Όσες φορές έχω μιλήσει ως Κοινοβουλευτικός Εκπρόσωπος, πάντα εστίαζα την ομιλία μου στο αντικείμενο του υπό συζήτηση νομοσχεδίου ή στο θέμα της ημερήσιας διάταξης. Ομολογώ, όμως, ότι υπήρξαν πολλές περιπτώσεις το προηγούμενο δίμηνο, όπως είπα χθες και στην Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων, στις οποίες ένοιωσα ότι δεν μπορούμε να συνεδριάζουμε και να νομοθετούμε για ζητήματα που δεν είναι επείγοντα, σαν να μη συμβαίνει τίποτα έκτακτο ή ανησυχητικό στη χώρα, τη στιγμή που ζούμε από τον Ιούλιο μία παρατεταμένη κρίση. Η κοινωνία έξω αγωνιά και παλεύει με τις πολύνεκρες πυρκαγιές ή, τις τελευταίες μέρες, με τις επίσης πολύνεκρες πλημμύρες. 

Ως τώρα το απέφυγα, αλλά σήμερα, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, δεν πρόκειται να το τηρήσω άλλο. Χθες, μετά το τέλος των συνεδριάσεων στις Επιτροπές, πήγα στη Λάρισα μαζί με την επικεφαλής του κόμματός μας και τους υποψήφιους Βουλευτές της Πλεύσης Ελευθερίας. Επισκεφθήκαμε τις πληγείσες περιοχές στις εργατικές κατοικίες στη Γιάννουλη και στον Άγιο Θωμά. 

Η κατάσταση που βρήκαμε, κ.Πρόεδρε, ήταν πραγματικά απελπιστική. Πέρα από τις εικόνες των εκκενωμένων σπιτιών και των αυτοκινήτων που βουλιάζουν στις λάσπες – και τις οποίες όλοι βλέπουν στις οθόνες των τηλεοράσεων και στις εφημερίδες – ακόμη και τα σημεία της πόλης όπου το ξεχείλισμα του ποταμού δεν ήταν πια τόσο έντονο όσο τις πρώτες μέρες, βρίσκονται σε αξιοθρήνητη κατάσταση. Αυτό που δεν δείχνει τηλεόραση είναι η φρικτή μυρωδιά που κυριαρχεί παντού στην ατμόσφαιρα της πόλης. Δεν δείχνει το τεράστιο ψυχικό τραύμα που βιώνουν οι άνθρωποι της πόλης, ιδίως τα μικρά παιδιά, που σε αρκετές περιπτώσεις θέλουν άμεση ψυχολογική στήριξη. Δεν δείχνει, επίσης, τη γενικευμένη αίσθηση εγκατάλειψης που μας επικοινώνησαν οι πολίτες, όπου τους συναντήσαμε, και όποτε τους μιλήσαμε. 

Στους δρόμους, η παρουσία του κράτους περιορίζεται σε δύο τομείς. Η Αστυνομία περιφέρεται χωρίς να έχει καμία ικανότητα να διεξαγάγει αυτό που λέμε «κοινοτική αστυνόμευση», δηλαδή δεν αναμειγνύεται ενεργά με τους πολίτες, να τους μιλήσει και να τους βοηθήσει. Τα περιπολικά πηγαίνουν μπρος-πίσω, κυρίως για να φαίνονται. Ουσιαστικότερη είναι η συμβολή της Πυροσβεστικής, η οποία έχει επιτάξει εκσκαφείς και άρματα Leopard για να μεταφέρει τους πολίτες, αντί λεωφορείου, μέσα από τα λασπόνερα, από το ένα μέρος της πόλης στο άλλο. 

Από κει και πέρα, το κράτος είναι πρακτικά ανύπαρκτο. Δεν υπάρχουν γιατροί στους δρόμους για να συμβουλεύσουν τους ανθρώπους, ιδίως τα παιδιά και τους ηλικιωμένους, που μέχρι πρόσφατα κολυμπούσαν στα λασπόνερα και στα απόβλητα των υπονόμων, για το τι πρέπει να κάνουν ούτως ώστε να διατηρήσουν ένα στοιχειώδες επίπεδο υγιεινής. Έχουν αρχίσει να εκδηλώνονται γαστρεντερίτιδες, εκ των οποίων σήμερα μαθαίνουμε πως τρεις αποδίδονται σε βακτήρια τα οποία προέρχονται από τις πλημμύρες στη Λάρισα. Και περιμένουμε, από όλους τους ειδικούς, ότι θα υπάρχει μία ραγδαία επιδείνωση της κατάστασης στον τομέα αυτόν. 

Υπάρχει μεγάλη ανησυχία από τους πολίτες για τον κίνδυνο εξάπλωσης επιδημιών κυρίως από τα δεκάδες χιλιάδες νεκρά ζώα και τα ποντίκια τα οποία έχουν βγει στην επιφάνεια και κυκλοφορούν παντού. Οι Αρχές συμβουλεύουν τους πολίτες να πίνουν νερό από τη βρύση, αλλά κανένας από αυτούς που συναντήσαμε δεν το κάνει. Παρέχονται κάποια μπουκάλια εμφιαλωμένου νερού, αλλά υπάρχει εκτεταμένο μαυρεμπόριο, διότι προφανώς υπάρχει μεγάλη έλλειψη και απουσία επαρκούς ποσότητας εμφιαλωμένου νερού. 

Όλα τα υπόγεια των σπιτιών και των καταστημάτων είναι ακόμη πλημμυρισμένα τώρα που μιλάμε. Αλλά δεν υπάρχουν αρκετές αντλίες για να τα καθαρίσουν. Οι πολίτες αγοράζουν αντλίες ιδιωτικά και τις μοιράζονται για να καθαρίσουν τα σπίτια και τα καταστήματά τους. Όλοι –μα, όλοι- όσοι συναντήσαμε μας έλεγαν ότι η πολιτεία, και ιδίως η περιφέρεια, είναι απούσα. 

Οι άνθρωποι αυτοί έχουν περάσει μια συγκλονιστική συλλογική εμπειρία. Παραμένουν ηθικά αποκαρδιωμένοι, νιώθουν απελπιστικά αβοήθητοι και θέλουν ηθική στήριξη και προπαντός πολιτική ηγεσία. Η αντίδρασή τους όταν μας έβλεπαν ήταν πραγματικά συγκινητική. Σας συστήνουμε να πάτε, να τους ακούσετε, να τους εμψυχώσετε και να τους κάνετε να νιώσουν ότι είστε κοντά τους. Να μην κάνετε επισκέψεις, όπως ο Υπουργός Άμυνας, που πήγε, λέει, στη Λάρισα, αλλά συνάντησε μόνο μονάδες του Στρατού. Να βγείτε έξω στον δρόμο και να τους μιλήσετε απευθείας. Γνωρίζουμε ότι φοβάστε. Γνωρίζουμε ότι δεν θέλετε να αντιμετωπίσετε την οργή τους, αλλά πρέπει να βρείτε το θάρρος να το κάνετε. Να αντιμετωπίσετε την οργή τους, να το υπερβείτε αυτό, για να τους αποδείξετε στο τέλος ότι υπάρχει μία κυβέρνηση και κάποιο κράτος το οποίο νοιάζεται. 

Εμείς όταν μιλήσαμε στους πολίτες, ακούσαμε μια διάχυτη απογοήτευση και αγανάκτηση για τον τρόπο με τον οποίο έχουν οργανωθεί τα αντιπλημμυρικά έργα στη Λάρισα. Δεν είναι μόνο οι πολίτες που το λένε. Η αποτυχία των αντιπλημμυρικών είναι αναγνωρισμένη παντού. Έχουν υπάρξει εγκληματικές ελλείψεις. Φιλοκυβερνητικές εφημερίδες, όπως η «Καθημερινή», έχουν πρωτοσέλιδα άρθρα τα οποία λένε: «Στα χαρτιά τα έργα μετά τον Ιανό». Οι δικές σας εφημερίδες λένε ότι είναι “στα χαρτιά”. Και είχαμε πριν τον Υπουργό που προσπαθούσε να μας πείσει ότι ξοδεύτηκαν χρήματα εδώ και εκεί για αντιπλημμυρικά έργα, τα οποία υποτίθεται ότι δεν μπόρεσαν να αντισταθούν, διότι η κλιματική αλλαγή έχει δημιουργήσει συνθήκες που δεν αντιμετωπίζονται με τίποτα. 

Υπάρχει επίσης εκτεταμένη διαφθορά. Οι άνθρωποι μας το είπαν και μας ανέφεραν και συγκεκριμένα ονόματα και περιπτώσεις. Το γνωρίζουν και το αισθάνονται. Αισθάνονται ότι αυτό που παθαίνουν συμβαίνει διότι έχει υπάρξει εκτεταμένη διαφθορά, η οποία είχε ανοχή από πάρα πολλές πλευρές και δεν θα έπρεπε να την έχει. Τώρα κινήθηκε και η Εισαγγελέας, κάτι που επιβεβαιώνει ότι αυτές οι υποψίες είναι βάσιμες και χρειάζεται να ερευνηθούν. 

Εμείς όταν συναντήσαμε αυτούς τους ανθρώπους, τους υποσχεθήκαμε ότι θα τους εκπροσωπήσουμε, και θα μπορέσουμε να αρθρώσουμε μερικά από τα πράγματα που μας είπαν, στη Βουλή. Θέλουμε να είμαστε η φωνή αυτών των ανθρώπων στη Βουλή. Τους ακούσαμε προσεκτικά, και καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι έπρεπε να είχατε μια εντελώς διαφορετική αντιμετώπιση του προβλήματος.

Θα έπρεπε καταρχήν σε όλα τα επίπεδα της διοίκησης να είχατε κηρύξει τις πληγείσες περιοχές ως περιοχές εκτάκτου ανάγκης. Πρέπει να χρησιμοποιήσετε πιο εκτεταμένα μονάδες του Στρατού, για να τους παράσχουν άφθονο καθαρό νερό, τρόφιμα και ρουχισμό. 

Επίσης πρέπει να αρχίσουν να επιστρατεύονται υγειονομικοί υπάλληλοι, οι οποίοι να πηγαίνουν και να κοιτάζουν τα σπίτια τα οποία είναι μολυσμένα (και είναι πολύ επικίνδυνα για τους πολίτες) και να συμβουλεύουν τους πολίτες για το πώς πρέπει να αντιμετωπίσουν τους κινδύνους για την υγεία τους. Γιατροί πρέπει να βρίσκονται στους δρόμους και δεν υπάρχουν. Πρέπει να εξετάζουν δωρεάν τους πολίτες για να βρουν αν έχει επηρεαστεί το δέρμα τους, αν έχουν κολλήσει αρρώστιες και να τους παράσχουν άμεση θεραπεία. 

Πρέπει επίσης να υπάρχει και ενιαία ενημέρωση. Οι πολίτες μάς είπαν ότι δεν υπήρχε ενιαία ενημέρωση. Μας λένε ότι παίρνουν την Πυροσβεστική για να ζητήσουν βοήθεια, και η Πυροσβεστική τους παραπέμπει στην Περιφέρεια. Παίρνουν την Περιφέρεια, και η Περιφέρεια τους ξαναστέλνει στην Πυροσβεστική. Άλλα τους λένε για το πόσιμο νερό από κάποιες αρχές και άλλα από άλλες.

Θα έπρεπε να υπάρχει μία υπεύθυνη κεντρική ενημέρωση προς τους πολίτες που δεν θα έπρεπε μόνο να τους λέει τι πρέπει να κάνουν. Αλλά θα έπρεπε να τους λέει και μερικές αλήθειες τις οποίες δεν γνωρίζουν. Εδώ έχουμε πολύνεκρες πλημμύρες. Θα έπρεπε να γνωρίζουμε τον ακριβή αριθμό των νεκρών. Θα έπρεπε να γνωρίζουμε τον ακριβή αριθμό των αγνοουμένων και να υπάρχει ενημέρωση αυτών των στοιχείων σε καθημερινή βάση. Να καταλάβουν οι πληγείσες περιοχές και οι άνθρωποί τους ότι το κράτος παρακολουθεί την κατάσταση από κοντά, όχι να αφήνουν να αιωρούνται νούμερα και υπόνοιες και υποψίες για το πόσο μεγάλη μπορεί να είναι η καταστροφή.

Επίσης θα πρέπει να αρχίσουν να συμμετέχουν κάποια άλλα Υπουργεία πιο σοβαρά στην κατάσταση στη Θεσσαλία. Το Υπουργείο Μεταφορών, για παράδειγμα. Παραμένει ζήτημα η Εθνική οδός. Οι μεταφορές είναι πάρα πολύ περιορισμένες και υπάρχει κόσμος ο οποίος περιμένει πολλή ώρα να έρθει η Πυροσβεστική να τον πάει από τη μία άκρη της πόλης στην άλλη. Θα έπρεπε να έχουν επιστρατευτεί πολύ περισσότερα μέσα μεταφοράς και όχι μόνο από την Πυροσβεστική. 

Ακόμα, αυτοί οι άνθρωποι χρειάζονται ψυχολογική στήριξη την οποία δεν έχουν. Είναι όλοι σε μετατραυματική κατάσταση -ιδίως τα παιδιά- και δεν υπάρχει απολύτως τίποτα. Δεν υπάρχει συμβουλή να τους δοθεί από οποιαδήποτε υπεύθυνη αρχή.

Και βεβαίως χρειάζεται να υπάρξει πάλι παρουσία της πολιτικής ηγεσίας. Δεν παρέχετε πολιτική ηγεσία. Και αυτό το αισθάνονται. Διότι θέλουν οι πολίτες να υπάρξει μία συμπαράσταση, να αισθανθούν ότι το κράτος είναι δίπλα τους, ότι τους ακούει, ότι μπορεί να τους παράσχει κατανόηση και ότι τους παρέχει αλληλεγγύη.

Αυτά περιμένουν από εσάς οι άνθρωποι με τους οποίους μιλήσαμε στη Λάρισα. Όχι πανηγυρισμούς για την επενδυτική βαθμίδα. Το είπε ο Πρωθυπουργός και μάλιστα ντράπηκε τόσο πολύ που το είπε, ώστε αμέσως μετά διόρθωσε: «Προφανώς είναι το τελευταίο πράγμα που θέλουν να ακούσουν οι κάτοικοι της Θεσσαλίας». Άμα είναι το τελευταίο πράγμα, γιατί το είπε; Είναι το τελευταίο πράγμα που θέλουν να ακούσουν οι κάτοικοι όλης της Ελλάδας που συμπαραστέκονται σε αυτούς τους ανθρώπους τώρα. Γιατί, στην πραγματικότητα, δεν θέλουν ένα κράτος που πανηγυρίζει για την επενδυτική βαθμίδα. Θέλουν ένα κράτος που νοιάζεται, που ξέρει να βρίσκεται στο πλευρό των πολιτών, που να είναι παρόν και να δρα με ταχύτητα. Όχι να ανακοινώνει αριθμούς δισεκατομμυρίων, οι οποίοι δεν σημαίνουν τίποτα. Τους έχουμε ξανακούσει αυτούς τους αριθμούς και είδαμε τα αποτελέσματά τους στην πράξη. Δεν θέλουν νούμερα και στατιστικά. Θέλουν δράση, και άμεση, στον χώρο όπου υπάρχει το πρόβλημα. Εν ολίγοις, θέλουν ένα κράτος όπως αυτό που δεν μπορείτε να τους παρέχετε.

 

*Ομιλία στην Ολομέλεια της Βουλής, 13 Σεπτεμβρίου 2023. Ο Αλέξανδρος Καζαμίας είναι Βουλευτής Επικρατείας της Πλεύσης Ελευθερίας, Αναπληρωτής Καθηγητής Πολιτικών Επιστημών, Παν. του Κόβεντρι.