Η έκθεση, που αριθμεί περισσότερες από 650 σελίδες, καλεί τους ευρωπαίους πολιτικούς σε αλλαγή στάσης, προκειμένου να σταματήσουν οι θάνατοι προσφύγων στη Μεσόγειο, με αύξηση του αριθμού θεωρήσεων εισόδου που δίνονται στον Λίβανο και στο Πακιστάν, γειτονικών χωρών της Συρίας και του Αφγανιστάν, αντίστοιχα, από όπου προέρχεται ο μεγαλύτερος αριθμός αιτούντων άσυλο για την ευρωπαϊκή ήπειρο.

Παράλληλα, επισημαίνεται ότι απολυταρχικές κυβερνήσεις σε ολόκληρο τον κόσμο, φοβούμενες την ειρηνική διαμαρτυρία που ενίοτε μεγεθύνεται από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, προχώρησαν στα δραστικότερα μέτρα καταστολής που έχουν ληφθεί το τελευταίο διάστημα κατά ανεξάρτητων ομάδων.


Ο τρόμος ψαλιδίζει τα δικαιώματα

Σημειώνεται ότι οι εκθέσεις παλαιότερων ετών επικεντρώνονταν σε περιοχές όπου μαίνονταν συγκρούσεις. Αντιθέτως, φέτος, η HRW εστιάζει στην προσφυγική κρίση και στα μέτρα που έχουν ληφθεί στην Ευρώπη μετά τις επιθέσεις της 13ης Νοεμβρίου στη Γαλλία.

«Οι φόβοι τρομοκρατικών επιθέσεων και ο ενδεχόμενος αντίκτυπος μιας συρροής προσφύγων έχουν οδηγήσει σε αισθητή μείωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ευρώπη και σε άλλες περιοχές», εκτιμά ο Κένεθ Ροθ, διευθυντής της οργάνωσης.

«Σε μεγάλο βαθμό, η προκατάληψη της Ευρώπης να θεωρεί τους νέους πρόσφυγες ως τρομοκρατική απειλή είναι μια επικίνδυνη αφαίρεση σε σχέση με τον δικό της βίαιο εξτρεμισμό, διότι οι δράστες των επιθέσεων του Παρισιού ήταν κυρίως Βέλγοι και Γάλλοι πολίτες», προστίθεται στην έκθεση, όπου διατυπώνεται η εκτίμηση πως «ο κοινωνικός αποκλεισμός» των ευρωπαϊκών προαστίων είναι μία από τις αιτίες της ριζοσπαστικοποίησης.

Ωστόσο, δεν υπάρχουν στοιχεία που να καταδεικνύουν ότι η ανεπαρκής επιτήρηση αποτέλεσε παράγοντα για τις επιθέσεις του Παρισιού. Άλλες κυβερνήσεις χρησιμοποίησαν τις επιθέσεις του Νοεμβρίου στο Παρίσι για να δικαιολογήσουν την έλλειψη συνεργασίας τους στο πλαίσιο του επιμερισμού ευθυνών στην ΕΕ για την προσφυγική κρίση, παρότι όλοι οι αναγνωρισθέντες ως δράστες των επιθέσεων στο Παρίσι ήταν ευρωπαίοι πολίτες.

«Έκτακτη ανάγκη» στο Παρίσι και Σένγκεν

Η έκθεση επισημαίνει ότι μετά τις επιθέσεις στο Παρίσι, οι γάλλοι βουλευτές ενέκριναν νόμο που παρατείνει την κατάσταση έκτακτης ανάγκης για τρεις μήνες, διευρύνοντας το καθεστώς του περιορισμού κατ΄οίκον για οποιονδήποτε υπάρχουν σοβαροί λόγοι να σκεφθεί κανείς πως η συμπεριφορά του απειλεί την ασφάλεια και απλοποιώντας τη διαδικασία προφυλάκισης χωρίς να έχει περάσει από δικαστική αρχή.

Τα μέτρα αυτά εγείρουν ανησυχίες όσον αφορά την ελευθερία της κυκλοφορίας, του συνέρχεσθαι και της έκφρασης, εκτιμά η HRW, η οποία ανησυχεί επίσης για τις μεθόδους της γαλλικής αστυνομίας που βασίζονται στην στοχοποίηση ατόμων με βάση την εξωτερική εμφάνιση.

«Η έλλειψη δικαστικού ελέγχου στην πραγματοποίηση αστυνομικών ελέγχων, συλλήψεων και κατ΄οίκον ερευνών, καθιστά ακόμη πιο πιθανούς τους ελέγχους νεαρών μουσουλμάνων ανδρών βάσει των εξωτειρκών τους χαρακτηριστικών», δηλώνει ο Ροθ.

Οι ανησυχίες περί «εθνικής ασφάλειας» στην ΕΕ με αφορμή το πολύνεκρο τρομοκρατικό χτύπημα στο Παρίσι είχαν ως αποτέλεσμα επίσης να ενισχυθούν οι συνοριακοί έλεγχοι, μεταξύ άλλων και εντός του χώρου ελεύθερης κυκλοφορίας του Σένγκεν.

Ορισμένες κυβερνήσεις της ΕΕ διατύπωσαν επικαλούμενες την επιστροφή αλλοδαπών μαχητών που συνδέονται με το «Ισλαμικό κράτος» προσπάθησαν να δικαιολογήσουν την επέκταση παρεμβατικών εξουσιών επιτήρησης.

Κολωνία: Πρόσχημα για οπισθοδρόμηση;

Ο εντοπισμός, από την αστυνομία, αιτούντων άσυλο μεταξύ των ατόμων για τα οποία υπήρχε υπόνοια ότι ενεπλάκησαν στις μαζικές κλοπές και σεξουαλικές επιθέσεις κατά τη διάρκεια των εορτασμών της παραμονής της Πρωτοχρονιάς στην Κολωνία και σε άλλες γερμανικές πόλεις έδωσε μεγαλύτερο έρεισμα σε όσους ζητούν κλειστά σύνορα.

Οι υπαίτιοι των εγκλημάτων πρέπει να κληθούν να λογοδοτήσουν, ωστόσο τα συγκλονιστικά περιστατικά δεν πρέπει να αποτελέσουν πρόσχημα για οπισθοδρομικές πολιτικές κατά των προσφύγων, σημείωσε η Human Rights Watch.

Η δολοφονία τεσσάρων ατόμων που κρατούνταν όμηροι σε εβραϊκό σουπερμάρκετ κατά τη διάρκεια των επιθέσεων του Ιανουαρίου στο Παρίσι, καθώς και μια επίθεση σε συναγωγή στην Κοπεγχάγη τον Φεβρουάριο με απολογισμό δύο νεκρών θυμάτων, υπογράμμισαν το ευρύτερο και σοβαρότερο πρόβλημα αντισημιτισμού στην ΕΕ.

Βαρύ το τίμημα του διχασμού στην ΕΕ

Οι κυβερνήσεις της ΕΕ επεδίωξαν επανειλημμένα να μεταθέσουν την ευθύνη σε χώρες εκτός της ΕΕ, μεταξύ άλλων και μέσω της σύναψης προβληματικής συμφωνίας τον Νοέμβριο με την Τουρκία, την κυριότερη χώρα διέλευσης προς την ΕΕ για αιτούντες άσυλο και μετανάστες, η οποία έχει ήδη υποδεχθεί περισσότερους από 2 εκατ. Σύρους.

«Η έλλειψη συνοχής και η τάση μετάθεσης του προβλήματος, που χαρακτήρισαν τις αντιδράσεις των κυβερνήσεων της ΕΕ στο θέμα του ενός εκατομμυρίου αφίξεων φέτος, μετέτρεψαν διαχειρίσιμη πρόκληση σε εκτεταμένη πολιτική κρίση», δήλωσε ο Μπέντζαμιν Γουόρντ, αναπληρωτής διευθυντής του Τμήματος Ευρώπης και Κεντρικής Ασίας στη Human Rights Watch.

Ο ίδιος τονίζει ότι «αιτούντες άσυλο και μετανάστες στην Ελλάδα και κατά μήκος της οδού των Δυτικών Βαλκανίων πληρώνουν το τίμημα μιας διχασμένης Ευρωπαϊκής Ένωσης.


Στενά συμφέροντα εκτοπίζουν ορθές πολιτικές

Τα στενά κυβερνητικά συμφέροντα πολύ συχνά εκτόπισαν τις ορθές πολιτικές αντιδράσεις στην προσφυγική κρίση κατά τη διάρκεια του έτους, καθυστερώντας την παροχή προστασίας και στέγης για τα ευάλωτα άτομα.

Οι κυβερνήσεις της ΕΕ κατέληξαν σε συμφωνία για την αύξηση της επανεγκατάστασης προσφύγων από χώρες εκτός της Ένωσης και τη μετεγκατάσταση 160.000 αιτούντων άσυλο που είχαν καταφθάσει στην Ελλάδα και την Ιταλία.

Ωστόσο, στις 8 Ιανουαρίου 2016 είχαν μετεγκατασταθεί μόνον 272 αιτούντες άσυλο, περιλαμβανομένων μόλις 82 εκ των αιτούντων άσυλο στην Ελλάδα, το κράτος των εξωτερικών συνόρων με τη μεγαλύτερη εισροή.

'Ενταση καταστολής

Η «αισθητή» υποχώρηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις δυτικές χώρες ενισχύεται εξάλλου από μία σκιά, «αόρατη» αλλά πολύ πραγματική, στα απολυταρχικά καθεστώτα, υπογραμμίζει η HRW.

Η καταστολή των μαχητών στην Κίνα και στη Ρωσία έφτασε σε ένταση «που δεν είχε παρατηρηθεί για δεκαετίες».

Στη Ρωσία  «τα μέτρα καταστολής του Κρεμλίνου κατά της κοινωνίας των πολιτών, των μέσων ενημέρωσης και του διαδικτύου έλαβαν μια πιο δυσοίωνη στροφή το 2015, ενώ η κυβέρνηση ενέτεινε περαιτέρω την παρενόχληση και τη δίωξη των ανεξάρτητων κριτικών φωνών», υπογραμμίζεται.

Στην έκθεση επισημαίνεται ακόμα εγκλήματα μίσους εις βάρος μουσουλμάνων αποτέλεσαν επίσης σοβαρό πρόβλημα, που κορυφώθηκε με τα περιστατικά που καταγράφηκαν στη Γαλλία και στη Βρετανία.

Κατάφωρη ισλαμοφοβία και δαιμονοποίηση

Ο διευθυντής της HRW σημειώνει την «κατάφωρη ισλαμοφοβία και μια αναίσχυντη δαιμονοποίηση των προσφύγων» στις ΗΠΑ, όπου ο υποψήφιος για το χρίσμα των Ρεπουμπλικάνων για την προεδρία, Ντόναλντ Τραμπ εισηγήθηκε να κλείσουν τα σύνορα για τους μουσουλμάνους, αλλά και στην Ευρώπη, όπου βουλευτές φοβούνται πως τζιχαντιστές θα εισδύσουν μεταξύ των μεταναστών που φθάνουν από τη Συρία και το Αφγανιστάν.

Επίσης, η HRW καταγγέλλει τον γάμο παιδιών στις αναπτυσσόμενες χώρες, όπου ένα κορίτσι στα εννέα είναι ήδη παντρεμένο σε ηλικία 15 ετών και το ένα τρίτο από αυτά στην ηλικία των 18, μια φθίνουσα τάση σε ορισμένες περιοχές αλλά αυξανόμενη σε άλλες, κυρίως στους σύρους πρόσφυγες που είναι εγκατεστημένοι στην Ιορδανία, σύμφωνα με ομάδες της κοινωνίας των πολιτών τις οποίες επικαλείται η HRW.

Η έκθεση αναφέρει επίης πως οι Ρομά εξακολούθησαν να αποτελούν θύματα διακρίσεων και αναγκαστικών εξώσεων στην ΕΕ.

Χαιρετίζει την απόφαση Τριντό 

Η HRW χαιρετίζει την απόφαση του νέου καναδού πρωθυπουργού Τζάστιν Τριντό να υποδεχθεί 25.000 σύρους πρόσφυγες –από τους οποίους οι 10.000 έχουν φτάσει ήδη– καλεί επίσης τη χώρα αυτή, όπως και τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Αυστραλία, τη Ρωσία και τις χώρες του Κόλπου, να κάνουν περισσότερα.

Μικρές ενδείξεις προόδου σημειώθηκαν προς την κατεύθυνση της λογοδοσίας όσον αφορά την ευρωπαϊκή συνέργεια σε καταχρηστικές πρακτικές της Κεντρικής Υπηρεσίας Πληροφοριών των ΗΠΑ (CIA), παρά τις εν εξελίξει ποινικές έρευνες στην Πολωνία και στη Βρετανία, καθώς και την επανέναρξη έρευνας στη Λιθουανία.


Επονείδιστη η απόφαση για τιμαλφή

Η HRW καταγγέλλει την μεταρρύθμιση του δικαιώματος ασύλου που ψηφίστηκε στη Δανία, η οποία επιτρέπει την κατάσχεση των τιμαλφών των προσφύγων, χαρακτηρίζοντας την  «καθαρά εκδικητική».

«Βρίσκω επονείδιστο πως η Δανία, και σε κάποιο βαθμό και η Ελβετία, θέλουν να κατάσχουν τα τελευταία προσωπικά αντικείμενα ανθρώπων που, εξαιτίας του ότι είναι εξόριστοι και τρωτοί, έχουν ήδη φτωχοποιηθεί και δεν έχουν πλέον πολλά πράγματα πάνω τους», δήλωσε ο εκτελεστικός διευθυντής της HRW, Κένεθ Ροθ, παρουσιάζοντας την έκθεση της ΜΚΟ για το 2016.

«Μια πλούσια χώρα όπως η Δανία έχει στα αλήθεια ανάγκη να αποστερήσει τα τελευταία αντικείμενα από αυτούς τους απελπισμένους αιτούντες άσυλο προτού τους προσφέρει βασικές υπηρεσίες», διερωτήθηκε μπροστά στους δημοσιογράφους.

«Πρέπει να σημειώσουμε πως το θέμα αυτό δεν έχει καθόλου να κάνει με μια ενδεχόμενη πληρωμή γιατί αν η Δανία ήθελε να πληρωθεί από τους αιτούντες άσυλο, θα τους έδινε δουλειές, κάτι που οι περισσότεροι επιθυμούν», πρόσθεσε ο Ροθ.

Τα μέτρα κατάσχεσης «μοιάζουν απλώς εκδικητικά και μια προσπάθεια να σταλεί το μήνυμα «πώς τολμάτε να έρχεστε στη Δανία εσείς που είστε αιτών άσυλο ο οποίος έφθασε στην Ευρωπαϊκή Ένωση», επέμεινε.

«Αυτή η απόκριση δίχως έλεος δεν είναι κάτι που περιμένουμε από μια πλούσια χώρα μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης», καταλήγει ο αξιωματούχος της HRW.