Τον Χριστόφορο τον γνωρίζω από τα βιβλία του εδώ και χρόνια. Παλιότερα τον διάβαζα και στην Ελευθεροτυπία, αλλά τον είδα για πρώτη φορά στο 104 των εκδόσεων Καστανιώτη στην παρουσίαση του «σπλιτ!». Κατάφερα να τον γνωρίσω από κοντά πριν από λίγες εβδομάδες όταν στο ThePressProject οργανώσαμε «μια συζήτηση για τη δημοσιογραφία».  Μιλήσαμε για πολλά και του ζήτησα να κάνουμε μια γραπτή συνέντευξη. Μου πρότεινε να μιλήσουμε από το Skype και μου φάνηκε μια πολύ καλή ιδέα.

TPP: Χριστόφορε, σε ευχαριστώ πολύ για το χρόνο σου. Καταρχάς θέλω να σου πω ότι μας άρεσε πολύ η ιδέα να κάνουμε αυτή τη συνέντευξη μέσω  Skype.

XK: Κι εμένα μου άρεσε. Πάντα γράφω καλύτερα από ό,τι μιλάω.

TPP: Η αφορμή της συζήτησής είναι το τελευταίο σου βιβλίο οι «Ανώνυμοι  Χρεωκοπημένοι» που έρχεται μετά από δύο βιβλία θυμού, «το γαμώτο ενός αριστερού» και το «γαμώτο ενός Παναθηναϊκού». Είναι και αυτό γεμάτο θυμό;

XK: Μετά από δύο βιβλία θυμού αυτό είναι ένα τρίτο βιβλίο ακόμα μεγαλύτερου θυμού. Ένα γαμώτο αυτή τη φορά, όχι για την Αριστερά, που αγαπώ, ούτε για τον Παναθηναϊκό, που επίσης αγαπώ αλλά για κάτι που τα περικλείει και τα δύο: την Ελλάδα της κρίσης!

TPP: Σε αυτό θα βρούμε το θυμό σου ή τον θυμό της κοινωνίας;

XK: Ελπίζω ότι σε μεγάλο βαθμό ταυτίζονται, αλλά και σ' ένα άλλο επίπεδο ότι  διαστέλλονται. Γράφεις ένα βιβλίο με την ελπίδα να εκφράσεις ένα συλλογικό πάθος. Αλλά γράφεις και για να πεις τα δικά σου, γιατί αν όλα όσα θα πεις είναι κοινοτοπίες ποιον θα ενδιαφέρουν; Κι έπειτα, θέλησα να δώσω τη δική μου προσωπική ματιά: μαζί με το θυμό και η ανατροπή του μέσω του χιούμορ, της ειρωνείας, του σαρκασμού. Πράγμα που μπορεί να δίνει και μια νότα αισιοδοξίας σ' αυτό το κατηφορικό μονοπάτι που έχουμε πάρει όλοι μαζί.

TPP: Το βιβλίο σου λέγεται «Ανώνυμοι χρεοκοπημένοι». Στην καθημερινότητα μας όμως έχουμε βρεθεί με μια σειρά από «επώνυμους» χρεοκοπημένους. Μερικοί από αυτούς έχουν τηλεοπτικές εκπομπές

XK: Ναι, έχεις δίκιο. Όχι μόνο τηλεοπτικές εκπομπές, αλλά επίσης ηγετικές θέσεις σε τράπεζες, σε πολυεθνικούς και ντόπιους κολοσσούς, σε «πνευματικά» ιδρύματα. Αλλά υπάρχει ένα χάος που χωρίζει αυτούς τους δύο κόσμους χρεοκοπημένων. Σε μεγάλο βαθμό πρόκειται για χρεοκοπίες άλλης τάξεως. Στη χρεοκοπία των επώνυμων βλέπω περισσότερο μια χρεοκοπία αξιών, παρά την οικονομική χρεοκοπία. Και χαίρομαι πραγματικά που οι συνθήκες της κρίσης δημιουργούν ολοένα και περισσότερο αντισώματα στην επιρροή αυτών των παραγόντων στην κοινωνία. Στον θανάσιμο εναγκαλισμό τους, που κάποτε περνούσε μέσα από τη θεοποίηση μιας νόθας ανάπτυξης επενδυμένης με τη λάμψη του γκλάμουρ, ενώ σήμερα περνάει μέσα από την ενοχοποίηση της κοινωνίας και την κατήχησή της στις αρχές του πιο μαύρου φιλελευθερισμού. Η διαφορά είναι ότι σήμερα αυτή η προπαγάνδα, αυτή η διαδικασία κατασκευής συναίνεσης, ακριβέστερα, δεν περνάει πια. Το είδαμε με σαφήνεια στις προηγούμενες δύο εκλογικές αναμετρήσεις, και θα το βλέπουμε από 'δω και πέρα όλο και πιο συχνά. Τα πράγματα είναι δύσκολα και θα εξακολουθήσουν έτσι για πολύν καιρό. Πρέπει να σου πω ότι αποστρέφομαι τον κάθε είδους δημόσιο λόγο που επιχειρεί να υπεραπλουστεύσει τα πράγματα και να προβάλει ψεύτικες ελπίδες και εύκολες λύσεις. Αντιθέτως, πιστεύω ότι θα χρειαστούν δύσκολοι αγώνες, θα απαιτηθεί να αναλάβουμε όλοι προσωπικά και συλλογικά ρίσκα για να βελτιώσουμε την κατάσταση. Απλώς σε τέτοιες περιστάσεις το να κάθεσαι να κλαις τη μοίρα σου είναι ό,τι χειρότερο. Χρειαζόμαστε και λίγο χαμόγελο, λίγο κέφι για να μπορέσουμε να τα βγάλουμε πέρα. Αν το καλοσκεφτείς, υπάρχει μια γνήσια κωμική φλέβα στα όσα μας συμβαίνουν όλον αυτό τον καιρό, ζούμε πρώτα-πρώτα την αυτογελοιοποίηση της εξουσίας.

TPP: Λένε ότι η ριζοσπαστικοποίηση της κοινωνίας θα φέρει χάος.

XK: Τι άλλο παρά χάος είναι όλο αυτό που ζούμε, η ανατροπή κάθε αποδεκτής συνθήκης, κάθε κατάκτησης που μέχρι τώρα εθεωρείτο αυτονόητη, κάθε σταθεράς που όριζε τη ζωή μας; Στις μέρες μας,  ανατρέπεται ουσιαστικά για πρώτη φορά η ακλόνητη πεποίθηση που υπήρχε μετά τον πόλεμο, στην Ελλάδα αλλά και σε όλο το δυτικό κόσμο, ότι η πρόοδος και η ανάπτυξη είναι αναπότρεπτα και δεδομένα. Αυτό που συνέβη στη χώρα μας, και συμβαίνει κι αλλού, αυτή η απόλυτη απορρύθμιση, είναι ήδη ένα άκρως χαοτικό φαινόμενο. Με αυτό ως δεδομένο, νομίζω ότι οι αγώνες, όσο εξαρτάται από εμάς, πρέπει να γίνουν συντεταγμένα και όσο γίνεται πιο ομαλά και ειρηνικά. Πιστεύω ότι οι χαοτικές καταστάσεις ευνοούν μονάχα τις δυνάμεις του κεφαλαίου και, σε πολιτικό επίπεδο, τις ακραίες νεοφιλελεύθερες δυνάμεις – ακόμα και τις πιο ακροδεξιές ναζιστικές, που όχι τυχαία έρχονται τώρα στο προσκήνιο. Το φλερτ με το χάος και με την κουλτούρα της βίας είναι η μεγαλύτερη παγίδα στην οποία μπορεί να πέσει αυτή την περίοδο η Αριστερά.

TPP: Στο βιβλίο σου είναι έκδηλος ο σαρκασμός, κυρίως προς τους ευρωπαίους και τους ευρωπαϊστές.

XK: Ο σαρκασμός είναι, νομίζω, απαραίτητος ώστε να δικαιώνεται ο σαρκασμός εις βάρος των άλλων. Είναι απαραίτητος και για έναν άλλο λόγο: Ότι ανεξάρτητα από τις δυσκολίες που περνάνε αυτή την περίοδο οι σχέσεις μας με την Ευρώπη (αυτή η αντίφαση ανάμεσα στην ιδιότητα του εταίρου και του πιστωτή), παραμένω απόλυτα προσηλωμένος στην ευρωπαϊκή ιδέα. Ο απομονωτισμός δεν αποτελεί λύση για τη χώρα, πολύ δε περισσότερο δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση αριστερή πολιτική.  Υπάρχει στο βιβλίο μια γραμμή αντίστασης προς τις πολιτικές της λιτότητας. Με μόνη τη διαφορά ότι υπάρχει επίσης η παραδοχή ότι ο τσαμπουκάς δεν φτάνει όταν μιλάμε για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Υπάρχει τέλος μια κατεύθυνση απόρριψης της ιδιώτευσης και στροφής προς τη συλλογικότητα και την αλληλεγγύη. Και. τέταρτον, υπάρχει (ελπίζω) μια κοσμοπολίτικη ματιά που έχει να κάνει με τον παγκόσμιο χαρακτήρα (αλλά και τα μέσα αντιμετώπισης) της κρίσης.

TPP:  Ένα ακόμα χαρακτηριστικό συστατικό των «Ανώνυμων Χρεοκοπημένων» είναι οι διάσπαρτες σε όλο το βιβλίο μελαγχολικές εκμυστηρεύσεις από «Το Ημερολόγιο ενός Ανέργου». Πώς προέκυψε αυτό;

ΧΚ: Προέκυψε αυθόρμητα, μέσα στο κλίμα των ημερών. Πολλοί ξαφνιάστηκαν μ' αυτά τα κομμάτια, γιατί δεν μοιάζουν με το ύφος του υπόλοιπου βιβλίου. Αλλά αυτό ήταν που μου τράβηξε το ενδιαφέρον, ο χαμηλών τόνων λόγος που έρχεται σε σύγκρουση με το χιουμοριστικό και κριτικό ύφος του υπόλοιπου βιβλίου. Ψάχνω να βρω τρόπο να συνεχίσω το ημερολόγιο με κάποιον τρόπο, να δοθεί η δυνατότητα σε άνεργους από όλη την Ελλάδα να αποκτήσουν ένα βήμα και να καταγράψουν οι ίδιοι τις δικές τους εμπειρίες, που φαντάζομαι ότι θα είναι μεταξύ τους πολύ όμοιες αλλά ταυτοχρόνως και πολύ διαφορετικές.

TPP: Τη δεκαετία του '80 είχες στήσει κάτι ανάλογο με τη στήλη «Φαντάρε πού πας» στην Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, ως συνέχεια του βιβλίου «Απολύομαι και τρελαίνομαι», που ήταν το ημερολόγιο της δικής σου θητείας. Γιατί να μην  κάνουμε κάτι ανάλογο σήμερα με το «Ημερολόγιο ενός ανέργου», εδώ στο ΤΡΡ;

ΧΚ: Το εννοείς αυτό που λες; Είσαι μέσα στην ιδέα; Γιατί σκεφτόμουν σοβαρά να σου το προτείνω!

TPP: Ναι φυσικά το εννοώ

XK: Ωραία, φύγαμε!
Και όντως φύγαμε… Αυτές τις ημέρες το συζητάμε στις λεπτομέρειες και σύντομα θα έχετε ένα ακόμα λόγο να επισκεφτείτε το ThePressProject.

info
Ο Χριστόφορος Κάσδαγλης γεννήθηκε το 1958. Έχει γράψει τα βιβλία Απολύομαι και τρελαίνομαι (1988), Επικίνδυνη ευρεσιτεχνία (1991), Σπλιτ! (2009), Η Αριστερά και ο κακός ο λύκος – Το γαμώτο ενός Αριστερού (2009), Το γαμώτο ενός παναθηναϊκού (2010), Ανώνυμοι χρεοκοπημένοι (2012). Έχει δουλέψει σε εφημερίδες, σε περιοδικά, στο ραδιόφωνο και στο ίντερνετ. Σπούδασε Οικονομικά στην ΑΣΟΕΕ. Είναι παντρεμένος και έχει δύο παιδιά. Ζει στην Αθήνα, δραπετεύει στα Τρίκαλα Κορινθίας και ονειρεύεται τα Απαλάχια Όρη.

Μπορείτε να τον βρείτε στο twitter στο @KasdaglisC και να διαβάσετε το νέο του blog http://kasdaglis.wordpress.com