Όχι, η εκτροπή δεν είναι ο σωστός τρόπος για να αντιμετωπίσεις ένα νεοναζιστικό κόμμα

Αχός βαρύς ακούγεται: η ΝΔ, ως διακεκριμένη θεματοφύλακας της δημοκρατικής ευαισθησίας, θα φέρει ρύθμιση για την απαγόρευση εκλογικής καθόδου του κόμματος του Ηλία Κασιδιάρη — ακόμα κι εάν ο ίδιος ο Κασιδιάρης δεν εμφανιστεί πουθενά όταν έρθει η ώρα, αλλά με αντ’ αυτού «αχυρανθρώπους», όπως δημοσιεύεται. (Σημειωτέον ότι η ρύθμιση της ΝΔ θα απαιτεί 151 ψήφους, όχι αυξημένη κοινοβουλευτική πλειοψηφία, συνεπώς θα περάσει.) Η αντίρρηση του ΣΥΡΙΖΑ… σθεναρή: θέτει ζητήματα αντισυνταγματικότητας, αλλά θα φέρει δικιά του αντιπρόταση, στην ίδια εν τέλει λογική, η οποία «θα προσδιορίζει ρητώς τους νεοναζί» (ως εάν ο όρος «νεοναζί» είναι κάποιο ευχερώς ταυτοποιήσιμο χημικό στοιχείο του περιοδικού πίνακα, και όχι π.χ. η κατηγορία που την τελευταία χρονιά επιρρίπτουν τόσο οι Ρώσσοι στους Ουκρανούς όσο εξίσου και οι Ουκρανοί στους Ρώσσους, φερ’ ειπείν, συνεπώς μπορεί κάλλιστα να γίνει λάστιχο και από ‘κει και πέρα τίθεται θέμα προσωπικής εκτίμησης, ανάγνωσης και γνώμης).

Το ζήτημα είναι το εξής. Το άρθρο 29.1 του Συντάγματος φέρει την εξής διατύπωση: «Έλληνες πολίτες που έχουν το εκλογικό δικαίωμα μπορούν ελεύθερα να ιδρύουν και να συμμετέχουν σε πολιτικά κόμματα, που η οργάνωση και η δράση τους οφείλει να εξυπηρετεί την ελεύθερη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος». Ένα κόμμα το οποίο διακηρύττει ρητώς ως στόχο του την διασάλευση του πολιτεύματος ή την παρακώλυση της ελεύθερης λειτουργίας του (στο καταστατικό του, στο πρόγραμμά του, στις δηλώσεις του/στον δημόσιο λόγο του, κάτι τέτοιο τέλος πάντων), με έμφαση στο ρητώς, εμφανώς «δεν εξυπηρετεί την ελεύθερη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος» και το Σ§29.1 διανοίγει τη δυνατότητα απαγόρευσης της συμμετοχής του σε εκλογές. Το μέγα ζήτημα προκύπτει ακριβώς μόλις ξεφύγουμε από αυτό το «ρητώς»: εάν δεν διακηρύττεται κάτι τέτοιο από τον πολιτικό σχηματισμό, ποιος έχει την εξουσία να κρίνει εάν πληροί την προϋπόθεση ερήμην διακηρύξεων δηλώσεων, οργάνωσης, δράσης — και με ποια κριτήρια; Ποιο όργανο, ποια επιτροπή καλείται να «μαντέψει» —ερήμην δηλώσεων, διακηρύξεων, κλπ. ενός συγκεκριμένου σχηματισμού τώρα και όχι του τυχόν παρελθόντος του επικεφαλής του— εάν ένα κόμμα «εξυπηρετεί την ελεύθερη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος», στο βαθμό που το ίδιο δηλώνει πως δεν την αρνείται και που η παρακώλυσή της δεν προκύπτει ευθέως από την «οργάνωση» και τη «δράση» του. Δεν αμφισβητώ ότι όλοι μας εμπιστευόμαστε π.χ. τον κ. Ισίδωρο Ντογιάκο και όλους τους Ισίδωρους Ντογιάκους ενός όποιου μέλλοντος σχετικά με οποιονδήποτε (κυριολεκτικά οποιονδήποτε) μελλοντικό κομματικό σχηματισμό και τον αποκλεισμό του από τις εκλογές επί τη βάσει «εκτίμησης» και «μαντεψιάς» για το αν σέβεται τη δημοκρατία, αλλά…

Σήμερα μιλάμε για το κόμμα του Ηλία Κασιδιάρη. Αύριο; Με την ίδια λογική;

Ας κάνουμε ένα νοητικό πείραμα: έστω ότι βρίσκεται στην κρίση μιας κάποιας επιτροπής και οργάνου με αξιώσεις αντικειμενικότητας το εάν θα κατέλθει ή όχι ένα κόμμα στις εκλογές, αν «η οργάνωση και η δράση τους οφείλει να εξυπηρετεί την ελεύθερη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος» (Σ§29.1), ανεξαρτήτως του τι ισχυρίζεται το εν λόγω κόμμα και της τεκμηριωμένης δράσης του καθ’ εαυτήν. Τι πρέπει να πράξει αυτό το όργανο στην περίπτωση ενός κόμματος με κορυφαία στελέχη άλλοτε ρητούς υμνητές της χούντας, τον υιό ενός δηλωμένου ναζιστή που πολιτεύεται ως υιός και όχι παρά την συγγένειά του (όπως θα κρίνει «με τη διακριτική της ευχέρεια» μια επιτροπή ή ένα όργανο, και όχι επί τη βάσει των δηλώσεων του υιού), αντιπρόεδρο τον βιβλιοπαρουσιαστή και υμνητή του πονήματος του εν λόγω πατρός όπου μεγαλύνεται το Ολοκαύτωμα και το Γ’ Ράιχ, και φυσικά τον άλλοτε γραμματέα της νεολαίας της «Εθνικής Πολιτικής Ενώσεως» με ιδρυτή τον δικτάτορα Γεώργιο Παπαδόπουλο; (Λυσάρι αμένσιωτων: ΝΔ, Πλεύρης, Άδωνις, Βορίδης). Ας το σκεφτούμε λίγο: τι παρέχει ισχυρότερα τεκμήρια πως ένας πολιτικός σχηματισμός «δεν εξυπηρετεί την ελεύθερη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος» (Σ§29); Η φανερή ή δυνητικά αφανής ηγεσία του από κάποιον που έχει καταδικαστεί για εγκληματικές πράξεις, αλλά όχι για διασάλευση του πολιτεύματος κλπ., φέρει ακροδεξιά ιδεολογία, έχει τατουάζ σβάστικα και «άλλοτε» ήταν στέλεχος της Χρυσής Αυγής (που δεν εγκαλείται για δηλωμένη πρόθεση ή για προσπάθεια διασάλευσης του πολιτεύματος, αλλά για σύσταση εγκληματικής οργάνωσης κλπ. κλπ.); Ή το να έχεις ως κορυφαίο στέλεχος τον «άλλοτε» και κατά τη Μεταπολίτευση γραμματέα της νεολαίας του κόμματος Ε.Π.ΕΝ. του πρώην πραξικοπηματία δικτάτορα (και ουδόλως μεταμεληθέντος…); Πού θα ποντάρατε τα λεφτά σας;

Δεν επιχειρηματολογούμε εδώ υπέρ του ενδεχομένου να απαγορευθεί η κάθοδος της ΝΔ στις εκλογές (αν και θα ήταν αναμφηρίστως μια σοφή απόφαση το να αποφάσιζε η ίδια αυτοβούλως και ελεύθερα να μην κατέβει, με εμφανή τα οφέλη για τη χώρα). Επιχειρηματολογούμε υπέρ της βεβαιότητας ότι η ΝΔ είναι στην μεν καλύτερη περίπτωση ηλίθια, στη δε χειρότερη περίπτωση ενθουσιώδης με τη συνειδητή εκτροπή στον πυρήνα της πολιτικής, δημοκρατικής και εκλογικής διαδικασίας (το ένα, μάλιστα, δεν αποκλείει το άλλο: μια συνέντευξη του Αδώνιδος Γεωργιάδου θα σας πείσει).

Η δε προσεχής αντιπρόταση του ΣΥΡΙΖΑ, κατά την οποία στην ίδια λογική θα απαγορεύεται η εκλογική κάθοδος κομμάτων ή προσώπων που δεν δηλώνουν νεοναζί ή που ρητώς αρνούνται μια τέτοια ταυτότητα (ασχέτως εάν όλοι γνωρίζουμε πως είναι νεοναζί), αλλά που κάποιος τρίτος κρίνει πως είναι νεοναζί (ευλόγως, χαίρω πολύ: σβάστικες, παλιές δηλώσεις, κ.ο.κ.), είναι το ίδιο και το αυτό, απλό γενόσημο της πρότασης της ΝΔ, ώστε και να μην υπερψηφίσει ο ΣΥΡΙΖΑ τη νομοθετική πρόταση της ΝΔ αλλά ταυτόχρονα να προτείνει… ακριβώς το ίδιο. Η συζήτησή μας εδώ δεν είναι, φυσικά, εάν ο Κασιδιάρης είναι ή δεν είναι νεοναζί: αυτό το γνωρίζουμε καλά. Άλλο το αν γνωρίζουμε όλοι εάν ο Χ Ψ Κασιδιάρης είναι νεοναζί και άλλο το να κωδικοποιείται κάτι τέτοιο με επικίνδυνα αμφίβολους τρόπους στη νομοθεσία με επίδικο τον αποκλεισμό σχηματισμών από την εκλογική διαδικασία επί τη βάσει ιδεολογιών και προθέσεων που δεν δηλώνονται ρητώς, αλλά εικάζονται (ενδεχομένως ευλόγως, ενδεχομένως όχι, ανά περίπτωση) από τρίτους. Όταν όλα αυτά νομοθετούνται με αποτέλεσμα την απαγόρευση εκλογικής καθόδου προσώπων ή κομμάτων και δη με επίκληση του Συντάγματος §29.1 (και όχι στη βάση της απώλειας πολιτικών δικαιωμάτων «ως συνέπεια αμετάκλητης ποινικής καταδίκης για ορισμένα εγκλήματα», Σ§51.3, η οποία δεν έχει λάβει ακόμη χώρα και θέλει τα χρόνια της και εάν συμβεί θα αφορά τον ίδιο τον Κασιδιάρη και όχι τα στελέχη του νεοπαγούς σχηματισμού του), τότε ανοίγει ο ασκός του Αιόλου: στο μέλλον, το ποιος εξυπηρετεί ή παρακωλύει «την ελεύθερη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος» ή τέλος πάντων το ποιος είναι «νεοναζί» θα κρίνεται όχι από τον επίσημο δημόσιο λόγο των κρινομένων και την οργάνωση και εμφανή δράση των σχηματισμών τους, αλλά από… κάποιους. Τους εκάστοτε κάποιους. Οι οποίοι θα έχουν τη δύναμη να είναι τροχονόμοι για το ποιοι θα συμμετέχουν ή όχι σε εκλογές κατά την κρίση και το σκεπτικό τους και ερήμην των απολύτως σαφών συνταγματικών ορίων. Αν αυτό δεν είναι εκτροπή, και εδώ αναφέρομαι τόσο σε όσα μαγειρεύει η ΝΔ όσο και σε όσα θα αντιπροτείνει ο ΣΥΡΙΖΑ, τότε τι είναι;

Βέβαια, δεν πρέπει να παραβλέψουμε πως η μητσοτακική Νέα Δημοκρατία, για την οποία τα πάντα είναι επικοινωνία αντί πολιτικής, μετέρχεται αυτήν την τακτική για ό,τι αντιλαμβάνεται ως επικοινωνιακά και εκλογικά οφέλη: καταγγελία της αντιπολίτευσης πως… «κάνει πλάτες στους φασίστες», επαναδιεκδίκηση ενός κάποιου (ακραίου και μη) κέντρου αμέσως μετά από τα κόλλυβα του «Βασιλιά μας», αλλά και αλχημείες για να μειωθεί το ποσοστό αυτοδυναμίας στις δεύτερες κάλπες. Μα ποιος θα το περίμενε ποτέ ότι μια κυβέρνηση με ΥΠΕΣ τον Μάκη Βορίδη και πρωτοκορυφαίους τους Γεωργιάδηδες και Πλεύρηδες θα έπαιζε με τα ζώπυρα των θεσμών, εν τέλει της δημοκρατικής διαδικασίας, για πρόσκαιρα επικοινωνιακά και εκλογικά οφέλη; Δεν είχαν δώσει δικαιώματα στη γειτονιά. Παράλληλα, η ηρωοποίηση Κασιδιάρη εξυπηρετεί κατά έναν τρόπο τη ΝΔ: άλλωστε δεν ήταν χρήσιμη η Χρυσή Αυγή ως «η σκουπιδιάρα του συστήματος» για την επιμέλεια εαυτού κάθε συνταγματικού τοξότη;

Σε κάθε περίπτωση, η ευαισθησία Νέας Δημοκρατίας και ΣΥΡΙΖΑ ενάντια σε κάθε τι το νεοναζιστικό είναι συγκινητική. Θυμίζουμε κάπως άβολα πως, στις 7 Απριλίου 2022, σχεδόν σύσσωμη η Ολομέλεια της Βουλής των Ελλήνων (πλην ΜέΡΑ25, που αποχώρησε, και ΚΚΕ/Ελ. Λύσης, που δεν προσήλθαν: κοινώς, μιλάμε για το τόξο ΝΔ-ΣΥΡΙΖΑ-ΠΑΣΟΚ) τίμησε ένοπλο μαχητή (τον «Μιχαήλ», όχι τον πρόεδρο της χώρας) τάγματος με νεοναζιστικά διάσημα, σβάστικες, και τακτική χρήση ενός αρχαίου ουκρανικού χαιρετισμού. Τουλάχιστον όμως δεν θα τον κατεβάσουμε και στις εκλογές.

Είτε με την επερχόμενη νεοδημοκρατική νομοθετική ρύθμιση είτε με το προτεινόμενο ΣΥΡΙΖΑϊκό γενόσημό της, η νομοθέτηση της διακριτικής ευχέρειας ενός κάποιου οργάνου και μιας κάποιας επιτροπής να κρίνει μονομερώς, και ερήμην του επίσημου λόγου ενός κόμματος, εάν αυτό «εξυπηρετεί με την οργάνωση και τη δράση του την ελεύθερη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος» (Σ§29.1) και άρα αν μπορεί να συμμετάσχει στις εκλογές αποτελεί εκτροπή πολύ μεγαλύτερη από αυτήν που θα μπορούσε να φανταστεί, πόσω δε μάλλον να διατυπώσει, ο οποιοσδήποτε νεοναζί Κασιδιάρης.

Η λύση σε ακανθώδη προβλήματα δεν είναι να παίζουμε εν ου παικτοίς, και δη με τρόπο που δημιουργεί μεγαλύτερα και σαφώς σοβαρότερα προβλήματα και κινδύνους με μακροπρόθεσμη προοπτική στο χρόνο.

*Ο Σωτήρης Μητραλέξης είναι μέλος του πολιτικού σχεδιασμού και της Κεντρικής Επιτροπής του ΜέΡΑ25 και συνδιευθυντής του mέta (www.metacpc.org), του Κέντρου Μετακαπιταλιστικού Πολιτισμού του ΜέΡΑ25.