαδικασία εξαγωγής χρυσού και αργύρου από το συμπύκνωμα πυριτών Ολυμπιάδας». Μάλιστα, στο σχήμα 3.3-1 του επενδυτικού σχεδίου παρουσιάζεται διάγραμμα ροής της μεταλλουργίας με τελικό στάδιο την παραγωγή ράβδων χρυσού από μονάδα πολύτιμων μετάλλων.

Γ) Στη ΜΠΕ της Ελληνικός Χρυσός (6/8/2010), στην ενότητα 3.6 με τίτλο «Νέο εργοστάσιο Μεταλλουργίας Μαντέμ Λάκκου» αναφέρεται: «Τα διαπιστωμένα κοιτάσματα στα μεταλλεία Κασσάνδρας αποδίδουν συμπυκνώματα Pb (μολύβδου), Zn (ψευδαργύρου), Cu(χαλκού) και αρσενοπυρίτη με σημαντικές περιεκτικότητες Au(χρυσού) και Ag(αργύρου). Η εμπορική αξιολόγηση της πώλησης των συμπυκνωμάτων αυτών δείχνει εμφανώς μια πολύ μεγάλη προστιθέμενη αξία από την περαιτέρω καθετοποίηση μέσω μεταλλουργικής διαδικασίας, πέραν βεβαίως της στρατηγικής παραγωγής καθαρών μετάλλων που αποτελεί εθνική επιδίωξη». Στη συνέχεια αναφέρεται: «και μόνο για τους λόγους αυτούς επιβάλλεται η ίδρυση Μεταλλουργίας η οποία σε γενική θεώρηση πρέπει: Να αποδίδει την παραπάνω προστιθέμενη αξία σε εθνικούς πόρους αξιοποιώντας τις παραγωγικές δυνατότητες της χώρας και να μπορεί να αξιοποιήσει άμεσα ή με επεκτάσεις όσο το δυνατόν περισσότερα συμπυκνώματα μετάλλων». Στα σχεδιαγράμματα δε της μεταλλουργικής διαδικασίας στη ΜΠΕ παρουσιάζονται ως τελικά προϊόντα της εγχώριας μεταλλουργίας ράβδοι χρυσού και αργύρου και πλάκες χαλκού-χρυσού.

Δ) Στη σελίδα 19 της ΚΥΑ ΕΠΟ 201745/26/7/2011 (απόφαση έγκρισης περιβαλλοντικών όρων) αναφέρεται: «Η επένδυση της Ελληνικός Χρυσός έχει ως στόχο την παραγωγή συμπυκνωμάτων μολύβδου, ψευδαργύρου, πυριτών και χαλκού/χρυσού ταυτόχρονα με την παραγωγή μεταλλικού χρυσού, χαλκού και αργύρου μέσα από καθετοποιημένη διαδικασία εξαγωγής των μετάλλων». Στη συνέχεια, σελ. 20, αναφέρεται: «Το εργοστάσιο μεταλλουργίας τροφοδοτείται με συμπυκνώματα από τα μεταλλεία Ολυμπιάδος και Σκουριών και παράγει καθαρό χρυσό, χαλκό και άργυρο τα οποία διοχετεύονται στην αγορά».

Ε) Στο προσυμφωνημένο μεταξύ Ελληνικού Δημοσίου και Ελληνικός Χρυσός κείμενο προσφυγής σε Διαιτησία (2017), η οποία επελήφθη των τότε υφιστάμενων μεταξύ των δύο μερών διαφορών, συνομολογείται πως: «Η Διαιτητική απόφαση (θα) είναι οριστική και αμετάκλητη και άμεσα εκτελεστή, δεν υπόκειται σε οποιοδήποτε τακτικό ή ένδικο μέσο και είναι δεσμευτική για τα μέρη». Ένα από τα τρία ερωτήματα/αιτήματα από μέρους του Ελληνικού Δημοσίου που ετέθησαν προς το Διαιτητικό Δικαστήριο ήταν: «Να αναγνωρίσει ότι η πλήρης και ολοκληρωμένη κατασκευή από μέρους της καθ’ ης (δηλ. της Ελληνικός Χρυσός) εργοστασίου (μεταλλουργικής μονάδας) παραγωγής χρυσού, χαλκού και αργύρου ως τελικών εμπορεύσιμων προϊόντων της καθετοποιημένης παραγωγικής διαδικασίας του ως άνω εργοστασίου εμπίπτει στο δικαιοπρακτικό θεμέλιο της Σύμβασης Μεταβίβασης της καθ’ ης και συνιστούν επί μέρους υποχρεώσεις της καθ’ ης κατά τα άρθρα 1 και 3(3.2) της Σύμβασης Μεταβίβασης.» Στην απόφαση της Διαιτησίας διαβάζουμε: «ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ (Το Διαιτητικό Δικαστήριο) Αναγνωρίζει ότι: α) Η πλήρης και ολοκληρωμένη κατασκευή από μέρους της καθ’ ης εργοστασίου παραγωγής χρυσού, χαλκού και αργύρου ως τελικών εμπορεύσιμων προϊόντων της καθετοποιημένης παραγωγικής διαδικασίας του ως άνω εργοστασίου εμπίπτει στο δικαιοπρακτικό θεμέλιο της Σύμβασης Μεταβίβασης της καθ’ ης και συνιστούν επί μέρους υποχρεώσεις της καθ’ ης κατά τα άρθρα 1 και 3(3.2) της Σύμβασης Μεταβίβασης, και β) η παραγωγή από την καθ’ ης από το εργοστάσιο μεταλλουργίας στη θέση Μαντέμ Λάκκος οποιουδήποτε άλλου προϊόντος ως τελικού, πέραν των εμπορεύσιμων καθαρών μετάλλων χρυσού, χαλκού και αργύρου, αποτελεί ανεπίτρεπτη ενέργεια για μεταβολή των συμφωνηθέντων μεταξύ των μερών με την υπό κρίσιν Σύμβαση Μεταβίβασης και συνιστά παράβαση των διατάξεων των άρθρων 3(3.2) του άρθρου αυτής και ματαίωση του αντικειμένου και του σκοπού της».

Σε αυτήν την κορυφαία, όπως διαπιστώνεται από τα παραπάνω, συμβατική υποχρέωσή της: την καθετοποίηση της παραγωγής μέσω ενός εργοστασίου μεταλλουργίας και την εγχώρια παραγωγή καθαρών μετάλλων (χαλκού, χρυσού και αργύρου) η Ελληνικός Χρυσός ούτε κατά διάνοια ανταποκρίθηκε. Συνεχώς κωλυσιεργούσε με διάφορες και ποικίλες δικαιολογίες και καμία δεν υπήρξε για το λόγο αυτόν, δίκαιη όπως θα ήταν, απαίτηση από μέρους του Δημοσίου αποζημίωσης ή ακόμα, όπως νομικά θα ήταν δικαιολογημένη, ακόμα και καταγγελία της σύμβασης. Χρησιμοποίησε η εταιρεία και προέβαλε τη σημασία που θα είχε για την εθνική οικονομία η καθετοποιημένη παραγωγή μόνο για να εξασφαλίσει την υπογραφή της αρχικής σύμβασης με το Δημόσιο, την αδειοδότηση του επενδυτικού της σχεδίου, την έγκριση της ΜΠΕ και την έκδοση της ΚΥΑ ΕΠΟ. Ακόμα και την παραπλάνηση του ΣτΕ, γιατί εκεί υποστήριζε πως η ίδια θεωρούσε εφικτή, περιβαλλοντικά ασφαλή και οικονομικά βιώσιμη την εγκατάσταση μεταλλουργίας, και όχι ότι «δεν είναι οικονομικά βιώσιμη η επένδυση στη μεταλλουργία» (αν ισχύουν οι πληροφορίες του δημοσιογράφου του euro2day και αν αυτό υποστηρίζει σήμερα η εταιρεία). Υπήρξε, θυμόμαστε όλοι, τεράστια προβολή από την εταιρεία -και υποστήριξη, φευ, και από ακαδημαϊκούς επιστήμονες- της προτεινόμενης ως δήθεν state of the art μεταλλουργικής μεθόδου ακαριαίας τήξης (flash smelting), που αποδείχτηκε μια πατέντα της κακιάς ώρας, εμπνεύσεως Ελληνικού Χρυσού.

Η σκανδαλώδης αντισυμβατική συμπεριφορά της εταιρείας στο θέμα αυτό δεν ήταν ασφαλώς η μόνη, αλλά ήταν μία από τις κύριες αιτίες των αντιπαραθέσεων της με την προηγούμενη κυβέρνηση. Και ήταν ο λόγος που η μητρική Eldorado Gold φρόντιζε να υποβαθμίζει και αποσιωπά το θέμα της μεταλλουργίας, μη συμπεριλαμβάνοντάς το από τα περιοδικώς δημοσιοποιούμενα επιχειρησιακά της πλάνα, προφανώς περιμένοντας αυτό να εκλείψει εντελώς και εντός Ελλάδας σε μια -η οποία έφτασε τώρα- ευνοϊκότερη γι’ αυτήν συγκυρία, μέσω μιας νέας δηλαδή σύμβασης με το ελληνικό Δημόσιο που δεν θα περιέχει καθόλου ή που θα παραπέμπει σε ένα απροσδιόριστο μέλλον και υπό ένα αβέβαιο καθεστώς και πλαίσιο ίδρυση κάποιας μεταλλουργίας. Ρητή υποχρέωση εγκατάστασης μεταλλουργικής μονάδας υπήρχε εξ άλλου και στην αρχική σύμβαση, πράγμα που αγνοήθηκε προκλητικά από την εταιρεία. Ίσως είναι προφητικά τα γραφόμενα από τον δημοσιογράφο του euro2day ότι: ‘‘το φλέγον θέμα [της μεταλλουργίας] δεν αποκλείεται να ανοίξει ξανά με τον ίδιο θορυβώδη τρόπο που συνέβη τα προηγούμενα χρόνια’’.

Ας μην ξεχνάμε βέβαια και τούτο το σημαντικό: επειδή τα κοιτάσματα δεν είναι ανεξάντλητα, όσο η εξόρυξη συνεχίζεται και θα συνεχίζεται και όσο η παραγωγή αποστέλλεται και θα αποστέλλεται στο εξωτερικό με τη μορφή μεταλλευτικών εμπλουτισμάτων για την ανάκτηση εκεί των εμπεριεχόμενων καθαρών μετάλλων, τόσο ελαττώνονται και θα ελαττώνονται (μέχρι και του μηδενός) και τα αποθέματα που θα μπορούσαν δυνητικά στο μέλλον να αξιοποιηθούν σε μια εγχώρια καθετοποιημένη μονάδα μεταλλουργίας. Και τόσο βέβαια θα καθίσταται και στην πραγματικότητα λιγότερο οικονομικά συμφέρουσα και βιώσιμη η εγκαθίδρυση μεταλλουργίας -αυτό ακριβώς που από σήμερα φροντίζει να μας το επισημαίνει η ίδια η εταιρεία. Για να μην θίξουμε και το γεγονός ότι ακόμα και η αρχική σύμβαση του 2004 και το επενδυτικό σχέδιο του 2006 δεν εξασφάλιζαν καθόλου τον κατά τον καλύτερο για την εθνική οικονομία τρόπο εκμετάλλευσης του μεταλλευτικού δυναμικού της ανατολικής Χαλκιδικής: (εδώ)

Με τούτα και μ’ εκείνα, φαίνεται πως η κατάσταση και με τη νέα σύμβαση (μετά την ευτυχή κατάληξη δηλαδή των φιλικών διαπραγματεύσεων και με τις αμοιβαίες, υποτίθεται, υποχωρήσεις που θα έχουν γίνει)δεν θα βελτιώσει τα πράγματα και δεν θα εξασφαλίζει κατά τον καλύτερο τρόπο τα συμφέροντα του ελληνικού Δημοσίου. Η παρελθούσα αντισυμβατική συμπεριφορά της εταιρείας θα ξεπλυθεί και η νέα σύμβαση θα εξαλείψει στην πραγματικότητα την υποχρέωση της εταιρείας για καθετοποίηση της παραγωγής. Η Eldorado Gold δια της Ελληνικός Χρυσός θα συνεχίσει, όπως κάνει τόσα χρόνια τώρα, να μην παράγει εντός της χώρας ούτε γραμμάριο οποιουδήποτε καθαρού μετάλλου, όλη δε η παραγωγή θα εξάγεται ημικατεργασμένη για την τελική απόληψή των καθαρών μετάλλων στο εξωτερικό. Αυτό διαφαίνεται να είναι το τελικό αποτέλεσμα των “αμοιβαίων” αλλά καθόλου ισορροπημένων υποχωρήσεων κατά τις διαπραγματεύσεις.

Όσο για το αναζητούμενο από το ΥΠΕΝ και την εταιρεία μέσω της νέας σύμβασης σχήμα δεσμεύσεων από το ελληνικό Δημόσιο για την απρόσκοπτη υλοποίηση της επένδυσης, ‘‘σχήμα που θα συνδυάζει τις προβλέψεις της ευρωπαϊκής νομοθεσίας με αντίστοιχες συμβάσεις που έχουν υπογραφεί τα τελευταία χρόνια από τις ελληνικές κυβερνήσεις’’, το πιθανότερο είναι να καταλήξουν σε κάτι αντίστοιχο της σύμβασης με την FRAPORT.