Του Edward Hadas, αρθρογράφου του Reuters Breakingviews
Οι Κουβανοί προτιμούν τα αμερικανικά δολάρια από τα δικά τους πέσο. Αυτό γίνεται συνήθως όταν τα κράτη εκδίδουν ένα νόμισμα που δεν το εμπιστεύεται ο λαός τους. Ένα τέτοιο καθεστώς παράλληλων νομισμάτων ίσως όμως να είναι ο λιγότερο επώδυνος τρόπος για να μπορέσει να μείνει η Ελλάδα στο ευρώ.
Ας υποθέσουμε πως η νέα ελληνική κυβέρνηση αρνηθεί να δεχτεί τους δημοσιονομικούς όρους του μνημονίου. Οι δανειστές της Ελλάδας θα θελήσουν τότε να αποφύγουν μία άτακτη χρεωκοπία και έξοδο της χώρας από το ευρώ. Θα μπορούσαν να αποτρέψουν μια οικονομική θύελλα συνεχίζοντας να εξυπηρετούν το υφιστάμενο ελληνικό χρέος, τιμωρώντας παράλληλα τη χώρα, σταματώντας να καλύπτουν τα ελλείμματα της.
Η ελληνική κυβέρνηση θα ξέμενε τότε από ρευστό. Παρά να διακόψει τη μισθοδοσία των δημόσιων υπαλλήλων και τη πληρωμή των συντάξεων, ίσως προτιμήσει να εκδώσει γραμμάτια (IOUs – γραπτά αποδεικτικά οικονομικής οφειλής). Αυτά θα εξαπλωθούν ραγδαία στην αγορά ως ένα είδος υποδεέστερου ευρώ. Ο Thomas Mayer, οικονομολόγος της Deutsche Bank, έχει εισηγηθεί μάλιστα να ονομαστεί το ψευδονόμισμα αυτό «geuro» – ένα είδος ευρωδραχμής.
Τα geuros θα εκδίδονταν ως υποκατάστατα του ευρώ. Οι ξένοι, βέβαια, θα παρέμεναν δύσπιστοι ως προς την ικανότητα της κυβέρνησης να τα εξαργυρώσει με πραγματικά ευρώ. Θα αποδέχονταν τα geuro μόνο με σημαντική έκπτωση στην ισοτιμία τους. Η αρχική συναλλαγματική ισοτιμία geuro-ευρώ θα ήταν επώδυνα χαμηλή για τους Έλληνες – ο Mayer εισηγείται να αντιστοιχούν σε κάθε geuro λιγότερα από 50 ευρώ σεντ. Από την άλλη πλευρά, η ελληνική οικονομία θα αποκόμιζε όλα τα οφέλη μίας υποτίμησης. Οι εισαγωγές θα γίνονταν ακριβότερες και οι εξαγωγές φτηνότερες, παρά το γεγονός ότι επίσημο νόμισμα της χώρας θα παρέμενε το ευρώ.
Η ευρωδραχμή θα έχει όμως και μειονεκτήματα. Οι ελληνικές τράπεζες θα γίνονταν αφερέγγυες καθώς οι δανειστές θα πρόσφεραν geuros για να εξυπηρετήσουν δάνεια εκφρασμένα σε ευρώ. Παράλληλα, οι καταθέτες θα επιχειρούσαν να φυγαδεύσουν τις οικονομίες τους εκτός Ελλάδας προκειμένου να αποφύγουν τη μετατροπή των χρημάτων τους σε υποτιμημένες ευρωδραχμές.
Ο Mayer προτείνει την εξής λύση: να συγχωνευθούν οι ελληνικές τράπεζες σε μία εθνική “κακή τράπεζα” (“bad bank”) που θα διοικείται και θα χρηματοδοτείται από την ευρωζώνη. Μια τέτοια λύση θα ήταν μεν βιώσιμη αλλά ελάχιστα δημοφιλής σε άλλα κράτη-μέλη της ευρωζώνης που θα έφριτταν με το ύψος των ζημιών που θα επωμίζονταν, την ευθύνη να διαχειρίζονται μια προβληματική οικονομία καθώς και την ευθεία παραβίαση της αρχής να είναι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ο αποκλειστικός ρυθμιστής του ρευστού στην ευρωζώνη.
Ωστόσο, ένας μεγάλος κίνδυνος θα παρέμενε: η ελληνική κυβέρνηση, θέλοντας να αμβλύνει το πλήγμα από την απώλεια ενός σκληρού νομίσματος, ενδεχομένως να ακολουθήσει πληθωριστική πολιτική γενναιόδωρων μισθολογικών αυξήσεων. Ο Mayer πιστεύει, η ίσως ελπίζει, πως η ψυχολογική πίεση που θα υφίσταται η Ελλάδα θα λειτουργήσει προς την αντίθετη κατεύθυνση. Το όνειδος και η αντίθεση του λαού σε αυτήν τη μερική αποχώρηση από το ευρώ θα ωθούσε την Ελλάδα να κανονίσει τα του οίκου της έτσι ώστε να μπορέσει σε σύντομο χρονικό διάστημα να επιστρέψει από τις ευρωδραχμές και πάλι στο ευρώ.
Σε περίπτωση που θα γίνει κακή διαχείριση της μετάβασης προς το geuro, θα προκληθεί πανικός που θα διέλυε το ψευδονόμισμα, οδηγώντας ενδεχομένως σε κατάρρευση και την υπόλοιπη ευρωζώνη.
Ακόμα και αν όλα πάνε κατ' ευχή, οι Έλληνες θα αντιμετωπίσουν τη σύγχυση που θα προκαλέσει η παράλληλη λειτουργιά δύο νομισμάτων. Ζημίες θα υποστούν τόσο οι Έλληνες όσο και οι ξένοι. Από την άλλη πλευρά, όμως, η ελληνική οικονομία είναι τόσο αδύναμη που είναι αδύνατο να αποφευχθούν ζημίες, σε όποιο νόμισμα και να τις μετρήσει κανείς.
Είναι εύκολο να σκεφτεί κανείς εκ των υστέρων πώς θα έπρεπε να είχε αντιμετωπιστεί η κρίση της ευρωζώνης. Αλλά τα προβλήματα του παρόντος δεν λύνονται με υποθέσεις. Η ευρωδραχμή (geuro) θα ήταν μία ατελής και ριψοκίνδυνη λύση, αλλά ίσως να είναι ο λιγότερο κακός δρόμος που ανοίγεται μπροστά μας.