Της Ντίνας Βαγενά
Μπροστά στα τελευταία νέα που έφθασαν λίγες ώρες μετά από εκείνα του γερμανικού Spiegel και που δημοσίευσαν χθες το βράδυ ο βρετανικός Guardian στην ηλεκτρονική του έκδοση και, ταυτόχρονα στην Ελλάδα, το ThePressProject, η ελληνική κυβέρνηση αντέδρασε μουδιασμένα. Εκδηλώνεται σε πλήρη αντίθεση αναλόγων αντιδράσεων από άλλες αντιστοίχως στοχοποιημένες χώρες της Ευρώπης όπως η Γερμανία και η Γαλλία που ανοικτά πνέουν μένεα εναντίον της Ουάσιγκτον.
Οντως, η αποκάλυψη έρχεται μέσα σε μία μάλλον άβολη χρονική συγκυρία για τις ελληνοαμερικανικές σχέσεις, με δεδομένη τη χρονική μετάθεση στις …ελληνικές καλένδες του ταξιδιού του πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά στις ΗΠΑ από τους Αμερικανούς, με την παράλληλη προβολή του «φορτωμένου» προγράμματος του προέδρου Μπαράκ Ομπάμα. Και, φυσικά, χτυπάει άσχημα το γεγονός ότι ο κ. Σαμαράς δεν έχει διασχίσει ακόμα τον Ατλαντικό ούτε με την ιδιότητα του ενός έτους και κάτι ημερών ως πρωθυπουργού ούτε με εκείνη του αρχηγού της ΝΔ επί τρεισήμισι χρόνια. Επιπροσθέτως, η χαλαρή επίσημη ελληνική αντίδραση (που περίπου καταφέρεται κατά του Guardian) μαρτυρά και τη σαφή αμηχανία του νέου Υπουργού Εξωτερικών (και αντιπροέδρου της δικομματικής κυβέρνησης) Ευάγγελου Βενιζέλου, ο οποίος καλείται να διαχειριστεί ουσιαστικά την πρώτη του κρίση σε αυτό το πόστο.
Ουδαμώς λοιπόν εκπλήσσει η σημερινή ανακοίνωση από πλευράς Υπουργείου Εξωτερικών. Για την ακρίβεια, η έγγραφη απάντηση του εκπροσώπου του ΥΠΕΞ Κωνσταντίνου Κούτρα στη σχετική ερώτηση που έθεσε το TPP ήδη από τη νύχτα της Κυριακής έχει ως εξής:
«Καταρχήν, δεν θα ήθελα να σχολιάσω δημοσιογραφικές πληροφορίες για ένα τόσο σημαντικό θέμα, χωρίς να υπάρχουν διαθέσιμα όλα τα απαραίτητα στοιχεία. Θα ήθελα, όμως, να υπογραμμίσω ότι η Ελλάδα σέβεται απολύτως τις προβλέψεις του Διεθνούς Δικαίου που διέπουν το καθεστώς λειτουργίας των Διπλωματικών και Προξενικών Αρχών. Για το λόγο αυτό, αδυνατεί να κατανοήσει πληροφορίες που έχουν δει το φως της δημοσιότητας σχετικά με παρακολουθήσεις, μεταξύ άλλων, και ελληνικών διπλωματικών αποστολών από Υπηρεσίες φίλης και συμμαχικής χώρας. Το περιεχόμενο των εν λόγω δημοσιογραφικών αναφορών, η διερεύνηση των οποίων έχει ήδη ξεκινήσει από τις αρμόδιες ελληνικές Υπηρεσίες, θα εξετασθεί με προσοχή. Εξυπακούεται ότι, αναλόγως θα ζητηθούν και οι αναγκαίες διευκρινίσεις».
Να υπενθυμίσουμε ότι η στοχοποίηση των διπλωματικών αποστολών της Ελλάδας στις ΗΠΑ αναφέρεται ρητά σε έγγραφο της NSA που χρονολογείται από το 2010 και κατονομάζει ως στόχους παρακολουθήσεων συνολικά 38 διπλωματικές αποστολές (αρκετές από τις οποίες χωρών συμμαχικών προς τις ΗΠΑ). Σε αυτό η επιχείρηση παρακολούθησης στην ελληνική διπλωματική αποστολή στον ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη φέρει την κωδική ονομασία «Powell», ενώ εκείνη της παρακολούθησης στην ελληνική πρεσβεία στην Ουάσιγκτον ονομάζεται «Klondyke».
Στην αμερικανική πρωτεύουσα ήδη, απροθύμως μεν, επισήμως δε, η παραδοχή υπάρχει. Σε συνέντευξη τύπου στην Ουάσιγκτον, ο Αμερικανός Υπουργός Εξωτερικών Τζον Κέρι επιχείρησε να δικαιολογήσει τις συγκεκριμένες δραστηριότητες προβάλλοντας λόγους εθνικής ασφάλειας και υποστηρίζοντας πως αυτές δεν είναι κάτι το ασυνήθιστο στις διεθνείς σχέσεις: «Κάθε χώρα που εμπλέκεται σε διεθνή ζητήματα εθνικής ασφάλειας -είπε- αναλαμβάνει πολλές δραστηριότητες για να προστατεύσει την εθνική της ασφάλεια. Όλων των ειδών οι πληροφορίες συνεισφέρουν ως προς αυτό». Χαρακτηριστικό όμως το ότι τη λέξη “παρακολουθήσεις” απέφυγε να τη χρησιμοποιήσει.
Aν μη τί άλλο, ενδιαφέρουσα είναι και η αντίδραση της αμερικανικής Εθνικής Διεύθυνσης Υπηρεσιών Πληροφοριών (ODNI), στην οποία υπάγονται οι 17 συνολικά υπηρεσίες πληροφοριών της χώρας, ανάμεσα στις οποίες και η NSA. Σεε ανακοίνωσή της αναφέρει ότι οι ΗΠΑ «θα απαντήσουν με τον προσήκοντα τρόπο» στην Ε.Ε. και στα κράτη μέλη της μέσω των διπλωματικών οδών.
Αξίζει ίσως κατ' αντιδιαστολή να αναφερθούμε και σε μία όχι και τόσο άσχετη, όχι και τόσο παλιά, ανάλογη ιστορία στην Ελλάδα: Εκείνη του σκανδάλου των τηλεφωνικών υποκλοπών μέσω του λογισμικού της εταιρείας Vodafone σε βάρος σημαντικών δημοσίων προσώπων (και του τότε πρωθυπουργού Κώστα Καραμανλή) κατά τη χρονική περίοδο 2004-2005 . Στοιχεία έχουν υπάρξει «δείχνοντας» το κτήριο της πρεσβείας των ΗΠΑ στην Αθήνα. Η υπόθεση που αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα σκάνδαλα των τελευταίων δεκαετιών στη χώρα μας, παραμένει αδιαλεύκαστη.