Το σχέδιο περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, την επιβεβαίωση της κυριαρχίας της Ουκρανίας, την υπογραφή συμφωνίας μη επίθεσης με τη Ρωσία με παρακολούθηση κατά μήκος της γραμμής εμπλοκής (χωρίς να δίνονται λεπτομέρειες) και την παροχή εγγυήσεων ασφαλείας (επίσης χωρίς περαιτέρω πληροφορίες). Η Ουκρανία θα διατηρεί ειρηνική στρατιωτική δύναμη περίπου 800.000 στρατιωτών, με τις Ηνωμένες Πολιτείες, το ΝΑΤΟ και την Ευρώπη να παρέχουν εγγυήσεις ασφάλειας αντίστοιχες με το Άρθρο 5 της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας.
Στο Σημείο 6 προβλέπεται η επίτευξη δεσμευτικής συμφωνίας μη επίθεσης με τη Ρωσία, ενώ το Σημείο 7 αφορά την ένταξη της Ουκρανίας στην ΕΕ «στην κατάλληλη στιγμή», χωρίς να ορίζεται συγκεκριμένη ημερομηνία, αν και η Ουκρανία επιθυμεί να καθοριστεί επίσημα. Στο Σημείο 8 προβλέπεται η χορήγηση «παγκόσμιου πακέτου βοήθειας», και σύμφωνα με το Σημείο 9 θα δημιουργηθεί ταμείο αποκατάστασης ύψους 800 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Το Σημείο 10 καθιστά υποχρεωτική για την Ουκρανία την επιτάχυνση της συμφωνίας ελεύθερου εμπορίου με τις ΗΠΑ.
Στο Σημείο 11 καθορίζεται η μη-πυρηνική κατάσταση της Ουκρανίας, ενώ το Σημείο 12 αφορά τον Πυρηνικό Σταθμό Ζαπορίζια (ZNPP), ζήτημα για το οποίο η Ουκρανία δεν έχει καταλήξει σε συμφωνία με τις ΗΠΑ. Οι ΗΠΑ φέρονται να προτείνουν ένα σχέδιο διακυβέρνησης υπό την ηγεσία της Ουάσινγκτον, με συμμετοχή των ΗΠΑ, της Ρωσίας και της Ουκρανίας.
Το Σημείο 13 προνοεί την εισαγωγή εκπαιδευτικών προγραμμάτων που θα προάγουν την ανεκτικότητα προς διαφορετικούς πολιτισμούς στην Ουκρανία. Το Σημείο 14 αφορά τα εδάφη, αλλά οι ΗΠΑ και η Ουκρανία δεν έχουν καταλήξει σε συμφωνία, καθώς η Ουκρανία αρνείται να αποσύρει τις δυνάμεις της από το Ντονμπάς.
Αναλυτικά το σχέδιο των 20 σημείων
Αναλυτικά, σύμφωνα με τα ουκρανικά μέσα ενημέρωσης, μετά από εβδομάδες διαπραγματεύσεων, η Ουκρανία και οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν ετοιμάσει το προσχέδιο του αναθεωρημένου σχεδίου ειρήνης για να τερματιστεί ο πλήρους κλίμακας πόλεμος της Ρωσίας.
Το αρχικό σχέδιο 28 σημείων, που ουσιαστικά πίεζε την Ουκρανία προς παραίτηση, αναδιαμορφώθηκε σε ένα πλαίσιο 20 σημείων, το οποίο παρουσίασε για πρώτη φορά στους δημοσιογράφους στις 23 Δεκεμβρίου ο Πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι.
Παράλληλα, έχει αναπτυχθεί προσχέδιο τριμερών εγγυήσεων ασφαλείας μεταξύ Ουκρανίας, ΗΠΑ και Ευρώπης, καθώς και διμερής συμφωνία ασφαλείας μεταξύ Ουκρανίας και ΗΠΑ. Ένα άλλο έγγραφο επικεντρώνεται στην οικονομική συνεργασία και περιγράφεται ως «οδικός χάρτης για την ευημερία της Ουκρανίας».
«Έχουμε σημειώσει σημαντική πρόοδο προς την τελική διαμόρφωση των εγγράφων», δήλωσε ο Ζελένσκι.
Αναμένεται ότι οι ΗΠΑ θα παραδώσουν το προσχέδιο των 20 σημείων στη Μόσχα στις 24 Δεκεμβρίου. Αν εγκριθεί, το τελικό έγγραφο θα πρέπει να υπογραφεί από τους ηγέτες της Ουκρανίας, των ΗΠΑ, της Ευρώπης και της Ρωσίας. Οι υπογράφοντες από ευρωπαϊκής πλευράς δεν έχουν ακόμη καθοριστεί.
Η κατάπαυση του πυρός αναμένεται να αρχίσει αμέσως μετά την υπογραφή της συμφωνίας. Για να τεθεί σε ισχύ η συμφωνία, θα πρέπει να επικυρωθεί από το ουκρανικό κοινοβούλιο και/ή να εγκριθεί από τον ουκρανικό λαό μέσω δημοψηφίσματος, που θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί εντός 60 ημερών.
Μέχρι στιγμής, η Ουκρανία και οι ΗΠΑ δεν έχουν καταλήξει σε συμφωνία για δύο κρίσιμα σημεία του αναθεωρημένου σχεδίου, τα σημεία 12 και 14 — τον έλεγχο του ρωσικής κατοχής πυρηνικού σταθμού Ζαπορίζια και τον έλεγχο της περιοχής Ντονμπάς, η οποία έχει πληγεί από τον πόλεμο από το 2014. Η συμφωνία επίσης δεν αναφέρει τις φιλοδοξίες της Ουκρανίας για ένταξη στο ΝΑΤΟ.
Παρακάτω παρουσιάζεται το προσχέδιο του πιθανότατου σχεδίου ειρήνης 20 σημείων, που έχει αναπτυχθεί από την Ουκρανία και τις ΗΠΑ, όπως το παρουσίασε και παραφράστηκε από τον Πρόεδρο Ζελένσκι:
- Οι υπογράφοντες επιβεβαιώνουν ότι η Ουκρανία είναι κυρίαρχο κράτος.
- Το έγγραφο συνιστά πλήρη και αδιαμφισβήτητη συμφωνία μη επιθετικότητας μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας. Θα δημιουργηθεί μηχανισμός παρακολούθησης κατά μήκος της γραμμής σύγκρουσης με δορυφορική επιτήρηση για τον έγκαιρο εντοπισμό παραβιάσεων.
- Η Ουκρανία θα λάβει εγγυήσεις ασφαλείας.
- Το μέγεθος των Ενόπλων Δυνάμεων της Ουκρανίας θα παραμείνει στις 800.000 κατά την περίοδο ειρήνης.
- Οι ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ και τα ευρωπαϊκά κράτη-υπογράφοντες θα παρέχουν στην Ουκρανία εγγυήσεις τύπου «Άρθρο 5»:
Α) Εάν η Ρωσία εισβάλει στην Ουκρανία, θα υπάρξει συντονισμένη στρατιωτική αντίδραση και θα επανέλθουν όλες οι διεθνείς κυρώσεις κατά της Ρωσίας.
Β) Εάν η Ουκρανία εισβάλει στη Ρωσία ή πυροβολήσει χωρίς πρόκληση, οι εγγυήσεις ασφαλείας θα θεωρούνται άκυρες.
Γ) Προηγούμενες διμερείς συμφωνίες ασφαλείας μεταξύ Ουκρανίας και περίπου 30 χωρών θα παραμείνουν σε ισχύ. - Η Ρωσία θα νομιμοποιήσει τη μη επιθετική στάση της προς την Ευρώπη και την Ουκρανία μέσω όλων των απαραίτητων νόμων και εγγράφων, που θα κυρωθούν από τη Ρωσική Κρατική Δούμα.
- Η Ουκρανία θα ενταχθεί στην ΕΕ σε καθορισμένο χρόνο και θα έχει βραχυπρόθεσμη προνομιακή πρόσβαση στην ευρωπαϊκή αγορά.
- Η Ουκρανία θα λάβει παγκόσμιο αναπτυξιακό πακέτο, καλύπτοντας επενδύσεις σε τεχνολογία, ενεργειακή υποδομή, ανασυγκρότηση πόλεων και ανθρωπιστική βοήθεια. Συγκεκριμένα:
Α) Δημιουργία Ταμείου Ανάπτυξης της Ουκρανίας για επενδύσεις σε ταχέως αναπτυσσόμενους τομείς, όπως η τεχνολογία, τα κέντρα δεδομένων και η τεχνητή νοημοσύνη.Β) Οι Ηνωμένες Πολιτείες και αμερικανικές εταιρείες θα συνεργαστούν με την Ουκρανία για κοινές επενδύσεις στην αποκατάσταση και στην ανάπτυξη, τον εκσυγχρονισμό και τη λειτουργία της ουκρανικής υποδομής φυσικού αερίου, συμπεριλαμβανομένων των αγωγών και των εγκαταστάσεων αποθήκευσης.
Γ) Κοινές προσπάθειες θα γίνουν για την ανασυγκρότηση των περιοχών που επλήγησαν από τον πόλεμο, με στόχο την αποκατάσταση, ανοικοδόμηση και εκσυγχρονισμό πόλεων και κατοικιών.
Δ) Ανάπτυξη υποδομών σε όλη τη χώρα.
Ε) Αξιοποίηση και εκμετάλλευση ορυκτών και φυσικών πόρων.
ΣΤ) Η Παγκόσμια Τράπεζα θα παρέχει ειδικό χρηματοδοτικό πακέτο για να διασφαλιστεί η χρηματοδότηση και η επιτάχυνση αυτών των προσπαθειών.
Ζ) Θα δημιουργηθεί ομάδα εργασίας υψηλού επιπέδου, συμπεριλαμβανομένου του διορισμού κορυφαίου διεθνούς οικονομικού ηγέτη ως «διαχειριστή ευημερίας», με σκοπό τη συντονισμένη υλοποίηση του στρατηγικού σχεδίου ανάκαμψης και τη μεγιστοποίηση των δυνατοτήτων για μελλοντική ευημερία.
- Θα δημιουργηθούν ταμειακά κεφάλαια ύψους $800 δισ. για την αποκατάσταση της ουκρανικής οικονομίας και των περιοχών που πλήγηκαν από τον πόλεμο. Συγκεκριμένα:
Α) Οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι ευρωπαϊκές χώρες θα δημιουργήσουν ένα κεφαλαιακό ταμείο και ταμείο επιχορηγήσεων, με στόχο κεφαλαία ύψους 200 δισεκατομμυρίων δολαρίων, για διαφανείς και αποτελεσματικές επενδύσεις στην Ουκρανία.
Β) Θα χρησιμοποιηθεί ένα ευρύ φάσμα κεφαλαιακών επενδύσεων και άλλων χρηματοοικονομικών εργαλείων για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας μετά τον πόλεμο. Διεθνείς οργανισμοί ανασυγκρότησης θα εφαρμόσουν μηχανισμούς για την ενίσχυση και διευκόλυνση αυτών των προσπαθειών.
Γ) Η Ουκρανία θα εφαρμόσει τα καλύτερα παγκόσμια πρότυπα για την προσέλκυση άμεσων ξένων επενδύσεων.
Δ) Η Ουκρανία διατηρεί το δικαίωμα αποζημίωσης για τις ζημιές που υπέστη.
- Η Ουκρανία θα επιταχύνει τις διαπραγματεύσεις για συμφωνία ελεύθερου εμπορίου με τις ΗΠΑ.
- Η Ουκρανία θα παραμείνει μη πυρηνικό κράτος, σύμφωνα με τη Συνθήκη για τη Μη Διάδοση των Πυρηνικών Όπλων.
- Έλεγχος του πυρηνικού σταθμού Ζαπορίζια και αποκατάσταση του Υδροηλεκτρικού Σταθμού Καχόβκα. Η Ουκρανία προτείνει κοινή διαχείριση με τις ΗΠΑ, χωρίς ρωσικό έλεγχο. Οι περιοχές πρέπει να αποστρατικοποιηθούν.
- Εισαγωγή σχολικών προγραμμάτων για την κατανόηση διαφορετικών πολιτισμών, την καταπολέμηση του ρατσισμού και την προστασία μειονοτήτων.
- Στις περιοχές Ντονέτσκ, Λουχάνσκ, Ζαπορίζια και Χερσώνα, η γραμμή στρατιωτικών θέσεων κατά την υπογραφή θα αναγνωρίζεται ως de facto μέτωπο. Θα καθοριστούν κινήσεις στρατευμάτων και πιθανά «ελεύθερα οικονομικά ζώνες». Η Ρωσία θα αποσύρει δυνάμεις από κατεχόμενες περιοχές και θα τοποθετηθούν διεθνείς παρατηρητές. Συγκεκριμένα:
Α) Οι πλευρές επιβεβαιώνουν de facto ότι αυτή αποτελεί τη γραμμή επαφής — δηλαδή τη θέση όπου βρίσκονται επί του παρόντος.Β) Θα συγκροτηθεί μια ομάδα εργασίας για να καθορίσει την αναδιάταξη των δυνάμεων που είναι απαραίτητη για την επίλυση της σύγκρουσης, καθώς και για να ορίσει τις παραμέτρους πιθανών μελλοντικών ειδικών οικονομικών ζωνών.
Γ) Μετά τη συμφωνία για την αναδιάταξη των δυνάμεων, διεθνείς δυνάμεις θα αναπτυχθούν κατά μήκος της γραμμής επαφής για την παρακολούθηση της τήρησης της συμφωνίας. Σε περίπτωση που αποφασιστεί η δημιουργία τέτοιας ζώνης, απαιτείται ειδική έγκριση από το ουκρανικό κοινοβούλιο ή από δημοψήφισμα.
Δ) Η Ρωσική Ομοσπονδία πρέπει να αποσύρει τα στρατεύματά της από τις περιοχές Ντνιπροπετρόφσκ, Μικολάιφ, Σούμι και Χάρκοβ για να τεθεί σε ισχύ η συμφωνία.
Ε) Οι πλευρές δεσμεύονται να τηρούν πλήρως τους κανόνες, τις εγγυήσεις και τις υποχρεώσεις των Συμβάσεων της Γενεύης του 1949 και των πρόσθετων πρωτοκόλλων τους, τα οποία εφαρμόζονται σε όλη την επικράτεια, συμπεριλαμβανομένων των καθολικά αναγνωρισμένων ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
- Ρωσία και Ουκρανία δεσμεύονται να μη χρησιμοποιήσουν βία για αλλαγή εδαφικών ρυθμίσεων και θα επιλύουν διαφορές διπλωματικά.
- Η Ρωσία δεν θα εμποδίζει τη χρήση του Δνείπερου και της Μαύρης Θάλασσας για εμπορικούς σκοπούς. Θα διασφαλιστεί ελεύθερη ναυσιπλοΐα, με αποστρατικοποίηση της Κινμπέρν Σπιτ.
- Δημιουργία ανθρωπιστικής επιτροπής για: ανταλλαγή κρατουμένων, απελευθέρωση πολιτών και παιδιών, αντιμετώπιση προβλημάτων θυμάτων του πολέμου. Συγκεκριμένα:
Α) Όλοι οι εναπομείναντες αιχμάλωτοι πολέμου, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που έχουν καταδικαστεί από το ρωσικό σύστημα από το 2014 μέχρι σήμερα, θα ανταλλάσσονται σε βάση «όλοι για όλους».Β) Όλοι οι κρατούμενοι πολίτες και όμηροι, συμπεριλαμβανομένων παιδιών και πολιτικών κρατουμένων, θα επιστρέφονται στους τόπους τους.
Γ) Θα ληφθούν μέτρα για την αντιμετώπιση των προβλημάτων και της οδύνης των θυμάτων της σύγκρουσης.
- Η Ουκρανία θα διεξάγει προεδρικές εκλογές όσο το δυνατόν συντομότερα μετά τη συμφωνία.
- Η συμφωνία θα είναι νομικά δεσμευτική και η εφαρμογή της θα παρακολουθείται από το Συμβούλιο Ειρήνης, με τη συμμετοχή ΗΠΑ, Ρωσίας, ΝΑΤΟ, Ευρώπης και Ουκρανίας. Παραβιάσεις θα οδηγούν σε κυρώσεις.
- Η κατάπαυση του πυρός θα ισχύσει αμέσως μόλις όλες οι πλευρές συμφωνήσουν.