Για τον Βαγγέλη Πισσία

του Γιώργου Ρήγα

Ο Βαγγέλης Πισσίας γεννήθηκε το 1947 στην Αλεξάνδρεια, ήταν δηλαδή προγενέστερος του Ισραήλ. Έμεινε στην Αίγυπτο μέχρι το 1962 και άρα βίωσε από πρώτο χέρι τις πρώτες συνέπειες του συλλογικού τραύματος της Νάκμπα στην αραβική ψυχή. Όλα όσα διαδραματίζονταν γύρω του τον στιγμάτισαν ωθώντας σε μια ατέρμονη πορεία ιδεολογικοπολιτικής αναζήτησης και δράσης. Γύρισε στην Ελλάδα έφηβος την ταραγμένη δεκαετία του ’60 όπου έγινε μάρτυρας της αποσταθεροποίησης που οδήγησε στη χούντα των συνταγματαρχών.

Λίγο μετά από την τοποθέτησης της χώρας στο γύψο βγήκε στην παρανομία για να αποφύγει τις διώξεις και εν τέλει να καταφέρει να βγει από τη χώρα με προορισμό τη Γαλλία. Το ταξίδι του προς το Παρίσι ήταν μυθιστορηματικό με περιστατικά που φωτίζουν τις αντιθέσεις της μετεμφυλιακής ελληνικής κοινωνίας. Σο εξωτερικό πια, και συγκεκριμένα σε μια Γαλλία με έντονες πολιτικές ζυμώσεις καταφέρνει όχι μόνο να συνεχίσει τις σπουδές σε ανώτερο και ανώτατο επίπεδο, αλλά και να συνεχίσει την αντιδικτατορική του δράση έχοντας καθοδηγητικό ρόλο σε αριστερή οργάνωση.

Από εκείνη την περίοδο δεν σταματά να διευρύνει τους πνευματικούς ορίζοντες και να αφιερώνεται στη συλλογική δράση δίνοντας έμφαση στο δράμα του παλαιστινιακού λαού. Η αγάπη του για τον αραβικό κόσμο ήταν τέτοια ώστε να επιλέγει να εμπλέκεται σε έργα διαχείρισης υδάτινων πόρων σε αραβικές χώρες, σε έργα δηλαδή που έκαναν την έρημο να ανθίσει.

Ο Βαγγέλης Πισσίας ήταν στην Ελλάδα τις δεκαετίες μετά την μεταπολίτευση όπου συνέχισε την κοινωνικοπολιτική του δράση. Το βιογραφικό του ήταν τέτοιο που επέτρεπε εξαργύρωση σαν αυτή που έκαναν τόσοι και τόσοι εκείνες τις εποχές. Οι καλύτεροι δάσκαλοι διδάσκουν με το παράδειγμα τους και τέτοιος δάσκαλος ήταν ο Βαγγέλης Πισσίας που κανένα ενδιαφέρον δεν είχε για καμιά εξαργύρωση.

Αντί μιας «ένδοξης» αποστρατείας ο Βαγγέλης, όπως ήθελε να τον αποκαλούν, επέλεξε τη δράση και συνέχισε άοκνα την προσπάθεια για αφύπνιση της κοινής γνώμης για το Παλαιστινιακό ειδικά μετά το ξέσπασμα της δεύτερης Ιντιφάντα τον Σεπτέμβριο του 2000. Σε αυτό το πνεύμα, εκμεταλλευόμενος τη γνώση και τις επαφές του στον αραβικό κόσμο επισκεπτόταν συχνά τα κατεχόμενα και έτσι το 2006 ήταν παρών, ως παρατηρητής, στις εκλογές που ανέδειξαν τη Χαμάς πρώτη πολιτική δύναμη.

Ο Βαγγέλης Πισσίας συνδυάζοντας τις ανατολίτικες καταβολές του και την εντρύφηση στην δυτική πολιτική σκέψη κατανόησε από πολύ νωρίς γιατί η Χαμάς ήταν κάτι πολύ πέρα από την έκφραση του Πολιτικού Ισλάμ στη Γάζα και τη Δυτική Όχθη. Η οργανωτική δομή της Χαμάς και οι βαθιές ρίζες του κινήματος στην κοινωνία την παρέπεμπαν σε έκφραση της αντίστασης του παλαιστινιακού λαού με εσωτερική δημοκρατία και όχι σε περιχαρακωμένη ένοπλη ομάδα με κάθετη αυστηρή ιεραρχία.

Ο Βαγγέλης Πισσίας καταλάβαινε ότι λύσεις σε πτυχές του δράματος των Παλαιστινίων μπορούσαν και έπρεπε να έρθουν από την κινηματική δράση. Σε αυτό το πλαίσιο, αφιέρωσε πολύ χρόνο και σκέψη στην πρωτοβουλία που το 2008 θα έσπαγε τον αποκλεισμό της Γάζας δια θαλάσσης. Όραμα του ήταν η ανάδειξη των δυνατοτήτων ανάπτυξης του αποκλεισμένου θύλακα. Όταν οι βάρκες του στολίσκου έφτασαν στο λιμάνι της Γάζας, οι ακτιβιστές έτυχαν θερμής υποδοχής από τον Ισμαήλ Χανίγιε. Δείτε το μεγαλείο της ειρωνείας κα της υποκρισίας του επιχειρήματος που ακούμε μετά την 7^η Οκτωβρίου: «Μα γιατί η Χαμάς έχτισε τούνελ και δεν έκανε τη Γάζα Σιγκαπούρη της Μεσογείου;»

Ο Βαγγέλης Πισσίας δεν επαναπαύθηκε στην επιτυχία της αποστολής, αντίθετα αφιερώθηκε στην επανάληψη της ως μέσο πίεσης για την ουσιαστική άρση του αποκλεισμού. Τον Μάιο του 2010 οργανώθηκε μια μεγαλύτερη αποστολή αλλά το Τελ Αβίβ πήρε την απόφαση να μην επιτρέψει τον κατάπλου των πλοίων. Η πειρατεία του Ισραήλ στα διεθνή ύδατα βάφτηκε με αίμα κατά το ρεσάλτο στο «Μαβί Μαρμαρά». Το πλοίο «Ελεύθερη Μεσόγειος» στο οποίο επέβαινε ο Βαγγέλης Πισσίας καταλήφθηκε και οδηγήθηκε στο Ασντόντ του Ισραήλ όπου όλοι οι ακτιβιστές κρατήθηκαν για λίγες μέρες μέχρι να απελαθούν.

Οι συνθήκες σύλληψης και κράτησης μπορεί να μην οδήγησαν σε θανάτους, αλλά κάθε άλλο παρά μη βίαιες ήταν. Μάλιστα τις ώρες που δεν επιτρεπόταν καμία επικοινωνία με τους συλληφθέντες είχε κυκλοφορήσει η φήμη ότι ο Βαγγέλης Πισσίας κατέληξε. Στην κυβέρνηση στην Αθήνα επικράτησε πανικός και κινητοποιήθηκαν όπως μπορούσαν ώστε να εξασφαλίσουν ότι οι συλληφθέντες ήταν καλά και ότι θα επέστρεφαν το συντομότερο δυνατό.

Ο Βαγγέλης Πισσίας δεν πέθανε τότε αλλά έτυχε ατιμωτικής αντιμετώπισης μόνο και μόνο επειδή ήθελε να τελειώσει ο αποκλεισμός της Γάζας. Είναι χαρακτηριστικό ότι στις ανακρίσεις στο Ασντόντ Ισραηλινός αξιωματικός προσπαθούσε να τον μειώσει λέγοντας του: «Δεν μπορείς να κάνεις τίποτα σε μας και στο Ισραήλ γιατί δεν είσαι τίποτα άλλο από ένας γέρος! Ένας γέρος!» Η προσέγγιση του αξιωματικού είναι τόσο χαρακτηριστική για την κυρίαρχη νοοτροπία στο Ισραήλ ήδη από το 2010. Με άλλα λόγια, τυφλή πίστη στο δόγμα της ισχύος. Αυτός ο αξιωματικός σήμερα θα είναι κάπου στα 40 με 50, θα είναι υψηλόβαθμος και δεν είναι δύσκολο να φανταστούμε πως θα αντιμετωπίζει στρατιώτες υπό τη διοίκηση του αν διαπράττουν εγκλήματα πολέμου.

Ο Βαγγέλης Πισσίας, παρά τις κακουχίες και τις απειλές, συμμετείχε σε άλλη μια απόπειρα σπασίματος του αποκλεισμού το 2011 που δεν τελεσφόρησε καθώς το πλοίο αναχαιτίστηκε από το ελληνικό λιμενικό. Η χώρα πια είχε αλλάξει πολιτική και χρόνο με το χρόνο η προσέγγιση με το Ισραήλ γινόταν πιο έντονη και βαθιά. Στο καινούργιο περιβάλλον ο Βαγγέλης Πισσίας θα γίνει σταδιακά persona non grata για τα κυρίαρχα ελληνικά μέσα ενημέρωσης. Όμως παρά την ηλικία του και σε πείσμα των προβλημάτων υγείας δεν το βάζει κάτω, συνεχίζει να είναι ενεργός, να διαβάζει, να γράφει, να συμμετέχει σε ημερίδες και εκδηλώσεις για να κάνει αυτό που αντιλαμβανόταν ως χρέος του, να μη σταματά να μιλά για την Παλαιστίνη.

Συνέχισε τη δράση του ακόμα και στην περίοδο της πανδημίας με τηλεδιασκέψεις και συμμετοχές-παρεμβάσεις σε συνέδρια. Μετά την 7^η Οκτωβρίου, και παρά τα έντονα προβλήματα υγείας του, αρθρογράφησε, έδωσε συνεντεύξεις και κατέβηκε ακόμα και σε πορείες αλληλεγγύης. Η προσωπική του υγεία ερχόταν σε δεύτερη μοίρα, το σημαντικό ήταν να χρησιμοποιήσει όλο το πολιτικό του κεφάλαιο και την όποια αναγνωσιμότητα και σεβασμό είχε κερδίσει τα προηγούμενα χρόνια από τη δημόσια παρουσία του προκειμένου να μιλήσει για όλα αυτά που οι υπόλοιποι αγνοούσαμε ή φοβόμασταν να εξωτερικεύσουμε.

Αντί επιλόγου, το ντοκιμαντέρ του Al Jazeera για την αποστολή του 2008…