"Το λέγω και θα το ξαναπώ πολλάκις - είναι μεγάλος ποιητής ο Κώστας Καρυωτάκης". Με αφορμή τη μελοποίηση ποιημάτων του Κώστα Καρυωτάκη, οι ΝΕΟΝ μας μιλούν για τη γλώσσα και την πραγματικότητα, τον ποιητή και τη μελαγχολία του(ς)...
Το “Κάθε πραγματικότης αποκρουστική” είναι το πρώτο άλμπουμ σας με στίχους, αφού τα τέσσερα προηγούμενα ήταν αποκλειστικά με οργανική μουσική. Γιατί επιλέξατε την ποίηση του Καρυωτάκη για αυτή την «αρχή»;
Δεν είμαστε σίγουροι ότι ο δίσκος μας αποτελεί μια αρχή κάποιου πράγματος. Πιθανά η επόμενη δουλειά να είναι και πάλι μόνο οργανική. Η μελοποίηση των δέκα ποιημάτων του Κώστα Καρυωτάκη προέκυψε εντελώς φυσικά κι αβίαστα. Μας άρεσε ιδιαίτερα η γλώσσα του ποιητή και κυρίως η προσέγγισή του στο υπαρξιακό μέσω της μελαγχολικής ποιητικής του ματιάς. Αν και η μελοποίηση ποιητών υπάρχει εδώ και καιρό στην ελληνική δισκογραφία, εμείς δεν είχαμε ποτέ τέτοιες φιλοδοξίες οπότε μπορούμε να πούμε πως το όλο εγχείρημα ξεκίνησε και ολοκληρώθηκε με αγνές προθέσεις και πολλή αγάπη, γι αυτό και δεν έχει να κάνει με τις τυπικές δουλειές που συνήθως αποπνέουν μία μουσειακή αισθητική και έχουν πολύ μικρή σχέση με το ύφος των ποιημάτων που μελοποιούνται.
Πώς έγινε η επιλογή των ποιημάτων; Από ποιες συλλογές είναι;
Τα ποιήματα που μελοποιήσαμε ανήκουν στις συλλογές “Νηπενθή” και “Ελεγεία και σάτυρες” και τα διαλέξαμε από όλο το έργο του ποιητή. Αν και η πρώτη συλλογή του Καρυωτάκη παραβλέπεται στο δίσκο, ωστόσο αυτό είναι τυχαίο γιατί είναι αλήθεια πως όλο το έργο του προσφέρεται για μελοποίηση. Και από αυτήν την άποψη ο Καρυωτάκης είναι ένας σπάνιος ποιητής. Δεν υποστηρίζουμε ότι αυτά είναι απαραίτητα τα αγαπημένα μας ποιήματα, ωστόσο για κάποιο λόγο αυτά μας τράβηξαν ώστε να τα δουλέψουμε.
Η μελοποίησή σας συμβαδίζει με τη «μελαγχολία» που χαρακτηρίζει την καρυωτακική ποίηση. Αυτό έγινε τυχαία;
Αυτό που συνδέει τη μουσική μας με την ποίηση του Καρυωτάκη είναι μία περίεργη ταύτιση αισθητικής, αγωνιών και υπαρξιακής αναζήτησης η οποία μας έγινε αντιληπτή με το που ήρθαμε σε επαφή με την ποίησή του. Εντοπίσαμε κάτι κοινό το οποίο δεν εξηγείται ακριβώς, απλά το νιώσαμε. Η μελαγχολική, όπως παρατηρείτε κι εσείς, διάθεση στα τραγούδια, εκτός του ότι εξυπηρετεί τη μελοποίηση σε σχέση με το ύφος των ποιημάτων, αποτελεί κοινό έδαφος σε όλες τις προηγούμενες δουλειές μας. Κατά την άποψή μας, το πραγματικά μελαγχολικό ύφος στη μουσική είναι γνώρισμα ουσίας και εμβάθυνσης.
Ήταν δύσκολο να μελοποιήσετε τη γλώσσα του Καρυωτάκη, ένα ανακάτεμα δημοτικής με καθαρεύουσα;
Όχι, δεν μας ξένισε η γλωσσική ιδιαιτερότητα του Καρυωτάκη. Άλλωστε η επαφή μας με την ποίηση και τη λογοτεχνία είναι διαρκής και μας τροφοδοτεί σημαντικά στις μουσικές μας αναζητήσεις.
Πόσο επίκαιρα είναι τα ποιήματα του Καρυωτάκη και πόσο αποκρουστική η πραγματικότητα που ζούμε;
Τα ποιήματα του Καρυωτάκη δεν είναι επίκαιρα. Είναι αιώνια. Από τον άνθρωπο των σπηλαίων μέχρι τον σύγχρονο άνθρωπο, οι αγωνίες, οι ανησυχίες και οι φιλοδοξίες είναι σε μεγάλο βαθμό οι ίδιες. Συνεπώς, σε απάντηση στο κατά πόσον αποκρουστική είναι η σημερινή πραγματικότητα, αρκεί κανείς να κοιτάξει προς τα πίσω. Τα ίδια παιχνίδια παίζονται μονίμως στην πλάτη των πιο αδύναμων ανθρώπων, την ίδια σαρκοφαγική μανία διατηρούν οι άπληστοι και η ίδια δυστυχία επαναλαμβάνεται αενάως. Ταυτόχρονα όμως και παρά την αποκρουστική πραγματικότητα, ο άνθρωπος καταφέρνει να συγκινεί και να συγκινείται, να δημιουργεί και να ονειρεύεται. Αυτό επιχειρήσαμε κι εμείς με το “Κάθε πραγματικότης, αποκρουστική”.
Και μια υποθετική ερώτηση: αν ζούσε σήμερα, θα είχε άραγε το ίδιο τέλος ο ποιητής;
Οι υποθετικές ερωτήσεις είναι πάντα δύσκολες, ωστόσο για να δώσουμε μια απάντηση θα έπρεπε να επισημάνουμε πως αν και η εποχή μας έχει ιδιαίτερες προκλήσεις, ο Καρυωτάκης πιθανότατα θα προέβαινε και πάλι στο απονενοημένο του διάβημα. Ο μεγάλος καλλιτέχνης έχει τους δικούς του δαίμονές και έναν έντονο εσωτερικό κόσμο, που συχνά τον κάνει να παραμερίζει σημαντικά την πραγματικότητα και να αφοσιώνεται στα επουράνια. Αυτό βέβαια, σε τίποτα δεν αφαιρεί αξία από το έργο που αφήνει πίσω του. Και όπως έγραφε ο Εμπειρίκος στο “Όταν οι ευκάλυπτοι θροϊζουν στις αλλέες”…