της Λαμπρινής Θωμά

Η δημοσίευση, στις 24 του μηνός, των 12 σημείων που αποτελούν «την Θεση της Κίνας για την Πολιτική Επίλυση της Ουκρανικής Κρίσης» αποτελεί μιαν αληθινή πρόταση ειρήνευσης, με βάση το διεθνές δίκαιο, και έδωσε μιαν μικρή ανάσα ανακούφισης στον πλανήτη, αποτελώντας παράλληλα σωσίβιο για τον ΟΗΕ, που είχε δει την περίφημη αμερικάνικη γραμμή «των κανόνων» (rules) έναντι το Δικαίου (Law) να βάζει βόμβα στα θεμέλιά του.

Στοχεύει, προφανώς, και στην αναβάθμιση του ρόλου της Κίνας διεθνώς, την επανεμφανίζει ως ήρεμη δύναμη και παράλληλα την αναβαθμίζει στην μόνη ισχυρή φωνή της λογικής. Και μάλιστα, στην επέτειο του ενός έτους από την εισβολή και ενώ οι δύο αντίπαλοι στον πόλεμο δι’ αντιπροσώπου, ο ρώσος και ο αμερικάνος πρόεδρος, ανέβαζαν τους τόνους με την πουτινική έμμεση απειλή ανάπτυξης νέων πυρηνικών, αν συνεχιστεί η κλιμάκωση, και τις μπαϊντενικές ψυχροπολεμικές κορώνες, που ήταν βγαλμένες από τη δεκαετία του ’50. Η αντίδραση Ζελένσκυ, που ζήτησε άμεσα επαφή με τον ίδιο τον κινέζο ηγέτη, είναι η καλύτερη απόδειξη της ισορροπίας της πρότασης. Το ίδιο και η αντίδραση Πούτιν – παρ’ ότι η πρόταση του τραβάει το αυτί, κάτι που κάνει ότι δεν βλέπει η γεωπολιτική Δύση.

Αντιθέτως, η αντίδραση Μπάιντεν – «η πρόταση βολεύει μόνο την Κίνα και τη Ρωσία», «η ιδέα και μόνο ότι η Κίνα μπορεί να παίξει ρόλο στην ειρήνευση, δεν είναι λογική», «πως μπορεί να είναι καλή μια πρόταση στην οποία συμφωνεί ο Πούτιν;» – είναι χαρακτηριστική του ψυχροπολεμικού κλίματος που καλλιεργούν οι ΗΠΑ και της κλιμάκωσης που επιζητούν. Παράλληλα, είναι ενδεικτική της εγκατάλειψης κάθε, έστω συμβατικής, διπλωματίας, αφού χρησιμοποιούν απαράδεκτη γλώσσα, εκ μέρους του ηγέτη που καθορίζει την πολιτική όλης της γεωπολιτικής Δύσης.

Αλλά, δεν είναι οι ΗΠΑ αυτοί που χάνουν εκατόμβες καθημερινά και, μαζί, το αύριο της χώρας τους.

Παράλληλα, για όποιον παρακολουθεί και τις εκτός Δύσης διεθνείς φωνές του τελευταίου έτους, είναι προφανές πως τα δώδεκα σημεία, και όσα κρύβονται πίσω από το καθένα, εκφράζουν την άποψη της πλειονότητας των κρατών και κυβερνήσεων του πλανήτη, και επαναφέρουν την ανάγκη εφαρμογής του Διεθνούς Δικαίου, που τα τελευταία αρκετά χρόνια αποτελεί ευχολόγιο, επαναφέροντας την ανάγκη για την εφαρμογή του, ως συμφωνίας όλων των μελών του ΟΗΕ, στο προσκήνιο…

Από το πρώτο ζήτημα/ σημείο της κινεζικής πρότασης – και έχει τεθεί και ξανατεθεί από δεκάδες χώρες-, αυτό «του σεβασμού της εθνικής κυριαρχίας όλων των κρατών», όπως και η άμεση αναφορά στον ΟΗΕ και τη χάρτα, «χτυπάει καμπανάκι» για όλες τις πλευρές:

Για τη Ρωσία – ο Πούτιν αποδέχθηκε ότι πλέον η «Ειδική Στρατιωτική Επιχείρηση» έχει εξελιχθεί σε πόλεμο εναντίον ανεξάρτητης κυρίαρχης χώρας και απειλεί με έξοδο από την πιο πρόσφατη συμφωνία για τον έλεγχο των πυρηνικών, στην οποία οι κινέζοι επιφυλάσσουν πολλές αναφορές.

Για τις δυτικές δυνάμεις, που χρησιμοποίησαν τις (διεθνείς και συμφωνημένες, με εγγυήσεις) συνθήκες του Μινσκ ως κατενάτσιο για τον εξοπλισμό της Ουκρανίας. Για την Ουκρανία – λόγω Μινσκ και 8ετούς πολύνεκρου πολέμου στο Ντονμπας.

Και, κυρίως, για τις ΗΠΑ, των οποίων η εξωτερική πολιτική κατακρίνεται εμμέσως σε κάθε σημείο της κινεζικής ανακοίνωσης, και που έχουν καταργήσει κάθε ρόλο του ΟΗΕ, επιβάλλουν μονομερείς και παράνομες κυρώσεις – στραγγαλίζοντας έτσι την οικονομία σε 39 χώρες – και γράφουν στα παλαιότερα των υποδημάτων τους το Διεθνές Δίκαιο, κρυμμένες πίσω από τους «κανόνες» (rules based) δηλαδή το δίκαιο του, μέχρι πρότεινος, ισχυροτέρου. Γι΄αυτό και στο δεύτερο σημείο φωτογραφίζεται το ΝΑΤΟ, η επέκτασή του και η δικαίωση, από κινεζικής πλευράς, των ανησυχιών της Ρωσίας για όσα συνέβαιναν από το 2014 και μετά.

Όχι τόσο προφανώς, σε αυτό το σημείο αρχίζουν και οι αναφορές που καταγράφουν τη ανησυχία της Κίνας για το δικό της μέλλον. Η οικονομική διπλωματία της Κίνας, ο κύριος τρόπος που δρα διεθνώς, όπως και η ανάπτυξή της περαιτέρω – στην οποία προσβλέπει – χρειάζονται σταθερότητα. Όπως σταθερότητα χρειάζεται και η εσωτερική της οικονομία, που άπτεται και της διατροφής του πληθυσμού της – γι’ αυτό, όμως, μιλάει αργότερα στο κείμενο, αν και δεν κατονομάζει το τεράστιο επισιτιστικό πρόβλημα που θα αντιμετωπίσουν οι χώρες που στηρίζουν την διατροφή τους στο ρύζι.

Ακολουθούν τα 12 σημεία, στα οποία θα επανέλθουμε:

Σημείο Ι: Σεβασμός στην Εθνική Κυριαρχία όλων των χωρών. Το οικουμενικά αναγνωρισμένο διεθνές δίκαιο, συμπεριλαμβανομένων των σκοπών και των αρχών της Χάρτας των Ηνωμένων Εθνών, οφείλει να τηρείται αυστηρά. Η εθνική κυριαρχία, η ανεξαρτησία και η εδαφική ακεραιότητα όλων των κρατών πρέπει να εξασφαλίζονται με αποτελεσματικότητα. Όλα τα κράτη, μικρά ή μεγάλα, ισχυρά ή αδύναμα, πλούσια ή φτωχά, αποτελούν ισότιμα ​​μέλη της διεθνούς κοινότητας. Όλες οι πλευρές ομού θα πρέπει να τηρούν τα ειωθώτα των διεθνών σχέσεων και να υπερασπίζονται τη διεθνή δικαιοσύνη και τάξη. Θα πρέπει να προωθείται η ισότιμη και ομοιόμορφη εφαρμογή του διεθνούς δικαίου, και να απορρίπτονται τα δύο μέτρα και δύο σταθμά.

Σημείο ΙΙ: Εγκατάλειψη της ψυχροπολεμικής νοοτροπίας. Η ασφάλεια μιας χώρας δεν πρέπει να επιδιώκεται σε βάρος άλλων. Η ασφάλεια μιας περιοχής δεν πρέπει να επιτυγχάνεται με την ενίσχυση ή την επέκταση των στρατιωτικών συμφωνιών (μπλοκ). Οι λογικές ανησυχίες και τα νόμιμα συμφέροντα που αφορούν στην ασφάλεια όλων των χωρών πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη και να αντιμετωπίζονται αναλόγως. Στα σύνθετα προβλήματα δεν υπάρχουν απλές λύσεις. Όλα τα εμπλεκόμενα μέρη οφείλουν, ακολουθώντας το όραμα της κοινής, συνολικής, συνεργατικής και βιώσιμης ασφάλειας και έχοντας κατά νου μιαν πολύχρονη ειρήνη και την σταθερότητα του κόσμου, να συμβάλουν ώστε να διαμοφωθεί ισορροπημένη, αποτελεσματική και βιώσιμη ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ασφάλειας. Όλα τα μέρη πρέπει να αντιταχθούν στην επιδίωξη της δικής τους ασφάλειας εις βάρος της ασφάλειας των άλλων, να αποτρέψουν την αντιπαράθεση των [αντιπάλων] μπλοκ και να εργαστούν από κοινού για την ειρήνη και τη σταθερότητα στην ευρασιατική ήπειρο.

Σημείο ΙΙΙ: Παύση των εχθροπραξιών. Η σύγκρουση και ο πόλεμος δεν ωφελούν κανέναν. Όλα τα εμπλεκόμενα μέρη οφείλουν να αντιδρούν στο πλαίσιο της λογικής και να επιδείξουν αυτοσυγκράτηση, να αποφύγουν να αναζωπυρώνουν τη φωτιά και να χειροτερεύουν την ένταση, οπως και να αποτρέπουν την περαιτέρω επιδείνωση της κρίσης ή ακόμη και την εκτός ελέγχου κλιμάκωσή της. Όλα τα εμπλεκόμενα μέρη θα πρέπει να σταθούν τόσο στη Ρωσία όσο και στην Ουκρανία, υποστηρίζοντας κάθε προσπάθεια [των δύο] να συγκλίνουν σε κοινή κατεύθυνση και να επαναλάβουν τον άμεσο διάλογο το συντομότερο δυνατό, ώστε να αποκλιμακωθεί σταδιακά η κατάσταση και να επιτευχθεί εν τέλει αληθής εκεχειρία.

Σημείο ΙV: Επανάληψη των ειρηνευτικών συνομιλιών. Ο διάλογος και η διαπραγμάτευση είναι η μόνη βιώσιμη λύση στην ουκρανική κρίση. Όλες οι προσπάθειες που συμβάλλουν στην ειρηνική διευθέτηση της κρίσης πρέπει να ενθαρρυνθούν και να υποστηριχθούν. Η διεθνής κοινότητα οφείλει να παραμείνει προσηλωμένη στην σωστή προσέγγιση, προς προώθηση των συνομιλιών για την ειρήνευση, να βοηθήσει τα συγκρουόμενα μέρη της να ανοίξουν δίοδο προς πολιτική διευθέτηση το συντομότερο δυνατό και να δημιουργήσουν τις συνθήκες τις βάσεις για επανέναρξη των διαπραγματεύσεων. Η Κίνα θα συνεχίσει να διαδραματίζει εποικοδομητικό ρόλο ως προς αυτό.

Σημείο V: Επίλυση της ανθρωπιστικής κρίσης. Οφείλει να υποστηριχθεί και ενθαρρυνθεί κάθε μέτρο που συμβάλει στην αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης. Οι ανθρωπιστικές επιχειρήσεις οφείλουν να ακολουθούν τις αρχές της ουδετερότητας και της αμεροληψίας, και τα ανθρωπιστικά ζητήματα δεν πρέπει να πολιτικοποιούνται. Η ασφάλεια των αμάχων οφείλει να προστατεύεται αποτελεσματικά και είναι ανάγκη να δημιουργηθούν ανθρωπιστικοί διάδρομοι εκκένωσης των αμάχων από τις ζώνες συγκρούσεων. Ομοίως, απαιτούνται προσπάθειες για την αύξηση παροχής ανθρωπιστικής βοήθειας στις θιγόμενες περιοχές, τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και την παροχή ταχείας, ασφαλούς και απρόσκοπτης ανθρωπιστικής πρόσβασης, ώστε να προληφθεί η επιπλέον κλιμάκωση της ανθρωπιστικής κρίσης. . Συντονιστικό ρόλο στη διοχέτευση ανθρωπιστικής βοήθειας σε ζώνες συγκρούσεων οφείλουν να έχουν τα Ηνωμένα Έθνη, με την υποστήριξη όλων.

Σημείο VI: Προστασία αμάχων και αιχμαλώτων πολέμου (POWs). Τα συγκρουόμενα μέρη οφείλουν να τηρούν αυστηρά το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο, να αποφεύγουν επιθέσεις σε αμάχους ή αστικές [civilian] υποδομές, να προστατεύουν τις γυναίκες, τα παιδιά και τα λοιπά θύματα της σύγκρουσης και να σέβονται τα βασικά δικαιώματα των αιχμαλώτων. Η Κίνα υποστηρίζει την ανταλλαγή αιχμαλώτων μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας και καλεί όλα τα μέρη να δημιουργήσουν ευνοϊκότερες συνθήκες ως προς αυτό.

Σημείο VII: Διατήρηση της ασφάλειας των πυρηνικών σταθμών. Η Κίνα είναι αντίθετη σε ένοπλες επιθέσεις εναντίον πυρηνικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής ή άλλων ειρηνικών πυρηνικών εγκαταστάσεων, και καλεί όλα τα μέρη να συμμορφωθούν με το Διεθνές Δίκαιο, στο οποίο περιλαμβάνεται η Σύμβαση για την Πυρηνική Ασφάλεια (CNS), ώστε να αποφευχθούν αποτελεσματικά τα εξ αιτίας τους πυρηνικά ατυχήματα. Ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας καλείται εδώ να διαδραματίσει εποικοδομητικό ρόλο, για την προώθηση της ασφάλειας των ειρηνικών πυρηνικών εγκαταστάσεων,  με την υποστήριξη της Κίνας.

Σημείο VIII: Μείωση των στρατηγικών κινδύνων. Τα πυρηνικά όπλα δεν πρέπει να χρησιμοποιηθούν και οι πυρηνικοί πόλεμοι δεν πρέπει να συμβούν. Οφείλουμε να αντιταχθούμε στην χρήση πυρηνικών όπλων. Η διάδοση των πυρηνικών όπλων οφείλει να αποτραπεί και μια πυρηνική κρίση αποφευχθεί. Η Κίνα αντιτίθεται στην έρευνα, ανάπτυξη και χρήση χημικών και βιολογικών όπλων από οποιαδήποτε χώρα και υπό οιεσδήποτε συνθήκες.

Σημείο IX: Διευκόλυνση των εξαγωγών δημητριακών. Όλα τα εμπλεκόμενα μέρη οφείλουν να εφαρμόσουν πλήρως, αποτελεσματικά  και ισορροπημένα την Πρωτοβουλία για τα Σιτηρά της Μαύρης Θάλασσας που υπέγραψαν Ρωσία, Τουρκία, Ουκρανία και Ηνωμένα Έθνη και να υποστηρίξουν τον ΟΗΕ να διαδραματίσει το σημαντικό ρόλο του σε αυτό. Η πρωτοβουλία συνεργασίας για την παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια που προτείνει η Κίνα παρέχει μια εφικτή λύση στην παγκόσμια επισιτιστική κρίση.

Σημείο X: Να αρθούν οι μονομερείς κυρώσεις. Οι μονομερείς κυρώσεις και η μέγιστη πίεση όχι μόνον δεν μπορούν να λύσουν το ζήτημα, αλλά δημιουργούν και νέα προβλήματα. Η Κίνα αντιτίθεται σε μονομερείς κυρώσεις που δεν έχουν εγκριθεί από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ. Οι συγκεκριμένες χώρες [που τις επιβάλλουν] θα πρέπει να σταματήσουν να καταχρώνται τις μονομερείς κυρώσεις και  να επιρρεάζουν την πολιτική απομακρυσμένων κρατών εναντίον τρίτων, ώστε να συμβάλουν, κατά την δυνατότητά τους, στην αποκλιμάκωση της κρίσης στην Ουκρανία και να επιτρέψουν να υπάρξουν συνθήκες άνθισης της οικονομίας στις αναπτυσσόμενες χώρες, ώστε να βελτιώσουν τη ζωή των λαών τους.

Σημείο XI: Διατήρηση σταθερών βιομηχανικών και εφοδιαστικών αλυσίδων. Όλες οι πλευρές οφείλουν να εργαστούν εντίμως ώστε να διατηρήσουν το υπάρχον παγκόσμιο οικονομικό σύστημα, όπως και να αντιταχθούν στη χρήση της παγκόσμιας οικονομίας ως εργαλείου ή όπλου για πολιτικούς σκοπούς. Απαιτούνται κοινές προσπάθειες για να μετριαστούνοι επιπτώσεις της κρίσης και να αποτροπεί η διακοπή της διεθνούς συνεργασίας στους τομείς της ενέργειας, της οικονομίας, του εμπορίου τροφίμων και των μεταφορών, της υπονόμευσης της παγκόσμιας οικονομικής ανάκαμψης.

Σημείο XII: Εργασία προς την ανασυγκρότηση μετά τη σύγκρουση. Η διεθνής κοινότητα οφείλει να λάβει μέτρα για να υποστηρίξει την ανοικοδόμηση, με το τέλος των μαχών, στις ζώνες των συγκρούσεων. Η Κίνα είναι έτοιμη να παράσχει βοήθεια και να διαδραματίσει εποικοδομητικό ρόλο σε αυτή την προσπάθεια.