Υπάρχει ένα κλισέ ότι η Δύση είναι ο μοναδικός πολιτισμός με τη δυνατότητα αυτοκριτικής και αναστοχασμού. Το στερεότυπο αυτό το επαναλαμβάνουν σήμερα ως κατευναστικό μάντρα όσοι προσπαθούν να εμπεδώσουν στον δημόσιο λόγο μία ταυτοτική θεώρηση σύγκρουσης των πολιτισμών, όπου η συλλογική Δύση έχει το ηθικό δικαίωμα ή και την υποχρέωση να αναλαμβάνει επεμβάσεις ανά τον κόσμο, για να υπερασπίζεται τις αξίες της, μεταξύ των οποίων κυρίαρχη θέση έχει η δυνατότητα αναστοχασμού. Και βεβαίως αυτοί που υποστηρίζουν το αξίωμα «μόνο η Δύση κάνει αυτοκριτική» είναι εκείνοι που με το να το χρησιμοποιούν έως ναυτίας ως μηχανικά επαναλαμβανόμενο μάντρα προσπαθούν να εμποδίσουν την οποιαδήποτε αυτοκριτική να τολμήσει να αναδυθεί, είτε παραλύοντας οποιονδήποτε τυχόν θα είχε τη διάθεση να ασκήσει την παραμικρή αυτοκριτική, είτε καπαρώνοντας ιδεολογικό χώρο με μια λήψη του ζητουμένου. Η όποια σοβαρή αυτοκριτική θα τους ήταν, άλλωστε, ενοχλητική γιατί σήμερα το να εδραιώνεις το αφήγημα περί «αναστοχασμού» είναι ο κυρίως ιδεολογικός τρόπος να ανήκεις στις ελίτ, προσποριζόμενος πόστα, πακτωλούς κονδυλίων κ.ο.κ.
Υπάρχουν, όμως, και κάποιοι που όντως την κάνουν αυτήν την αυτοκριτική και αυτόν τον αναστοχασμό. Μόνο που αυτοί δεν είναι στα συστημικά μίντια, στις θέσεις καθεστωτικής δημοσιότητας, στις έδρες των πανεπιστημίων ή στους θρόνους των θρησκευτικών ηγετών. Είναι, όπως ο Τζούλιαν Ασάνζ, στη φυλακή υψίστης ασφαλείας Μπέλμαρς του Ηνωμένου Βασιλείου όπου τον περιμένει μια έκδοση στις Ηνωμένες Πολιτείες και εκεί ο θάνατος ή ένα μακρόσυρτο μαρτύριο.
Το έγκλημα του Ασάνζ είναι ότι βοήθησε να αποκαλυφθούν διάφορα πραγματάκια, όπως λ.χ. το πόσες εκατοντάδες χιλιάδες άμαχοι έχουν σκοτωθεί στο Ιράκ λόγω της επεμβάσεως των ΗΠΑ, τη διαφθορά στο κόμμα των Δημοκρατικών που εξοβέλισε ύπουλα την πιο αριστερή πτέρυγά του, σημαντικά σκάνδαλα και, σε συνδυασμό με τις αποκαλύψεις του Έντουαρντ Σνόουντεν, τον ολοκληρωτικό χαρακτήρα της παρακολούθησης των πολιτών από τις υπηρεσίες των κυβερνήσεων.
Ένα από τα παράπλευρα αποτελέσματα ήταν, μεταξύ άλλων, και να μετατοπιστεί ελαφρώς το αφήγημα των αυτοπροσδιοριζόμενων ως «φιλελεύθερων». Από εκεί που κατηγορούσαν ως «συνωμοσιολόγο» όποιον τολμούσε να διατυπώσει την υποψία για αυτά που απέδειξαν μετά πέρα πάσης αμφιβολίας ο Ασάνζ και ο Σνόουντεν, μετά πραγματοποίησαν μια θεαματική κυβίστηση με το αφήγημα ότι αυτά που αποκαλύφθηκαν ήταν απολύτως αυτονόητα, ασφαλώς και γίνονταν ανέκαθεν και όποιος δεν το ήξερε ήταν αφελής. Με λίγα λόγια αυτούς που κατηγορούσαν πριν ως «συνωμοσιολόγους» μετά τον Ασάνζ τους θεωρούσαν «αφελείς» αν πίστευαν ότι οι λεγόμενες «συνωμοσίες» υπήρχε περίπτωση να μην λαμβάνουν χώρα. Συν νέα μάντρα του στυλ «αφού θα μας παρακολουθεί που θα μας παρακολουθεί κάποιος, καλύτερα να μας παρακολουθούν οι Αμερικάνοι, οι δυτικές κυβερνήσεις» κ.ο.κ. Βέβαια, λίγο μόνο κράτησε αυτή η μετατόπιση. Μετά επανήλθαν στους χαρακτηρισμούς περί «συνωμοσιολόγων λαϊκιστών» κ.ο.κ.
Λέγεται πολλές φορές και ορθώς ότι ο Ασάνζ δημοσιεύοντας καταγγελίες από μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος λειτουργεί όπως το παιδί στην παραβολή που δείχνει ότι ο βασιλιάς είναι γυμνός. Μόνο που μία από τις κύριες αποκαλυπτικές δακτυλοδείξεις που έκανε ο Ασάνζ είναι το τι συμβαίνει όταν κάποιος κάνει πραγματική αυτοκριτική στη Δύση και όχι τους λάιτ φιλελέ αναστοχασμούς του είδους μπλε, πράσινοι ή ροζ κόκκοι στο κυβερνητικό μίγμα ή ηγεμονικές αξιώσεις του στυλ «κάντε μου standing ovation τώρα που ζητάω συγνώμη με τόσο ωραίο τρόπο».
Αυτό που αποκάλυψε ο Ασάνζ είναι ότι όποιος κάνει την πραγματική κριτική, τη ριζοσπαστική, πολύ απλά σαπίζει στη φυλακή με κίνδυνο θανάτου. Και ότι ως προς αυτό οι λεγόμενες φιλελεύθερες δημοκρατίες (τουλάχιστον στην αγγλοσαξονική εκδοχή τους εν προκειμένω) δεν διαφέρουν ριζικά από τους αυταρχισμούς. Ή μάλλον διαφέρουν σε κάτι. Στην υποκριτική Δύση ο φυλακισμένος υφίσταται πρώτα μια δολοφονία χαρακτήρα από τα συστημικά ΜΜΕ από το πόσο βρωμάει η γάτα του μέχρι την εγκληματική εργαλειοποίηση έμφυλων ζητημάτων και της σημασίας της συναίνεσης στο σεξ (που είναι, ασφαλώς, όντως σημαντικότατα), προκειμένου να εξοντωθούν ηθικά άνθρωποι επικίνδυνοι για το καθεστώς. Και εδώ η υποκρισία της εξουσίας είναι κατά μία έννοια χειρότερη και από παλαιότερες εποχές όπου ο επικίνδυνος στιγματιζόταν ως μάγισσα ή ως αιρετικός. Τώρα στιγματίζεται ως παρενοχλητής που δεν σεβάστηκε τη συναίνεση, μια ύπουλη εργαλειοποίηση από την εξουσία η οποία μάλιστα υπονομεύει ένοχα τα κινήματα που καταγγέλλουν με γενναιότητα τους πραγματικούς βιασμούς, παρενοχλήσεις και ελλείψεις συναίνεσης. Είναι πάντως οπωσδήποτε συμβολικό το ότι ο μεγαλύτερος ανατροπέας του συστήματος συλλήφθηκε με μια (ψευδή από ό,τι φάνηκε) κατηγορία που αποτελεί την κορωνίδα του πολιτισμού μας: Την έλλειψη συναίνεσης.
Ασάνζ, ο αδέσμευτος έως εσχάτων
Όπως είναι και εμβληματικό ότι ο Ασάνζ είναι ο άνθρωπος που ουκ έχει πού την κεφαλήν κλίνη. (Ίσως μάλιστα με μια μικρή διαφορά από τον Έντουαρντ Σνόουντεν που κατάφερε να διασωθεί). Για αυτό και έχουν μικρή σημασία οι whataboutisms με συγκρίσεις μεταξύ της περίπτωσης Ασάνζ στη Δύση και αυτής του Ναβάλνι στη Ρωσία. Η βαθύτερη αλήθεια είναι ότι όποιος κάνει μια καθολική κριτική στον κόσμο μας, αναζητώντας μια καθολική αλήθεια, δεν έχει θέση πουθενά στον πλανήτη μας, ούτε στη Δύση ούτε στην Ανατολή, παρά μόνο στις φυλακές υψίστης ασφαλείας. Και ενδεχομένως στον θάνατο, αλλά ταυτόχρονα και σε μία θυσιαστική κατάφαση στη ζωή· μην ξεχνάμε άλλωστε ότι ο Ασάνζ έκανε παιδιά κατά τη διάρκεια της ομηρείας του και παντρεύτηκε μέσα στη φυλακή, δείχνοντας μία δυνατότητα να λένε ναι στη ζωή κατ’ εξοχήν οι ήρωες την ίδια στιγμή που έχουν ετοιμότητα θανάτου. Γιατί το μαρτύριο δεν είναι αυτοσκοπός, όπως στην αίρεση των Δονατιστών, αλλά μπορεί να συνυπάρχει με μια πιο γνήσια λαχτάρα για ζωή. Ο Ασάνζ είναι ο αυθεντικός «αδέσμευτος» του νέου κινήματος των αδεσμεύτων που εγκαινιάζεται αυτήν την περίοδο, ο αδέσμευτος μέχρι δεσμών και ετοιμότητας θανάτου.