Του Κωνσταντίνου Πουλή
Τα κουτσά, τουριστικά Αγγλικά του Αλέξη Τσίπρα, που απογοήτευσαν όσους είχαν θαμπωθεί από τον χειρισμό της αγγλικής γλώσσας από πολιτικούς του διαμετρήματος του GAP, όπως χαϊδευτικά αποκαλούσε ο λαός τον Γεώργιο Παπανδρέου τον μικρούλη, αποτέλεσαν αφορμή για μια ενδιαφέρουσα κουβέντα. Ο Σημίτης και ο Παπανδρέου (ο πρόσφατος) έμειναν στην ιστορία ως πρωθυπουργοί που μιλούσαν σπαστά Ελληνικά, αλλά μιλούσαν με σχετική ευχέρεια διάφορες άλλες γλώσσες. Ταυτοχρόνως, αυτό συνδέθηκε αυθόρμητα με την περίφημη διαπίστωση πως «έξω πάμε καλά», όπως περιγραφόταν ειρωνικά μια πολιτική που έλεγε πως όσο σε επιβραβεύουν τα κολλητάρια της διεθνούς ελίτ, ο λαός μπορεί να υπομένει σιωπηρά το μαρτύριό του. Προφανώς κανείς δεν πείθεται πια ότι η ευχέρειά τους συνδέθηκε με διαπραγματευτική δεινότητα ή πολύ περισσότερο με κάποιας μορφής υπεράσπιση λαϊκών συμφερόντων.
Η μόρφωση τι ακριβώς διασφαλίζει πολιτικά; Ας δούμε τις σπουδές αυτών που χειρίστηκαν οικονομικά υπουργεία τα τελευταία χρόνια (με εξαίρεση τον Α. Παπαδόπουλο και τον Γ. Παπαθανασίου): Παπαντωνίου: διδακτορικό από το Κέμπριτζ, Παπακωνσταντίνου από το LSE, Σαχινίδης από το Μάντσεστερ, Χριστοδουλάκης από το Κέμπριτζ, Αλογοσκούφης από το LSE. Δεν νομίζω κανένα από αυτά τα ονόματα να ανακαλείται τώρα στη μνήμη των Ελλήνων πολιτών με δέος προς το επιστημονικό εκτόπισμα. Σε τι χρησίμευσαν οι σπουδές; Βοήθησαν στην καριέρα των πολιτικών. Κατά τα λοιπά όχι σε πολλά, διότι πολύ απλά η πολιτική δεν ασκείται ως εφαρμογή (επιτυχημένη ή αποτυχημένη) κοινών αξιών, αλλά ως εφαρμογή προγράμματος. Αυτές ήταν οι επιδιώξεις τους. Η πολυπλοκότητα των οικονομικών θεμάτων σήμερα επιτάσσει τον χειρισμό από ανθρώπους με ειδικές γνώσεις. Μη γελιόμαστε ωστόσο, κανένα πτυχίο δεν εξασφαλίζει πως ο απόφοιτος θα υποστηρίζει κάτι με το οποίο εμείς θα συμφωνούμε. Μπορεί να είναι διασκεδαστικό να ακούμε τα Αγγλικά επιπέδου Lower του Τσίπρα, αλλά και να θαμπώνεται κανείς από Ivy League διπλώματα είναι δείγμα επαρχιωτισμού. Άσχημο πανεπιστήμιο είναι το Σικάγο και η σχολή του στα Οικονομικά; Καθόλου. Είναι ένα πολύ καλό πανεπιστήμιο, οικονομολόγοι του οποίου ευθύνονται για τη δυστυχία εκατομμυρίων ανθρώπων. Εξάλλου, κανένα πτυχίο δεν προστατεύει τον άνθρωπο ούτε από την ηλιθιότητα ούτε από το ωμό συμφέρον. Οι μπουζουκοσκυλάδες πασόκοι που μας κυβέρνησαν δεν τα κατάφεραν ούτε καλύτερα ούτε χειρότερα από τη χυδαία φουρνιά του πανεπιστημιακού Σημίτη, για τον οποίον ο Βέλτσος είχε πει ότι το ΠΑΣΟΚ αναβαθμίστηκε από το σκυλάδικο στην όπερα. Την όπερα του Μαντέλη, του Τσουκάτου και της Goldman Sachs. Κι αν τώρα βαδίζουμε ολοταχώς προς νέες απογοητεύσεις και νέες αδικίες, αριστερές αυτή τη φορά, αυτό θα οφείλεται στον κομματικό συνδικαλισμό του ΣΥΡΙΖΑ και την τάση του να πολιτεύεται υποσχόμενος ότι δεν θα δυσαρεστήσει κανέναν, όχι στα φτωχά Αγγλικά του προέδρου του.
Για λόγους επιχειρηματολογικής συνέπειας το επιχείρημα μπορεί να επεκταθεί και στη Χρυσή Αυγή, χωρίς ελπίζω να κατηγορηθώ κι εγώ για συμψηφισμό των άκρων. Καγχάζει ο βιβλιοφάγος Έλλην με όλους αυτούς τους νέους βουλευτές της Χρυσής Αυγής που καλά καλά δεν ξέρουν την προστακτική παθητικού αορίστου του «εγείρω» και που γενικώς τα πρόσωπά τους θυμίζουν σκηνή από κακόφημο αμερικάνικο μπαρ για μοτοσυκλετιστές, και όχι βουλευτές. Το ελληνικό κοινοβούλιο, κυψέλη πνευματικής δραστηριότητας ανθρώπων σαν τον Βύρωνα Πολύδωρα, φρίττει καθώς εισέρχεται ένας άνθρωπος που μέχρι χθες βοηθούσε τον πατέρα του σε αγροτοκτηνοτροφικές εργασίες και τώρα έγινε βουλευτής. Μια τέτοια αντίδραση βασίζεται στη διαδεδομένη πεποίθηση ότι η μόρφωση κάνει τον άνθρωπο πιο «καλό και χρήσιμο για το κοινωνικό σύνολο», ενώ ο άξεστος άνθρωπος είναι τραχύς και αγροίκος. Δεν έχουμε όμως πια καμιά δικαιολογία για να αναπαράγουμε αυτή την ουμανιστική πλάνη σήμερα, μετά τον εικοστό αιώνα. Θεωρείτε δηλαδή πως του Χάιντεγγερ του έλειπε παιδεία, που έκανε μαθήματα στο πανεπιστήμιο με τη σβάστικα στον βραχίονα; Που δήλωσε αργότερα ότι πριν το ’33 δεν είχε καμιά πολιτική δράση και περνούσε τον καιρό του στην καλύβα του, ασχολούμενος με μια «ευρεία ερμηνεία της προσωκρατικής σκέψης» και μετά υμνούσε το «μεγαλείο του κινήματος» και τον Φύρερ; Του Πάουντ; Του έλειπε κουλτούρα και του Πάουντ; Οι πύρινες ραδιοφωνικές ομιλίες του εναντίον των Εβραίων βασίζονταν μήπως σε άγνοια; Η μόρφωση δεν προστατεύει όχι μόνο από την αδικία, αλλά ούτε από την κτηνωδία.
Τυχαίνει εγώ να αγαπώ τα γράμματα και να προσπαθώ να μεταδώσω αυτή την αγάπη μου και σε άλλους. Ωστόσο ούτε συμπαθώ ούτε αντιπαθώ κάποιον ανάλογα με το αν συμμερίζεται αυτή μου την αγάπη και προπαντός δεν θεωρώ ότι είναι κριτήριο για το αν η παρουσία ενός τέτοιου ανθρώπου θα είναι πολιτικώς επιζήμια ή ωφέλιμη. Η βαβούρα για τα καλά Εγγλέζικα και τα σωστά Ελληνικά απηχεί το παραμύθι με τη διαχειριστική επάρκεια που εκπροσωπούν τα (πρώην) μεγάλα κόμματα, ως κόμματα τάχαμου ξεσκολισμένων στην αστική παιδεία. Με αυτό μπορούμε πια να ξεμπερδεύουμε και να εστιάσουμε την κουβέντα σε πιο πολιτικά θέματα, όπως τι θα κάνουμε με το αβγό του φιδιού και τι μπορεί και τι δεν μπορεί να κάνει αυτή η Αριστερά που πλησιάζει στην εξουσία.
Του Κωνσταντίνου Πουλή
Τα κουτσά, τουριστικά Αγγλικά του Αλέξη Τσίπρα, που απογοήτευσαν όσους είχαν θαμπωθεί από τον χειρισμό της αγγλικής γλώσσας από πολιτικούς του διαμετρήματος του GAP, όπως χαϊδευτικά αποκαλούσε ο λαός τον Γεώργιο Παπανδρέου τον μικρούλη, αποτέλεσαν αφορμή για μια ενδιαφέρουσα κουβέντα. Ο Σημίτης και ο Παπανδρέου (ο πρόσφατος) έμειναν στην ιστορία ως πρωθυπουργοί που μιλούσαν σπαστά Ελληνικά, αλλά μιλούσαν με σχετική ευχέρεια διάφορες άλλες γλώσσες. Ταυτοχρόνως, αυτό συνδέθηκε αυθόρμητα με την περίφημη διαπίστωση πως «έξω πάμε καλά», όπως περιγραφόταν ειρωνικά μια πολιτική που έλεγε πως όσο σε επιβραβεύουν τα κολλητάρια της διεθνούς ελίτ, ο λαός μπορεί να υπομένει σιωπηρά το μαρτύριό του. Προφανώς κανείς δεν πείθεται πια ότι η ευχέρειά τους συνδέθηκε με διαπραγματευτική δεινότητα ή πολύ περισσότερο με κάποιας μορφής υπεράσπιση λαϊκών συμφερόντων.
Η μόρφωση τι ακριβώς διασφαλίζει πολιτικά; Ας δούμε τις σπουδές αυτών που χειρίστηκαν οικονομικά υπουργεία τα τελευταία χρόνια (με εξαίρεση τον Α. Παπαδόπουλο και τον Γ. Παπαθανασίου): Παπαντωνίου: διδακτορικό από το Κέμπριτζ, Παπακωνσταντίνου από το LSE, Σαχινίδης από το Μάντσεστερ, Χριστοδουλάκης από το Κέμπριτζ, Αλογοσκούφης από το LSE. Δεν νομίζω κανένα από αυτά τα ονόματα να ανακαλείται τώρα στη μνήμη των Ελλήνων πολιτών με δέος προς το επιστημονικό εκτόπισμα. Σε τι χρησίμευσαν οι σπουδές; Βοήθησαν στην καριέρα των πολιτικών. Κατά τα λοιπά όχι σε πολλά, διότι πολύ απλά η πολιτική δεν ασκείται ως εφαρμογή (επιτυχημένη ή αποτυχημένη) κοινών αξιών, αλλά ως εφαρμογή προγράμματος. Αυτές ήταν οι επιδιώξεις τους. Η πολυπλοκότητα των οικονομικών θεμάτων σήμερα επιτάσσει τον χειρισμό από ανθρώπους με ειδικές γνώσεις. Μη γελιόμαστε ωστόσο, κανένα πτυχίο δεν εξασφαλίζει πως ο απόφοιτος θα υποστηρίζει κάτι με το οποίο εμείς θα συμφωνούμε. Μπορεί να είναι διασκεδαστικό να ακούμε τα Αγγλικά επιπέδου Lower του Τσίπρα, αλλά και να θαμπώνεται κανείς από Ivy League διπλώματα είναι δείγμα επαρχιωτισμού. Άσχημο πανεπιστήμιο είναι το Σικάγο και η σχολή του στα Οικονομικά; Καθόλου. Είναι ένα πολύ καλό πανεπιστήμιο, οικονομολόγοι του οποίου ευθύνονται για τη δυστυχία εκατομμυρίων ανθρώπων. Εξάλλου, κανένα πτυχίο δεν προστατεύει τον άνθρωπο ούτε από την ηλιθιότητα ούτε από το ωμό συμφέρον. Οι μπουζουκοσκυλάδες πασόκοι που μας κυβέρνησαν δεν τα κατάφεραν ούτε καλύτερα ούτε χειρότερα από τη χυδαία φουρνιά του πανεπιστημιακού Σημίτη, για τον οποίον ο Βέλτσος είχε πει ότι το ΠΑΣΟΚ αναβαθμίστηκε από το σκυλάδικο στην όπερα. Την όπερα του Μαντέλη, του Τσουκάτου και της Goldman Sachs. Κι αν τώρα βαδίζουμε ολοταχώς προς νέες απογοητεύσεις και νέες αδικίες, αριστερές αυτή τη φορά, αυτό θα οφείλεται στον κομματικό συνδικαλισμό του ΣΥΡΙΖΑ και την τάση του να πολιτεύεται υποσχόμενος ότι δεν θα δυσαρεστήσει κανέναν, όχι στα φτωχά Αγγλικά του προέδρου του.
Για λόγους επιχειρηματολογικής συνέπειας το επιχείρημα μπορεί να επεκταθεί και στη Χρυσή Αυγή, χωρίς ελπίζω να κατηγορηθώ κι εγώ για συμψηφισμό των άκρων. Καγχάζει ο βιβλιοφάγος Έλλην με όλους αυτούς τους νέους βουλευτές της Χρυσής Αυγής που καλά καλά δεν ξέρουν την προστακτική παθητικού αορίστου του «εγείρω» και που γενικώς τα πρόσωπά τους θυμίζουν σκηνή από κακόφημο αμερικάνικο μπαρ για μοτοσυκλετιστές, και όχι βουλευτές. Το ελληνικό κοινοβούλιο, κυψέλη πνευματικής δραστηριότητας ανθρώπων σαν τον Βύρωνα Πολύδωρα, φρίττει καθώς εισέρχεται ένας άνθρωπος που μέχρι χθες βοηθούσε τον πατέρα του σε αγροτοκτηνοτροφικές εργασίες και τώρα έγινε βουλευτής. Μια τέτοια αντίδραση βασίζεται στη διαδεδομένη πεποίθηση ότι η μόρφωση κάνει τον άνθρωπο πιο «καλό και χρήσιμο για το κοινωνικό σύνολο», ενώ ο άξεστος άνθρωπος είναι τραχύς και αγροίκος. Δεν έχουμε όμως πια καμιά δικαιολογία για να αναπαράγουμε αυτή την ουμανιστική πλάνη σήμερα, μετά τον εικοστό αιώνα. Θεωρείτε δηλαδή πως του Χάιντεγγερ του έλειπε παιδεία, που έκανε μαθήματα στο πανεπιστήμιο με τη σβάστικα στον βραχίονα; Που δήλωσε αργότερα ότι πριν το ’33 δεν είχε καμιά πολιτική δράση και περνούσε τον καιρό του στην καλύβα του, ασχολούμενος με μια «ευρεία ερμηνεία της προσωκρατικής σκέψης» και μετά υμνούσε το «μεγαλείο του κινήματος» και τον Φύρερ; Του Πάουντ; Του έλειπε κουλτούρα και του Πάουντ; Οι πύρινες ραδιοφωνικές ομιλίες του εναντίον των Εβραίων βασίζονταν μήπως σε άγνοια; Η μόρφωση δεν προστατεύει όχι μόνο από την αδικία, αλλά ούτε από την κτηνωδία.
Τυχαίνει εγώ να αγαπώ τα γράμματα και να προσπαθώ να μεταδώσω αυτή την αγάπη μου και σε άλλους. Ωστόσο ούτε συμπαθώ ούτε αντιπαθώ κάποιον ανάλογα με το αν συμμερίζεται αυτή μου την αγάπη και προπαντός δεν θεωρώ ότι είναι κριτήριο για το αν η παρουσία ενός τέτοιου ανθρώπου θα είναι πολιτικώς επιζήμια ή ωφέλιμη. Η βαβούρα για τα καλά Εγγλέζικα και τα σωστά Ελληνικά απηχεί το παραμύθι με τη διαχειριστική επάρκεια που εκπροσωπούν τα (πρώην) μεγάλα κόμματα, ως κόμματα τάχαμου ξεσκολισμένων στην αστική παιδεία. Με αυτό μπορούμε πια να ξεμπερδεύουμε και να εστιάσουμε την κουβέντα σε πιο πολιτικά θέματα, όπως τι θα κάνουμε με το αβγό του φιδιού και τι μπορεί και τι δεν μπορεί να κάνει αυτή η Αριστερά που πλησιάζει στην εξουσία.