Προς απαγόρευση τα κρέατα χαλάλ και κοσέρ στην Ελλάδα

Μετά από πρόσφατη απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας στις 29 Οκτώβριου προβλέπεται η σταδιακή εφαρμογή στην Ελλάδα της οδηγίας από την ευρωπαϊκή νομοθεσία για την απαγόρευση της θρησκευτικής σφαγής των κρεάτων κοσέρ και χαλάλ. Πρόκειται για δύο διαφορετικούς τύπους σφαγής κρέατος που απαιτούνται από τα θρησκευτικά κείμενα και έθιμα των Εβραίων ( που τρώνε μόνο κοσέρ) και των μουσουλμάνων (που τρώνε μόνο χαλάλ).

Το δικαίωμα στην ελεύθερη άσκηση της θρησκευτικής λατρείας (άρθρο 13 του Ελληνικού Συντάγματος) όπως αποτυπώνεται στην κατάναλωση κρέατος σύμφωνα με τις θρησκευτικές οδηγίες, έρχεται να συγκρουστεί με την ενωσιακή νομοθεσία για την προστασια των δικαιωμάτων των ζώων. Στις περιπτώσεις του κοσέρ και του χαλάλ, το ζώο πρέπει να είναι ζωντανό κατά τη διάρκεια της σφαγής και δεν πρέπει να έχει αναισθητοποιηθεί. Κάτι που εχεί βρεθεί στο στόχαστρο πολλών φιλοζωικών οργανώσεων αφού υποστηρίζεται ότι ο θάνατος των ζώων έτσι είναι αργός και βασανιστικός. Αντίθετα, η κοινοτική νομοθεσία προβλέπει (Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1099/2009) ότι οι υπεύθυνοι επιχείρησης ή οποιοδήποτε άτομο συμμετέχει στη θανάτωση ζώων θα πρέπει να λαμβάνουν τα απαιτούμενα μέτρα προκειμένου να αποτρέπουν τον πόνο, και να περιορίζουν την αγωνία και την ταλαιπωρία των ζώων κατά τη σφαγή ή τη θανάτωση.

Τα μέλη της εβραϊκής και της μουσουλμανικής κοινότητας, προβάλλουν το δικαίωμα για τη συνέχιση της πρακτικής της θρησκευτικής σφαγής, όπως ακριβώς ορίζεται στα θρησκευτικά τους κείμενα και η οποία δεν επιτρέπει την αναισθητοποίηση των ζώων πριν τη σφαγή. Αυτό είναι σε αντίθεση με τη φιλοσοφία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την προστασία των ζώων κατά τη θανάτωση και την εφαρμογή της πριν τη σφαγή αναισθητοποίησης, όπως περιγράφεται στην Κοινοτική Νομοθεσία (Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1099/2009). Η κοινοτική νομοθεσία σεβόμενη το δικαίωμα της ελευθερίας θρησκείας, καθώς και την ελευθερία εκδήλωσης του θρησκεύματος ή των πεποιθήσεων του ατόμου με τη λατρεία, την εκπαίδευση, την άσκηση των θρησκευτικών καθηκόντων και τις τελετές, -όπως αυτό κατοχυρώνεται από το άρθρο 10 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης δίνει το περίθωριο παρέκκλισης από την υποχρέωση αναισθητοποίησης για θρησκευτικές ομάδες, εφ ‘όσον κρίνεται ότι διασφαλίζεται η ορθή μεταχείριση των ζώων και εφόσον η σφαγή γίνεται σε σφαγείο.

Ωστόσο κάθε κράτος μέλος έχει την ελευθερία κινήσεων αν θέλει να επιβάλει αυστηρότερους κανόνες, έως και να απαγορεύσει τη σφαγή χωρίς την αναισθητοποίηση των ζώων όπως και ισχύει σε ορισμένα κράτη μέλη. Αρκετά κράτη μέλη ωστόσο επιτρέπουν υπό προϋποθέσεις τη σφαγή χωρίς προηγούμενη αναισθητοποίηση προκειμένου να καλύψουν τις ανάγκες των μουσουλμανικών και εβραϊκών κοινοτήτων ή για να εξάγουν τα προϊόντα τους σε άλλες χώρες.

Ήδη η Σουηδία, η Δανία, η Ελβετία και η Νέα Ζηλανδία έχουν απαγορεύσει τη σφαγή ζώων που δεν έχουν αναισθητοποιηθεί. Ενώ στις αρχές του 2019 καντόνι του Βελγίου απαγορεύει δια νόμου τη σφαγή χαλάλ και κοσέρ με αποτελέσμα οι τοπικές μουσουλμανικές και εβραϊκές κοινότητες να διαμαρτύρονται για την κατάπατηση του δικαιώματός τους στη θρησκεία και την ανεξιθρησκεία. Στο παρελθόν το ευρωπαϊκό δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έχει αποφανθεί πως το κοσέρ είναι αναπόσπαστο κομμάτι της εβραϊκής θρησκείας. Ενώ το 2017 στην Ελλάδα με την έκδοση υπουργικής απόφασης είχε επιτραπεί η συνέχιση της σφαγής χωρίς αναισθητοποίηση αποκλειστικά για λατρευτικούς σκοπούς.

Οι πολυ λεπτομερείς οδηγίες για τη θρησκευτική σφαγή είτε για το κοσέρ είτε για το χαλάλ αφορούν στην ιδιότητα του ατόμου που μπορεί να το διαπράξει, στα εργαλεία που χρησιμοποιούνται, στις προσευχές που λέγονται και στη θέση του ζώου.

Κοσέρ: Η σφαγή πρέπει να γίνεται από ειδικά εκπαιδευμένο άτομο (shochet), το οποίο με ένα ειδικό εξαιρετικά κοφτερό μαχαίρι με ίσια κόψη (όχι πριονωτό), κόβει με μία κίνηση το λαιμό του ζώου. Κατά τη διάρκεια του κοσέρ λέγονται προσευχές για να ευλογηθεί το κρέας. Η εβραϊκή λέξη Kosher αναφέρεται σε όσα επιτρέπονται και είναι αποδεκτά σύμφωνα με τον εβραϊκό διατροφικό νόμο. Αξίζει να σημειωθεί πως με βάση στατιστικά στοιχεία του Ισραήλ, σήμερα το 40% των προϊόντων που βρίσκονται στα ράφια τον υπεραγορών έχουν το πιστοποιητικό Kosher.

Χαλάλ: Γίνεται με το ζώο να είναι ξαπλωμένο στην αριστερή του πλευρά ώστε να έχει κατεύθυνση προς τη Μέκκα και τον μουφτή να προφέρει για κάθε ζώο «bismillah» που σημαίνει «στο όνομα του Αλλάχ». Ο υποχρεωτικά μουσουλμάνος σφαγέας, χρησιμοποιεί ένα πολύ κοφτερό μαχαίρι για να κόψει το λαιμό του ζώου. Το χαλάλ είναι αραβικός όρος και σημαίνει κάτι το επιτρεπτό από τον ισλαμικό νόμο. Δεν χαρακτηρίζει µόνο τρόφιµα και ποτά, αλλά πολλά θέµατα της καθηµερινότητας. Όσον αφορά τα τρόφιµα ο όρος χαλάλ, απευθύνεται γενικά σε όλα τα τρόφιµα, ειδικά στα επεξεργασµένα. Το στοιχείο χαρακτηρίζει αυτή την μέθοδο είναι η συµµόρφωση µε τις παραµέτρους της Σαρία (Ιερό Μουσουλμανικό δίκαιο) . Τα τρόφιμα χαλάλ ξεχωρίζουν από τα υπόλοιπα προϊόντα της αγοράς εξαιτίας των συστατικών τους και του τρόπου παραγωγής ή σφαγής τους.

Το πιο ενδιαφέρον είναι ότι αφού η διαδικασία χαλάλ είναι παρόμοια με τη διαδικασία σφαγής των κοσέρ, πολλά τρόφιμα μπορούν να έχουν ταυτόχρονα και τις δύο πιστοποιήσεις. Ενώ το ΚΙΣ (Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο) στην Ελλάδα έχει ήδη βγάλει ανακοίνωση με την οποία εκφράζει την ανησυχία του για την εξέλιξης της υπόθεσης.