Πολ Τόμσεν: ο άνθρωπος που δυσκολεύει την Ελλάδα

«Μην κοροϊδεύετε ότι δεν θα πάρετε νέα μέτρα, διότι στο τέλος θα κληθείτε να τα λάβετε…», κάπως έτσι ξεκίνησε η τακτική φόβου από τον Τόμσεν, η οποία συνεχίζει με τον ίδιο τρόπο μέχρι σήμερα. Την προηγούμενη εβδομάδα, ο νυν Διευθυντής του Ευρωπαϊκού Τμήματος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου ζήτησε νέα μέτρα 7,5-9,5 δισ. ευρώ έως το 2019 για να διασφαλιστούν τα πλεονάσματα του 3,5%. Η Κομισιόν χαρακτήρισε υπερβολικές τις εκτιμήσεις του για το δημοσιονομικό κενό, οι οποίες αποσκοπούν να δώσουν τον κακό ρόλο στην ΕΕ επιβάλλοντας μεγάλη λιτότητα, και όχι στην διαπραγμάτευση θεωρώντας ότι η κατάσταση δεν είναι τόσο φοβερή.
 

Όμως για ποιον άραγε λόγο ένας άνθρωπος που απέτυχε κατά τη θητεία του ως εκπρόσωπος του ΔΝΤ στην Ελλάδα να συνεχίζει να ασκεί πιέσεις προς όλες τις κατευθύνσεις;
 

Ο Πολ Τόμσεν γεννήθηκε στην Ααμπενράα της Δανίας. Σπούδασε και πήρε το μάστερ του στα οικονομικά στο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης όπου και εργάστηκε για τρία χρόνια μέχρι το 1982 ως βοηθός καθηγητή και τη χρονιά που άφησε την πανεπιστημιακή του καριέρα προσελήφθη κατευθείαν στο ευρωπαϊκό γραφείο του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.
 

Ο Δανός οικονομολόγος χρησιμοποιήθηκε από το ΔΝΤ ως απεσταλμένος στις χώρες της ανατολικής Ευρώπης που ζητούσαν οικονομική βοήθεια. Εκείνη την περίοδο είχε επέλθει η πτώση της Σοβιετικής Ένωσης και τα κρατίδια που δημιουργήθηκαν, προσέφευγαν μαζικά  στο ΔΝΤ για δανεισμό.
 

Με αυτόν τον τρόπο ο Τόμσεν μετέβη στην Γιουγκοσλαβία το 1990 όπου και παρέμεινε για ένα μόλις χρόνο. Στη συνέχεια, καταπιάστηκε με τη Σλοβενία, τη Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, τη Ρουμανία, αλλά και τη Ρωσία οπότε και αναβαθμίστηκε στη θέση του ανώτερου εκπροσώπου του ταμείου το 1998. Tο 2004 το ΔΝΤ αναβάθμισε το ρόλο του οριζοντάς τον αναπληρωτή διευθυντή του ευρωπαϊκού τμήματος, ως επικεφαλής των αποστολών σε Ισλανδία, Πορτογαλία και Πολωνία, οι οποίες είχαν ξεμήνει από ρευστό. Με τον ίδιο τρόπο ήρθε ως επικεφαλής της τρόικας στην Ελλάδα από το 2010.  

Από το 2011 οι εκάτστοτε ελληνικές κυβερνήσεις ακολούθησαν μέσω πιέσεων και εκβιασμών τα μέτρα που ζητήθηκαν, ωστόσο, το ΔΝΤ -και πιο συγκεκριμένα ο Πολ Τόμσεν- σε κάθε περίοδο αξιολόγησης ερχόταν και ζήταγε όλο και περισσότερα.

Ποιο ήταν όμως το πρόγραμμα του ΔΝΤ; Ο Πολ Τόμσεν υποστήριζε ότι στην Ελλάδα χρειάζονταν μεταρρυθμίσεις, μεταφέροντας σε μια χώρα της Ευρωζώνης την ίδια συνταγή που είχε ακολουθήσει και στα Βαλκάνια. Ενώ όμως η μόνιμη κατηγορία του Ταμείου επικεντρώνονταν στα Greek Statistics το ΔΝΤ πιέστηκε από την Ε.Ε. να συμμετέχει και όπως αποκαλύφθηκε από την εσωτερική έκθεση που διέρρευσε το καλοκαίρι η Guardian, οι αναλυτές του Ταμείου πιέστηκαν με τη σειρά τους να «πειράξουν» τα νούμερα προκειμένου να βγαίνουν οι πράξεις. Έτσι δημιουργήθηκαν τα IMF statistics με τα οποία το ΔΝΤ (που καταστατικά δεν μπορεί να βοηθάει καμία χώρα αν δεν είναι βιώσιμη) μπήκε σε μια ατέρμονη διαδικασία απαίτησης όλο και περισσότερων και σκληρότερων μέτρων, ζητώντας παράλληλα (και παράλογα) ανέφικτα προγράμματα.

«Χρειάζονται περαιτέρω μεταρρυθμίσεις αλλά παράλληλα να αποφευχθούν τα οριζόντια μέτρα, και αντίθετα να επικεντρωθούν σε τομείς όπου παραμένουν σπατάλες ή υπερβολικές δαπάνες και να είναι προσεκτικά στοχευμένα, ώστε να προστατεύονται οι πιο ευάλωτες κοινωνικές ομάδες», έλεγε ο ίδιος στα διεθνή ΜΜΕ, ωστόσο κάθε φορά που βρισκόταν με τους έλληνες υπουργούς ζητούσε περικοπές σε μισθούς και συντάξεις.
 

Ο διχασμός αυτός έγινε ιδιαίτερα εμφανής όταν σε συνέντευξή του στον Σκάι είχε πει ότι το δεύτερο πακέτο διάσωσης δεν μπορεί να τελεσφορήσει με οριζόντιες περικοπές μισθών και συντάξεων αλλά χρειάζονται διαρθρωτικές αλλαγές και στοχευμένες  παρεμβάσεις.

 

Εκείνη τη χρονιά το ΔΝΤ απαίτησε (και πέτυχε):

… και η χώρα αναγκάζεται να πάει σε εκλογές.
 

Ο κ. Τόμσεν κατ’ εξακολούθηση άλλα έλεγε και άλλα έκανε. Άλλα νούμερα έδινε και αλλιώς εντέλει αποδεικνύονταν. Χαρακτηριστικό ήταν και το παράδειγμα της επιτυχούς 4ης αξιολόγησης όπου ώρες μετά από τη θετική έκβαση της από την Τρόικα, η Ευρώπη δήλωνε επίσημα ότι «η οικονομία της Ελλάδας βρισκόταν εκτός στόχων, καθώς υπήρχε μεγάλη υστέρηση εσόδων και αύξηση δαπανών».
 

Ταυτόχρονα, συνεχείς ήταν οι απειλές από μέρους του Τόμσεν προς την Ελληνική κυβέρνηση. «Αν συνεχιστούν οι καθυστερήσεις ως τα μέσα της χρονιάς» θα προταθεί στην κυβέρνηση «να απευθυνθεί σε εμπειρογνώμονες διεθνών αγορών, που μπορούν να μεγιστοποιήσουν το όφελος για όλους τους Έλληνες», τόνισε ο ίδιος. Χαρακτηριστική ήταν και η κόντρα Τόμσεν -Στουρνάρα το 2012 όπου ο έλληνας υπουργός Οικονομικών απείλησε με παραίτηση κατά τη διάρκεια συζήτησης για τα νέα μέτρα.
 

Και ενώ όλα αυτά συνέβαιναν έως το 2014, δεν έμελλε να σταματήσουν εκεί. Ήταν η χρονιά που ο κύριος Τόμσεν αναβαθμίστηκε σε Διευθυντής του ευρωπαϊκού τμήματος. Παρόλο που δεν ήταν πια ο εκπρόσωπος του ΔΝΤ στην Ελλάδα, μπόρεσε να περάσει την άποψή του με διαφορετικό τρόπο. Κατά το τέλος του Ιουνίου το 2015 η ελληνική κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ βρισκόταν -σύμφωνα με πληροφορίες- πολύ κοντά στην πολυπόθητη συμφωνία. Ταυτόχρονα, στο Eurogroup που είχε πραγματοποιηθεί η Κριστίν Λαγκάρντ από τη μεριά του ΔΝΤ, είχε δώσει επιτέλους και αυτή το πράσινο φως. Όμως, στο περιθώριο ενός Eurogroup στα τέλη Ιουνίου και ενώ κανείς δεν γνώριζε ότι ο Δανός οικονομολόγος βρισκόταν στο κτήριο εμφανίστηκε σε μια μυστική σύσκεψη που έπαιρνε μέρος και ο τότε υπουργός Οικονομικών, ζητώντας να παρουσιάσει νέο πρόγραμμα και να προσθέσει προαπαιτούμενα προκειμένου να βάλει την υπογραφή του στον συμβιβασμό υποστηρίζοντας ότι «όσα και να συμφωνήσει η ελληνική κυβέρνηση δεν πρόκειται να υλοποιηθούν ούτε τα μισά». Και κάπως έτσι, ήρθε η εμπλοκή στη συμφωνία…
 

Ένα χρόνο μετά ο ίδιος επανέρχεται με σκληρές δηλώσεις εναντίον της Ελλάδας λέγοντας χαρακτηριστικά ότι η Ελλάδα θα ζήσει πολύ δύσκολες μέρες ενώ η Κομισιόν προσπαθεί με κάθε τρόπο να πείσει το ΔΝΤ και συγκεκριμένα τον Τόμσεν να αλλάξει στάση. 
 

Με άρθρο του ο κ. Τόμσεν επιδιώκοντας να αντιστρέψει το «blame game», κάνει λόγο για δύσκολες πολιτικές αποφάσεις στις οποίες πρέπει να προχωρήσει η κυβέρνηση, για υπερ-γενναιόδωρες συντάξεις γερμανικών επιπέδων, ενώ εκτιμά ότι δεν θα δεχθεί χαμηλότερο στόχο πλεονασμάτων. Ωστόσο, παράλληλα ζητεί συνδυασμό μεταρρυθμίσεων στο ασφαλιστικό με ελάφρυνση του χρέους και συγκεκριμένα καλεί την Ευρωζώνη να κλείσει οριστικά το θέμα της ελάφρυνσης.
 

«Οι Έλληνες εξακολουθούν να συνταξιοδοτούνται πολύ πιο νωρίς από τους Γερμανούς παρόλο που οι Γερμανοί είναι πιο αποτελεσματικοί στην είσπραξη των ασφαλιστικών εισφορών. Το αποτέλεσμα είναι ότι ο Ελληνικός προϋπολογισμός χρειάζεται να μεταφέρει περίπου το 10% του ΑΕΠ για να καλύψει το μεγάλο κενό στο ασφαλιστικό σύστημα, σε σύγκριση με τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο που είναι 2,5 τοις εκατό», τονίζει ο ίδιος ξεχνώντας προφανώς ότι με την δική του καθοδήγηση πραγματοποιήθηκε το PSI το οποίο το 2011 οδήγησε στην καταστροφή των αποθεματικών των ασφαλιστικών ταμείων.

 

Ο κ. Τόμσεν εκτιμάει τώρα ότι η Ελλάδα «για να πετύχει τον φιλόδοξο μεσοπρόθεσμο στόχο της για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5 τοις εκατό του ΑΕΠ, θα πρέπει να πάρει μέτρα της τάξης περίπου του 4-5% του ΑΕΠ (7-9 δισ. ευρώ). Δεν μπορούμε να δούμε πώς μπορεί να το πετύχει αυτό η Ελλάδα χωρίς σημαντικές εξοικονομήσεις στις συντάξεις» διερωτάται: «Δεν μπορεί να προστατέψει τους συνταξιούχους κάνοντας περικοπές αλλού ή αυξάνοντας τους φορολογικούς συντελεστές;» αναρωτιέται… ο ίδιος άνθρωπος που υποστήριζε ότι οι συνταξιούχοι πρέπει να διευκολυνθούν λίγες μέρες νωρίτερα.
 

Ο Ευκλείδης Τσακαλώτος τις τελευταίες ημέρες ρίχνει βολές κατά των δηλώσεων Τόμσεν λέγοντας χαρακτηριστικά ότι «είναι πολύ δύσκολο να κατανοήσουμε γιατί το ταμείο ζητά πολλά επιπλέον μέτρα τη στιγμή που η κατάσταση στην οικονομία εξελίχθηκε με πολύ καλύτερο τρόπο από ότι προβλεπόταν το περασμένο καλοκαίρι». 
 

Ο Τσακαλώτος περιγράφει ως παραπλανητικές τις μετρήσεις των κυρίων Τόμσεν και Στουρνάρα για το ασφαλιστικό βάρος ως αναλογία επί του ΑΕΠ, προσθέτοντας ότι η καθυστέρηση στις διαπραγματεύσεις διακυβεύει την επιτυχία του ελληνικού προγράμματος τονίζοντας ότι η ταχύτερη ξολοκλήρωση της αξιολόγησης είναι τμήμα της κυβερνητικής στρατηγικής.
 

Εκτός από τη σωρεία αντιδράσεων που προκάλεσε στην Ελλάδα, ο Πολ Τόμσεν φαίνεται πως ενόχλησε ακόμη και τον Γερούν Ντάισελμπλουμ με τους χειρισμούς του στο ελληνικό ζήτημα και τις προτάσεις για μέτρα-σοκ τα επόμενα χρόνια. Ο επικεφαλής του Eurogroup, έκανε σαφές ότι «όταν βρίσκεται στη μέση μιας διαπραγμάτευσης κατά την οποία γίνονται προσπάθειες από όλες τις πλευρές για να καθοριστεί το ύψος των μέτρων που απαιτούνται από την Ελλάδα, δεν κρίνω σωστή τη δημοσιοποίηση εκτιμήσεων σε προσωπικό μπλογκ».

 

Το υπό άκρα μυστικότητα δείπνο των εκπροσώπων των δανειστών πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη το βράδυ παρουσία του Πολ Τόμσεν από το ΔΝΤ, του Μάρκο Μπούτι από την Κομισιόν και του Μπενουά Κερέ από την ΕΚΤ. Σύμφωνα με κοινοτικές πηγές, οι έως τώρα διαβουλεύσεις δεν έχουν αποδώσει τους αναμενόμενους καρπούς, καθώς η απόσταση μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του ΔΝΤ σε ό,τι αφορά το δημοσιονομικό κενό έως το 2018 παραμένει, παρά τα βήματα προόδου που σημειώθηκαν στις προηγούμενες συναντήσεις.

Ο κύριος Τόμσεν είναι ένα περίεργο είδος τεχνοκράτη, που παρά τα συνεχόμενα καταγεγραμμένα λάθη όχι μόνο συνεχίζει να ανέρχεται στην ιεραρχία του ΔΝΤ αλλά και να μπορεί παίζει το παιχνίδι του λαγού, καταφερόμενος κατά του ίδιου του Ταμείου και της επικεφαλής του χωρίς καμία απολύτως επίπτωση. Τις τελευταίες ώρες οι πληροφορίες που διαρρέονται κάνουν λόγο για καταρχήν συμφωνία του ΔΝΤ στο πρόγραμμα της Ελλάδας, ωστόσο δεν έχουμε ακόμα ακούσει την άποψη του κυρίου Τόμσεν… και στο παρελθόν η Ελλάδα έχει πληρώσει πολλές φορές τις εξάρσεις του. 

Σύμφωνα με την ανάλυση του ΔΝΤ για το 2013 ένας λάθος παρανομαστής οδήγησε σε σκληρότερο πρόγραμμα που έφερε περισσότερες από 300.000 χαμένες θέσεις εργασίας. Το ΔΝΤ υποστήριξε ότι όλοι κάνουν λάθη, ωστόσο στην περίπτωση του κυρίου Τόμσεν τα λάθη δεν τα πληρώνει αυτός αλλά εμείς.