Ο πρωθυπουργός που ενδιαφέρεται για την επικοινωνία δίπλα στους άστεγους που ενδιαφέρονται για την ουσία

της Γεωργίας Κριεμπάρδη

Στο λιμάνι του Πειραιά βρέθηκε, το βράδυ του Σαββάτου 22 Ιανουαρίου, ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Ο πρωθυπουργός συναντήθηκε με τους άστεγους που διαμένουν εκεί και συζήτησε μαζί τους τα θέματα που τους απασχολούν και αναζητούν λύση. Φυσικά, τα Μέσα που πήραν αρκετά χρήματα από τη Λίστα Πέτσα εκθείασαν τον πρωθυπουργό.

Από την πλευρά τους, οι άστεγοι στο λιμάνι του Πειραιά ευχαρίστησαν τον πρωθυπουργό για το γεγονός ότι ο γενικός γραμματέας Κοινωνικής Αλληλεγγύης & Καταπολέμησης της Φτώχειας, Γιώργος Σταμάτης, «βρίσκεται διαρκώς δίπλα τους». «Εδώ είμαστε οικογένεια κύριε πρόεδρε», ανέφερε στον πρωθυπουργό ένας από τους ανθρώπους που διαμένουν στο σημείο, μιλώντας για τη διαδρομή ανθρώπων με καταγωγή από διάφορες περιοχές της χώρας και την αλληλεγγύη που έχει αναπτυχθεί μεταξύ τους.

Άστεγοι ή αλλιώς αόρατοι άνθρωποι. Στο τρέξιμο της καθημερινότητας, στο κυνήγι των υποχρεώσεων θα τους προσπεράσεις χωρίς καν να κοιτάξεις. Άνθρωποι που κατέληξαν η ζωή τους έγινε ένα χαρτόκουτο στο πεζοδρόμιο. Πήγε ο Πρωθυπουργός ένα κρύο βράδυ του Ιανουαρίου, με τις καιρικές προβλέψεις να δίνουν χιόνι, να δει πώς ζουν αυτοί οι άνθρωποι, να ακούσει τις ανάγκες τους. Έβγαλε τις φωτογραφίες του, άκουσε προσεκτικά και γύρισε στο ζεστό σπίτι του να κοιμηθεί. Και πιθανότατα σήμερα θα σκέφτεται τη χθεσινή μέρα για το κρύο που έφαγε και όχι για το ότι αυτοί οι άνθρωποι θα το τρώνε και αύριο και μεθαύριο και…

Είναι αυτοί που η ζωή τους οδηγεί στο περιθώριο, εκεί όπου τα κοινωνικά δικαιώματα καταργούνται στην πράξη και η κοινωνική προκατάληψη τους στιγματίζει ανεξίτηλα – αποκλεισμένοι από κάθε είδους αγαθά και κοινωνικές υπηρεσίες, στερούνται ό,τι απολαμβάνει η πλειοψηφία των πολιτών.

Τα στοιχεία για τον αριθμό των αστέγων μιλούν για εκατοντάδες και χιλιάδες που περνούν τις μέρες και τα βράδια τους σχεδόν όπως ο Πρωθυπουργός για λίγες ώρες. Ο αριθμός των αστέγων δεν είναι απόλυτος. Άλλωστε, η Πολιτεία δε νοιάζεται να τους καταμετρήσει ως οντότητες. Την περισσότερη δουλειά την κάνουν πρωτοβουλίες. Κι ενώ η Ευρώπη σε μεγάλο βαθμό γνωρίζει πόσοι είναι οι άνθρωποι που αναγκάζονται να μένουν στον δρόμο, δεν συμβαίνει το ίδιο και στην Ελλάδα. Πανελλαδική καταγραφή για τον αριθμό των αστέγων που βρίσκονται στους ελληνικούς δρόμους δεν υπάρχει. Βασιζόμαστε σε στοιχεία της έρευνα της FEANTSA από παλαιότερη μελέτη του 2015, που είχε διεκπονίσει το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ μόνο για την Αττική. Σε αυτή καταγράφονταν 17.720 άστεγοι στον δρόμο αλλά και άτομα στερούμενα κατοικίας, τα οποία διέμεναν σε καταλύματα για αστέγους.

Η πιο πρόσφατη έρευνα για συγκεκριμένους δήμους – μεταξύ αυτών και της Αθήνας – διεξήχθη τον Μάιο του 2018 από το υπουργείο Εργασίας με την επιστημονική ευθύνη του Τμήματος Κοινωνικής Πολιτικής του Παντείου Πανεπιστημίου. Σύμφωνα με την εν λόγω έρευνα, είχαν καταγραφεί 793 άστεγοι εντός των ορίων του Δήμου Αθηναίων, άτομα, δηλαδή, που έμεναν στον δρόμο, σε δομές αλλά και σε υποστηριζόμενα διαμερίσματα. Αντίστοιχα, στον Δήμο Θεσσαλονίκης ο αριθμός των ανθρώπων σε αστεγία έφτανε τους 380, ενώ στον Δήμο Πειραιά τους 265. Οι άστεγοι οι οποίοι είχαν συμμετάσχει στην έρευνα απάντησαν πως πριν βρεθούν στον δρόμο έμεναν σε δική τους κατοικία, σε σπίτι μελών της οικογένειάς τους αλλά και σε σπίτι που νοίκιαζαν.

Σύμφωνα με στοιχεία των street workers, μιας διεπιστημονικής ομάδας με κοινωνικούς λειτουργούς, νοσηλευτές, ψυχολόγους και ψυχίατρο του Κέντρου Υποδοχής και Αλληλεγγύης του Δήμου Αθηναίων, για το 2021, σε περίπου 250  υπολογίζονται οι άστεγοι στον Δήμο Αθηναίων, 600 εγγεγραμμένοι ωφελούμενοι λαμβάνουν 4 φορές τον μήνα πακέτο τροφίμων μακράς διαρκείας. Το διάστημα Απρίλιος 2020 –  Σεπτέμβριος 2021 διανεμήθηκαν περίπου 22.450 πακέτα τροφίμων. 140 φιλοξενούμενοι είναι η δυναμικότητα του ξενώνα άστεγων τοξικοεξαρτημένων, του πρώτου ξενώνα που φιλοξενεί άτομα με εξαρτήσεις στην Αθήνα. 10.575 επιτόπιες παρεμβάσεις πραγματοποίησε το street work του Δήμου Αθηναίων το διάστημα Σεπτέμβριος 2020 – Σεπτέμβριος 2021. Οι 130 έγιναν την ημέρα της κακοκαιρίας «Μπάλλος». Έως και 52 άνθρωποι έχουν τη δυνατότητα να φιλοξενηθούν στην Εστία των Αθηνών, τον ξενώνα που απευθύνεται σε άτομα άνω των 65 ετών.  400 άτομα μπορεί να φιλοξενήσει το Πολυδύναμο Κέντρο Αστέγων, στο οποίο λειτουργεί και υπνωτήριο, όπου μπορεί να κοιμηθεί κανείς το βράδυ χωρίς ιδιαίτερες γραφειοκρατικές διαδικασίες.

Πριν λίγους μήνες με τον συνάδελφο Θάνο Καμήλαλη βρεθήκαμε στην Πλατεία Συντάγματος και μιλήσαμε με έναν «αόρατο άνθρωπο». Μιλήσαμε και για τους ανθρώπους. «Η συμπεριφορά των ανθρώπων όταν βλέπουμε έναν άστεγο είναι να στρέψουμε το βλέμμα αλλού, γιατί είναι μια εικόνα που δεν πουλάει. Δε θα ανεβάσω μια παγωμένη εικόνα στο Instagram, δε θα πάρω like. Είμαι εδώ πέρα 8 με 10 ώρες. Θα συναντήσω ανθρώπους που θα μου δώσουν απλόχερα ένα χαμόγελο, θα με κοιτάξουν στα μάτια ή δε θα μου δώσουν χαμόγελο. Μου έχει πει ιερέας “φύγε από δω, μη με ενοχλείς, είσαι ζητιάνος”» μου περιγράφει. «Όσους έχω στο κινητό μου, το σηκώνουν. Αν δεν το σηκώσουν 1-2-3, τους διαγράφω» σημείωσε. Βρίσκει κλειστές πόρτες στην αγορά εργασίας. Δεν το βάζει κάτω. «Όπου και να πάω για δουλειά, δε δίνουν ευκαιρία. Η κοινωνία δε δίνει ευκαιρίες» είπε μεταξύ άλλων.

Σε γλωσσικό ολίσθημα, ο Κυριάκος Μητσοτάκης, σε συνέντευξη τύπου στην 82η ΔΕΘ το 2017, είχε πει: «Εμένα με ενδιαφέρει η επικοινωνία και όχι η ουσία».

Τους αστέγους όμως τους ενδιαφέρει η ουσία κι η ουσιαστική κοινωνική πολιτική, όχι ένα ακόμα επικοινωνιακό σόου.