Εντάξει, ο Παπακωνσταντίνου είναι ο εύκολος στόχος. Ποιος δεν θα ’θελε να δει να τιμωρούνται η αλαζονεία των πρώτων μνημονιακών μέτρων και ο παρείσακτος που αναγορεύθηκε σε τσάρο της οικονομίας και έκοβε με ευκολία μισθούς και συντάξεις.
Αυτά ως προς τις εντυπώσεις. Γιατί ως προς τη νομική ουσία, δεν πρέπει να διαφεύγει της προσοχής μας ότι καθόλου δεν έχουν αποδείξει, μέχρι στιγμής, πως ο Παπακωνσταντίνου ήταν εκείνος που αλλοίωσε τη λίστα Λαγκάρντ. Είχε, λέει, το κίνητρο και την ευκαιρία… Μα αν ήταν έτσι, σε κάθε φόνο θα ενοχοποιούσαμε αμέσως τους κληρονόμους του θύματος!
Ναι, αλλά υπήρχε μέσα στο σπίτι και άλλος ύποπτος. Ο οποίος αποδείχτηκε ότι κρατούσε στα χέρια του επί ένα χρόνο το όπλο του εγκλήματος, και μονάχα όταν στριμώχτηκε το παρέδωσε στις αρχές. Κι έπειτα άρχισε να τρέχει στους δρόμους με το δάχτυλο προτεταμένο φωνάζοντας «Κλέφτης, κλέφτης, πιάστε τον!», προσπαθώντας στρέψει αλλού το κυνηγητό, να βγει απ’ το κάδρο και να επιρρίψει όλες τις ευθύνες στον συνένοχό του.
Κι οι άλλοι; θα πεις. Γιατί το κάνουν οι άλλοι κυβερνητικοί;
Οι άλλοι, μάτια μου, δεν ψάχνουν για τον ένοχο. Πτώμα για να πατήσουν ψάχνουν και να βγουν στην άλλη όχθη με τα πόδια κατά το δυνατόν στεγνά. Ο Βενιζέλος είναι το σωσίβιό τους. Δεν προσφέρεται για ανθρωποθυσία – προς το παρόν.
Δεν μου αρέσει και δεν με εκφράζει η ποινικοποίηση της πολιτικής ζωής. Ποτέ δεν έφερε καλό σ’ αυτό τον τόπο. Δίκη Κολοκοτρώνη, δίκη των Έξι, Ιδιώνυμο, Αναγκαστικός Νόμος 509/1947, χουντικά στρατοδικεία, μεταπολιτευτικά ειδικά δικαστήρια.
Οι δίκες πολιτικών προσώπων διχάζουν, χωρίς να προσφέρουν κάτι στην αυτογνωσία του έθνους αλλά και χωρίς να συμβάλλουν -όπως θα περίμενε κανείς- στην κάθαρση από την τραγωδία.
Οι δίκες πολιτικών προσώπων αποπροσανατολίζουν από το εκάστοτε πραγματικό πρόβλημα – στοχοποιούν πρόσωπα και αθωώνουν πολιτικές. Ζουμάρουν σε συγκεκριμένα άτομα, αφήνοντας απέξω τα συμφέροντα που καθοδήγησαν τις πράξεις τους: τις ιδεολογίες, τα ιδεολογήματα, τις κρυφές ατζέντες.
Ειδικά σε συνθήκες κρίσης, οι δίκες πολιτικών προσώπων είναι πιθανό να χορτάσουν μια ορισμένη εκδικητική μανία του πλήθους, αφήνοντας αλώβητες τις δομές και τους συσχετισμούς πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων που τη δημιούργησαν. Ικανοποιούν ενδεχομένως το λαϊκό θυμικό, όχι όμως και το λαϊκό συμφέρον.