Ρεπορτάζ της Νεκταρίας Ψαράκη
O Teo di Piazza και άλλα πέντε μέλη των Ιατρών Χωρίς Σύνορα ήταν σχεδόν αυτόπτες μάρτυρες. «Λάβαμε mail στις 20/10/2022 από τη UNCHR, όπως συνήθως γίνεται σε αυτές τις περιπτώσεις. Στέλνουν mail σε όλες τις Αρχές. Στον Εισαγγελέα, στην Ελληνική Ακτοφυλακή, στην Αστυνομία, σε εμάς και σε άλλες οργανώσεις για την ύπαρξη προσφύγων σε μία συγκεκριμένη τοποθεσία. Εμείς ανταποκριθήκαμε, στέλνοντας πίσω mail για να ενημερώσουμε ότι μεταβαίνουμε στο σημείο για παροχή βοήθειας», διηγείται. Στο σημείο ενδιαφέροντος, συνήθως μεταβαίνουν όλοι οι δέκτες του e-mail. Ουσιαστικά, η αποστολή της ακριβούς τοποθεσίας των προσφύγων στις Αρχές και στις Μ.Κ.Ο. σηματοδοτεί την έναρξη ενός κυνηγητού, με στόχο ποιος θα φτάσει ταχύτερα στο σημείο ενδιαφέροντος. Το μέλλον των προσφύγων, εξαρτάται άμεσα από το ποιος θα είναι πιο γρήγορος τη δεδομένη στιγμή.
Φτάνοντας στην ιδιαίτερη δύσβατη τοποθεσία που τους υπέδειξε η Ύπατη Αρμοστεία, άκουσαν ουρλιαχτά και κλάματα. Πλησίασαν και αντίκρισαν 22 πρόσφυγες -εκ των οποίων οι 6 ήταν παιδιά κάτω των 10 ετών. Στους τρεις είχαν προλάβει να περάσουν ήδη πλαστικές χειροπέδες, ενώ οι τέσσερις εξ αυτών ήταν εμφανώς χτυπημένοι, αφού αιμορραγούσαν και είχαν σημάδια στα σώματά τους. «Οι πρόσφυγες μας είπαν ότι 8 γεροδεμένοι, νέοι άνδρες με κουκούλες – μπαλακλάβες τους προσέγγισαν με την πρόφαση ότι είναι γιατροί. Φυσικά δεν τους εμπιστεύθηκαν. Εκείνοι ισχυρίζονταν ότι έχουν και φαγητό μαζί τους και ότι θα τους βοηθήσουν. Μόλις τους πλησίασαν αρκετά άρχισαν να τους χτυπούν δυνατά και τους έδεσαν. Εμείς, την ώρα του ξυλοδαρμού τους ήμασταν πολύ κοντά. Ακούγαμε τα κλάματά τους και τις φωνές τους. Όταν τους αντικρίσαμε έκλαιγαν όλοι. Γυναίκες, άνδρες και παιδιά. Μας είπαν ότι μόλις τράπηκαν σε φυγή οι 8 επειδή μας άκουσαν και μας έδειχναν την κατεύθυνση στην οποία διέφυγαν», περιγράφει.
Ρωτήσαμε τον Teo Di Piazza αν θεωρεί ότι το συμβάν ήταν αποτυχημένη απόπειρα Pushback: «Τι άλλο θα μπορούσε να είναι; Δεν μπορώ να το απαντήσω με σιγουριά φυσικά. Αλλιώς γιατί να τους περάσουν χειροπέδες με αυτόν τον τρόπο; Ποιος θα μπορούσε να ήταν ο λόγος; Οι 8 γνώριζαν την ακριβή τοποθεσία των προσφύγων. Και δεν πρόκειται για εύκολο σημείο, αλλά εξαιρετικά δύσβατο. Είχαν μαζί τους πλαστικές χειροπέδες, φορούσαν κουκούλες. Λόγω διακριτικότητας και δεδομένου ότι οι 22 βρίσκονταν σε μεγάλο σοκ, δεν ρωτήσαμε αν έφεραν οπλισμό. Οι πρόσφυγες είπαν όμως ότι τους γρονθοκοπούσαν», εξηγεί.
«Πρώτη φορά συμβαίνει σχεδόν μπροστά μας»
Άλλωστε, όπως περιγράφει, οι πρόσφυγες υπό τον φόβο της επαναπροώθησης κατέληξαν στο βουνό. Έφτασαν με την βάρκα και αμέσως έσπευσαν να κρυφτούν. «Μας το είπαν. Δεν ξέρω αν το συγκεκριμένο γκρουπ είχε βιώσει ξανά επαναπροώθηση, διότι δεν θέλαμε εκείνη τη στιγμή να σκάψουμε πολύ βαθιά στο παρελθόν τους. Ήταν σε έντονο σοκ. Το μέλημά μας ήταν να τους βοηθήσουμε. Αλλά η ίδια πρακτική μας έχει περιγραφεί από άλλους ανθρώπους ξανά. Απλώς είναι η πρώτη φορά που ερχόμαστε τόσο άμεσα αντιμέτωποι με μία τέτοια κατάσταση. Βρίσκουμε τους ανθρώπους πάντα πολύ φοβισμένους. Άλλοι αναφέρουν ότι στο παρελθόν έχουν χτυπηθεί και ότι έχουν βιώσει pushback από τις ελληνικές Αρχές. Αλλά αυτές πάντα ήταν απλώς οι μαρτυρίες τους. Τώρα για πρώτη φορά το συναντάμε να συμβαίνει σχεδόν μπροστά μας».
Αναρωτηθήκαμε επίσης το γιατί δεν πέτυχε η «βρόμικη δουλειά» με τον Teo Di Piazza να είναι κατηγορηματικός: «Ξεκάθαρα επειδή φτάσαμε εμείς. Ήμασταν πάρα πολύ κοντά. Οι ίδιοι οι πρόσφυγες μας είπαν ότι οι κουκουλοφόροι μόλις μας άκουσαν έτρεξαν να ξεφύγουν. Εμείς δεν τους κυνηγήσαμε γιατί αφενός ήμασταν εξίσου φοβισμένοι και αφετέρου μας ενδιέφεραν οι πρόσφυγες. Τους παρείχαμε ψυχολογική υποστήριξη, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, νερό και φαγητό. Σκεφτείτε απλά ότι τα παιδάκια ήταν πολύ μικρά. Τα τέσσερα ήταν νήπια. Θυμάμαι ένα μικρό κοριτσάκι 5 χρονών. Έκλαιγαν. Ήταν πολύ φοβισμένα».
Ο Teo Di Piazza ενημέρωσε την αστυνομία για όλο το συμβάν. Κανονικά, όπως εξηγεί, όταν εντοπίζονται οι πρόσφυγες, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα επικοινωνούν με την αστυνομία, η οποία φθάνει στο σημείο με βαν και μεταφέρει τους πρόσφυγες σε camp για να ξεκινήσει η διαδικασία αίτησης ασύλου. «Αυτή τη φορά, μόλις κάλεσα την αστυνομία ανέφερα την κατάστασή τους και τις μαρτυρίες τους αμέσως στον αξιωματικό υπηρεσίας, τους έδωσα μάλιστα και τις πλαστικές χειροπέδες και τους ζήτησα να ξεκινήσει έρευνα. Εκείνος είπε ότι θα το μεταφέρει στους ανωτέρους του», αναφέρει.
Αυτή τη στιγμή οι πρόσφυγες βρίσκονται σε καραντίνα. Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα έχουν πρόσβαση και τους υποστηρίζουν με ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και άλλα αγαθά. Μόλις ολοκληρωθεί η καραντίνα τους, θα ξεκινήσουν οι διαδικασίες της προανάκρισης για το συμβάν.
Το The Press Project επικοινώνησε με την Αστυνομική Διεύθυνση Βορείου Αιγαίου στη Μυτιλήνη, ζητώντας στοιχεία και σχόλια, με την ΕΛ.ΑΣ. να ζητά χρόνο για διερεύνηση του περιστατικού. Σε περίπτωση που δοθούν απαντήσεις, θα ακολουθήσει συμπληρωματικό ρεπορτάζ.