Τις πρόωρες εκλογές προκήρυξε ο πέμπτος εκλεγείς πρόεδρος της Ουκρανίας, Π. Ποροσένκο, στις 25 Αυγούστου – παραμονή της συνάντησής του με τον ρώσο ομόλογό του – υπογράφοντας το διάταγμα για τη διάλυση της Βουλής.
Σχεδόν ένα χρόνο μετά τις πρώτες μεγαλειώδεις διαδηλώσεις στην καρδιά του Κιέβου (Νοέμβριος 2013), οι βουλευτικές εκλογές έρχονται να κλείσουν τον «κύκλο της αλλαγής», με το βλέμμα, ωστόσο, να παραμένει στραμμένο στις μάχες στην ανατολική Ουκρανία, με καταγεγραμμένα εγκλήματα πολέμου και από τις δύο πλευρές, που συνεχίζονται αδιάκοπα παρά τη συμφωνία εκεχειρίας που υπεγράφη στο Μινσκ ήδη από τις 5 Σεπτέμβρη.
29 πολιτικά κόμματα και 3.500 υποψήφιοι διεκδικούν τη ψήφο των πολιτών, την ώρα που για πρώτη φορά μετά την ανεξαρτησία της Ουκρανίας το 1991, δεν υπάρχει σαφής κομματική εκπροσώπηση για τα πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα της νοτιανατολικής περιοχής. Άλλωστε στην εκλογική διαδικασία δεν θα λάβουν μέρος η Κριμαία, που προσαρτήθηκε το Μάρτιο από τη Ρωσία, αλλά και οι περιοχές στα ανατολικά που ελέγχονται από τους αυτονομιστές.
Λίγες μόλις ημέρες πριν τις εκλογές, ο ουκρανός πρωθυπουργός Α. Γιατσενιούκ ανέβασε τους τόνους, προειδοποιώντας για το ενδεχόμενο η Ρωσία να προσπαθήσει να διαταράξει τη διαδικασία:
«Χρειαζόμαστε… πλήρη κινητοποίηση ολόκληρου του συστήματος επιβολής του νόμου για να προληφθούν παραβιάσεις της εκλογικής διαδικασίας και οποιεσδήποτε απόπειρες για τρομοκρατικές ενέργειες στη διάρκεια των εκλογών».
Από την πλευρά του, ο Βλ. Πούτιν επανέλαβε την περασμένη εβδομάδα πως αντιμετωπίζει το ουκρανικό έθνος ως «το πλέον αδελφικό του ρωσικού», εκφράζοντας την ελπίδα πως οι βουλευτικές εκλογές της 26ης Οκτωβρίου θα φέρουν σταθερότητα στη χώρα. Η Ρωσία επιθυμεί μια «προβλέψιμη» και «αξιόπιστη» σχέση με την Ουκρανία, είχε υποστηρίξει.
Σημειώνεται πως ο Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ) ανακοίνωσε ένα μήνα νωρίτερα την αποστολή περίπου 700 παρατηρητών, προκειμένου να εποπτεύσουν την ομαλή διεξαγωγή των εκλογών.
Οι εκλογές συμπίπτουν με τις εν εξελίξει διαπραγματεύσεις για «μια μεταβατική συμφωνία» μεταξύ της ρωσικής Gazprom και της ουκρανικής Naftogaz για το εξαιρετικά κρίσιμο ζήτημα του φυσικού αερίου. Οι τριμερείς συνομιλίες μεταξύ της Ουκρανίας, της Ρωσίας και της Ε.Ε., για την επίλυση της διαμάχης μεταξύ Κιέβου και Μόσχας, που αφορά κυρίως την τιμή πώλησης του ρωσικού φυσικού αερίου, έληξαν χωρίς συμφωνία την 21η Οκτωβρίου, με το νέο ραντεβού να είναι ήδη προγραμματισμένο για τις 29 του ίδιου μήνα. Αξίζει να σημειωθεί πως το ουκρανικό χρέος προς τη Ρωσία ξεπερνά τα 3 δις δολάρια, ενώ η ρωσική Gazprom έχει διακόψει την προμήθεια φυσικού αερίου προς το Κίεβο ήδη από το Ιούνιο, με τα διαθέσιμα ουκρανικά αποθέματα – για το χειμώνα που έρχεται – να μην επαρκούν, ακόμη και αν δρομολογηθούν αντίστροφες ροές από την Ευρώπη. Η Ουκρανία ζήτησε, μάλιστα, την περασμένη Τρίτη από τους Ευρωπαίους «ένα επιπλέον δάνειο δύο δισεκατομμυρίων ευρώ», ποσό που ζητεί η Ρωσία ως τα τέλη Οκτωβρίου, προκειμένου να ξεκινήσει εκ νέου να παραδίδει φυσικό αέριο στο Κίεβο.
Το εκλογικό σύστημα και οι «αδυναμίες» του
Το ουκρανικό πολίτευμα είναι Κοινοβουλευτική Δημοκρατία, με αυξημένες, ωστόσο, αρμοδιότητες για τον Πρόεδρο. Την Εκτελεστική εξουσία ασκεί το Υπουργικό Συμβούλιο, ενώ η Νομοθετική Εξουσία ασκείται από την Ανώτατη Ράντα (Κοινοβούλιο), που αποτελείται από 450 βουλευτές. Παράλληλα, η Ουκρανία διαιρείται σε 24 Ομπλάστ, δηλαδή περιφέρειες, ενώ η μέχρι πρότινος Αυτόνομη Δημοκρατία της Κριμαίας βρίσκεται πλέον ενσωματωμένη στη γειτονική Ρωσία.
Το εκλογικό σύστημα της Ουκρανίας είναι μικτό: Το 50% της σύνθεσης του κοινοβουλίου εκλέγεται με κομματική λίστα, σύστημα ενισχυμένης αναλογικής και πλαφόν το 5%, ενώ οι υπόλοιποι 225 βουλευτές εκλέγονται από τις μονοεδρικές περιφέρειες με πλειοψηφικό σύστημα.
Και εκεί ξεκινούν και τα πρώτα προβλήματα της φετινής εκλογικής διαδικασίας.
Σύμφωνα με τα όσα ανακοίνωσε ο επικεφαλής της Κεντρικής Εκλογικής Επιτροπής της χώρας, Μιχαήλ Οχεντόβσκι, τον Αύγουστο, εκλογές για την ανάδειξη βουλευτών «από τις προσωρινά κατεχόμενες περιοχές της Κριμαίας και της Σεβαστούπολης δε θα πραγματοποιηθούν». Η προσάρτηση της Κριμαίας σημαίνει την απώλεια 12 εδρών από το 450μελές Κοινοβούλιο, την ώρα που οι συρράξεις στα ανατολικά θα εμποδίσουν, σύμφωνα με εκτιμήσεις, τη διεξαγωγή εκλογών σε τουλάχιστον 14 εκλογικές περιφέρειες, ανεβάζοντας τις ενδεχομένως κενές έδρες σε 30. Οι πιο αισιόδοξοι εκτιμούν πως τα κενά αυτά θα μπορούσαν να καλυφθούν με τη διεξαγωγή επαναληπτικού γύρου εκλογών.
Το εκλογικό σύστημα της Ουκρανίας, όμως, με το δυναμικό ρόλο των περιφερειών, κρύβει μια ακόμη αδυναμία: δίνει ένα μεγάλο πλεονέκτημα στους τοπικούς «ολιγάρχες» και τα μέλη του παλαιού καθεστώτος, οι οποίοι μπορούν να εξαγοράσουν τις ψήφους των τοπικών κοινωνιών. Αυτό σημαίνει πως πολλά από τα μέλη του Κόμματος των Περιφερειών του Γιανουκόβιτς έχουν ακόμη μία ευκαιρία να λάβουν έδρα στην καινούρια Βουλή. Έτσι, αφενός περιορίζεται σημαντικά η δυνατότητα ουσιαστικής ανανέωσης του πολιτικού σκηνικού (εκτιμάται ότι δεν θα είναι περισσότερα από 50 τα νέα πρόσωπα στη Ράντα) και αφετέρου καλλιεργούνται οι συνθήκες για νέα πολιτική αστάθεια στη χώρα. Μεγάλος αριθμός τέτοιων μελών θα καθιστούσε εξαιρετικά δύσκολες τις μεταρρυθμιστικές απόπειρες της νέας κυβέρνησης, με το ενδιαφέρον να στρέφεται κατά βάση στις μετεκλογικές τους συνεργασίες.
Ανατολική Ουκρανία: Οι πρόωρες εκλογές παγιώνουν την απομόνωση
Όπως και στις προεδρικές εκλογές του Μαΐου (μόνο ένα 20% των εκλογικών κέντρων λειτούργησε στην ανατολική Ουκρανία), η συμμετοχή των ψηφοφόρων στις ανατολικές περιοχές του Λουγκάνσκ και του Ντόνετσκ αναμένεται εξαιρετικά χαμηλή και σε αυτή την εκλογική αναμέτρηση, εξαιτίας των μετατοπίσεων, των ένοπλων συγκρούσεων, αλλά και της αποξένωσης από το Κίεβο, που έχει στρέψει μερίδα του πληθυσμού στη σύμπραξη με τους αυτονομιστές.
Και ενώ οι «Λαϊκές Δημοκρατίες» έχουν ξεκαθαρίσει πως δεν πρόκειται να συμμετάσχουν στην εκλογική διαδικασία, σε αρκετές από τις υπόλοιπες περιοχές της περιφέρειας του Ντόνετσκ κανείς δεν δηλώνει πρόθυμος να κατέβει στις εκλογές. Πολλοί εκ των υποψηφίων στην ευρύτερη περιοχή παραμένουν, έτσι, πρώην και νυν μέλη του Κόμματος των Περιφερειών, οι οποίοι, βέβαια, κατεβαίνουν στην εκλογική μάχη ως «ανεξάρτητοι».
(πηγή ουκρανικό Υπουργείο Άμυνας)
Αξίζει να σημειωθεί εδώ, πως νομοσχέδιο που υιοθέτησε η ουκρανική Βουλή στα μέσα του Σεπτέμβρη παραχωρούσε ένα τριετές «ειδικό καθεστώς αυτοδιοίκησης σε ορισμένες περιοχές των περιφερειών του Ντονέτσκ και του Λουγκάνσκ», επιτρέποντας, μεταξύ άλλων, στις τοπικές και κεντρικές αρχές τη διασυνοριακή συνεργασία με εδαφικές και διοικητικές μονάδες της Ρωσίας. Το νομοσχέδιο προέβλεπε, παράλληλα, τοπικές εκλογές στις 9 Δεκεμβρίου για τη σύσταση προσωρινής κυβέρνησης με τριετή θητεία.
Οι φιλορώσοι αυτονομιστές ανακοίνωσαν από την πρώτη στιγμή πως απορρίπτουν την πρόταση του Κιέβου, διακηρύσσοντας, μάλιστα, εκλογές στις περιοχές που ελέγχουν – χωρίς την εμπλοκή των ουκρανικών αρχών – στις 2 Νοεμβρίου.
«Δυστυχώς η Ουκρανία δεν θέλει να αλλάξει και να περάσει από την στρατιωτική αντιπαράθεση στην πολιτική αντιπαράθεση. Τα όσα συμφωνήθηκαν στο Μινσκ δεν έχουν τηρηθεί. Οι επιθέσεις και οι μάχες δεν έχουν σταματήσει ούτε μια μέρα», φερόταν να δηλώνει ο ηγέτης της αυτοανακηρυγμένης Λαϊκής Δημοκρατίας του Ντονέτσκ, Αλεξάντερ Ζαχαρτσένκο.
«Οι παράνομες αποκαλούμενες εκλογές που θα γίνουν στις 2 Νοεμβρίου ή οποιαδήποτε άλλη ημερομηνία δεν γίνονται με βάσει τους ουκρανικούς νόμους. Με το να μην σέβονται την εκεχειρία και χωρίς να υπάρχουν διεθνείς παρατηρητές, συμπεριλαμβανομένων και αυτών του ΟΑΣΕ και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, δεν θα αναγνωριστούν από κανέναν συμμετέχοντα στη σύνοδο του Μιλάνου. Σε αυτό καταλήξαμε μετά από συνομιλίες με όλους όσοι συμμετείχαν», απαντούσε ο Ποροσένκο.
Σε ένα τόσο ρευστό σκηνικό πολέμου, οι βουλευτικές εκλογές στην ανατολική Ουκρανία φαίνεται πως δεν θα φέρουν τίποτα παραπάνω από την παγίωση της τρέχουσας πολιτικής πραγματικότητας, επιβεβαιώνοντας ότι το Ντόνετσκ και το Λουγκάνσκ λειτουργούν έξω από τις ουκρανικές κρατικές δομές.
Η εκλογική αναμέτρηση
Οι τελευταίες βουλευτικές εκλογές στην Ουκρανία έλαβαν χώρα την 28η Οκτωβρίου του 2012. Αν και η πολιτική κατάσταση στη χώρα έχει αλλάξει δραματικά, το προηγούμενο εκλογικό αποτέλεσμα κρίνεται σήμερα ιδιαίτερα ενδιαφέρον, καθώς το Κόμμα των Περιφερειών, με ηγέτη τον Μικόλα Αζάροφ (που παραιτήθηκε τελικά από το πρωθυπουργικό αξίωμα τον Ιανουάριο του 2014) είχε συγκεντρώσει τότε το 30% των ψήφων και 185 έδρες στο κοινοβούλιο.
Δυο χρόνια μετά, το κόμμα δεν συμμετέχει στις εκλογές, οι οποίες, άλλωστε, θα διεξαχθούν χωρίς την παραδοσιακή δεξαμενή ψήφων του (Κριμαία και ανατολική Ουκρανία). Η Χάνα Χέρμαν, βουλευτής του Κόμματος των Περιφερειών, έχει εξηγήσει τους λόγους της αποχής, σημειώνοντας πως «με αυτές τις εκλογές είναι σαν να απομονώνουμε το Ντονμπάς».
Δυο χρόνια μετά, ο εξιλασμός, η κάθαρση, δηλαδή, του πολιτικού σκηνικού από οτιδήποτε θυμίζει την εποχή Γιανουκόβιτς, συνιστά μία από τις μεγαλύτερες εμμονές της προεκλογικής περιόδου, αλλά και βασικό αίτημα των πολιτών στη δυτική, κεντρική και βόρεια Ουκρανία. Το αίτημα αυτό συνοδεύεται συχνά από προπηλακισμούς και ξυλοδαρμούς μελών του κόμματος των Περιφερειών, αλλά και του Κομμουνιστικού Κόμματος – που στήριξε επιμελώς το καθεστώς του αποπεμφθέντα προέδρου.
Αν και οι περισσότερες δημοσκοπήσεις στην Ουκρανία παραμένουν αμφιλεγόμενες, οι εκτιμήσεις για το εκλογικό αποτέλεσμα αυτού του Οκτώβρη δείχνουν νικητή τον Πέτρο Ποροσένκο και το μπλοκ του. Το Democratic Initiatives, ένα από τα πλέον αξιοσέβαστα ιδρύματα του Κιέβου, έδινε σε δημοσκόπηση του Σεπτεμβρίου (12-21/9) 18,3% στο συνδυασμό του νυν προέδρου, με τον δεύτερο κόμμα να ακολουθεί με μόλις 4,8%, την ώρα που ένα 22,5% δήλωνε πως δεν πρόκειται να ψηφίσει και ένα 29% δήλωνε αναποφάσιστο. Σημειώνεται πως το ποσοστό του Ποροσένκο, μεταξύ όσων επιβεβαίωσαν την πρόθεσή τους να ψηφίσουν, ανερχόταν στο 26.9%.
Η τελευταία δημοσκόπηση του ίδιου οργανισμού (9-18/10) δείχνει πως 4 συνδυασμοί κατορθώνουν να περάσουν το όριο του 5% και να εισέλθουν στη Ράντα, ακόμη και χωρίς να συνυπολογισθούν οι ψήφοι των αναποφάσιστων, οι οποίοι δέκα μέρες πριν τις εκλογές αγγίζουν το 32%. Πρόκειται για:
- Το Μπλοκ του Πέτρο Ποροσένκο – 20,5%
- Το Ριζοσπαστικό Κόμμα του Ολέγκ Λιάσκο – 8,6%
- Το Λαϊκό Μέτωπο του Αρσένι Γιατσένιουκ – 6,8%
- Η Αυτοβοήθεια του Αντρέι Σαντόβι – 5,8%
- Η Πατρίδα της Γιούλια Τιμοσένκο – 4,7%
Τα αντίστοιχα ποσοστά, μάλιστα, αν ψήφιζαν την Κυριακή μόνο εκείνοι που έχουν ήδη αποφασίσει, θα επέτρεπαν σε 7 κόμματα να μπουν στην ουκρανική Βουλή: Μπλοκ του Ποροσένκο (30,4%), Ριζοσπαστικό Κόμμα (12,9%), Λαϊκό Μέτωπο (10,8%), Αυτοβοήθεια (8,5%), Πατρίδα (7,5%), Μπλοκ της Αντιπολίτευσης υπό τον Γιούρι Μπόικο(5,9%) και Ισχυρή Ουκρανία του Σεργκέι Τιγκίπκο (5,6%). Με βάση αυτό το υποθετικό σενάριο, ελπίδες για είσοδο στη Ράντα έχουν επιπλέον Η θέση των πολιτών υπό τον Ανατόλι Χριτσένκο (4,8%) και το Κομμουνιστικό Κόμμα (4,1%).
Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, οι οποίες σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να προβλέψουν με ακρίβεια το αποτέλεσμα, κανένα κόμμα, ούτε καν ο συνδυασμός του Ποροσένκο, δεν θα κατορθώσει να κερδίσει αυτοδυναμία.
Το Μπλοκ του Πέτρο Ποροσένκο
Το φαβορί
Το Μπλοκ του Ποροσένκο, αν και εν πολλοίς εμφανίζεται ως ένας εντελώς καινούριος μηχανισμός, που έχει συσταθεί για να στηρίξει το νέο πρόεδρο – ο οποίος εξελέγη το Μάιο -στην πραγματικότητα συνδέεται στενά με το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα Αλληλεγγύη. Ο ίδιος ο Ποροσένκο έχει μακρύ παρελθόν στην ουκρανική σκηνή, διατελώντας γραμματέας του υπουργικού συμβουλίου Άμυνας και Εθνικής Ασφάλειας, επί της πρώτης διακυβέρνησης της Τιμοσένκο (Φεβρουάριος – Σεπτέμβρης 2005), υπουργός Εξωτερικών στην διάρκεια της δεύτερης (Οκτώβρης 2009 – Μάρτης 2010), αλλά και υπουργός Εμπορίου και οικονομικής Ανάπτυξης στη δεύτερη κυβέρνηση Αζάροφ, μέχρι την αντικατάστασή του στις 24 Δεκεμβρίου του 2012.
Ηγέτης του εκλογικού συνδυασμού είναι ο Γιούρι Λούτσενκο, πρωταγωνιστής της Πορτοκαλί Επανάστασης το 2004 και υπουργός Εσωτερικών στις δύο κυβερνήσεις της Τιμοσένκο (χωρίς να ενταχθεί ποτέ στην Πατρίδα). Ο Λουτσένκο συνελήφθη το 2010 και καταδικάστηκε για υπεξαίρεση και κατάχρηση εξουσίας (αποφυλακίστηκε το 2013, μετά από απονομή χάριτος από το τον πρόεδρο Βίκτορ Γιανουκόβιτς). Πρωτοστάτησε στις διαδηλώσεις του Maidan, όπου και τραυματίστηκε σοβαρά, με αποτέλεσμα να νοσηλευτεί με εγκεφαλική διάσειση.
Στο συνασπισμό – με κεντρικό πρόταγμα την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση – μετέχει και το κόμμα Ουκρανική Δημοκρατική Συμμαχία για τη Μεταρρύθμιση (UDAR), του δημάρχου του Κιέβου και πρώην πυγμάχου, Βιτάλι Κλίτσκο, ο οποίος είχε στηρίξει την υποψηφιότητα Ποροσένκο και στις προεδρικές εκλογές. Το UDAR, φιλελεύθερο κόμμα που ιδρύθηκε το 2010, είχε λάβει το 2012 το 14% των ψήφων, τερματίζοντας τρίτο. Ο Βιτάλι Κλίτσκο, πρωτοστάτησε και εκείνος στο Maidan, συμμετέχοντας στις διαπραγματεύσεις με τον Β. Γιανουκόβιτς, ενώ θεωρείται «αγαπημένος» συνομιλητής της ΕΕ, και ιδιαίτερα της Γερμανίας.
Δυνατό χαρτί του μπλοκ θεωρείται και ο Μουσταφά Μεϊνέμ, πρώην δημοσιογράφος, ο οποίος κατάφερε να προσελκύσει χιλιάδες κόσμου στην πλατεία Ανεξαρτησίας τον περασμένο Νοέμβριο, με μία μόνο ανάρτηση του στο Facebook.
Στα τέλη του Σεπτέμβρη, ο Ποροσένκο παρουσίασε ευρύ σχέδιο κοινωνικών και οικονομικών μεταρρυθμίσεων, το οποίο, όπως ισχυρίζεται, θα επιτρέψει στο Κίεβο να καταθέσει αίτημα ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση «σε χρονικό διάστημα έξι ετών».
Η διασπασμένη Πατρίδα της Γιούλια Τιμοσένκο
Η Τιμοσένκο δεν κινδυνεύει για την ώρα με πολιτική εξαφάνιση
Το κόμμα της Πατρίδας στις βουλευτικές εκλογές του 2012 – με τον Αρσένι Γιάτσενιουκ επικεφαλής και την Γ. Τιμοσένκο φυλακισμένη – τερμάτισε δεύτερο, συγκεντρώνοντας το 25,54% των ψήφων. Από τότε, ωστόσο, πολλά έχουν αλλάξει.
Στις 22 Φεβρουαρίου, η Γ. Τιμοσένκο αποφυλακίζεται και στις 25 Αυγούστου τέσσερα πρωτοκλασάτα στελέχη του κόμματος, που έχουν λάβει και υπουργικές θέσεις στην προσωρινή κυβέρνηση, ανακοινώνουν την αποχώρησή τους από την Πατρίδα. Δύο εξ αυτών, ο Αρσένι Γιάτσενιουκ, πρωθυπουργός, και ο Αλεξάντρ Τουρτσίνοφ, κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος , θα ιδρύσουν το Λαϊκό Μέτωπο.
Το κόμμα παραμένει σταθερά φιλοευρωπαϊκό και παράλληλα συντηρητικό και αντιρωσικό. Κατά καιρούς, η Τιμοσένκο έχει προχωρήσει σε κριτική της κατάπαυσης του πυρός και των στρατιωτικών επιδόσεων της Ουκρανίας, όταν εκτιμούσε ότι από πατριωτικής άποψης είναι ασφαλές να το κάνει.
Η Γ. Τιμοσένκο θα λάβει μια ψήφο συμπάθειας για το χρόνο της παραμονής της στη φυλακή μεταξύ 2011 και 2014, την ίδια ώρα, ωστόσο, το κόμμα έχει χάσει πολλά από τα στελέχη του, κατά τα διάρκεια μιας αθόρυβης επιχείρησης εκκαθάρισης τον τελευταίο χρόνο. Όπως και στις προεδρικές εκλογές, όπου ήρθε δεύτερη με μεγάλη διαφορά, η Τιμοσένκο φαίνεται πως διατηρεί την ενέργειά της για την επόμενη εκστρατεία, όπου και καλείται να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα.
Το Λαϊκό Μέτωπο του Αρσένι Γιάτσενιουκ
Βετεράνοι από τα εθελοντικά τάγματα στο στρατιωτικό συμβούλιο του νέου κόμματος
Η απόφαση της Πατρίδας να κατέβει στις πρόωρες βουλευτικές εκλογές του Οκτώβρη με επικεφαλής την Γιούλια Τιμοσένκο, εξώθησε τους Γιάτσενιουκ και Τουρτσίνοφ στην ίδρυση του Λαϊκού Μετώπου. Στο νέο κόμμα ακολουθούν πολλά στελέχη της Πατρίδας, αλλά και μεγάλος αριθμός βετεράνων στρατιωτικών, ιδιαίτερα από τα τάγματα των εθελοντών.
Ο Γιάτσεντγιουκ θα διαπραγματευτεί την ένταξη στο μπλοκ του Ποροσένκο, ωστόσο θα απορρίψει την πρόταση, ύστερα από την άρνηση του τελευταίου να του δώσει, μεταξύ άλλων, την πρώτη θέση στη λίστα του κόμματος, αλλά και σημαντικό ποσοστό επί των εδρών. Ύστερα από τη διακοπή των διαπραγματεύσεων μεταξύ των δύο ηγετών, ο πρόεδρος του συνασπισμού του Ποροσένκο θα ισχυριστεί ότι ο Γιάτσενιουκ έχει βλέψεις για την προεδρία.
Ο νυν πρωθυπουργός έχει επιδείξει πολύ μεγαλύτερο σκεπτικισμό για την προθυμία της Ρωσίας να εφαρμόσει την συμφωνία κατάπαυσης του πυρός, υποστηρίζοντας ότι ο απώτερος στόχος του καθεστώτος του προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν είναι να «αποκαταστήσει την Σοβιετική Ένωση, με τη μία ή την άλλη μορφή». Έχει πρωτοστατήσει στην άσκηση κριτικής για την κατάπαυση του πυρός, αλλά και για τον αποκλεισμό των στρατιωτικών λύσεων για την επίλυση της σύγκρουσης. Στο ίδιο μήκος κύματος και οι δηλώσεις του για το ζήτημα του φυσικού αερίου:
«Θα μιλήσω για τη θέση μου ξεκάθαρα. Νομίζω ότι ο πρόεδρος Πούτιν δεν θέλει να υπογράψει καμία συμφωνία, το μέλημα του είναι να παγώσει την Ουκρανία. Και πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι για το πιο δύσκολο σενάριο.»
Το Ριζοσπαστικό Κόμμα του Όλεγκ Λιάσκο
Ενίσχυση του ακροδεξιού εθνικισμού στο νέο κοινοβούλιο
Το Ριζοσπαστικό Κόμμα, γνωστό για τις ισχυρές εθνικιστικές και αντιρωσικές θέσεις του, εμφανίζεται ενισχυμένο στις δημοσκοπήσεις, κερδίζοντας μέχρι και τη δεύτερη θέση. Ο Λιάσκο, άλλωστε, είχε έρθει τρίτος στις προεδρικές εκλογές του Μαΐου, συγκεντρώνοντας το 8% των ψήφων.
Ο ηγέτης του Ριζοσπαστικού Κόμματος πρωταγωνίστησε τον περασμένο Μάρτιο σε επίθεση εις βάρος μέλους της τοπικής Βουλής του Λουγκάνσκ, Αρσέν Κλιντσέβ (Κόμμα των Περιφερειών), κατά τη διάρκεια της οποίας το θύμα ξυλοκοπήθηκε και απειλήθηκε άγρια. Ο ίδιος ο Λιάσκο, μάλιστα, ανέβασε στην σελίδα του στο facebook βίντεο της επίθεσης.
Το Ριζοσπαστικό Κόμμα συνδέεται, παράλληλα, με τάγμα εθελοντών στην ανατολική Ουκρανία, το όποιο έχει αναλάβει την ευθύνη, τουλάχιστον, για μια βίαιη επίθεση στους φιλορώσους αυτονομιστές στο Τορέζ του Ντόνεσκ, που άφησε έναν άνθρωπο νεκρό και έναν άλλο σοβαρά τραυματισμένο. Διεθνής Αμνηστία και Human Rigths Watch έχουν καταγγείλει την αυτόκλητη δράση του συγκεκριμένου τάγματος.
Κατά τη διάρκεια της κριμαϊκής κρίσης, ο Λιάσκο είχε προτείνει νομοσχέδιο που καθιστούσε όσους διαδήλωναν για την αυτονομία της Κριμαίας συνεργούς των εισβολέων, στους οποίους πρέπει να επιβληθεί η θανατική ποινή. Το νομοσχέδιο προέβλεπε, παράλληλα, απαγόρευση του Κομμουνιστικού Κόμματος και του Κόμματος των Περιφερειών, αποκήρυξη των συμφωνιών με τη Ρωσία, και έκκληση στην ΕΕ για απαγόρευση της μετακίνησης πολιτών της Κριμαίας με ρωσικά διαβατήρια.
Μπλοκ της Αντιπολίτευσης και Ισχυρή Ουκρανία
Τα κόμματα στα οποία καταφεύγουν οι υποστηρικτές του Γιανουκόβιτς
Το φιλορωσικό Μπλόκ της Αντιπολίτευσης, υπό την ηγεσία του Γιούρι Μπόικο, όπως και η Ισχυρή Ουκρανία, υπό τον Σεργκέι Τιγκίπκο, μπορούν, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, να διεκδικήσουν επάξια την παρουσία τους στη νέα Ράντα, με το αποτέλεσμα, ωστόσο, να παραμένει αμφίρροπο.
Έχει ενδιαφέρον πως το αρχικό σχέδιο – μέχρι και ένα μήνα πριν τις εκλογές – προέβλεπε την εκλογική συνεργασία του Μπλοκ της Αντιπολίτευσης με το Κόμμα των Περιφερειών και επικεφαλής τον Σ. Τιγκίπκο, ο οποίος τελικά διαφώνησε με το κόμμα του Γιανουκόβιτς και ίδρυσε την Ισχυρή Ουκρανία. Κάπως έτσι, το κόμμα του Γιανουκόβιτς αποτραβήχτηκε από την εκλογική διαδικασία.
Το Αντιπολιτευτικό Μπλοκ, περιλαμβάνει ανοιχτά φιλορώσους πολιτικούς και φέρεται να χρηματοδοτείται με χρήματα που προέρχονται από την παλιά «οικογένεια» Γιανουκόβιτς. Στο Μπλοκ συμμετέχει η Ναταλία Κορολέφσκα, του σχήματος Εμπρός Ουκρανία, που στήριξε και συμμετείχε στην δεύτερη κυβέρνηση του Αζάροφ, ενώ μεταξύ των υποστηρικτών είναι και ο υπ’ αριθμόν ένα ολιγάρχης της Ουκρανίας, Ρινάτ Αχμέτοφ.
Το συντηρητικό κόμμα Ισχυρή Ουκρανία του εκατομμυριούχου – πρώην υπουργού Οικονομικών επί Αζάροφ και τραπεζίτη νωρίτερα – Σεργκέι Τιγκίπκο αυτοχαρακτηρίζεται πατριωτικό, αλλά όχι εθνικιστικό. Ο Τιγκίπκο έχει ταχθεί ενάντια στην απόσχιση των ανατολικών περιοχών, προτείνοντας περαιτέρω αποκέντρωση, ενώ έχει ισχυριστεί το 2012 ότι η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση θα ήταν πιο επικερδής από την ένωση με τη Ρωσία, τη Λευκορωσία και το Καζακστάν.
Το Κομμουνιστικό Κόμμα
Αποδυνάμωση και ενδεχόμενη απαγόρευση
Αν και στις εκλογές του 2012 το ΚΚ συγκέντρωσε το 13,18% των ψήφων των πολιτών, κερδίζοντας 32 έδρες στη Ράντα, το κόμμα σήμερα παραμένει χωρίς εκπροσώπηση στη Βουλή, καθώς οι αποχωρήσεις βουλευτών και στελεχών του έγιναν το τέλειο άλλοθι για τη διάλυση της κοινοβουλευτικής του παράταξης από τον πρόεδρο Ποροσένκο, τον περασμένο Ιούλιο.
Τις ίδιες ημέρες, το ουκρανικό υπουργείο Δικαιοσύνης κατέθετε αίτημα στις δικαστικές αρχές για την απαγόρευση του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ουκρανίας, κατηγορώντας το για «παράνομες» δραστηριότητες, όπως «η υποστήριξη των αυτονομιστών στην ανατολική Ουκρανία, η υποστήριξη της στρατιωτικής επίθεσης και της προσάρτησης της Κριμαίας από τη Ρωσία, οι εκκλήσεις κατά της ουκρανικής εδαφικής κυριαρχίας και η χρηματοδότηση και υποστήριξη σε οικονομική και τεχνική βάση των αυτονομιστών».
«Υποστηρίζουμε μία ενιαία Ουκρανία και καταδικάζουμε κάθε αποσχιστική τάση» δήλωνε τότε ο ηγέτης του κόμματος, Πέτρο Σιμονέσκο, προσθέτοντας πως «ποτέ δεν υποστηρίξαμε την απόσχιση της Κριμαίας, είπαμε ότι υπεύθυνοι για την απώλειά της ήταν οι εκπρόσωποι του σημερινού καθεστώτος».
Στα τέλη Σεπτεμβρίου ανακοινώθηκε η πρωτόδικη απόφαση απαγόρευσης της λειτουργίας του ΚΚ, ενάντια στην οποία βέβαια το κόμμα έχει υποβάλει έφεση, η οποία πρόκειται να εκδικαστεί σύντομα σε Β' βαθμό.
Το ΚΚ πρόκειται να λάβει μέρος στην επερχόμενη εκλογική αναμέτρηση, αλλά οι δημοσκοπήσεις συμφωνούν πως δύσκολα θα κατορθώσει να εισέλθει στη Ράντα. Από τη μία τα προπύργιά της, η Κριμαία και η Ανατολική Ουκρανία, δεν θα συμμετέχουν στη διαδικασία, από την άλλη η στήριξη του κόμματος στον Γιανουκόβιτς καθόλη τη διάρκεια του Maidan και η ψήφιση των αμφιλεγόμενων νόμων που απαγόρευαν τις διαμαρτυρίες τον Ιανουάριο στο Κίεβο έχουν προκαλέσει δυσαρέσκεια σε μερίδα των ψηφοφόρων του.
Δεξιός Τομέας και Svoboda
Μειοψηφικά τα νεοφασιστικά μορφώματα
Διαψεύδοντες τις δυσοίωνες προβλέψεις, τα ακραία εθνικιστικά κινήματα παραμένουν στην Ουκρανία μειοψηφικά. Έτσι αν και το Svoboda συμμετείχε στην προσωρινή κυβέρνηση που ακολούθησε την ανατροπή Γιανουκόβιτς και οι παραστρατιωτικές ομάδες του Δεξιού Τομέα πρωταγωνίστησαν στις συγκρούσεις στο Maidan και τις μάχες στα ανατολικά, τα δύο κόμματα, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, δεν θα κατορθώσουν σε καμία περίπτωση να συγκεντρώσουν τις απαραίτητες ψήφους για να εισέλθουν στη Νέα Βουλή. Άλλωστε οι ηγέτες και των δύο κομμάτων δεν ξεπέρασαν ούτε το 1% στις πρόσφατες προεδρικές εκλογές.
Θορυβημένα από τη μικρή εκλογική τους επιρροή τα μέλη Δεξιού Τομέα προσπαθούν τώρα να βγάλουν από πάνω τους την ταμπέλα του ρατσιστή, στρογγυλεύοντας τις θέσεις τους:
«Είμαστε έτοιμοι να θεωρήσουμε αδερφό μας καθέναν που παλεύει για μια καλύτερη ζωή στην Ουκρανία, ασχέτως εθνικότητας. Ακόμα και Ρώσους, Εβραίους και Γεωργιανούς που παλεύουν για μια αξιοπρεπή ζωή για όλους τους πολίτες της Ουκρανίας, τους θεωρούμε πατριώτες.», δήλωνε προεκλογικά ο Γιούρι Μιντγιούκ.
Το κόμμα Ελευθερία εισήλθε στην κεντρική πολιτική σκηνή με συνθήματα εθνικισμού, αντικομμουνισμού και παραδοσιακού σοβινισμού καθώς και – ημιεπίσημα – με μεγάλες δόσεις ξενοφοβίας και αντισημιτισμού, ενώ στις εκλογές του 2012, συγκέντρωσε το 8.3% των ψήφων, κατορθώντας να κερδίσει 37 έδρες.
Η ουκρανική Ελευθερία του Ολέγκ Τιάγκνιμποκ είναι ιδεολογικά ταυτισμένη με την ευρωπαϊκή ακροδεξιά, ασκεί κριτική στον φιλελευθερισμό και την πολυπολιτισμικότητα, ενώ παράλληλα τίθεται ενάντια στην οικονομία της ελεύθερης αγοράς και την «ενσωμάτωση της Ουκρανίας στο παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα ως χώρας προσφοράς φτηνού εργατικού δυναμικού και φυσικών πηγών». Η οργάνωση εμπλέκεται ακόμη συχνά σε επιθέσεις εις βάρος αριστερών ακτιβιστών και μελών ομοφυλοφιλικών οργανώσεων.
Ο Δεξιός Τομέας, από την άλλη, συνδέεται με τις πλέον δολοφονικές παραστρατιωτικές ομάδες, οι οποίες – υπό τον έλεγχο του υπουργείου Εσωτερικών της Ουκρανίας και με χρηματοδότηση, που παραμένει κατά βάση κρυφή – συγκρούονται στα ανατολικά με αυτονομιστές, διαπράττοντας, σύμφωνα με διεθνείς οργανισμούς, εγκλήματα πολέμου (η πλέον περιβόητη εξ αυτών είναι το Τάγμα Αζόφ).Τα εθελοντικά αυτά τάγματα στελεχώνουν κατά βάση μισθοφόροι και ακροδεξιοί, εθνικιστές ή νεοναζιστές.
Το ρατσιστικό μόρφωμα του Ντμίτρι Γιάρος είναι το μόνο ουκρανικό ακτιβιστικό κίνημα που αντιτίθεται εξίσου στην ΕΕ και τη Ρωσία. Όπως επισημαίνεται σε ρεπορτάζ του BBC, τη ραχοκοκαλιά του ουκρανικού Δεξιού Τομέα αποτελούν ποδοσφαιρόφιλοι με εθνικιστικές και ξενοφοβικές ιδεοληψίες, κάτι σαν τη «Γαλάζια Στρατιά» του Ηλία Παναγιώταρου. Και αυτός δεν είναι, βέβαια, ο μόνος παραλληλισμός με τη Χρυσή Αυγή.