Σύμφωνα με την ΚΥΑ που δημοσιεύτηκε τη Δευτέρα στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης, η Ελλάδα στην ουσία γίνεται η δεύτερη χώρα της ΕΕ που αναγνωρίζει σε επίπεδο νομοθεσίας την Τουρκία ως «ασφαλή τρίτη χώρα» για πρόσφυγες που προέρχονται από το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, το Μπαγκλαντές, τη Σομαλία και τη Συρία. Η ΚΥΑ υπογράφεται από το υπουργείο Εξωτερικών και το υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου.
Στην πράξη η παραπάνω απόφαση σημαίνει ότι για όσους προέρχονται από τις χώρες αυτές και ζητούν άσυλο στην Ελλάδα, η χώρα θεωρεί ότι αυτό πρέπει να μην γίνει παραδεκτό αλλά να υποβληθεί και να εξεταστεί στην Τουρκία, με εξαίρεση ότι ο καθένας ατομικά μπορεί να δείξει ότι συντρέχουν λόγοι για τους οποίους δεν είναι ασφαλής χώρα η Τουρκία για τον ίδιο.
Σε ανακοίνωσή του, το Υπουργείο Μετανάστευσης υποστηρίζει ότι η απόφαση πάρθηκε «λαμβάνοντας υπόψη την πρόσφατη εισήγηση της Υπηρεσίας Ασύλου και όλες τις επικαιροποιημένες πληροφορίες για την επικρατούσα κατάσταση στην Τουρκία αναφορικά με τις συνθήκες διαβίωσης και τα ανθρώπινα δικαιώματα συγκεκριμένων κατηγοριών αιτούντων διεθνούς προστασίας», καθ’ ότι κρίθηκε ότι «αποδεδειγμένα δεν κινδυνεύουν στη γείτονα χώρα λόγω φυλής, θρησκείας, ιθαγένειας, πολιτικών πεποιθήσεων ή συμμετοχής τους σε ιδιαίτερη κοινωνική ομάδα και δύνανται να αιτηθούν τη χορήγηση ασύλου στην Τουρκία έναντι της Ελλάδας».
Σε δήλωσή του ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, Νότης Μηταράκης, σημειώνει ότι «ο χαρακτηρισμός της Τουρκίας ως ασφαλούς τρίτης χώρας αποτελεί ένα σημαντικό βήμα για την αντιμετώπιση των παράνομων μεταναστευτικών ροών και της εγκληματικής δράσης των κυκλωμάτων λαθροδιακινητών».
Η απόφαση αυτή συνιστά μία «σημαντική ανατροπή στις διαδικασίες ασύλου» όπως σημειώνει σε ανάρτησή του ο δικηγόρος, με ειδίκευση στο προσφυγικό Δίκαιο, Σπύρος Απέργης, που σημειώνει τέσσερα βασικά σημεία:
α) Όλοι οι αιτούντες διεθνή προστασία από τα κράτη αυτά, οι οποίοι υπολογίζονται περίπου στο 70% όσων ζητούν διεθνή προστασία στην Ελλάδα, δεν θα εξετάζονται στην ουσία των αιτημάτων τους στη χώρα μας , θα θεωρούνται απαράδεκτες όλες αυτές οι αιτήσεις και θα διατάσσεται η επανεισδοχή των αλλοδαπών στην Τουρκία.
β) η Τουρκία κάθε άλλο παρά ασφαλής χώρα είναι για όλους τους αιτούντες διεθνή προστασία, χωρίς να γίνεται εξατομικευμένη κάθε φορά εξέταση. Η Τουρκία εφαρμόζει με γεωγραφικό περιορισμό τη σύμβαση της Γενεύης, δηλαδή δέχεται αιτήματα διεθνούς προστασίας μόνο από Ευρωπαίους πολίτες, ενώ δίνει προσωρινό καθεστώς πρόσφυγα κυρίως σε Σύρους και είναι αμφίβολο εάν δίνει σε άλλες εθνικότητες.
γ) Με τη συγκεκριμένη απόφαση της κυβέρνησης, ο αλλοδαπός θα έχει το βάρος να αποδείξει ότι η Τουρκία δεν είναι ασφαλής γι’ αυτόν/ήν ενώ μέχρι τώρα, η Υπηρεσία Ασύλου είχε αυτό το βάρος της απόδειξης και μόνο για τους Σύρους, όχι για τους αιτούντες από τις άλλες εθνικότητες που εξετάζονταν επί της ουσίας στην Ελλάδα. Μιλάμε για κανονική ανάθεση στην Τουρκία της εξέτασης των αιτημάτων διεθνούς προστασίας, δηλαδή για εξωτερίκευση των υποχρεώσεων της Ελλάδας να εξετάζει η ίδια τα αιτήματα διεθνούς προστασίας όσων απευθύνονται σ’ αυτήν.
δ) Η Τουρκία δε δέχεται επιστροφές τέτοιων αλλοδαπών από την Ελλάδα, με βάση την κοινή δήλωση Ευρωπαικής Ένωσης-Τουρκίας ήδη από τον Μάρτιο 2020 και δεν αναμένεται να το κάνει στο ορατό μέλλον. Έτσι κι αλλιώς μόνο 2.100 αλλοδαπούς είχε δεχτεί η Τουρκία το διάστημα 2016-2020 ενώ είχαν εισέλθει δεκάδες φορές περισσότεροι από την Τουρκία στην Ελλάδα το ίδιο διάστημα.Με τη νέα πολιτική της κυβέρνησης, κινδυνεύουν να εγκλωβίζονται στην Ελλάδα δεκάδες χιλιάδες αιτούντες διεθνή προστασία χωρίς κάποιο νομικό καθεστώς.