«Η μόλυνση στον Ασωπό είναι πέντε φορές μεγαλύτερη απ” ό,τι στο Χίνκλεϊ». Αυτά είναι τα λόγια της Έριν Μπρόκοβιτς, της αμερικανίδας ακτιβίστριας η οποία, κόντρα σε όλους, κατάφερε να αποδείξει πως το εργοστάσιο της Pacific Gas and Electric Company (PG&E) μόλυνε με χρώμιο το νερό της μικρής κωμόπολης Χίνκλεϊ στη Νότια Καλιφόρνια.
Η μόλυνση του Χίνκλεϊ έγινε ταινία, κέρδισε πέντε Όσκαρ, συγκλόνισε τους θεατές σε όλο τον κόσμο και κόστισε 333 εκατομμύρια δολάρια στους υπεύθυνους. Την ίδια ώρα, η μόλυνση του Ασωπού είναι πέντε φορές μεγαλύτερη, επηρεάζει 250.000 κατοίκους της Βοιωτίας και εκατομμύρια Αθηναίων που τρώνε επιβαρυμένα φρούτα, λαχανικά και κρέατα από την περιοχή, αλλά δεν κοστίζει σχεδόν τίποτα στις 19 βιομηχανίες που ευθύνονται γι” αυτήν.
Το 1994, ένα χρόνο μετά τη μάχη που ξεκίνησε η Έριν Μπρόκοβιτς στην Καλιφόρνια, παρουσιάζεται από τη Γεωλογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών η πρώτη πανεπιστημιακή έρευνα για την ποιότητα των νερών της περιοχής του Ασωπού, η οποία καταδεικνύει τη θαλάσσια και παράκτια ρύπανση του Νότιου Ευβοϊκού από τα λύματα του ποταμού.
Το 1995 αρχίζει ο αγώνας των κατοίκων της περιοχής. Προσφεύγουν στο ΣτΕ, μπλοκάροντας την δημιουργία μιας νέας βιομηχανικής περιοχής στην Τανάγρα, και καταθέτουν μηνύσεις εναντίον των βιομηχανιών. Η εκδίκαση της υπόθεσης παίρνει συνεχώς αναβολές, ώσπου τελικά ύστερα από επτά χρόνια επιβάλλεται στους υπαίτιους της μόλυνσης το… αστρονομικό πρόστιμο των 5.000 ευρώ.
Το 1996 υπολογίζεται πως, μέσα σε μία μέρα έντονης βιομηχανικής δραστηριότητας, η λεκάνη απορροής του Ασωπού επιβαρύνεται με 13.800 κυβικά μέτρα βιομηχανικών αποβλήτων. Την ίδια χρονιά το ΥΠΕΧΩΔΕ αναθέτει στο ΕΜΠ να εκπονήσει μελέτη για τη διάσωση του ποταμού. Η μελέτη ετοιμάζεται, αλλά δεν εφαρμόζεται ποτέ.
Τον Αύγουστο του 2007 αποκαλύπτεται για πρώτη φορά πως από τις βρύσες των σπιτιών της περιοχής τρέχει νερό με εξασθενές χρώμιο, το ίδιο τοξικό και καρκινογόνο στοιχείο που μόλυνε το νερό του Χίνκλεϊ και κόστισε 333 εκατομύρια δολάρια στην PG&E. Λίγους μήνες μετά, ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ θέτει προθεσμία στις βιομηχανίες να αναθεωρήσουν τις άδειες διαχείρισης και διάθεσης των αποβλήτων.
Τον Αύγουστο του 2008, το υπουργείο ανακοινώνει πως οι βιομηχανίες συμμορφώθηκαν με τα μέτρα και η ρύπανση συρρικνώθηκε. Λίγους μήνες πριν, τον Φεβρουάριου του 2008, μελέτη του ΙΓΜΕ καταγράφει υψηλές ποσότητες εξασθενούς χρωμίου, αρσενικού και μολύβδου στα υπόγεια νερά της λεκάνης του Ασωπού, αλλά δεν προωθείται ποτέ στη Νομαρχία Ανατολικής Αττικής γιατί, σύμφωνα με την αρμόδια υπηρεσία του ΥΠΕΧΩΔΕ, «δεν τεκμηριώνονται επαρκώς τα συμπεράσματά της». Σύμφωνα με ανεπίσημα στοιχεία, τα τελευταία 15 χρόνια, τα κρούσματα καρκίνου στην περιοχή δείχνουν να έχουν τετραπλασιαστεί.
Τον Απρίλιο του 2009, το θέμα φτάνει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ύστερα από πρωτοβουλία των τοπικών κινημάτων πολιτών και των Οικολόγων Πράσινων. Στη συζήτηση συμμετέχουν μόλις δύο από τους 24 ευρωβουλευτές μας.
Ιστοσελίδα αναφοράς: Asopos SOS, http://asopossos.wordpress.com/
