Η FIA είναι η Διεθνής Ομοσπονδία Αυτοκινήτου, που διοργανώνει το πρωτάθλημα Φόρμουλα 1. Η FIFA είναι ο οργανισμός που διοικεί παγκόσμια το ποδόσφαιρο και διοργανώνει το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου. Η EBU είναι η Ευρωπαϊκή Ραδιοτηλεοπτική Ένωση που διοργανώνει τη Γιουροβίζιον.
Τι κοινό έχουν η FIA, η FIFA και η EBU; Και οι τρεις αποθαρρύνουν (ή και ορισμένες φορές απαγορεύουν) την «πολιτικοποίηση» των θεαμάτων που διοικούν.
Από την 1η Ιανουαρίου του 2023, η FIA απαγορεύει στους οδηγούς της Φόρμουλα 1 να πραγματοποιούν δημόσιες δηλώσεις και παρεμβάσεις πολιτικού, θρησκευτικού ή κοινωνικού περιεχομένου χωρίς να έχουν πρώτα λάβει την επίσημη γραπτή έγκρισή της. Τον Μάρτιο του 2020, η Αφροαμερικανή Μπριόνα Τέιλορ πυροβολήθηκε θανάσιμα από επτά αστυνομικούς στο Λούισβιλ του Κεντάκι. Οι αστυνομικοί είχαν εισβάλει βίαια στο σπίτι της έπειτα από λανθασμένη υποψία για εμπόριο ναρκωτικών. Η Τέιλορ ήταν αθώα. Λίγες μέρες αργότερα, στο Γκραν Πρι της Τοσκάνης, ο επτά φορές πρωταθλητής και πρώτος μαύρος οδηγός στην ιστορία της Φόρμουλα 1, Λιούις Χάμιλτον, φοράει ένα μπλουζάκι με το μήνυμα «Συλλάβετε τους μπάτσους που σκότωσαν την Μπριόνα Τέιλορ».
Έναν χρόνο αργότερα, ο Σεμπάστιαν Φέτελ, ένας άλλος πρωταθλητής της Φόρμουλα 1, φοράει ένα μπλουζάκι στα χρώματα του ουράνιου τόξου στην τελετή εκκίνησης στο Γκραν Πρι της Ουγγαρίας. Το μπλουζάκι έχει το μήνυμα «Same Love» υπέρ των δικαιωμάτων της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας και ενάντια στις νέες νομοθετικές αποφάσεις της υπερσυντηρητικής κυβέρνησης της Ουγγαρίας. Και στις δύο περιπτώσεις η FIA επέβαλε στους οδηγούς να φορούν μόνο την ενδυμασία της ομάδας τους και τιμώρησε τον Φέτελ με ποινή επίπληξης.
Η βασική αρχή της FIA είναι η ουδετερότητα. Αυτό θυμίζει τη FIFA και τα συμβάντα στο Παγκόσμιο Κύπελλο που διεξήχθη το 2022 στο Κατάρ. Σύμφωνα με έκθεση του 2021 της Διεθνούς Αμνηστίας, οι εργάτες στο Κατάρ «αντιμετωπίζουν εργασιακή κακομεταχείριση» ενώ στη χώρα η ομοφυλοφιλία εξακολουθεί να είναι ποινικό αδίκημα. Αρκετοί συμμετέχοντες στο Παγκόσμιο Κύπελλο διαμαρτυρήθηκαν δημοσίως. Κάποιοι με δημόσιες δηλώσεις τους, άλλοι με τις δημοσιογραφικές περιγραφές τους, άλλοι φορώντας το περιβραχιόνιο «One Love» στα χρώματα του ουράνιου τόξου. Μάλιστα, οι ποδοσφαιριστές της εθνικής ομάδας της Γερμανίας, στην ομαδική τους φωτογραφία λίγο πριν τη σέντρα του πρώτου τους ματς στο Παγκόσμιο Κύπελλο, κάλυψαν με τις παλάμες τους τα στόματά τους. «Θέλαμε να μεταδώσουμε το μήνυμα ότι η FIFA μας φιμώνει», είπε ο προπονητής Χάνσι Φλικ. Η FIFA αντέδρασε και απείλησε να επιβάλει τιμωρίες. Απαίτησε από όλους να μείνουν «αφοσιωμένοι στο ποδόσφαιρο» και να αφήσουν την πολιτική απέξω.
Την προηγούμενη εβδομάδα, η EBU αποφάσισε να εμποδίσει την επίδειξη παλαιστινιακών σημαιών και φιλοπαλαιστινιακών συμβόλων κατά τη διάρκεια του διαγωνισμού της Γιουροβίζιον στη Σουηδία. Δήλωσε ότι όσοι/ες θα προσπαθούσαν να εισέλθουν στην αρένα του Μάλμε με παλαιστινιακή σημαία ή πανό που περιέχει πολιτικό μήνυμα θα σταματούσαν και τα πολιτικά τους «πολεμοφόδια» θα αφαιρούνταν. Βέβαια το 2022 η Ρωσία είχε αποκλειστεί από τη Γιουροβίζιον στην Ιταλία, λόγω της απόφασης της Μόσχας να διεξάγει «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» στην Ουκρανία εκείνη τη χρονιά.
Τόσο η στάση της FIFA στο Παγκόσμιο Κυπέλλου του Κατάρ, της EBU στο θέμα του πολέμου στην Παλαιστίνη όσο και ο κανονισμός της FIA συνιστούν μια αυταρχική τομή στον αθλητισμό, στην τέχνη και στην κοινωνία.
Δεν υπάρχει τίποτα πολιτικά ουδέτερο. Τα πάντα είναι πολιτική. Οι παρεμβάσεις των FIA, FIFA και EBU κατά της πολιτικoποίησης είναι βαθιά πολιτικές. Θέλουν να προστατέψουν την υπάρχουσα κυρίαρχη κατάσταση, που τους προσφέρει χρήματα και εξουσία: «Μην ταράζετε τους χορηγούς μας και τα λεφτάκια τους. Μην ενοχλείτε την κερδοσκοπία των ομοσπονδιών. Ας περάσουν έξω όσοι θέλουν να είναι άνθρωποι. Σε οποιοδήποτε ερώτημα, η απάντηση είναι μία: το χρήμα!»
—-
*Ο Βασίλης Κωστάκης είναι Καθηγητής Τεχνολογικής Διακυβέρνησης και Βιωσιμότητας στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο του Τάλιν και ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ. Το βιβλίο του Αλλάζοντας τον κόσμο με μία μπάλα μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Διόπτρα.