Πρώτη φορά… διόδια

Μόνο που το «βόδι» στη συγκεκριμένη περίπτωση το προσφέρουν χρόνια τώρα εθελοντικά και αδιαμαρτύρητα οι ελληνικές κυβερνήσεις. Το ότι στις συμβάσεις παραχώρησης δεν προβλέπεται πουθενά δωρεάν διέλευση λόγω εκλογών είναι το λιγότερο. Εδώ και 8 χρόνια το κρατικό χρήμα ρέει άφθονο, οι δρόμοι δεν ολοκληρώνονται και οι εργολάβοι θησαυρίζουν…

του Θάνου Καμήλαλη

H «περιπέτεια» της κατασκευής των αυτοκινητοδρόμων ξεκίνησε το 2007, όταν ΝΔ και ΠΑΣΟΚ συνυπογράφουν τις συμβάσεις παραχώρησης, που καθορίζονται ως Συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα. Το κόστος της κατασκευής των πέντε αυτοκινητοδρόμων (Μαλιακός, Ιονία Οδός, E62, Μορέας και Ολυμπία Οδός) και οι κοινοπραξίες αποφασίστηκε να κατέχουν την εκμετάλλευση για τα επόμενα 30 χρόνια . Σύμφωνα με στοιχεία της Γενικής Γραμματείας Συγχρηματοδοτουμένων Δημοσίων Έργων, το άθροισμα των αναγκαίων πόρων για την κατασκευή υπολογίστηκε σε 8,6 δισ. ευρώ, τα οποία επρόκειτο να καλυφθούν ως εξής:

• 2,1 δισ. από τη χρηματοδοτική συμβολή του Δημοσίου
• 2,3 δισ. από τα διόδια των χρηστών κατά την περίοδο της κατασκευής
• 3,4 δισ. από τραπεζικά δάνεια προς τους παραχωρησιούχους
• 800 εκατ. από το μετοχικό κεφάλαιο των παραχωρησιούχων

Εδώ παρατηρείται η …παγκόσμια πρωτοτυπία, οι πολίτες να πληρώνουν μέσω των διοδίων προκαταβολικά για ένα έργο που δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμα. Παράλληλα το ελληνικό Δημόσιο αποφάσισε να προπληρώσει το έργο, αντί να περιμένει και να καταβάλει το μερίδιο του μόνο αφού βεβαιωθεί ότι έχουν τηρηθεί όλα τα προβλεπόμενα από τη μεριά του ιδιώτη. Κάτι που φυσικά δεν συνέβη.

Το 2011 η κατασκευή των αυτοκινητοδρόμων σταμάτησε, καθώς οι τράπεζες αρνήθηκαν να συνεχίσουν να δανειοδοτούν τους κατασκευαστικούς ομίλους, κάτι που σημαίνει ότι η διακοπή συνέβη με αποκλειστική υπαιτιότητα των εργολάβων.

Ωστόσο αυτό δεν τους εμπόδισε να εισπράττουν για περισσότερα από δύο χρόνια κανονικά τα διόδια, για δρόμους που εκτός του ότι ήταν ανολοκλήρωτοι,  σε πολλές περιπτώσεις δεν τηρούνταν τα στοιχειώδη μέτρα ασφαλείας .

Αν ο εργολάβος δεν πληρώνει φταίει το κράτος

Το ζήτημα «πάγωσε» μέχρι των Νοέμβριο του 2013, όταν η κυβέρνηση ΝΔ-ΠΑΣΟΚ έφερε στη Βουλή νομοσχέδιο για την «Κύρωση των Συμφωνιών Τροποποίησης των συμβάσεων παραχώρησης των μεγάλων οδικών έργων και ρύθμιση συναφών θεμάτων».

Το νομοσχέδιο υπογράφεται από τους υπουργούς Στουρνάρα, Χατζηδάκη, Αθανασίου, Μανιάτη και Χρυσοχοϊδη. Σύμφωνα με αυτό, η διακοπή των έργων κατασκευής για δυόμιση χρόνια θεωρήθηκε αποκλειστική υπαιτιότητα του ελληνικού Δημοσίου (παρότι μιλάμε για δάνεια μεταξύ ιδιωτών), και το ελληνικό κράτος υποχρεώθηκε να καταβάλει γενναιόδωρες αποζημιώσεις στους εργολάβους. Συγκεκριμένα:

• Το «πρόστιμο» που επέβαλε το κράτος στον εαυτό του για τη διακοπή των εργασιών ανήλθε στα 638 εκατ. ευρώ
• Για την επανεκκίνηση των εργασιών το Δημόσιο υποχρεώθηκε να καταβάλει στις κοινοπραξίες επιπλέον 1,2 δισ ευρώ.
• Οι συμβάσεις εκμετάλλευσης των αυτοκινητοδρόμων από ιδιώτες επεκτάθηκαν στα 33 χρόνια από τα 30, παρά το γεγονός ότι το διάστημα της παύσης των εργασίων τα διόδια πληρώνονταν κανονικά.
• Αποφασίστηκαν περικοπές στα μήκη των αυτοκινητοδρόμων, που ξεπερνούν το 20%. Δηλαδή το κράτος αποφάσισε να πληρώσει περισσότερα για λιγότερα έργα
• Η κυβέρνηση άφησε ανοικτό παράθυρο για την αύξηση των διοδίων

Όπως αναφέρει η αιτιολογική έκθεση του νομοσχεδίου, η αύξηση των διοδίων θεωρήθηκε ότι θα συμβάλει αφενός στην αύξηση του ΑΕΠ (κατά 1,2%), αφετέρου στη δημιουργία θέσεων εργασίας (που υπολογίστηκαν στις 20.000). Έτσι, καθώς οι πρωτότυπες συμβάσεις του 2007 αναφέρουν ότι ενδεχόμενη αύξηση των διοδίων θα συναποφασιζόταν και από τις δύο πλευρές η κυβέρνηση άναψε το «πράσινο φως».

Οι εργολάβοι φυσικά δεν έχασαν αυτήν την ευκαιρία και λίγο παραπάνω από ένα μήνα μετά, την πρώτη μέρα του 2014 τα διόδια σε κάθε αυτοκινητόδρομο της χώρας αυξήθηκαν κατά 35% μέσο όρο. Περισσότερα χρήματα δηλαδή, προκαταβολικά, για δημόσια έργα που με υπαιτιότητα των εργολάβων έχουν βγει εκτός προγραμματισμού και παραμένουν ανολοκλήρωτα κι επικίνδυνα. Φυσικά η ανάπτυξη που ονειρεύτηκαν πέντε κορυφαίοι υπουργοί δεν ήρθε ποτέ…

Αν ο εργολάβος δεν κερδίζει, φταίει το κράτος

Σε όλα αυτά δεν συμπεριλαμβάνονται καν οι κατά καιρούς φωτογραφικές διατάξεις και τα «δώρα» που έχουν λάβει οι εργολάβοι. Ένα από αυτά είναι η απαλλαγή από την καταβολή του ΦΠΑ, που όπως γίνεται αντιληπτό ανέρχεται σε εκατομμύρια ευρώ. Ένα άλλο ότι από τα λεφτά που λαμβάνει η χώρα από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, το μεγαλύτερο ποσοστό πάει στους αυτοκινητόδρομους, αφήνοντας «ψίχουλα» για την ενίσχυση μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Το 2013 συγκεκριμένα από τα 500 εκατ. τα 350 εκατ. πήγαν προς αυτήν την κατεύθυνση, αφήνοντας 150 εκατ.  για όλους τους υπόλοιπους.

Ίσως το αποκορύφωμα όμως να είναι οι αποζημιώσεις που λαμβάνουν οι εργολάβοι από το κράτος, σε περίπτωση που πέσουν έξω στις δικές τους προβλέψεις. Δηλαδή εάν η κίνηση στον αυτοκινητόδρομο δεν είναι όσο υψηλή έχει προβλέψει ο κατασκευαστής, τότε το κράτος αναλαμβάνει να του πληρώσει αποζημίωση. Αυτό συνέβη στην περίπτωση του οδικού άξονα Πελοποννήσου όπου το ελληνικός κράτος με νέα πρωτοβουλία Χρυσοχοϊδη αποζημίωσε άμεσα με 75 εκατ. ευρώ και σε βάθος 30ετίας με 330 εκατ. την κοινοπραξία «Μορέας ΑΕ», συμφερόντων Μπόμπολα – Ιωάννου – Παρασκευαΐδη – Κόκαλη λόγω της μειωμένης κίνησης.

Το TPP είχε δημοσιεύσει σχετικό ρεπορτάζ με όλα τα αναλυτικά στοιχεία το οποίο μπορείτε να διαβάσετε με κλικ εδώ

Βέβαια, το ότι οι μεγαλοεργολάβοι της χώρας δούλευαν πάντα με κρατικό χρήμα, λίγο – πολύ το ξέραμε. Το θράσος που επιδεικνύουν είναι αποτέλεσμα της γενναιοδωρίας προηγούμενων κυβερνήσεων, που ενώ χρωστάνε τους δίνουν και το …βόδι.  Όταν οι πανηγυρικές κραυγές για πόλεμο με τη διαπλοκή και τη διαφθορά κοπάσουν, ίσως η κυβέρνηση θα μπορούσε να ξεκινήσει από εδώ…