Του Γιώργου Ρήγα
Τι είναι η Δύση; Αν κάποιος θέλει να εντρυφήσει ας διαβάσει τους δύο τόμους του κορυφαίου ιστορικού Eugen Weber για τη «Δυτική Παράδοση». Εν συντομία η Δύση και οι αξίες της συνοψίζονται στο τρίγωνο Αθήνα-Ρώμη-Ιερουσαλήμ. Με άλλα λόγια σε αδρές γραμμές οι τρεις πυλώνες του δυτικού πολιτισμού είναι η αρχαιοελληνική φιλοσοφία και η έννοια της δημοκρατίας, το ρωμαϊκό δίκαιο, και τέλος η Χριστιανική θρησκεία που έρχεται από τους δοκιμαζόμενους σήμερα Αγίους Τόπους. Δηλαδή το τρίπτυχο δικαιοσύνη, δημοκρατία, αγάπη συνιστά υποτίθεται την ηθική πυξίδα των χωρών της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής και συνακόλουθα με αυτή πάλι υποτίθεται πορεύονται στην παγκόσμια σκηνή.
Λίγη ανάγνωση ιστορίας είναι αρκετή για να δείξει ότι το παραπάνω σχήμα είναι πολύ ρομαντικό και εξειδικευμένο. Όμως, στο βαθμό που η Ευρώπη δεν έχει βιώσει σημαντική σύρραξη από το 1945 και ο λεγόμενος κομουνιστικός κίνδυνος έχει εκπέσει από το 1989 πάνω από μια γενιά έχει μεγαλώσει με συνεχή ερεθίσματα για την αξία της ανθρώπινης ζωής και την ανάγκη αυτή να αναπτύσσεται χωρίς φραγμούς και διακρίσεις. Παράλληλα έγινε μια μεγάλη μελέτη πάνω στο απόλυτο κακό που αντιπροσώπευσε ο Χίτλερ και ναζιστική ιδεολογία και κάπως έτσι αναδείχθηκαν μεγάλες φυσιογνωμίες στο χώρο της φιλοσοφίας σαν τη Χάνα Αρέντ που έκανε δημοφιλείς έννοιες σαν την «κοινοτοπία του κακού».
Η ζωή σε ένα τέτοιο κόσμο μοιραία ενισχύει την πεποίθηση ότι ποτέ δεν θα γίνει επιτρεπτή κρατική βία εναντίον πρακτικά ανυπεράσπιστων πληθυσμών. Μάλιστα αν συνέβαινε κάτι τέτοιο θα το έκαναν χώρες εκτός Δύσης και φυσικά όχι χωρίς συνέπειες διότι οι χώρες φορείς των δυτικών αξιών θα επενέβαιναν προς αποκατάσταση της ελευθερίας, της δημοκρατίας και της δικαιοσύνης. Δεν υπάρχει καλύτερο παράδειγμα από την αντίδραση της Δύσης στην εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Κυρώσεις, στρατιωτική ενίσχυση, εκτενής δημοσιογραφική κάλυψη και φυσικά πύρινες καταδίκες για τα εγκλήματα πολέμου των εισβολέων. Από ειρωνεία της τύχης η μαύρη, σχετικά νέα και ανοιχτά ομοφυλόφιλη εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου Karine Jean-Pierre καλούσε στις 5 Οκτωβρίου τον κόσμο να αναρωτηθεί πως είναι 49 αθώοι να σκοτώνονται από αεροπορική επιδρομή
Δυο μέρες μετά την ξεκάθαρη αυτή δήλωση εκδηλώθηκε η πολυσυζητημένη επιδρομή της Χαμάς για την οποία ο δυτικός κόσμος έτρεξε να δηλώσει τον αποτροπιασμό του. Ακόμα και αν αυτή είχε γίνει στο κενό, η επίθεση τελικά στοίχισε το θάνατο σε 1.200 άτομα, η αναλογία ένοπλων αμάχων ήταν περίπου 1 προς 3 με πολλούς αμάχους να πεθαίνουν από εσκεμμένα ισραηλινά πυρά προκειμένου να αποφευχθούν επιπλέον απαγωγές. Ήδη από το απόγευμα της 7ης Οκτωβρίου ξεκίνησε μια άνευ προηγουμένου επίθεση στο λαό και τις υποδομές της Γάζας με το πρόσχημα της νόμιμης άμυνας απέναντι στη Χαμάς.
Αν υπάρχει δυσκολία να περιγράφουν τα εγκλήματα του Ισραήλ αυτή έγκειται γιατί πραγματικά κανείς δεν ξέρει από που να αρχίσει και που να τελειώσει. Η απλή επίκληση στα τουλάχιστον 20.000 θύματα στα οποία περιλαμβάνονται πάνω από 6.000 παιδιά είναι πολύ φτωχή για να αποδώσει την κατάσταση που προκλήθηκε από τη ρίψη βομβών που ισοδυναμούν με δύο πυρηνικές βόμβες σαν αυτή που έπληξε τη Χιροσίμα. Ο αστικός ιστός της Λωρίδας της Γάζας έχει υποστεί μεγαλύτερες αναλογικά καταστροφές από τις πόλεις που σαδιστικά βομβάρδιζαν οι σύμμαχοι στο τέλος του πολέμου εναντίον του Χίτλερ. Τα νοσοκομεία της Γάζας δέχτηκαν επιθέσεις, καταλήφθηκαν και εκκενώθηκαν βίαια για την, όπως και η Washington Post αποφαίνεται, μάταιη αναζήτηση υπόγειων υποδομών σχετιζόμενων με τη Χαμάς.
Ενδεικτικά αξίζει να αναφερθεί ένα έγκλημα, η ιστορία της 12χρονης Ντούνια που σε ένα βομβαρδισμό έχασε όλη της την οικογένεια. Δηλαδή μια επίθεση ταυτόσημη με εκείνη που η προοδευτική και φιλελεύθερη εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου καταδίκαζε στις 5 Οκτωβρίου. Πέρα από την απώλεια της οικογένειας της η Ντούνια έχασε το πόδι της από το μηρό και κάτω. Νοσηλευόταν σε νοσοκομείο του Χαν Γιούνις το οποίο χτύπησε ισραηλινό άρμα μάχης με αποτέλεσμα η Ντούνια να γίνει ένα ψηφίο στο μωσαϊκό του αριθμού των νεκρών παιδιών της Γάζας.
Το μεγάλο ερώτημα είναι πως αυτά επιτρέπονται να γίνονται. Κάποιοι που ίσως έπεσαν τυχαία πάνω σε αυτές τις γραμμές μπορεί ειλικρινά να απορούν αν αυτά όντως συνέβησαν και συμβαίνουν. Ανάλογες απορίες έχουν υπάρξει στο παρελθόν με πιο χαρακτηριστική την απορία για την αδράνεια των δυτικών κοινωνιών τη δεκαετία του 1930 απέναντι στην σταδιακή αποχαλίνωση των Ναζί. Όλη η μεταπολεμική φιλοσοφία εξυπηρετείσαι έναν σκοπό, την εκπαίδευση για την αποφυγή της επανάληψης του εγκλήματος. Είναι αλήθεια πως κάποιοι «γραφικοί» στη Δύση, μεταξύ αυτών μια μερίδα απίστευτα γενναίων προοδευτικών Αμερικανών εβραϊκής καταγωγής, σώζουν μέρος της αξιοπιστίας των φερόμενων αξιών της αλλά η πικρή αλήθεια είναι πως αυτό το κύμα αλληλεγγύης δεν είναι αρκετά πλειοψηφικό. Και αυτό συμβαίνει γιατί πολλοί που θα μπορούσαν να μιλήσουν δεν το κάνουν.
Είναι γεγονός πως πολλοί στην κοινωνία μας έχουν επιλέξει να μην έχουν πολιτικό λόγο και γενικά να μην ενδιαφέρονται. Ακόμα και αυτοί οι άνθρωποι θα είχαν κινητοποιηθεί αν οι δημοσιογράφοι έκαναν τη δουλειά τους, κάλυπταν δηλαδή τις εξελίξεις από κοντά, εξέφραζαν τον αποτροπιασμό για τους χιλιάδες νεκρούς αμάχους μεταξύ των οποίων των δεκάδων δημοσιογράφων και υπαλλήλων του ΟΗΕ. Όμως πέρα από αυτούς που έχουν ως στάση ζωής να ιδιωτεύουν, υπάρχουν εκείνοι πού είτε λόγω θέσης, είτε λόγω διάθεσης έχουν τη συνήθεια να σχολιάζουν την επικαιρότητα.
Μια απλή περιήγηση στα κοινωνικά δίκτυα αρκεί για να διαπιστωθεί η σιωπή ανθρώπων που με μεγάλη ευκολία θα καταδικάσουν τον Ερντογάν, θα μας θυμίσουν τα Φυλακισμένα Μνήματα, θα μνημονεύσουν την κατοχή της Βόρειας Κύπρου, θα γράψουν πύρινες αναρτήσεις για τα Σεπτεμβριανά ή για τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή. Αντίστοιχα υπάρχουν εκείνοι που ενδιαφέρονται για τα κοινά σε διεθνές επίπεδο και θα γράψουν για τη Συρία, την Ουκρανία, την Κίνα, το Σουδάν ή θα αφιερώσουν χρόνο για τη μνήμη του Ολοκαυτώματος. Όταν όλες αυτές οι δημόσιες τοποθετήσεις γίνονται στο πλαίσιο της διάδοσης των δυτικών αξιών τότε η σιωπή για τα γεγονότα στη Γάζα είναι προβληματική. Και έχει μεγάλη σημασία όταν αυτή η σιωπή προέρχεται από βετεράνους δημοσιογράφους ή ακαδημαϊκούς με ειδίκευση σε θέματα διεθνών σχέσεων, από ανθρώπους που δηλαδή δεν μπορούν να επικαλεστούν άγνοια.
Η πιο εύλογη εξήγηση είναι φόβος για το μέλλον και επαγγελματική επισφάλεια που δικαιολογείται από αναφορές για απολύσεις εξαιτίας αναρτήσεων υπέρ μιας κατάπαυσης του πυρός. Δηλαδή η ελευθερία του λόγου, μια από τις κορωνίδες των δυτικών αξιών, πάει περίπατο. Χρειάζεται κάποια άλλη απόδειξη για την ηθική χρεοκοπία της Δύσης;
Οι περισσότεροι εξ ημών θα κατευνάσουμε τη συνείδηση μας με τη σκέψη ότι δεν έχουμε άμεση εμπλοκή στη σφαγή της Γάζας, το αίμα των παιδιών της δεν είναι στα δικά μας χέρια. Όσο ανακουφιστική και αν είναι αυτή η σκέψη η πικρή αλήθεια είναι πως αν υπήρχαν μεγαλύτερες αντιδράσεις οι κυβερνήσεις μας θα αναγκάζονταν να πιέσουν περισσότερο το Ισραήλ για αυτοσυγκράτηση. Και τέλος, αν υπήρχαν πιο έντονες αντιδράσεις και πιο συμπαγές αντιπολεμικό κλίμα στη χώρα μας η κυβέρνηση θα μπορούσε να αποφύγει μια από τις επικίνδυνες και εθνικά ασύμφορες αποφάσεις, να στείλει δηλαδή φρεγάτα στην Ερυθρά Θάλασσα.