του Παναγιώτη Παπαδομανωλάκη
Πέρα από το γεγονός πως το αεροδρόμιο της Δαμασκού εξακολουθεί να βρίσκεται υπό επισκευή και συντήρηση μετά την πιο πρόσφατη ισραηλινή αεροπορική επιδρομή στις εγκαταστάσεις στις 2 Ιανουαρίου, ξεδιπλώνεται ένα φαινόμενο που αποκαλείται από αραβικά μέσα ενημέρωσης ως «επιλεκτικός ανθρωπισμός της Δύσης». Ο εκπρόσωπος Τύπου ανθρωπιστικής βοήθειας της ΕΕ, Μπαλάζ Ουτζβάρι, ισχυρίστηκε πως δεν έχει λάβει αίτημα από τη Συρία, ώστε να ενεργοποιήσει τον μηχανισμό πολιτικής προστασίας, όπως έγινε με την Τουρκία, παρότι η συριακή κυβέρνηση κάλεσε όλα τα μέλη της διεθνούς κοινότητας να συνδράμουν. Η Γερμανίδα υπουργός Εσωτερικών Νάνσι Φέιζερ είπε ότι η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Τεχνικής Αρωγής της Γερμανίας συντονίζεται στενά με την τουρκική πολιτική άμυνα και «μπορεί να δημιουργήσει στρατόπεδα για την παροχή καταφυγίου καθώς και μονάδες επεξεργασίας νερού», χωρίς καμία αναφορά στη Συρία. Το ίδιο και ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, που παρά τους κρατικούς ανταγωνισμούς, προχώρησε στην αυτονόητη δέσμευση για «άμεση βοήθεια» με μοναδική αναφορά στην Άγκυρα. Υπενθυμίζουμε, πως οι ελληνικές κυβερνήσεις έχουν αναστείλει τις διπλωματικές σχέσεις με τη Συρία από το 2012, ακολουθώντας τις ευρωατλαντικές επιταγές.
Πέραν του Ατλαντικού, ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν δημοσίευσε στον λογαριασμό του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, πως «οι Ηνωμένες Πολιτείες εκφράζουν τα βαθύτατα συλλυπητήριά μας για την τραγική απώλεια ανθρώπινων ζωών στην Τουρκία και τη Συρία από τους σημερινούς σεισμούς. Η αρχική μας ανταπόκριση σε βοήθεια προς τη σύμμαχό μας Τουρκική Δημοκρατία βρίσκεται σε εξέλιξη και είμαστε έτοιμοι να παράσχουμε βοήθεια άμεσα στον συριακό λαό». Τι είναι αυτό, που καθιστά «σε εξέλιξη» τη βοήθεια προς την Τουρκία, αλλά διακηρυκτική μόνο αυτή προς τη Συρία, όταν ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κάνει λόγο για μια μάχη με τον χρόνο, όπου πρέπει να δωθεί προτεραιότητα στην ταλαιπωρημένη από τον πόλεμο χώρα;
Τα προβλήματα στις σχέσεις Άγκυρας και Λευκού Οίκου είναι υπαρκτά από το αποτυχημένο πραξικόπημα κατά του Ερντογάν. Πρόσφατα, μάλιστα, ο Τούρκος υπουργός Εσωτερικών προειδοποίησε τον Αμερικάνο πρέσβη στην Άγκυρα να πάρει τα «βρώμικα χέρια του από την Τουρκία», κάνοντας λόγο για «ψυχολογικό πόλεμο» και παρεμβάσεις εναντίον της Τουρκίας από ισχυρές δυτικές χώρες. Ο σεισμός είναι μια ευκαιρία για καρότο, μετά από το μαστίγιο, σε ένα απείθαρχο μέλος του ΝΑΤΟ. Αλλά, για τη Συρία δεν ισχύει το ίδιο. Ο «αυτοκράτορας» δεν έχει ανταγωνιστές, αλλά εχθρούς, τους οποίους ξέρει να συντριβεί, δίνοντας παράλληλα το μήνυμα σε όσους συμμάχους του λοξοκοιτούν, πως είναι καλύτερα κάτω από τις ντιρεκτίβες του.
Η Washington Post γράφει με κάποια ειλικρίνεια: «Η κινητοποίηση βοήθειας στη Συρία, η οποία σπαράσσεται από εμφύλιο πόλεμο εδώ και 12 χρόνια και βρίσκεται σε βαθιά οικονομική και ανθρωπιστική κρίση, είναι ένα σχετικά ακανθώδες ζήτημα δεδομένων των αμερικανικών κυρώσεων. Το 2011, η κυβέρνηση των ΗΠΑ άρχισε να επιβάλλει κυρώσεις με στόχο ‘να στερήσει από το καθεστώς τους πόρους που χρειάζεται για να συνεχίσει τη βία κατά των αμάχων και να πιέσει το συριακό καθεστώς να επιτρέψει μια δημοκρατική μετάβαση όπως απαιτεί ο συριακός λαός’, σύμφωνα με το Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Η κυβέρνηση Μπάιντεν είπε ότι δεν θα αναγνωρίσει την κυβέρνηση του Σύρου ηγέτη Μπασάρ αλ Άσαντ».
Ο όρος «κυρώσεις» αποτελεί ευφημισμό των μονόμετρων μέτρων καταναγκασμού, που αποτελούν μέρος του υβριδικού πολέμου μέσω της διασποράς «διαχειριζόμενου χάους». «Ως η μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο και το μεγαλύτερο εμπορικό μπλοκ, οι ΗΠΑ και η Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν δυσανάλογες εξουσίες κυρώσεων στη διάθεσή τους» αναφέρει σχετική έρευνα. Πρακτικά πρόκειται για τη δυνατότητα αποκλεισμού μιας χώρας από κάθε διεθνή συναλλαγή, αφού οι ΗΠΑ δεν αρνούνται μόνο για τον εαυτό τους την οικονομική συνεργασία με τη χώρα-στόχο, αλλά απειλούν με «δευτερογενείς κυρώσεις» όποιο κράτος επιθυμεί να συναλλάσσεται μαζί της. Ένα πρόσφατο παράδειγμα είναι η προσωρινή αναστολή του περιφερειακού σχεδίου για την ενεργειακή τροφοδοσία του Λιβάνου από την Αίγυπτο μέσω Συρίας, καθώς το Κάιρο ανησυχεί για τα προβλήματα που μπορεί να δημιουργήσουν τα μέτρα οικονομικού καταναγκασμού της Ουάσινγκτον. Ο Λίβανος αντιμετωπίζει επίσης οικονομική και ενεργειακή κρίση, ενώ οι «κυρώσεις» κατά της Συρίας έχουν πλήξει το νόμισμα και την οικονομία του, με σκοπό να τον αναγκάσουν να αφοπλίσει την Χεζμπολάχ και να καταστρέψει τις σχέσεις του με τον λεγόμενο «άξονα της αντίστασης» στη Μ. Ανατολή.
Συγκεκριμένα, το 2020, ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ υπέγραψε τον λεγόμενο νόμο του Καίσαρα, βάσει του οποίου το Κογκρέσο ενέκρινε αυστηρές «οικονομικές κυρώσεις» κατά της Συρίας, όπου οποιαδήποτε συναλλάσσεται με τις συριακές αρχές. Ο πρώην υπουργός Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών, Μάικ Πομπέο, τόνισε ότι «όποιος συναλλάσσεται με το καθεστώς Άσαντ, ανεξάρτητα από το πού στον κόσμο βρίσκεται, είναι δυνητικά εκτεθειμένος σε ταξιδιωτικούς περιορισμούς και οικονομικές κυρώσεις», κάνοντας λόγο για «την αρχή μιας συνεχούς εκστρατείας οικονομικής και πολιτικής πίεσης για την άρνηση των εσόδων του καθεστώτος Άσαντ και την υποστήριξη που χρησιμοποιεί για να διεξάγει πόλεμο και να διαπράττει μαζικές φρικαλεότητες κατά του συριακού λαού». Αν και η Ουάσιγκτον ισχυρίζεται ότι «ο νόμος του Καίσαρα και οι άλλες κυρώσεις των ΗΠΑ για τη Συρία δεν στοχεύουν την ανθρωπιστική βοήθεια για τον συριακό λαό», η περιορισμένη πρόσβαση της συριακής κυβέρνησης σε αγαθά, όπως η ενέργεια, κατά την πανδημία Covid-19, εμπόδισε την απάντησή στον ιό, σε μια οικονομία ήδη κατεστραμένη από τον πόλεμο δια αντιπροσώπων των ΗΠΑ, οι οποίες φέρεται πως πρόσφατα εξέταζαν την επιβολή νέων οικονομικών μέτρων. Ακόμα, η πτώση της συριακής λίρας, που ήρθε ως αποτέλεσμα, οδήγησε σε λουκέτο καταστήματα, συμπεριλαμβανομένων φαρκακείων, ελλείξεις σε τρόφιμα και άλλα αγαθά πρώτης ανάγκης.
Ενδεικτικά, όπως αναφέρει το Cadle, τα παράνομα μέτρα έχουν εμποδίσει τη Δαμασκό να ανοικοδομήσει τις κατεστραμμένες υποδομές, ιδίως σε απομακρυσμένες και αγροτικές περιοχές, και έχουν προκαλέσει καθημερινές διακοπές ρεύματος. Στην έκθεση του ΟΗΕ γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στην υποβάθμιση των δημόσιων συστημάτων ύδρευσης και άρδευσης, η αποκατάσταση των οποίων έχει καθυστερήσει λόγω της μη διαθεσιμότητας εξοπλισμού και ανταλλακτικών, με σοβαρές επιπτώσεις στη δημόσια υγεία και την επισιτιστική ασφάλεια, ενώ η έλλειψη πόσιμου νερού σε τεράστιες εκτάσεις της Συρίας είναι η αιτία για την τρέχουσα επιδημία χολέρας στη χώρα. Παρόλο που τα φάρμακα και τα ιατροτεχνολογικά προϊόντα δεν υπόκεινται άμεσα σε «κυρώσεις», η ασάφεια και η πολυπλοκότητα των διαδικασιών αδειοδότησης, καθώς και ο φόβος των παραγωγών και των προμηθευτών και οι διακοπές ρεύματος έχουν οδηγήσει σε βλάβη ευαίσθητου και ακριβού ιατρικού εξοπλισμού, για τον οποίο δεν μπορούσαν να αγοραστούν ανταλλακτικά. Ως αποτέλεσμα, το 14,6% των Σύρων πάσχει από χρόνιες και σπάνιες ασθένειες και υπάρχουν εμπόδια ξένης προέλευσης στην αγορά φαρμάκων – ειδικά για ασθενείς με καρκίνο, ανάγκες αιμοκάθαρσης, υψηλή αρτηριακή πίεση, διαβήτη κα.
Στα παραπάνω έρχεται να προστεθεί μια νέα ανθρωπιστική καταστροφή, με το μήνυμα της Συρίας προς την ανθρωπότητα να αναφέρει: «Τα τελευταία 12 χρόνια, ο συριακός λαός ζει κάτω από το βάρος των κυρώσεων που επιβλήθηκαν από τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και πολλές δυτικές χώρες, με μόνο μία ώρα ηλεκτρικό ρεύμα την ημέρα, χωρίς καύσιμα, χωρίς αέριο, χωρίς φάρμακα και ιατρική βοήθεια διαθέσιμη.. Χθες μας έπληξε ένας σεισμός 7,7 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ και βγήκαμε όλοι στους δρόμους στις 4:00 π.μ., ενώ έβρεχε πολύ σε μια θυελλώδη νύχτα, κάποιοι κοιμήθηκαν στους δρόμους και χιλιάδες καταγράφηκαν μέχρι τώρα.. Σήμερα αναμένουμε από τη Διεθνή Κοινότητα να άρει τις κυρώσεις της στον αθώο συριακό λαό και να τον σώσει από την ατελείωτη αδικία και τα βάσανα. Χρειαζόμαστε οχήματα και εξοπλισμό αποκομιδής μπάζων, πυροσβεστικά οχήματα και ασθενοφόρα. Δεν είμαστε βάρβαρος λαός, είμαστε από μια πολιτισμένη χώρα που έχει δώσει πολλά στην ανθρωπότητα, αλλά οι κυρώσεις σας, που έρχονται σε αντίθεση με το διεθνές δίκαιο και τις αρχές του ανθρωπισμού, έχουν σταματήσει τον τροχό της ανάπτυξης. Οι κυρώσεις σας μας εμποδίζουν να ανοικοδομήσουμε τη χώρα μας μετά τον πόλεμο. Τιμωρείτε τους ανθρώπους και τους αναγκάζετε να μεταναστεύσουν».
Η Εθνική Ένωση Σύριων Φοιτητών, με τη σειρά της απευθύνει έκκληση «σε όλες τις αδελφές αραβικές ενώσεις, οργανώσεις, συλλόγους, φορείς και ιδρύματα και σε ξένους φιλικούς φορείς να κινηθούν γρήγορα και επειγόντως για να ασκήσουν πίεση στις κυβερνήσεις να τερματίσουν άμεσα την πολιορκία και τις μονομερείς καταναγκαστικές οικονομικές κυρώσεις που έχουν επιβληθεί στη Συρία και το λαό της εδώ και 12 χρόνια, να παράσχουν άμεση και επείγουσα βοήθεια στη Συρία και το λαό της για να μετριάσουν τον πόνο και τις επιπτώσεις του σεισμού και της πολιορκίας, να υποστηρίξουν και να βοηθήσουν τις ανθρωπιστικές υποθέσεις στον κόσμο και να διαχωρίσουν τις ανθρωπιστικές από τις επίσημες πολιτικές θέσεις, να ανταποκριθούν στις εκκλήσεις των Σύριων φοιτητών και κοινοτήτων, όσον αφορά τη διευκόλυνση της εισροής χρηματικών μεταβιβάσεων προς όφελος των πληγέντων.
Στις εκκλήσεις προστίθεται αυτή του επικεφαλής της Συριακής Αραβικής Ερυθράς Ημισελήνου, ο οποίος απαίτησε από τις δυτικές χώρες, ειδικά τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους, να άρουν την πολιορκία και τις κυρώσεις στη Συρία, ώστε να προχωρήσουν απρόσκοπτα οι εργασίες διάσωσης και ανακούφισης. «Χρειαζόμαστε βαρύ εξοπλισμό, ασθενοφόρα και πυροσβεστικά οχήματα για να συνεχίσουμε τη διάσωση και την απομάκρυνση των ερειπίων, και αυτό συνεπάγεται την άρση των κυρώσεων στη Συρία το συντομότερο δυνατό», δήλωσε ο Χμπουμπάτι σε συνέντευξη Τύπου την Τρίτη, σύμφωνα με το Συριακό Αραβικό Πρακτορείο Ειδήσεων (SANA).
Η Αμερικανο-Αραβική Επιτροπή κατά των Διακρίσεων (ADC), με έδρα την Ουάσιγκτον δήλωσε, πως «επαινούμε και είμαστε ευγνώμονες στους υπάρχοντες οργανισμούς που παρέχουν άμεση ανθρωπιστική βοήθεια και ανακούφιση σε όσους βρίσκονται στη Συρία, την Τουρκία και σε ολόκληρη την περιοχή», τονίζοντας παράλληλα πως «η άρση των κυρώσεων θα ανοίξει τις πόρτες για πρόσθετη και συμπληρωματική βοήθεια που θα προσφέρει άμεση ανακούφιση σε όσους έχουν ανάγκη». Στον ίδιο τόνο, το Συμβούλιο Εκκλησιών Μέσης Ανατολής (MECC) κάλεσε σε «άμεση άρση των κυρώσεων στη Συρία και να επιτραπεί η πρόσβαση σε όλα τα υλικά, ώστε οι κυρώσεις να μην μετατραπούν σε έγκλημα κατά της ανθρωπότητας».
Παρόλα αυτά, ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Νεντ Πράις, έκανε περισσότερο σαφές, τι σημαίνουν οι «κούφιες» υποσχέσεις του Λευκού Οίκου για παροχή βοήθειας στη Συρία. Χωρίς καμία αναφορά σε άρση του αποκλεισμού, ξεκαθάρισε πως «θα ήταν πολύ ειρωνικό, αν όχι και αντιπαραγωγικό, να απευθυνθούμε σε μια κυβέρνηση που ασκεί βαναυσότητα στους ανθρώπους της εδώ και δώδεκα χρόνια», αλλά «αντίθετα, έχουμε ανθρωπιστικούς εταίρους επί του πεδίου που μπορούν να παράσχουν βοήθεια στον απόηχο αυτών των τραγικών σεισμών». Αποκαλύπτοντας τα δύο μέτρα και σταθμά της Δύσης, δήλωσε με κυνικό τρόπο πως «στην Τουρκία έχουμε έναν εταίρο στην κυβέρνηση», αλλά «στη Συρία, έχουμε έναν εταίρο με τη μορφή των επί τόπου ΜΚΟ που παρέχουν ανθρωπιστική υποστήριξη».
Η κατάσταση γίνεται περισσότερο περίπλοκη, καθώς οι χρηματοδοτούμενες από τη Δύση ΜΚΟ, που δραστηριοποιούνται παρά τον αποκλεισμό, μονάχα στα εδάφη που κατέχουν οι σύμμαχοι της Ουάσιγκτον, μεταξύ των οποίων παρακλάδια της Αλ Κάιντα, θεωρούνται από τη συριακή κυβέρνηση ως ένα μέσο «μαλακής ισχύος» του πολέμου δια αντιπροσώπων. Συγκεκριμένα, η οργάνωση Πολιτικής Άμυνας της Συρίας, γνωστή ως «Λευκά Κράνη», που χρηματοδοτείται από το Ηνωμένο Βασίλειο και τις Ηνωμένες Πολιτείες, έχει διαταχθεί ήδη να αναλάβει δράση, η οποία διαφημίζεται στα δυτικά μέσα ενημέρωσης, παρά το γεγονός πως έχει κατηγορηθεί στο παρελθόν για προβοκάτσιες σε βάρος της μπααθικής κυβέρνησης. Σε μια τέτοια περίπτωση, έχουμε να κάνουμε με μια εργαλειοποίηση της ανθρωπιστικής βοήθειας, ανάλογη με εκείνη που επιχειρήθηκε με τον επίδοξο δικτάτορα της Βενεζουέλας Χουάν Γουαϊδό, τον Φεβρουάριο του 2019. Για αυτό τον λόγο, ο πρέσβης της Συρίας στα Ηνωμένα Έθνη έκανε σαφές πως είναι ευπρόσδεκτη η ανθρωπιστική βοήθεια, αλλά μέσω της νόμιμης κυβέρνησης και όχι μέσω εναλλακτικών διαδρομών προς περιοχές που ελέγχουν οι ένοπλες ομάδες που υποστηρίζονται από τη Δύση.
Στην πραγματικότητα, η πλέον εγγυημένη διαδρομή ανθρωπιστικής βοήθειας είναι η θεσμική οδός. Αυτό όμως θα απαιτούσε παραδοχή της αποτυχίας της Ουάσιγκτον στις αυτοκρατορικές επιδιώξεις αλλαγής καθεστώτος και ένα μελλοντικό προηγούμενο που αδυνατίζει τα εργαλεία που χρησιμοποιεί. Αυτό αντιμετωπίζεται ως αδιανόητο, ιδιαίτερα σε μια περίοδο που οι δυτικές ηγεσίες δηλώνουν σε όλους τους τόνους πως βρίσκονται σε πόλεμο με τη Ρωσία, η οποία διατηρεί ναυτική εγκατάσταση στο λιμάνι της πόλης Ταρτούς της Συρίας. Οι σχέσεις μεταξύ των συμμάχων φτάνουν μέχρι την αναγνώριση του δικαιώματος αυτοδιάθεσης στις περιοχές του Ντονέτσκ και του Λουγκάνσκ, μία ακόμα κίνηση για την οποία η Συρία πρέπει να πληρώσει. Άλλωστε, μια κατεστραμμένη χώρα καθίσταται ευάλωτη, όπως ακριβώς επιτάσσει η λογική που διέπει τα μονομερή μέτρα καταναγκασμού. Αυτή την ντροπή, δηλαδή την εργαλειοποίηση μιας φυσικής καταστροφής, του ανθρώπινου πόνου και του θανάτου, προσπαθούν να κρύψουν τα παγκόσμια μέσα ενημέρωσης και η αυτοαποκαλούμενη «διεθνής κοινότητα».