To καραβάνι «Ο Νότος αντιστέκεται!», ¡El Sur resiste!, έχει ξεκινήσει και έχει ήδη ανησυχήσει την κυβέρνηση του Μεξικού

Των Ευγενία Κουνιάκη και Κρίστης Πετροπούλου

To καραβάνι «Ο Νότος αντιστέκεται!», ¡El Sur resiste! έχει ξεκινήσει και έχει ήδη ανησυχήσει την κυβέρνηση του Μεξικού. 

Το καραβάνι των αυτόχθονων κοινοτήτων του Νότιου και Νοτιοανατολικού Μεξικού αντιστέκεται σε ένα από τα πιο επιθετικά σχέδια καταστροφής του καπιταλισμού στην περιοχή. Ο διαωκεάνιος διάδρομος Ισθμός Τehuantepec καθώς και το τρένο Μaya αποτελούν τα δύο μεγαλεπήβολα σχέδια που στοχεύουν να εξυπηρετήσουν επιχειρηματικά συμφέροντα σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, εις βάρος της γης, της φύσης και των ανθρώπων, των αυτόχθονων κοινοτήτων αλλά και των μετανάστ(ρ)ιων. Η αντίσταση που αυτή την στιγμή εκφράζεται και μέσα από το καραβάνι αγωνιστ(ρι)ών των αυτόχθονων κοινοτήτων καθώς και αγωνιστ(ρ)ιών της διεθνούς κοινότητας έχει ήδη προκαλέσει την αντίδραση των μεξικάνικων αρχών σε επίπεδο τοπικό, ομοσπονδιακό και εθνικό. 

Ήδη μετά την τρίτη ημέρα του καραβανιού, δέχθηκαν επίθεση μέλη των κοινοτήτων που είχαν υποδεχθεί το καραβάνι των αυτοχθόνων και είχαν μιλήσει για τους αγώνες και τις διώξεις που έχουν δεχθεί από τις αρχές αλλά και παρακρατικές ομάδες του Μεξικού. Τις πρώτες πρωινές ώρες της Παρασκευής, το πολεμικό ναυτικό, η εθνοφρουρά και η αστυνομία της πολιτείας της Οαχάκα, διέλυσαν βιαίως τον καταυλισμό διαμαρτυρίας Tierra y Libertad στην περιοχή Mogoñé Viejo, του San Juan Guichicovi, στην Οαχάκα. Κατέστρεψαν τον χώρο, χτύπησαν μέλη της κοινότητας, αγωνίστριες, που βρίσκονταν εκεί, συλλαμβάνοντας έξι μέλη της κοινότητας. Δυστυχώς, μέχρι αυτή τη στιγμή επίσης αγνοείται η τύχη τεσσάρων μελών της κοινότητας μετά την επίθεση που δέχθηκαν από τις μεξικάνικες αρχές. Η κοινότητα ιθαγενών Mixe του Mogoñé Viejo, όπως αναφέρει και η ανακοίνωση του καραβανιού El Sur Resiste εδώ και εξήντα μία μέρες διαμαρτύρεται ειρηνικά ενάντια στην επιβολή μιας υπεραντλαντικής σιδηροδρομικής γραμμής που προορίζεται να συνδέσει τον Καναδά, τις ΗΠΑ και το Μεξικό, τα επιχειρηματικά συμφέροντα αυτών, στο πλαίσιο ενός επιθετικού επεκτατικού καπιταλισμού που θέλει να εκμεταλλευτεί φύση και ανθρώπους βάζοντας τα κέρδη πάνω από τους ανθρώπους. Για την υπεράσπιση των εδαφών τους οι κάτοικοι έχουν υποστεί ποινικές διώξεις, ποινικοποίηση της δράσης τους, καταστολή καθώς και μια εκστρατεία συκοφάντησης τους από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση. Η βίαιη διάλυση του καταυλισμού αποτελεί μία από αυτές τις επιθέσεις.  Για τους ίδιους όμως, όπως φωνάζουν μάλιστα στα συνθήματα που ακούγονται στις διαδηλώσεις που έχουν πραγματοποιηθεί αυτές τις μέρες κατά την διάρκεια του καραβανιού, η γη ανήκει σε αυτούς που την δουλεύουν, σε αυτούς που ζουν σε αυτήν, σε αυτούς που την περπατούν, σε αυτούς που την αγαπούν και σε αυτούς που την υπερασπίζονται. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το διεθνές δίκαιο αναγνωρίζει το δικαίωμα των αυτοχθόνων λαών στην αυτοδιάθεση, και αυτό το δικαίωμα συνεπάγεται την απόφαση για το τι θα κάνουν στα εδάφη που κατοικούν.

Κατά την επίσκεψη του καραβανιού τα μέλη των κοινοτήτων υπενθύμισαν την ιστορία του υπεραντλαντικού τρένου. Το 1899, η στρατιωτική δικτατορία του Porfirio Díaz έδωσε την παραχώρηση του έργου στην αγγλική εταιρεία Pearsons and Son Co. Ο σιδηρόδρομος εγκαινιάστηκε το 1907, το έργο έχασε τη σημασία του όταν τέθηκε σε λειτουργία η Διώρυγα του Παναμά. Ωστόσο, αυτό το παρεμβατικό και νεοφιλελεύθερο σχέδιο προωθήθηκε και πάλι προς υλοποίηση σε διάφορες μεταγενέστερες κυβερνήσεις, όπως αυτές των Salinas και Fox. Τώρα όμως, ο «προοδευτικός» πρόεδρος López Obrador θέλει να προχωρήσει σε μία από την μεγαλύτερης έκτασης απαλλοτρίωση των εδαφών της περιοχής. Δεν είναι μόνο η κατασκευή των σιδηροδρομικών γραμμών, υπάρχει παράλληλα ένα ολόκληρο σχέδιο απαλλοτρίωσης για τον Ισθμό:  αγωγοί φυσικού αερίου και πετρελαίου, διυλιστήρια, maquilas (εργοστάσια συναρμολόγησης με ειδικές φορολογικές απαλλαγές), ορυχεία και δέκα βιομηχανικά πάρκα. Ο López Obrador φιλοδοξεί να υλοποιήσει το μεγαλύτερο όνειρο όλων των νεοφιλελεύθερων, και οι ιθαγενικές κοινότητες, όπως και οι τριάντα δύο λαοί που κατοικούν το βόρειο τμήμα του Ισθμού, ήταν και είναι ο μεγαλύτερος εφιάλτης του.

“Από τον Ιούνιο του 2019 έως τον Μάρτιο του 2023, έχουμε μετρήσει περίπου εξήντα εννιά  κινητοποιήσεις κοινοτήτων για να αποτρέψουμε την πρόοδο των εργασιών και των ζημιών αυτών των έργων. Στις 3 Φεβρουαρίου 2023, τρεις κοινότητες κινητοποιήθηκαν από κοινού: Palomares, Guichicovi, και Mogoñe Viejo. Το Πολεμικό Ναυτικό ήταν παρόν και στις τρεις κινητοποιήσεις προσπαθώντας να εκφοβίσει, αυτή είναι η απάντηση της 4ης στις απαιτήσεις μας” (Τέταρτη Μετάβαση -Cuarta Transformaciόn-, πολιτική του τωρινού προέδρου του Μεξικού AMLO).

 Η καταγγελία των συντρόφ(ισσ)ων της UCIZONI (Ένωση Ιθαγενικών Κοινοτήτων της Βόρειας Ζώνης του Ισθμού) αναφέρθηκε στη συνέχεια στην άρνηση χορήγησης πληροφοριών: οι ομοσπονδιακές αρχές δεν παρείχαν επαρκείς πληροφορίες για το έργο, ούτε για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, ούτε παρείχαν πληροφορίες στις γλώσσες Mixe ή Zoque, τις γλώσσες που μιλούν περισσότερο οι κάτοικοι. Η κυβέρνηση του Μεξικού προσπαθεί επίσης να επιβάλει τα έργα αυτά μέσα από την διαίρεση των κοινοτήτων με επιλεκτικά κυβερνητικά έργα και διανομές. Το κρατικό έργο για παράδειγμα «Sembrando Vida» καθώς και άλλα προγράμματα της 4T δημιουργούν πελατειακές σχέσεις μεταξύ ορισμένων κατοίκων και της ομοσπονδιακής και της πολιτειακής κυβέρνησης, με στόχο να διαλύσει τους δεσμούς που συνδέουν τα μέλη των κοινοτήτων μεταξύ τους. Στο ανατολικό τμήμα του Ισθμού, έχουν καταγραφεί δύο δολοφονίες ακτιβιστών και υπερασπιστών της κοινότητας. Οι ομοσπονδιακές και οι πολιτειακές αρχές έχουν πιέσει επίσης τις παραδοσιακές αρχές των ejidos να δεχτούν μεγάλα χρηματικά ποσά με αντάλλαγμα την παραχώρηση δικαιωμάτων γης – τα ποσά έφτασαν μέχρι και το ένα εκατομμύριο πέσος, ποσό ασήμαντο για τις εταιρίες.  Η επένδυση που ανακοίνωσε ο López Obrador το 2018 μόνο για το σχέδιο ανάπτυξης του Ισθμού Tehuantepec ήταν οκτώ δισεκατομμύρια πέσος. Ωστόσο, το ερώτημα είναι, πού πάνε αυτά τα 8 δισεκατομμύρια πέσος; Πού είναι τα δισεκατομμύρια πέσος που χρησιμοποιήθηκαν για άλλα έργα, όπως αιολικά πάρκα και αγωγοί φυσικού αερίου; 

Στους προηγούμενους σταθμούς του καραβανιού, μέλη των κοινοτήτων μίλησαν για τα αυξημένα τιμολόγια παροχής ηλεκτρικής ενέργειας, εξοντωτικά για τους ανθρώπους της περιοχής που αναγκάζονται να επιλέξουν μεταξύ της αγοράς προϊόντων για να ζήσουν ή να πληρώσουν το λογαριασμό για την ενέργεια. Τα ίδια μέλη διεκδικούν να αναγνωριστεί η πρόσβαση στην ενέργεια ως ανθρώπινο δικαίωμα. Και όλα αυτά σε μία περιοχή, που τα αιολικά πάρκα έχουν καταλάβει τεράστιες εκτάσεις στη νότια περιοχή της Τσιάπας και την Οαχάκα. 

Το καραβάνι βρίσκεται στην αρχή της πορείας του και έχει αναδείξει μια πληθώρα αγώνων που συνδέουν τις εμπειρίες κοινοτήτων, αναδεικνύουν τα καπιταλιστικά σχέδια της περιοχής, συνδέοντας το τοπικό με το παγκόσμιο, και κυρίως με την επεκτατικότητα του παγκόσμιου καπιταλισμού. Η συμμετοχή των γυναικών μελών της κοινότητας είναι εντυπωσιακή με την δράση τους, τις ομιλίες τους και την αποφασιστικότητα να υπερασπιστούν την γη τους. Δεν είναι τυχαίο ότι οι 5 από τις 6 συλληφθείσες είναι γυναίκες. Το καραβάνι συνεχίζει την παράδοση του αντικαπιταλιστικού κινήματος. Οι άνθρωποι πάνω από τα κέρδη.