Ο «πόλεμος κατά των ναρκωτικών» των ΗΠΑ απειλεί τη Βενεζουέλα

του Παναγιώτη Παπαδομανωλάκη

Οι ΗΠΑ ισχυρίζονται ότι ο πρόεδρος της Μπολιβαριανής Δημοκρατίας της Βενεζουέλας, Νικολάς Μαδούρο, ηγείται του «Καρτέλ των Ήλιων», μιας ομάδας διακίνησης ναρκωτικών που έχει χαρακτηριστεί «τρομοκρατική οργάνωση». Δεν είναι η πρώτη φορά που η Ουάσινγκτον εκτοξεύει αυτούς τους ατεκμηρίωτους ισχυρισμούς κατά του Μαδούρο. Στις 26 Μαρτίου 2020, οι ΗΠΑ επικήρυξαν τον πρόεδρο και 14 αξιωματούχους της Μπολιβαριανής Δημοκρατίας για διακίνηση ναρκωτικών, «ναρκοτρομοκρατία», διαφθορά και ξέπλυμα χρήματος, προσφέροντας αμοιβή 15 εκατομμυρίων δολαρίων για πληροφορίες που θα οδηγήσουν στη σύλληψη και δίωξη του προέδρου της χώρας. Στις 7 Αυγούστου 2025, ο Τραμπ αύξησε την επικήρυξη για τον Μαδούρο στα 50 εκατ. δολάρια (πρακτική που θυμίζει Άγρια Δύση), ενώ νωρίτερα τον ίδιο χρόνο κήρυξε τα μεγάλα καρτέλ της Βενεζουέλας και του Μεξικού «τρομοκρατικές οργανώσεις», δίνοντας το πράσινο φως στο Πεντάγωνο να εισβάλει στις παραπάνω χώρες.

Το νέο δόγμα Μονρόε απειλεί τη Λατινική Αμερική

Αντιμέτωπος με την αποδυνάμωση του αμερικανικού ιμπεριαλισμού, ο Τραμπ προσπαθεί να ανοικοδομήσει την ισχύ των ΗΠΑ με ένα ανανεωμένο Δόγμα Μονρόε. Ο νέος μονροϊσμός του Ντόναλντ Τραμπ επιθυμεί τη δημιουργία μιας ζώνης ασφαλείας στην «πίσω αυλή» των ΗΠΑ. Ήδη από τις πρώτες ημέρες της θητείας του, απείλησε με στρατιωτική εισβολή τον Παναμά, εάν δεν παραχωρούσε στις ΗΠΑ τον πλήρη έλεγχο της Διώρυγας. Στη συνέχεια επέβαλε πολιτικά υποκινούμενους δασμούς κατά της Βραζιλίας, για να αποτρέψει τη δίκη του ακροδεξιού πρώην προέδρου Ζαΐρ Μπολσονάρο για την απόπειρα πραξικοπήματος του 2023. Επίσης ο Τραμπ έχει απειλήσει με στρατιωτική εισβολή κατά του Μεξικού με πρόφαση και εδώ την καταπολέμηση των καρτέλ, επιβάλλοντας δασμούς που απειλούν να ανακόψουν τις πολιτικές καταπολέμησης της φτώχειας από την αριστερή κυβέρνηση της Κλαούντια Σάινμπαουμ Πάρντο, ώστε να την εξαναγκάσει να επιβάλει δασμούς κατά της Κίνας.

Όλη η Λατινική Αμερική απειλείται από το νέο δόγμα Μονρόε. Μαζί με τη Βενεζουέλα αυξάνεται η πίεση στις άλλες δύο επαναστατικές δυνάμεις της περιοχής, τη Νικαράουα και την Κούβα, καθώς εφοδιάζονται σε μεγάλο βαθμό από το επιδοτούμενο βενεζουελάνικο πετρέλαιο. Στη συνέχεια, στόχος θα γίνουν οι αριστερές κυβερνήσεις στο Μεξικό και την Κολομβία, ενώ η άνοδος φιλοδυτικών κυβερνήσεων-μαριονετών θα περικύκλωνε την Βραζιλία, το ιδρυτικό μέλος των BRICS στην περιοχή, και θα σταματήσει την περιφερειακή ολοκλήρωση της ηπείρου, καθώς και την επιρροή της Ρωσίας και της Κίνας στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού.

Ο πόλεμος (κατά) των ναρκωτικών των ΗΠΑ

Ο λεγόμενος «πόλεμος κατά των ναρκωτικών» ξεκίνησε με τον Ρίτσαρντ Νίξον, με την ίδρυση της DEA (Υπηρεσίας Δίωξης Ναρκωτικών), παρά το γεγονός πως λίγα χρόνια πριν το ίδιο το FBI και η CIA είχαν ενθαρρύνει τη διακίνηση ναρκωτικών στις μαύρες και φτωχές γειτονιές με σκοπό την καταστολή και διάλυση κινημάτων όπως οι Μαύροι Πάνθηρες (πρόγραμμα COINTELPRO). Τη δεκαετία του ’90, οι ΗΠΑ επέβαλαν  τη στρατιωτικοποίηση της Κολομβίας και της Νότιας Αμερικής με αμερικανικές βάσεις μέσω του «Σχεδίου Κολομβία», μεταξύ άλλων με πρόσχημα την καταπολέμηση των ναρκωτικών. Μετά την επίθεση στους Δίδυμους Πύργους, ο όρος «narco-terrorism» («ναρκοτρομοκρατία») εισήχθη στο λεξιλόγιο του λεγόμενου «πολέμου κατά της τρομοκρατίας» και επισημοποιήθηκε νομικά το 2003 από το Κογκρέσο. Η DEA δημιούργησε ειδικές ομάδες που στοχεύουν τα υποτιθέμενα δίκτυα ναρκωτικών, που σύμφωνα με τις ΗΠΑ συνεργάζονται με οργανώσεις που είναι εχθροί της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής και βρίσκονται στις «λίστες τρομοκρατίας» των ΗΠΑ, όπως η Χεζμπολάχ, το FARC ή οι Ταλιμπάν. Για το τελευταίο αρκεί να σημειώσουμε, πως σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, η παραγωγή οπίου αυξήθηκε περισσότερο από 30 φορές κατά τη διάρκεια της αμερικανικής κατοχής στο Αφγανιστάν, ενώ μετά την αποχώρηση των στρατευμάτων κατοχής και την ανάληψη από τους Ταλιμπάν μειώθηκε περισσότερο από 95%. Η προηγούμενη τεράστια αύξηση ήταν κατά τη διάρκεια της υποστήριξης των ΗΠΑ στους αντισοβιετικούς φονταμενταλιστές.

Στην περίπτωση της Βενεζουέλας, οι εκθέσεις της DEA αναφέρουν ότι λιγότερο από το 10% της κοκαΐνης με προορισμό τις ΗΠΑ διέρρευσε μέσω της Βενεζουέλας. Μάλιστα, ένα έγγραφο του 2020 από το Γραφείο της Ουάσινγκτον για τη Λατινική Αμερική (WOLA), που συντάχθηκε από τους επικριτές της κυβέρνησης της Βενεζουέλας Τζεφ Ράμσεϊ και Ντέιβιντ Σμίλντε παραδέχεται ότι η χώρα «δεν είναι κύρια χώρα διέλευσης για την κοκαΐνη με προορισμό τις ΗΠΑ» και ότι το μεγαλύτερο μέρος των αποστολών ναρκωτικών φτάνει στο έδαφος των ΗΠΑ μέσω χωρών συμμάχων των ΗΠΑ στη Κεντρική Αμερική. Σε μια τηλεοπτική συνέντευξη, ο Μαδούρο υπενθύμισε πως ο μεγαλύτερος παραγωγός κοκαΐνης είναι η Κολομβία (παρά τη στρατιωτικοποίηση από τις ΗΠΑ), με το 87% των ναρκωτικών να διακινούνται μέσω των ΗΠΑ. Σύμφωνα με το UNODC 2024, από αυτά περίπου 60–65% καταναλώνεται στην Ευρώπη και το 25–30% στις ΗΠΑ, ενώ μόλις το 5-10% καταναλώνεται στη Λατινική Αμερική.  Ο Μαδούρο αναρωτήθηκε εύλογα πού καταλήγουν τα κέρδη.

Δεν χρειάζεται να ανατρέξουμε στους Πολέμους του Οπίου κατά της Κίνας, για να μιλήσουμε για τη σύνδεση της παραγωγής ναρκωτικών στα αναπτυσσόμενα έθνη με την κατανάλωση και τη συσσώρευση κεφαλαίου στον ανεπτυγμένο Βορρά. Ενώ ο «πόλεμος κατά των ναρκωτικών» αποτελεί βασικό στοιχείο αστυνόμευσης των φτωχότερων τάξεων, των αφροαμερικανών και των καταπιεσμένων εθνών του Παγκόσμιου Νότου, τα κέρδη από το εμπόριο είναι πλήρως ενσωματωμένα στην παγκόσμια μονοπωλιακή καπιταλιστική οικονομία. Ενδεικτικά, η επικεφαλής του Γραφείου των Ηνωμένων Εθνών για τα Ναρκωτικά και το Έγκλημα (UNDCP) αναφέρει ότι στη διάρκεια της οικονομικής κρίσης του 2008-2009 τα κέρδη από τα ναρκωτικά ήταν βασική πηγή ρευστότητας για τις μεγάλες τράπεζες.

Οι ΗΠΑ έχουν ιστορικό συνεργασίας με ομάδες που εμπλέκονται με τη παραγωγή και το εμπόριο ναρκωτικών. Για να μείνουμε στη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική, αρκεί να θυμηθούμε τους ισχυρισμούς της CIA πως ο Φιντέλ Κάστρο ήταν ο «υπ’ αριθμόν 1 έμπορος ναρκωτικών στο Δυτικό Ημισφαίριο», παρά το γεγονός ότι η επαναστατική Κούβα έχει ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά διακίνησης και χρήσης ναρκωτικών στην Καραϊβική. Αντίθετα, μετά την Κουβανική Επανάσταση, η ολιγαρχία που υποστήριζε τη φιλοαμερικανική χούντα του Μπατίστα, βρήκε καταφύγιο στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου σχημάτισε τη μαφία του Μαϊάμι.

Πολλοί θυμούνται τον Μανουέλ Νοριέγκα, έναν επιβεβαιωμένα πράκτορα της CIA, που έγινε δικτάτορας του Παναμά με την υποστήριξη των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου και λειτούργησε ως μεσάζων για την υποστήριξη των ΗΠΑ και του Ισραήλ στους Κόντρας της Νικαράγουα ενάντια στους Σαντινίστας. Οι ΗΠΑ γνώριζαν ήδη από τη δεκαετία του ’70 την εμπλοκή του Νοριέγκα με τα δίκτυα διακίνησης ναρκωτικών, αλλά δεν τους ενοχλούσε όσο τα κέρδη μπορούσαν να χρηματοδοτήσουν τους αντεπαναστάτες. Το θυμήθηκαν μόνο όταν θεώρησαν πως ο δικτάτορας του Παναμά είναι πλέον «βαρύδι», οπότε πραγματοποίησαν εισβολή για να τον ανατρέψουν με το πρόσχημα του «πολέμου κατά των ναρκωτικών».

«Η Βενεζουέλα θα γίνει το νέο Βιετνάμ των ΗΠΑ»

Ωστόσο, ο Μαδούρο δεν είναι Νοριέγκα. Δεν υπήρξε πράκτορας των ΗΠΑ και δεν είναι μισητός από τον λαό του, που τον εκλέγει επανειλημμένα. Το Ενωμένο Σοσιαλιστικό Κόμμα της Βενεζουέλας (PSUV) και οι σύμμαχοί του στον Μεγάλο Πατριωτικό Πόλο κέρδισαν 285 από τις 335 κοινότητες στις δημοτικές εκλογές της χώρας τον Ιούλιο, ενώ το ίδιο λαϊκό μέτωπο κέρδισε νωρίτερα τον Μάιο τις βουλευτικές εκλογές με 88%. Η Βενεζουέλα είναι η «δικτατορία» (όπως τη χαρακτηρίζουν οι εχθροί της) με τις περισσότερες εκλογικές διαδικασίες. Η Μπολιβαριανή Επανάσταση οικοδομεί ένα σοσιαλιστικό πολιτικό σχέδιο με έμφαση στην «πρωταγωνιστική και συμμετοχική δημοκρατία», όπως την ονομάζουν οι ίδιοι, που έχει κύτταρο τις κομμούνες. Μετά την ανακοίνωση για την αύξηση της επικήρυξης κατά του Μαδούρο, χιλιάδες Βενεζουελάνοι πήραν μέρος στη «Μεγάλη Αντιιμπεριαλιστική Πορεία», ενώ καθώς πλησιάζουν τα αμερικανικά πολεμικά πλοία, η μπολιβαριανή κυβέρνηση επιστράτευσε 4,5 εκατ. πολιτοφύλακες, που διατράνωσαν που η Βενεζουέλα θα γίνει ένα νέο Βιετνάμ για τις ΗΠΑ. «Υπερασπιζόμαστε τις θάλασσές μας, τους ουρανούς μας και τα εδάφη μας. Τα απελευθερώσαμε. Τα φυλάμε και τα περιπολούμε. Καμία αυτοκρατορία δεν θα αγγίξει το ιερό έδαφος της Βενεζουέλας, ούτε πρέπει να αγγίξει το ιερό έδαφος της Νότιας Αμερικής», δήλωσε ο Μαδούρο σε τηλεοπτικό διάγγελμα .

Επιπλέον, η μπολιβαριανή κυβέρνηση έχει ξεκινήσει μια εκστρατεία κατά της διαφθοράς, στο πλαίσιο της οποίας έχει κατασχέσει περισσότερα από 50 τόνους ναρκωτικών, σε σύγκριση με τα μόλις 209 κιλά σε έξι χρόνια, όταν συνεργαζόταν με την DEA.

Η Βενεζουέλα δεν είναι μόνη απέναντι στον ιμπεριαλισμό των ΗΠΑ. Όλες οι προοδευτικές δυνάμεις της περιοχής είναι μαζί της. Την περασμένη εβδομάδα, οι χώρες της Μπολιβαριανής Συμμαχίας για τους Λαούς της δικής μας Αμερικής – Συνθήκη Εμπορίου των Λαών (ALBA-TCP) καταδίκασαν ομόφωνα την απειλή των ΗΠΑ για την περιφερειακή σταθερότητα, ενώ το Καράκας επέκρινε τις ντροπιαστικές θέσεις της Γουιάνας και του Τρινιντάντ και Τομπάγκο, για την ευθυγράμμισή τους με την αυτοκρατορική ρητορική και την παράδοση των εδαφών τους στις ΗΠΑ. Οι νέες απειλές παρεμβάσεων του βορειοαμερικανικού ιμπεριαλισμού στην ήπειρο θα μπορούσαν να έχουν τα αντίθετα από τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα, φέρνοντας πιο κοντά την αναγκαία περιφερειακή ολοκλήρωση. Η παρουσία του πυρηνοκίνητου υποβρυχίου USS Newport οδήγησε τη Βενεζουέλα να ζητήσει από τη Βραζιλία να μην περιοριστεί στην καταδίκη της απειλής, αλλά να καταγγείλει την παραβίαση της Συνθήκης του Τλατελόλκο, η οποία υπογράφηκε στο Μεξικό το 1967 και επικυρώθηκε από τις ίδιες τις Ηνωμένες Πολιτείες, καθώς η συμφωνία όριζε ότι οι χώρες της περιοχής δεν θα ανέπτυσσαν πυρηνικά όπλα η μία εναντίον της άλλης. Η ατμόσφαιρα μεταξύ των χωρών ήταν τεταμένη από τότε που η Βραζιλία άσκησε βέτο στην είσοδο της Βενεζουέλας στην ομάδα BRICS+ τον Οκτώβριο του 2024 εγκλωβισμένη στις δεξιές πιέσεις στο εσωτερικό της χώρας.

Η Κίνα καταδίκασε τις απειλές της Ουάσιγκτον, δηλώνοντας πως «είμαστε αντίθετοι στη χρήση ή την απειλή βίας στις διεθνείς σχέσεις και στην παρέμβαση εξωτερικών δυνάμεων στις εσωτερικές υποθέσεις της Βενεζουέλας με οποιοδήποτε πρόσχημα». Εκτός από τη διπλωματική και οικονομική στήριξη, το Πεκίνο έχει συμβάλει στην αναβάθμιση εξοπλισμών μέσω κοινοπραξιών, ενώ προσέφερε ένα αντι-drone σύστημα στο Καράκας. Η Ρωσία και η Βενεζουέλα έχουν υπογράψει 7 διμερείς συμφωνίες, που περιλαμβάνουν την υποστήριξη των μπολιβαριανών ενόπλων δυνάμεων με «τους πιο προηγμένους εξοπλισμούς» από τη Ρωσία, αλλά και συνεργασία στον κλάδο της αντικατασκοπείας και συλλογής πληροφοριών, ενώ φέτος συμφώνησαν να ενισχύσουν τη στρατιωτική-τεχνική συνεργασία σε θέματα άμυνας, αντικατασκοπείας, drones και διαστημικής έρευνας. Τα ίδια ισχύουν για το Ιράν, το οποίο συνεργάζεται με τη Βενεζουέλα στην ανάπτυξη drones, πυραύλων και παροχή τεχνικής στήριξης, στο πλαίσιο της 20ετούς στρατηγικής συνεργασίας των δύο χωρών. Εξού και τα συνθήματα κατά την κινητοποίηση των πολιτοφυλάκων, που απαντούν προς τις ΗΠΑ, ή τους «γιάνκηδες», όπως τους αποκαλούν, πως τους περιμένουν με ρωσικό οπλισμό, για να τους χαρίσουν ένα λατινοαμερικανικό Βιετνάμ.

Ο Νικολάς Μαδούρο δήλωσε σήμερα πως δεν υπάρχει καμία περίπτωση οι ΗΠΑ να καταφέρουν να εισβάλουν στη Βενεζουέλα, ξεκαθαρίζοντας πως «δεν θα μας λυγίσουν οι κυρώσεις, ο αποκλεισμός και η πολιορκία». Αν το επιχειρήσουν, υπάρχει περίπτωση να λάβουν ένα διπλό μάθημα: πρώτον, δεν είναι εύκολο να μετατρέψουν ξανά την Λατινική Αμερική σε «πίσω αυλή» τους και δεύτερον, ότι ένας επαναστατημένος λαός δεν παραδίνεται.