Η θρυλική Μπιενάλε της Βενετίας, στην 60η της διοργάνωση φέτος, δέχθηκε πιέσεις από την συμμαχία καλλιτεχνών Art Not Genocide, για να ακυρώσει το ισραηλινό περίπτερο και να αρνηθεί να γίνει κι εκείνη μια ακόμη πλατφόρμα artwashing. Στην Γιουροβίζιον του 2024, το θέμα κυριάρχησε στο δημόσιο διάλογο, αφού έρχονταν από παντού εκκλήσεις να μην επιτραπεί η Ισραηλινή συμμετοχή. Και πάλι στη Βενετία, αυτή τη φορά στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της πόλης, πάνω από 350 κινηματογραφιστές, με επιστολή τους, κατήγγειλαν την διοργάνωση χαρακτηρίζοντας«απαράδεκτο» για το Φεστιβάλ να παρουσιάσει δύο ταινίες από ισραηλινές εταιρίες παραγωγής: «αρνούμαστε να γίνουμε συνένοχοι με το ισραηλινό καθεστώς του απαρτχάιντ και αντιτιθέμεθα στο artwashing της γενοκτονίας της Γάζας κατά των Παλαιστινίων στο 81ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας», σημείωναν χαρακτηριστικά. Στη Σεούλ, χιλιάδες κορεάτες φανς της k-pop κινητοποιήθηκαν ώστε να μην επιτραπεί η συμμετοχή του Ισραήλ στο φετινό Global K-Pop Festival.
Είναι τα πιο τρανταχτά από τα δεκάδες περιστατικά που “περνάνε” στις μικρές ειδήσεις κάθε μέρα από την έναρξη της Γενοκτονίας. Ειδήσεις που έρχονται από παντού και που ήδη καταγράφουν ελληνική παρουσία και παρρησία, από τις δύο σημαντικές νίκες του κινήματος BDS Greece, ως τις αντιδράσεις επαγγελματιών του χώρου της Τέχνης, με αφορμή τις προσπάθειες για «ξέπλυμα» των εγκλημάτων του Ισραήλ εις βάρος των Παλαιστινίων, μέσα από χορηγίες της εδώ πρεσβείας του, θέμα που ανέδειξε και η περίπτωση της έκθεσης “WANDERLUST/ All Passports”.
Μιλώντας στο ΖΗΝ, η επίκουρη καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης στο ΑΠΘ, Λουίζα Αυγήτα, κάνει λόγο για «Διαβατήρια για την κόλαση/ Συμμαχίες για τη ζωή», και θυμίζει πως βρισκόμαστε καθημερινά μπροστά «στον εφιάλτη της γενοκτονίας του μαρτυρικού λαού της Παλαιστίνης από το κράτος-δολοφόνο του Ισραήλ, και από εκείνους που συμπράττουν μαζί του, τις ΗΠΑ, την ΕΕ, την εγκληματική οργάνωση του ΝΑΤΟ. Μαζί με αυτούς και το ελληνικό κράτος που έχει μετατρέψει όλη τη χώρα σε ορμητήριο θανάτου. Ο επίσημος απολογισμός μιλά για πάνω από 42.000 νεκρούς στη Λωρίδα της Γάζας, ξεκινώντας από τις 7 Οκτωβρίου του περασμένου έτους. Πάνω από 100.00 τραυματίες. Σε μια χώρα ισοπεδωμένη, σε μια λωρίδα κόλασης επί της γης. Το Ισραήλ βομβαρδίζει «στόχους ακριβείας»: σχολεία, νοσοκομεία, προσφυγικούς καταυλισμούς, υποδομές του ΟΗΕ. Περίπου 15.000 νεκρά παιδιά, δηλαδή 40 νεκρά παιδιά κάθε μέρα, και 51.000 ασυνόδευτα. Ο ΟΗΕ μιλά για “ανείπωτη φρίκη”, για “πόλεμο εναντίον των παιδιών”. Χιλιάδες οι νεκροί στη Δυτική ‘Οχθη και στον Λίβανο. Εκατομμύρια οι εκτοπισμένοι. Η ΕΕ, πάντα πιστή “στις ευρωπαϊκές αξίες”, κλείνει τα σύνορα και χτίζει στρατόπεδα συγκέντρωσης-φυλακές. Προετοιμάζεται για τα κύματα των απελπισμένων». Σε αυτή την καθημερινότητα, λέει, οργανώθηκε η έκθεση “wanderlust / all passports” στην Αθήνα.
«“Ενώνοντας το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον, καλούμαστε να αναλογιστούμε την ουσία των ταξιδιών μας- όπως κι αν τα βιώνουμε- σε έναν διαρκώς εξελισσόμενο κόσμο”, σχολιάζει ο Κώστας Πράπογλου για την έκθεση σύγχρονης τέχνης που επιμελείται με τίτλο “wanderlust / all passports” και πραγματοποιείται αυτές τις μέρες στον πρώην κινηματογράφο Ιντεάλ, στο μέγαρο Σλήμαν-Μελά, στην Αθήνα. Η έκθεση, που διοργανώνεται από τον αστικό μη κερδοσκοπικό οργανισμό artefact Athens του οποίου ιδρυτής είναι ο κ. Πράπογλου, φιλοξενεί έργα 44 Ελλήνων και ξένων καλλιτέχνιδων και καλλιτεχνών και έχει ως άξονα την “έννοια της αλληλεσυνδεσιμότητας/υπερσύνδεσης των ανθρώπων και των πραγματικοτήτων”. Μεταξύ των υποστηρικτών της έκθεσης βρίσκονταν, μέχρι πρότινος και η Ισραηλινή πρεσβεία. Λίγες μέρες πριν τα εγκαίνια και έπειτα από έντονες αντιδράσεις ακτιβιστών και ανθρώπων του πολιτισμού, ο επιμελητής αναγκάστηκε να αποσύρει τη στήριξη της Ισραηλινής πρεσβείας και να αφαιρέσει το λογότυπό της από την αφίσα της έκθεσης.
Η Ισραηλινή πρεσβεία δεν είναι η μόνη που ενδιαφέρθηκε για την “ανθρωποκεντρική αλληλεπίδραση” που διατυπώνεται ως πρόθεση στο επιμελητικό σκεπτικό. Πέρα από το Γαλλικό Ινστιτούτο, την πρεσβεία της Γαλλίας, την πρεσβεία της Ελβετίας, το Βρετανικό Συμβούλιο και το Σπίτι της Κύπρου, στους υποστηρικτές της έκθεσης που παραμένουν συναντάμε επίσης την εταιρεία πολεμικής τεχνολογίας ελληνικών συμφερόντων Theon Group, μέλος του Ομίλου Εταιρειών Efa Group. Η εταιρεία αυτή συνεργάζεται από το 2018 με την ισραηλινή εταιρεία πολεμικής τεχνολογίας Elbit Systems η οποία πολλές φορές βρέθηκε τελευταία στο στόχαστρο καταγγελιών λόγω της ευθείας εμπλοκής της στη γενοκτονία των Παλαιστινίων. Επίσης, συναντούμε τη ναυτιλιακή εταιρεία εφοδιασμού και εμπορίας καυσίμων Island Oil Holdings, κυπριακών συμφερόντων, η οποία δραστηριοποιείται στο Ισραήλ και εμπλέκεται στο επιχειρηματικό παιχνίδι συμφερόντων στη Μ. Ανατολή…. Έτσι, η γκάμα των υποστηρικτών της έκθεσης αποκαλύπτει πράγματι μια ποικιλία “ταξιδιών -όπως κι αν τα βιώνουμε”: από τους εμπόρους, διοργανωτές και ενορχηστρωτές των “ταξιδιών” στην κόλαση για εκατομμύρια δολοφονημένους, τραυματισμένους, εγκλωβισμένους και εκτοπισμένους μέχρι τους μεγαλοεπιχειρηματίες των ταξιδιών πολυτελείας για τους μεγαλοαστούς, όλοι βρίσκονται εδώ σε αγαστή “αλληλοσυνδεσιμότητα”. Μαζί, βέβαια, και το Υπουργείο Πολιτισμού, που πάντα ενθαρρύνει ιδιαίτερα τέτοιου είδους “υπερσυνδέσεις”.
Στη δήλωσή του για την αναγκαστική απόσυρση της υποστήριξης της Ισραηλινής πρεσβείας, ο επιμελητής ανέφερε ότι προέβη σε αυτήν προκειμένου η έκθεση να “μην μετατραπεί σε πεδίο αποπροσανατολιστικών αντιπαραθέσεων ούτε να γίνει αντικείμενο κακόβουλης κριτικής και δημοσιότητας”, καθώς πρόθεση της τέχνης είναι να φέρει τους ανθρώπους κοντά, “προάγοντας την αρμονική συνύπαρξη, την αλληλοκατανόηση και τον σεβασμό της ανθρώπινης ζωής και αξιοπρέπειας”. Αντίστοιχη πίστη στον ανθρωπισμό της τέχνης δηλώνει, άλλωστε, με αφορμή την έκθεση, και η προαναφερθείσα υποστηρίκτρια εταιρεία της «αμυντικής» βιομηχανίας Theon Group: “Η ΤΗΕΟΝ, ως εταιρία με βαθιά πίστη στη δύναμη της τέχνης και της τεχνολογίας, οι οποίες διευρύνουν τους ορίζοντες και συνδέουν πολιτισμούς, βρίσκει στη “wanderlust/all passports” έναν ιδανικό καμβά για να εκφράσει αυτές τις αξίες”. Ωστόσο, όταν ο επιμελητής ρωτήθηκε από την καλλιτέχνιδα Έλενα Ζερβού, η οποία συμμετέχει στην έκθεση, σχετικά με τη στάση του απέναντι στη γενοκτονία της Παλαιστίνης, δεν θεώρησε πως ήταν ένα ζήτημα στο οποίο, ως άνθρωπος της τέχνης, όφειλε να έχει λόγο: “Δεν είμαι πολιτικός για να εκφέρω τέτοια γνώμη, δεν επιθυμώ να κάνω καμιά δήλωση αυτή τη στιγμή”.
Ευτυχώς, είναι πάρα πολλοί οι άνθρωποι της τέχνης και του πολιτισμού, οι φοιτητές και οι ακαδημαϊκοί, οι εργαζόμενοι σε κάθε χώρο δουλειάς, σε όλον τον κόσμο, που δεν συμμερίζονται την “αφωνία” του κ. Πράπογλου -και για πολλούς από αυτούς η στάση τους έχει τίμημα. Τις μέρες αυτές, η καλλιτέχνιδα Nan Goldin, η κινηματογραφίστρια Laura Poitras και η συγγραφέας Molly Crabapple ήταν μεταξύ των 200 μελών της οργάνωσης Jewish Voice for Peace (JVP) που συνελήφθησαν στη Νέα Υόρκη για τη συμμετοχή τους σε διαμαρτυρία εναντίον της γενοκτονίας στην Παλαιστίνη. Συγκεκριμένα κατήγγειλαν την κερδοσκοπία αμερικανικών εταιριών όπλων που τροφοδοτούν το ισραηλινό κράτος και την κατακόρυφη αύξηση των τιμών τους στο χρηματιστήριο. Μεταξύ των εταιριών αυτών είναι και η Lockheed Martin, με την οποία η διοίκηση του ΕΚΠΑ δήλωσε πρόσφατα πως προτίθεται να προχωρήσει σε συνεργασία. Τα σχέδια αυτά τα κατήγγειλαν φοιτητικοί σύλλογοι και σύλλογοι εργαζομένων με τις κινητοποιήσεις και τις διαμαρτυρίες τους. Άλλωστε όλο αυτό το διάστημα στο επίκεντρο των αντιδράσεων ενάντια στη γενοκτονία της Παλαιστίνης βρέθηκε ο ακαδημαϊκός χώρος και μεγάλα πανεπιστήμια στις ΗΠΑ, στην Ευρώπη και αλλού, με καταλήψεις, διαμαρτυρίες και διαδηλώσεις που κατέληξαν πολλές φορές σε συλλήψεις, πειθαρχικές ποινές και απολύσεις προσωπικού.
Μαζικές διαδηλώσεις έγιναν και γίνονται παντού. Οι εργαζόμενες και οι εργαζόμενοι, οι φοιτήτριες και οι φοιτητές, οι στρατευμένοι, γνωρίζουν ότι όταν υπερασπίζονται τον λαό της Παλαιστίνης υπερασπίζονται μαζί και τη δική τους ζωή, τη ζωή των παιδιών τους, των οικογενειών τους, των φίλων τους. Αυτό έκαναν πριν λίγες μέρες όσοι φώναζαν «λευτεριά στην Παλαιστίνη» στη συναυλία για το έγκλημα των Τεμπών στο Καλλιμάρμαρο. Αυτό έκαναν οι φαντάροι που πέρασαν από πειθαρχικό έλεγχο επειδή μίλησαν φορώντας τη στολή τους σε εκδήλωση του ΚΚΕ ενάντια στον πόλεμο. Αυτό έκαναν οι εργαζόμενοι της Cosco που σταμάτησαν στο λιμάνι του Πειραιά το φορτίο με σφαίρες που προορίζονταν για το Ισραήλ και το ανάγκασαν να γυρίσει πίσω άπραγο.
Εμείς είμαστε με αυτές τις συνδέσεις. Με αυτές τις συμμαχίες», λέει.
Ο διδάσκων στο Τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών του ΑΠΘ, Γ. Δρόσος, κάνει λόγο για «αμείλικτα ερωτήματα» που τίθενται στους διοργανωτές της έκθεσης “WANDERLUST/ All Passports”. «Ο εμπνευσμένος τίτλος της έκθεσης φαίνεται ειρωνικός ή προβοκατόρικος, όταν δίπλα του υπάρχει, μέσω της πρεσβείας, η χορηγία των αμυντικών βιομηχανιών του κράτους του Ισραήλ, που διαπράττει εγκλήματα πολέμου. Μετά την τρομοκρατική επίθεση που δέχτηκε στις 7 Οκτωβρίου 2023 και με πρόσχημα την αυτοάμυνά του, το Ισραήλ έχει ισοπεδώσει το μεγαλύτερο μέρος της Γάζας. … Ένα συγκροτημένο κράτος δεν μπορεί να φέρεται σαν τους τρομοκράτες της 7ης Οκτωβρίου που κατηγορεί, δεν μπορεί να διαπράττει εγκλήματα πολέμου σε επίπεδο εθνοκάθαρσης. Ο χώρος της τέχνης δεν μπορεί και δεν πρέπει να είναι χώρος ωραιοποίησης εγκλημάτων πολέμου, δεν μπορεί να δίνει τη δυνατότητα στην πρεσβεία του Ισραήλ να είναι χορηγός επικοινωνίας σε εκθέσεις που προάγουν τον πολιτισμό και την ειρήνη. Είναι έξω από κάθε πλαίσιο να προσποιούμαστε ότι αυτή τη στιγμή στη Γάζα γίνεται πόλεμος μεταξύ Χαμάς και Ισραήλ. Όχι δεν γίνεται πόλεμος, πως μπορεί να γίνεται πόλεμος μεταξύ μίας οργάνωσης που έκανε τρομοκρατική επίθεση και ενός συντεταγμένου κράτους; Το κράτος του Ισραήλ βομβαρδίζει αδιακρίτως, βάζοντας στο πλαίσιο της συλλογικής ευθύνης ότι έχει πνοή στην περιοχή της Γάζας. Πώς ένα κράτος, έχοντας ως στόχο ένα στρατιωτικό μέλος της Χαμάς, βομβαρδίζει και δολοφονεί χωρίς έλεος διακόσιους πολίτες; -ενώ ταυτόχρονα επιτίθεται σε άλλα κράτη αψηφώντας ακόμη και τον ΟΗΕ;» αναρωτιέται. «Εχω την αίσθηση ότι οι συμμετέχοντες καλλιτέχνες δεν ενημερώθηκαν από την διοργάνωση για τις χορηγίες και θεωρώ ότι πολλοί από αυτούς θα ανακαλούσαν την συμμετοχή τους μόλις μάθαιναν σχετικά», καταλήγει.
Ο εικαστικός Τριαντάφυλλος Τρανός, Διδάσκων στο ΑΠΘ, τονίζει πως οφείλουμε «να αναρωτηθούμε γιατί οι δυτικές χώρες, ανάμεσα σε αυτές και η δική μας, παρέχουν ανενδοίαστα τη συγκατάθεσή τους στο έγκλημα που διαπράττει το Ισραήλ από τον περασμένο Οκτώβριο. Οι περισσότερες δυτικές κυβερνήσεις και οι ελίτ υποστήριξαν τη καταστροφή της Γάζας και αποσιώπησαν τις φωνές που ζητούσαν να υπερασπιστούν οι λαοί τα δικαιώματα των Παλαιστινίων. Με μια απλή καταγραφή των πρώτων 12 μηνών του πολέμου που διεξήγαγε ο ισραηλινός στρατός μετά τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου, ανατρέχοντας σε ένα πλούσιο φάσμα διεθνών πηγών, έχει ο καθένας και η καθεμία τη δυνατότητα να γνωρίζει τον τρόπο με τον οποίο οι περισσότερες δυτικές κυβερνήσεις συναίνεσαν και συχνά συνέβαλαν στην καταστροφή της Γάζας, των σπιτιών της, των υποδομών της, των νοσοκομείων, των εκπαιδευτικών και πολιτιστικών ιδρυμάτων της και πάνω από όλα του άμαχου πληθυσμού της από τον ισραηλινό στρατό.
Μπροστά σε αυτή την καταστροφή, η Τέχνη και η Θεωρία που συνδέεται με αυτήν δεν μπορούν να σιωπούν. Αντίθετα θα έπρεπε να επιδιώκουν να συμβάλουν στην εμβάθυνση της κατανόησης όλων του μακροχρόνιου αγώνα της Παλαιστίνης για απελευθέρωση, αντί να τον συσκοτίζουν και να τον κηλιδώνουν με την αδιαφορία και την ιδιοτέλεια. Πολλοί -ες από μας για να δικαιολογήσουν την παθητική υποστήριξη στην γενοκτονία που εξελίσσεται στην Παλαιστίνη και να αποτρέψουν την κριτική αναπαράγουν άκριτα την “επίσημη” εκδοχή των γεγονότων υιοθετώντας την ισραηλινή αφήγηση. Αυτή επιβλήθηκε διεθνώς από τα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης, τα οποία αγνόησαν τόσο τις εμπειρίες όσο και την προοπτική ελευθερίας των Παλαιστινίων.
Οι αντίθετες φωνές αποσιωπήθηκαν. Επιβλήθηκε καθολικά σχεδόν η αστυνόμευση της γλώσσας και της σκέψης, ειδικά στους νέους και τις νέες, η λογοκρισία και η αυτολογοκρισία κανονικοποιήθηκαν. Η αυτονόητη έκκληση για κατάπαυση του πυρός ή η απαίτηση για σεβασμό του ανθρωπιστικού δικαίου είναι αρκετή -και στον τόπο μας- ώστε να προκαλέσει, με όπλο την πάντα έτοιμη και βολική κατηγορία του αντισημιτισμού, τη λοιδωρία και το σαρκασμό από τα κυρίαρχα ΜΜΕ.
Τα ερωτήματα που γεννιούνται από την πρόσφατη “αστοχία” όσων είχαν την ευθύνη της διοργάνωσης της έκθεσης wanderlust/all passports και περιέλαβαν στους χορηγούς της έκθεσης την πρεσβεία του Ισραήλ, είναι εύλογα και απαιτούν για να απαντηθούν με κάτι περισσότερο από διεκπεραιωτικούς αφορισμούς.
Αφορούν, πέρα από τη διαπιστωμένη τάση κανονικοποίησης μιας ορισμένης θεσμικής δουλικότητας απέναντι στις ελίτ που κατέχουν προκλητικό πλούτο και εξουσία, στην κατανόηση της επίδρασης των “κανόνων” της αγοράς ως μέρους της σημερινής καλλιτεχνικής πραγματικότητας, με δεδομένο το βάρος αυτής της πραγματικότητας στον καλλιτέχνη, τον επιμελητή και τον ιστορικό.
Αυτά τα ερωτήματα αφορούν ακόμη και την ιδιαίτερη φύση της εργασίας αλλά και του “περιεχομένου αληθείας” του έργου τους.
Προς αυτή την κατεύθυνση δεν βοηθά η επαμφοτερίζουσα χθεσινή ανάρτηση του επιμελητή Κώστα Πράπογλου, ο οποίος επισημαίνει ότι έλαβε την απόφαση η έκθεση να μην έχει πλέον τη στήριξη της πρεσβείας του Ισραήλ, θέλοντας, όπως γράφει ο ίδιος, “να αποτελέσει ένα εικαστικό γεγονός, το οποίο θα ενώνει τους ανθρώπους και να μην μετατραπεί σε πεδίο αποπροσανατολιστικών αντιπαραθέσεων, ούτε να γίνει αντικείμενο κακόβουλης κριτικής”.
Ο καλλιτέχνης, ιδίως κατά τα πρώτα του χρόνια, χρειάζεται αναμφίβολα υποστήριξη και βοήθεια. Αν και όλοι-ες γνωρίζουμε τη σημασία της θεσμικής θαλπωρής, δεν πρέπει να αφήσουμε τον εαυτό μας ή το έργο μας να εξαρτηθεί από αυτήν μέχρι του σημείου να κηλιδωθεί από την αδιαφορία για την τύχη ολόκληρων λαών.
Μόνο η αντιπαράθεση με το ενδημικό racketing των συμμοριών της τοπικής εκδοχής του καπιταλισμού, ο οποίος επιθυμεί διακαώς να «μας τρέφει, να τρέφεται από εμάς και να μας ορίζει» στο διηνεκές καθιστά δυνατή την αντίσταση και την υπέρβαση της πίεσης της αγοράς η οποία όλο και περισσότερο συνδέεται, αφανώς ή εμφανώς, με το μαύρο χρήμα, το έγκλημα και την γενοκτονία».
Η Δρ Ιστορίας της Τέχνης, διδάσκουσα στο ΠΑΔΑ και μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο ΠΘ, Φαίη Τζανετουλάκου, θέτει σε ευρύτερη φάση το ζήτημα που έχει προκύψει. «Λυπάμαι. Που δουλεύω στο χώρο της τέχνης, στο χώρο μιας ουτοπικής, ελεύθερης δημιουργίας που αφουγκράζεται τα άσχημα του κόσμου και θέλει να σκάψει μέσα τους, να τα κατανοήσει, να προσφέρει εναλλακτικές φροντίδας και ίασης. Όμως αυτός ο χώρος πάσχει. Από κρατική απαξίωση, αλλά και από αυταρέσκεια, οσφυοκαμψία, παιχνίδια δύναμης και κενότητα, από την πιο επικίνδυνη μορφή αμοραλισμού και συναίνεσης στο Κακό. Αυτήν την αχίλλειο πτέρνα της τέχνης έρχεται να εκμεταλλευτεί η έννοια του Χορηγού.
Από τις οπλοβιομηχανίες, στις φαρμακοεταιρίες εξαρτησιογόνων ουσιών, από τις πετρελαϊκές εταιρίες στις εταιρίες διαχείρισης τοξικών αποβλήτων, σήμερα, λίγες μόλις μέρες μετά τη live δολοφονία on camera των ασθενών στο νοσοκομείο Αλ Άκσα στη Γάζα, εγκαινιάζεται στη Αθήνα, στο- θυσιασμένο στο βωμό του “εξευγενισμού”- Ιντεάλ, μεγάλη έκθεση σύγχρονης τέχνης με χορηγό την Πρεσβεία του Ισραήλ, δύο εξοπλιστικές βιομηχανίες και μία εταιρία πετρελαίου παρόχου των ενεργειακών αναγκών της κυβέρνησης Νετανιάχου.
Έτσι εμφανίζεται ως μέγας πάτρονας της τέχνης ο σπόνσορας μίας γενοκτονίας.
Τις βόμβες που λιώνουν τους συνανθρώπους μας τις έχουν δημιουργήσει, ζυγιάσει και ρίξει άνθρωποι που επιθυμούν να ξεπλύνουν αυτή την βδελυρή αλλά άκρως προσοδοφόρα εργασία μέσα από τον νεκροπολιτικό “πολιτισμό” που παρέχουν. Και όλοι αυτοί/ες που με τις επιλογές τους συναινούν στη φρίκη, οι άνθρωποι δηλαδή του πολιτισμού, είτε είναι επιμελητές είτε καλλιτέχνες, γιορτάζουν αυτή τη φρίκη.
Τι κι αν μετά την κατακραυγή βγήκε το logo της πρεσβείας από το πόστερ, και μάλιστα για να μην συνεχίσουν τις κατηγορίες τους οι “κακόβουλοι” όπως χαρακτηριστικά ανέφερε το επιμελητικό κείμενο που ακολούθησε, ως επιτομή του gaslighting, προς όλους εμάς που δεν επιθυμούμε την τέχνη που “ενώνει”! Η συμπεριφορά δε των ιθυνόντων της έκθεσης κατά τα εγκαίνια, στη διαμαρτυρία του BDS και λοιπών φιλοειρηνικών φορέων, δεν ακολούθησε καθόλου αυτό το σκεπτικό.
Η τέχνη που ενώνει είναι υπέροχη, οι γενοκτονίες και το ξέπλυμα τους μέσα από την τέχνη είναι το πρόβλημα. Εδώ φυσικά να συγχαρώ και την πλειοψηφία των συστημικών μέσων που χαιρέτισαν την εν λόγω έκθεση όπως και το θολό επιμελητικό σκεπτικό των “ταξιδιών δίχως διαβατήριο”, που αντηχεί τόσο θλιβερό, με το νου μας στο χειμαζόμενο λαό της Παλαιστίνης που συνθλίβεται καθημερινά έγκλειστος και ανήμπορος να δραπετεύσει από τον βέβαιο και ολοκληρωτικό χαμό του.
Κατά τα άλλα, οι φίλοι/ες καλλιτέχνες, πάντα ειρηνιστές και λάτρεις της απανταχού θεωρητικής απο-αποικιοποίησης και των commons, στα κοινωνικά δίκτυα εκφράζουν τη μεγάλη τιμή που νιώθουν με τη συμμετοχή τους στην έκθεση. Η φήμη της οποίας έφτασε και στο εξωτερικό με τη διεθνή κολεκτίβα των Collecteurs να την καταδικάζει απερίφραστα. Τα κάνουμε όλα για την τέχνη λοιπόν; Κάποιοι από εμάς όχι. Αλλά κάποιοι ναι. Όλα είναι ζήτημα συνειδησιακών επιλογών. Δυστοπία όμως είναι να θεωρείται αμφιλεγόμενο ζήτημα η ξεκάθαρη εναντίωση στη γενοκτονία».