Έξι μήνες μετά επίθεση της 7ης Οκτωβρίου. Τι έχει πετύχει και πού έχει αστοχήσει η Χαμάς

Όταν ο Γιάχια Σινουάρ, ο Μοχάμεντ Ντάιφ και όσοι άλλοι αποφάσισαν να προχωρήσουν στην οργάνωση μια ευρείας επίθεσης εναντίον ισραηλινών στόχων πήραν μια σειρά από σημαντικά ρίσκα. Έξι μήνες μετά μπορούμε πλέον να δούμε τι δούλεψε, τι υποεκτιμήθηκε και τι ξεπέρασε τις προσδοκίες τους.

Το πρώτο μέλημα των ηγετών της Χαμάς ήταν να εξασφαλίσουν την μυστικότητα της επιχείρησης. Στο συγκεκριμένο κομμάτι είναι εύλογο να υποθέσουμε ότι έως και ο Σινουάρ και οι συνεργάτες τους εξεπλάγησαν με τον απόλυτο αιφνιδιασμό που πέτυχαν οι μαχητές της Χαμάς. Σε μια επιχείρηση που ανέμεναν απώλειες 80% είδαν να επιτυγχάνεται γρήγορη κατάληψη σειράς στρατιωτικών βάσεων που άνοιξε το δρόμο για την επέκταση της επιδρομής σε κιμπούτς, εποικισμούς, πόλεις και φυσικά στο υπαίθριο μουσικό φεστιβάλ.

Κάπου εδώ η Χαμάς ξεκινά να γίνεται όμηρος της αναπάντεχης επιτυχίας της στρατιωτικής της επιχείρησης. Στο διάστημα που ο ισραηλινός στρατός έχει καταρρεύσει εκατοντάδες κάτοικοι της Γάζας εισέρχονται, πιθανότατα για πρώτη φορά στη ζωή τους, σε εδάφη που οι Ισραηλινοί έχουν καταλάβει και εκκαθαρίσει από το 1948. Εισέρχονται οπωσδήποτε μέλη άλλων ενόπλων οργανώσεων αλλά και πολλοί που, αν και δεν φέρουν όπλα, σίγουρα έχουν συσσωρευμένη οργή και περιέργεια. Στο χάος που ακολουθεί διαπράττονται, πέραν πάσης αμφιβολίας, εγκλήματα πολέμου. Το παράδοξο είναι ότι ακόμα δεν ξέρουμε την έκταση τους γιατί οι ισραηλινές αρχές επέλεξαν να οικοδομήσουν ένα κύμα διεθνούς αλληλεγγύης όχι πάνω σε θηριωδίες που έγιναν, αλλά σε κάποιες που δεν έλαβαν χώρα ποτέ επειδή απλά ήταν τόσο αδιανόητα αποκρουστικές. Η ιστορία των 40 αποκεφαλισμένων παιδιών, που την αναπαρήγαγε και ο Μπάιντεν, είναι φυσικά η πιο χαρακτηριστική.

Οι ηγέτες της Χαμάς προφανώς παρακολουθούσαν τι συνέβαινε στο Ισραήλ τους προηγούμενους μήνες με τις συνεχιζόμενες αντικυβερνητικές διαδηλώσεις. Υπολόγιζαν πως ο διχασμός ήταν τόσο βαθύς που η επίθεση της 7^ης Οκτωβρίου θα προκαλούσε μια σοβαρή εσωτερική κρίση που θα ενίσχυε τις όποιες μικρές πιθανότητες για άμεση αποκλιμάκωση. Εδώ ο Σινουάρ και ο κύκλος του δεν θα μπορούσε να είναι περισσότερο λάθος. Ο Νετανιάχου εκμεταλλεύτηκε την κατακραυγή  για τα θύματα της επίθεσης προκειμένου να φτιάξει μια κυβέρνηση συνασπισμού με βασικό σκοπό τη διεξαγωγή πολέμου εναντίον της Χαμάς. Και πίσω από αυτή την κυβέρνηση στοιχήθηκε πρακτικά χωρίς ενστάσεις η ισραηλινή κοινωνία. Οι αντικυβερνητικές διαδηλώσεις σταμάτησαν και ο Νετανιάχου φάνηκε να δικαιώνει τη σοφία του Σάμιουελ Τζόνσον που έλεγε πως «Ο πατριωτισμός είναι το τελευταίο καταφύγιο των απατεώνων».

Λογικά η κρυφή ελπίδα του Σινουάρ ήταν ότι η πρόνοια αποτροπής μιας ευρύτερης περιφερειακής σύρραξης δεν θα άφηνε τα αναμενόμενα αντίποινα του Ισραήλ να εξελιχθούν σε χερσαία επιχείρηση. Δυστυχώς, κυρίως για το λαό της Γάζας, αυτό το στοίχημα δεν επιτεύχθηκε και αντίθετα είδαμε την πιο βάρβαρη επίθεση απέναντι σε ένα πρακτικά ανυπεράσπιστο πληθυσμό. Υπενθυμίζεται ότι ήδη από τον Νοέμβριο του 2023 το Ισραήλ είχε βομβαρδίσει τη Γάζα με εκρηκτικά των οποίων η ισχύ ισούται με δύο ατομικές βόμβες σαν αυτές που χτύπησαν τη Χιροσίμα.

Από στρατιωτικής πλευράς η Χαμάς είχε προετοιμαστεί για μια τέτοια μάχη με ένα αποκεντρωμένο πλάνο ανορθόδοξου πολέμου. Το παραπάνω συνίσταται συνοπτικά στην διασπορά ολιγάριθμων ομάδων με ελαφρά όπλα στις υπόγειες στοές που διατρέχουν τον αστικό ιστό με κάθε μία να περιμένει υπομονετικά την προσέγγιση Ισραηλινών στρατιωτών για να τους χτυπήσει αιφνιδιαστικά. Όπως φαίνεται είχαν φροντίσει τη συγκέντρωση των απαραίτητων προμηθειών και οπλισμό για μακρά μάχη καθώς πρέπει να μην ξεχνάμε ότι ο ανεφοδιασμός στις συνθήκες που επικρατούν στη Γάζα μετά την 7^η Οκτωβρίου είναι εξαιρετικά δυσχερής.

Όμως, αναντίρρητα πιο μεγάλο στοίχημα εκείνων που σχεδίασαν την επιδρομή πέρα από τα τείχη της Γάζας είχε να κάνει με την αντίδραση του ντόπιου πληθυσμού. Δεδομένου ότι δεν έχουν γίνει εκλογές από το 2006 και άρα, λόγω της ιδιαίτερης δημογραφίας της περιοχής, οι περισσότεροι κάτοικοι της ήταν μικροί ή και αγέννητοι τότε, κανείς δεν μπορούσε να ξέρει με ασφάλεια το βαθμό λαϊκής στήριξης των αρχών της Γάζας σήμερα.

Μετά την έναρξη της στρατιωτικής επιχείρησης του Ισραήλ οι αρχές στη Γάζα δεν μπορούσαν πια να λειτουργήσουν ανοιχτά. Υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι και ένοπλοι κατέφυγαν σε υπόγειες δομές και ότι απέμεινε από τις δυνάμεις επιβολής της τάξης χρειαζόταν να λειτουργεί με όσο γινόταν πιο διακριτικό τρόπο για να μην αποτελέσει στόχο επίθεσης. Σε αυτές τις συνθήκες ο πληθυσμός της Γάζας, και μάλιστα τη στιγμή που υποφέρει από μια άνευ προηγουμένου ισραηλινή επιθετικότητα, αν αισθανόταν καταπίεση ή απλά μη επαρκή αντιπροσώπευση από τις αρχές της Χαμάς, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο θα αντιδρούσε. Χωρίς αμφιβολία αυτός ήταν και ο κρυφός πόθος των αρχών του Τελ Αβίβ προκειμένου να παρουσιάσουν την εισβολή τους ως επιχείρηση ελευθερίας. Έξι μήνες μετά την 7^η Οκτωβρίου όμως βλέπουμε πως η κοινωνική συνοχή στη Γάζα δεν έχει καταρρεύσει σε πείσμα των προσπάθειών του Ισραήλ να προκαλέσει χάος μέσω της στοχοποίησης ανδρών επιφορτισμένων με την ασφάλεια και μεταφορά ανθρωπιστικής βοήθειας.

Το άλλο σημαντικό στοίχημα του Σινουάρ, με μικτά αποτελέσματα, αφορά στις αντιδράσεις του αραβικού και δυτικού κόσμου. Όταν οι μαχητές της Χαμάς ξεκινούσαν την επιδρομή τους πέρα από τον διαχωριστικό φράχτη την 7^η Οκτωβρίου, ήξεραν ότι θα άλλαζαν την ατζέντα. Το σχετικά ξεχασμένο παλαιστινιακό έγινε το πρώτο θέμα διεθνώς. Ο Σινουάρ θα ήλπιζε αφενός στην ενεργοποίηση του άξονα της αντίστασης, και αφετέρου στην κινητοποίηση του αραβικού κόσμου.

Η Χεζμπολλάχ και το Ιράν, που δεν είχαν ενημερωθεί για την επιχείρηση της 7^ης Οκτωβρίου, διστακτικά αλλά σταθερά συνέδραμαν ανοίγοντας ένα μέτωπο στο βορρά όπου μαίνεται ένας σχετικά συγκρατημένος πόλεμος φθοράς. Είναι σαφές ότι Νασράλλα και Χαμενεΐ επιδιώκουν την αποκλιμάκωση μέσω εκεχειρίας παρά τις αλλεπάλληλες προκλήσεις-επιδείξεις δύναμης από το Τελ Αβίβ. Επιπρόσθετα, στο πλευρό της Χαμάς στάθηκαν πολιτοφυλακές από το Ιράκ καθώς και οι αντάρτες Ανσάρ Αλλαχ από την Υεμένη. Ειδικά οι δεύτεροι με τον ιδιότυπο ναυτικό αποκλεισμό της Ερυθράς Θάλασσας έχουν ασκήσει μεγάλη οικονομική πίεση στο Ισραήλ και στη Δύση.

Από την άλλη είναι χαρακτηριστικό να δει κανείς πως η συμμαχία απέναντι στο Ισραήλ αποτελείται από μη κρατικούς δρώντες που απλά στηρίζονται από κράτη όπως το Ιράν και λιγότερο τη Συρία. Αντίθετα το σύνολο των αραβικών κρατών έχει μια σχετικά απογοητευτική στάση. Δεν υπάρχει μεγαλύτερος μάρτυρας για αυτό από την ατέλειωτη ουρά φορτηγών με ανθρωπιστική βοήθεια που περιμένει στην Αίγυπτο και εισέρχεται στη Γάζα με το σταγονόμετρο. Καίτοι είναι γνωστό πως το λαϊκό αίσθημα είναι ενάντια στις ηγεσίες, παρά τις τελευταίες κινητοποιήσεις στην Ιορδανία, τα αραβικά κράτη φαίνονται σταθερά παρά την πρόθυμη ή απρόθυμη συνεργασία τους με τις αρχές του Ισραήλ.

Τέλος, υπήρχε το στοίχημα της αντίδρασης στη Δύση. Ο Σινουάρ και οι συνεργάτες του δεν έχουν πάει στη Δύση αλλά γνωρίζουν την ισχύ της στα παγκόσμια πράγματα και φυσικά ξέρουν για τη σημασία της εκεί κοινής γνώμης μέσω των ακτιβιστών που όλα αυτά τα χρόνια επισκέπτονται τη Γάζα και τη Δυτική Όχθη. Δεδομένης της ειδικής σχέσης Ισραήλ-ΗΠΑ η ηγεσία της Χαμάς γνωρίζει ότι η επιθετικότητα του Ισραήλ θα μετριαζόταν ή και θα σταματούσε εφόσον ασκούνταν οι ανάλογες πιέσεις από την Ουάσινγκτον.

Είναι αλήθεια ότι σε ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο και Ευρώπη έχουμε δει μεγάλες και διαρκείς αντιδράσεις. Μάλιστα εξαιτίας αυτής της πολεμικής ο Μπάιντεν μάλλον έχει χάσει το τραίνο της επανεκλογής ενώ στο Ηνωμένο Βασίλειο ο εν αναμονή πρωθυπουργός επικεφαλής των Εργατικών Κέιρ Στάρμερ έχει καταφέρει το παράδοξο να έχει υποστεί ανεπανόρθωτη πολιτική φθορά πριν καν εισέλθει στο 10 της Ντάουνινγκ Στρητ. Όμως όλη αυτή η φθορά έχει σημειωθεί επειδή ακριβώς η Δύση αποφάσισε να στηρίξει εν πολλοίς ανεπιφύλακτα τον Νετανιάχου.

Ναι, υπάρχουν ρωγμές και τις βλέπουμε στην αποχή των ΗΠΑ στο τελευταίο ψήφισμα στο Συμβούλιο Ασφαλείας, στο αυστηρό τηλεφώνημα του Μπάιντεν στο Νετανιάχου μετά το θάνατο 7 δυτικών εθελοντών ανθρωπιστικής οργάνωσης στη Γάζα και στις δηλώσεις Σούνακ για τερματισμό του πολέμου. Όμως όλα τα παραπάνω είναι μάλλον κατώτερα των περιστάσεων και έρχονται πάνω από 33 χιλιάδες άδικους θανάτους μετά. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Δύση διέρχεται μια κρίση συνείδησης και πως πολλοί εξ ημών φανήκαμε κατώτεροι των περιστάσεων προφασιζόμενοι αστείες δικαιολογίες.

Το προσεχές διάστημα θα δείξει αν θα πάμε σε μια αποκλιμάκωση με ανταλλαγή αιχμαλώτων ή θα διολισθήσουμε σε μία απρόβλεπτη σύρραξη. Το κλειδί εν πολλοίς το κρατάνε οι κοινωνίες των πολιτών στη Δύση που φυσικά ότι κάνουν δεν θα το κάνουν ως εν υπνώσει πράκτορες του Σινουάρ, αλλά ως θεματοφύλακες των αξιών του πολιτισμού τους. Εξάλλου ο Σινουάρ από τα ξημερώματα της 7^ης Οκτωβρίου ξέρει καλά ότι δεν υπάρχει επιστροφή στο status quo ante. Η επόμενη μέρα θα είναι πολύ διαφορετική αλλά για να συζητήσουμε για αυτή θα πρέπει πρώτα να ξημερώσει ειρήνη.