Οι αριθμοί του τρόμου

του Θάνου Καμήλαλη

Λίγες μέρες μετά τα χτυπήματα κυκλοφόρησε η Παγκόσμια Κατάταξη Τρομοκρατίας (Global Terrorism Index – GTI) για το 2015, η πιο ενημερωμένη ετήσια μελέτη της παγκόσμιας τρομοκρατικής δραστηριότητας. Αποτέλεσμα μελετών του Ινστιτούτου Οικονομικών και Ειρήνης και του Πανεπιστημίου του Μέριλαντ, η GTI αντλεί δεδομένα περισσότερων από 125.000 κωδικοποιημένων υποθέσεων τρομοκρατίας.

Για να εκτιμήσει το επίπεδο της τρομοκρατικής απειλής σε μία χώρα, η GTI χρησιμοποιεί ένα ειδικό σύστημα αξιολόγησης τεσσάρων παραγόντων (θύματα, τραυματίες επιθέσεις, φθορά περιουσίας) υπολογίζοντας τα αποτελέσματα των τελευταίων 10 ετών

Δραματική αύξηση αλλά όχι στην Ευρώπη

Σύμφωνα με την GTI η τρομοκρατική δραστηριότητα σημείωσε ραγδαία αύξηση κατά τη διάρκεια του περασμένου έτους. Υπολογίζεται ότι 32,658 άνθρωποι σκοτώθηκαν από τρομοκρατικές επιθέσεις το 2014, απολογισμός αυξημένος κατά 80% σε σύγκριση με τα 18.111 θύματα του 2013. Τα ευρήματα επιβεβαιώνονται, με ελάχιστες διαφορές όσον αφορά τον αριθμό των θυμάτων και από άλλη έρευνα, του Εθνικού Κέντρου Αντιτρομοκρατίας (NCTC)

Την πρώτη θέση στην Κατάταξη καταλαμβάνει για ακόμα μια χρονιά το Ιράκ που βαθμολογείται με τον απόλυτο βαθμό στην κλίμακα επικινδυνότητας. Παράλληλα το Ιράκ συνεχίζει να είναι η χώρα με τις περισσότερες επιθέσεις στο έδαφος του αλλά και τους περισσότερους θανάτους από τρομοκρατικές επιθέσεις, 9.929 θύματα συγκεκριμένα, τον υψηλότερο αριθμό που έχει καταμετρηθεί ποτέ. Η βαρβαρότητα του Ισλαμικού Κράτους και άλλων οργανώσεων στην περιοχή επιβεβαιώνεται και από προηγούμενη έρευνα των Ηνωμένων Εθνών, που επίσης μιλούσε για περισσότερα από 9.000 θύματα, στη συντριπτική τους πλειοψηφία μουσουλμάνους.

Επίσης, φαίνεται ότι οι τρομοκρατία εστιάζει σε συγκεκριμένα σημεία του πλανήτη. Το 78% όλων των επιθέσεων και το 57% όλων των θανάτων για το 2014 σημειώθηκε σε μόνο πέντε χώρες: Αφγανιστάν, Ιράκ, Νιγηρία, Πακιστάν και Συρία.Σημαντικό επίσης εύρημα αποτελεί ότι στις 10 χώρες που αντιμετωπίζουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο τρομοκρατικού χτυπήματος δεν συγκαταλέγεται καμία ευρωπαϊκή, ενώ στην πλειοψηφία τους οι χώρες αυτές έχουν ως κυρίαρχη θρησκεία το Ισλάμ. Η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα της λίστας είναι η Ουκρανία στη 12η θέση, ενώ ακολουθούν Ρωσία (22η), Τουρκία (27η) και Ελλάδα (29η παγκοσμίως). Οι ΗΠΑ βρίσκονται στην 35η θέση, μία μπροστά από τη Γαλλία.

Ο πόλεμος χάνεται

Αν υποθέσουμε ότι στόχος του πολέμου που κήρυξαν πρώτες οι ΗΠΑ μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001 ήταν να εξαλειφτεί το φαινόμενο της τρομοκρατίας, τότε σε αυτό το μέτωπο σημειώνεται μία παταγώδης αποτυχία.

Σύμφωνα με τις βάσεις δεδομένων που ασχολούνται με το θέμα της τρομοκρατίας, μέσα στον 21ο αιώνα η τρομοκρατία αναπτύχθηκε με ιλιγγιώδεις ρυθμούς, καθώς εκτιμάται ότι σημειώθηκαν πάνω από 61.000 επιθέσεις, που προκάλεσαν το θάνατο σε περισσότερους από 140.000 ανθρώπους. Τα στατιστικά δείχνουν ότι η σημαντική αύξηση ξεκινάει το 2003, έτος της αμερικανικής εισβολής στο Ιράκ, άνοδος που συνεχίζεται μέχρι το 2007, πριν περιοριστεί ως ένα βαθμό. Από την έναρξη του συριακού εμφυλίου πολέμου μέχρι σήμερα όμως η αύξηση είναι δραματική.

Μολονότι δεν θέτει ως κύριο στόχο τη Δύση όμως, η τρομοκρατία επεκτείνεται, όσο οι πηγές της δεν αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά. Σε 93 χώρες σημειώθηκε τουλάχιστον ένα τρομοκρατικό χτύπημα, ενώ το 2013 ο αριθμός ήταν 88. Σε 67 από αυτές αναφέρθηκε τουλάχιστον ένας νεκρός. Έντεκα χώρες μέτρησαν περισσότερα από 500 θύματα, σε σύγκριση με μόλις πέντε το 2013

Η Μπόκο Χαράμ μεγαλύτερη απειλή

Το Ισλαμικό Κράτος έχει μονοπωλήσει το ενδιαφέρον της διεθνούς κοινότητας, ωστόσο κατά τη διάρκεια του 2014 μία άλλη οργάνωση προκάλεσε τους περισσότερους θανάτους από τρομοκρατικά χτυπήματα: Η αφρικανική τζιχαντιστική Μπόκο Χαράμ.

Συγκεκριμένα βάσει των στοιχείων της GTI η Μπόκο Χαράμ, που έχει αυτοανακηρυχθεί ως το «Ισλαμικό Κράτος της Αφρικής», είναι υπεύθυνη για 6644 νεκρούς μέσα στο 2014, ενώ το ISIS για 6073. Ωστόσο το Ισλαμικό Κράτος δολοφονεί πολλαπλάσιους ανθρώπους εν γένει, καθώς αν προσμετρηθούν οι νεκροί κατά τους πολέμους του ο τραγικός απολογισμό ξεπερνάει τις 20.000

Η γιγάντωση της Μπόκο Χαράμ ανεβάζει και τον ήδη υψηλό τρομοκρατικό κίνδυνο στις αφρικανικές χώρες επιρροής της, όπως η Νιγηρία, η Κένυα και το Κονγκό. Δεν είναι τυχαίο που η πρώτη εμφανίζεται ως η χώρα με τη μεγαλύτερη αύξηση στην τρομοκρατική δραστηριότητα, με 7.512 θανάτους το 2014, κάτι που σημαίνει αύξηση 300% από τα αντίστοιχα νούμερα του 2013

Τρομοκρατία στη Δύση: Πολιτικό και όχι θρησκευτικό ζήτημα

Σε αντίθεση με αναλύσεις και κραυγές αγωνίας που αναγορεύουν τον δυτικό πολιτισμό ως ύψιστο στόχο των τρομοκρατών, τα στατιστικά λένε ότι η Δύση έχει υποφέρει ελάχιστα από την τρομοκρατία σε σύγκριση με άλλα μέρη του κόσμου. Λιγότερο από το 3% των θανάτων από τρομοκρατικές επιθέσεις σημειώθηκε εκεί και μόνο το 2,6%. Αν εξαιρεθεί η επίθεση στους Δίδυμους Πύργους την 11η Σεπτεμβρίου 2001 το ποσοστό μειώνεται στο 0,5%.

Άλλωστε η τρομοκρατία σύμφωνα με τα στατιστικά έχει συγκεκριμένα αίτια, που δεν συναντώνται στις χώρες της Δύσης. Τo 92% όλων των τρομοκρατικών επιθέσεων μεταξύ 1989 και 2014 συνέβη σε χώρες με εκτεταμένη κυβερνητική βία, ενώ το 88% όλων των επιθέσεων μεταξύ 1989 και 2014 πραγματοποιηθηκε σε χώρες που βρίσκονταν εν μέσω βίαιων συγκρούσεων

Το άλλο σημαντικό εύρημα της έρευνας όσον αφορά τη Δύση είναι ότι για την συντριπτική πλειοψηφία των επιθέσεων δεν ευθύνεται ο ισλαμικός φονταμενταλισμός. Όπως σημειώνεται, το 80% των επιθέσεων σε Ευρώπη και Αμερική σημειώνεται από μεμονωμένα άτομα ή μικρές ομάδες ατόμων. Στα κίνητρα τους δεν συγκαταλέγεται ο θρησκευτικός φανατισμός, αλλά ο πολιτικός εξτρεμισμός, ο εθνικισμός, το αντικυβερνητικό αίσθημα και άλλες επιθυμίες κυριαρχίας. Μεμονωμένα άτομα είναι υπεύθυνα για το 70% των θανάτων από τρομοκρατία στη Δύση, από το 2006 κι έπειτα.

Η σχέση με το προσφυγικό

Οι επιθέσεις στο Παρίσι συνδέθηκαν άμεσα και αναίτια με το προσφυγικό ζήτημα χωρίς την παραμικρή σοβαρή έρευνα. Τρανό παράδειγμα η υπόθεση του συριακού διαβατηρίου που βρέθηκε στο σημείο των επιθέσεων, με μεγάλα ελληνικά ΜΜΕ να σπεύδουν να κάνουν πρώτο θέμα τη δήθεν είδη του τρομοκράτη από τη Λέρο. Παρότι αποδεικνύεται ότι όσοι τρομοκράτες συμμετείχαν στις επιθέσεις είχαν ευρωπαϊκά διαβατήρια, ο φόβος και η προκατάληψη απέναντι στις προσφυγικές ροές είναι πολύ πιθανό να ενταθούν.

Την καλύτερη απάντηση στις προκλήσεις πανικού δίνει o εκτελεστικός διευθυντής του Ινστιτούτου, Steve Killelea. «Οι δέκα από τις έντεκα χώρες που πλήττονται περισσότερο από την τρομοκρατία παρουσιάζουν τις μεγαλύτερες προσφυγικές ροές προσφύγων και εσωτερικής εκτόπισης. Κάτι που αποδεικνύει τη σοβαρή σχέση της τρομοκρατίας με τον πόλεμο και το προσφυγικό ζήτημα που έχει προκύψει.»

Αποδεικνύεται δηλαδή ότι οι πρόσφυγες δεν είναι τρομοκράτες, αλλά κυνηγημένοι από αυτούς. Άποψη που ενστερνίζεται και η Γαλλία, που λίγες μέρες μετά τις επιθέσεις στο Παρίσι αποφάσισε να αυξήσει τον αριθμό των προσφύγων που θα δεχθεί στο έδαφος τα επόμενα δύο χρόνια σε 30.000.  Κάτι που όμως δεν φαίνεται να καταλαβαίνουν οι ευρωπαϊκές χώρες που κλείνουν πανικόβλητες τα σύνορα τους, ή η αμερικανική Βουλή που επιδιώκει να σταματήσει το σχέδιο Ομπάμα για την αποδοχή 10.000 Σύριων προσφύγων.

1. 32,658 άνθρωποι σκοτώθηκαν από τρομοκρατικές επιθέσεις το 2014, αύξηση 80% σε σχέση με το 2013
2. Το 78% των επιθέσεων και το 57% των θανάτων σημειώθηκε σε 5 χώρες
3. Oι περισσότεροι θανάτους από τρομοκρατικές επιθέσεις σημειώθηκαν στο Ιρακ. 9.929 θύματα, ο υψηλότερος αριθμός που έχει καταμετρηθεί 
4. Οι πρόσφυγες προσπαθούν να ξεφύγουν (και) από τους τρομοκράτες: Δέκα στις έντεκα πρώτες χώρες της λίστας είναι πρώτες και ανάμεσα στις χώρες αφετηρίας των προσφύγων
5. Δύο οργανώσεις είναι υπεύθυνες για περισσότερες από τις μισές επιθέσεις (51%): Το Ισλαμικό Κράτος και η Μπόκο Χαράμ.
6. Μόνο το 2,6% των θυμάτων προέρχονται από επιθέσεις σε Ευρώπη και Αμερική. Χωρίς την 11 Σεπτεμβρίου, το ποσοστό πέφτει στο 0,5%
7. Το 80% των επιθέσεων στη Δύση σημειώνεται από μεμονωμένα άτομα ή μικρές ομάδες ατόμων. Στα κίνητρα τους δεν συγκαταλέγεται τόσο ο θρησκευτικός φανατισμός, αλλά περισσότερο ο πολιτικός εξτρεμισμός, ο εθνικισμός, το αντικυβερνητικό αίσθημα και άλλες επιθυμίες κυριαρχίας.
8. Στο διάστημα 2000-2014 έχουν σημειωθεί  περισσότερες από 61.000 επιθέσεις και πάνω από 140.000 θάνατοι
9. To 92% όλων των τρομοκρατικών επιθέσεων μεταξύ 1989 και 2014 συνέβη σε χώρες με εκτεταμένη κυβερνητική βία, ενώ το 88% όλων των επιθέσεων μεταξύ 1989 και 2014 πραγματοποιηθηκε σε χώρες που βρίσκονταν εν μέσω βίαιων συγκρούσεων