«Ντρέπομαι να αποκαλέσω τον εαυτό μου ειρηνοποιό, όταν βρίσκομαι μπροστά σε περιπτώσεις όπως αυτή» είπε χαρακτηριστικά σε συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε στη Νέα Υόρκη ο αναπληρωτής Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ για την Υποστήριξη Περιοχών, Atul Khare,  αναφερόμενος στην εγκυμοσύνη ενός 13χρονου κοριτσιού το οποίο έπεσε θύμα βιασμού από ένστολο που συμμετείχε σε ειρηνευτική αποστολή.

Του Παύλου Κιρκασίδη

H σχετική έκθεση που αναφέρεται στην επίσημη ιστοσελίδα του ΟΗΕ, κάνει συγκεκριμένα λόγο για 99 καταγγελίες που έφθασαν στον οργανισμό και αφορούν σεξουαλικά εγκλήματα που φέρονται να διέπραξαν μέλη αποστολών μέσα στο 2015, με θύματα γυναίκες, εφήβους ακόμη και μικρά παιδιά. Τα καταγεγραμμένα περιστατικά δείχνουν αρκετά αυξημένα σε σχέση με το 2014 που ανήλθαν στα 80, σε κάθε περίπτωση ωστόσο, οι πραγματικοί αριθμοί ξεπερνούν κατά πολύ τις επίσημες αναφορές, καθώς, όπως είναι γνωστό και για ευνοήτους λόγους, ένα ελάχιστο μόνο ποσοστό των σεξουαλικών εγκλημάτων φτάνει να καταγγέλλεται από τα θύματα και ένα ακόμη μικρότερο να τιμωρείται από τη Δικαιοσύνη. 

Πρόσφατα, τα στρατεύματα του ΟΗΕ σε Αϊτή και Σουδάν είχαν κατηγορηθεί για σεξουαλική κακοποίηση παιδιών. 

Οι συνθήκες υπό τις οποίες λαμβάνουν χώρα οι συγκεκριμένες πράξεις δείχνουν να ποικίλουν, ωστόσο συνήθως τελούνται στο πλαίσιο εκβιασμών με χορήγηση ανθρωπιστικής βοήθειας, δηλαδή με «αντάλλαγμα» είδη σίτισης και πρώτης ανάγκης. Υπενθυμίζεται πως, το 2015, σύμφωνα με άλλη έκθεση του ΟΗΕ, 223 γυναίκες από την Αϊτή, εκ των οποίων οι 75 περίπου ανήλικες, δήλωσαν πως υποχρεώθηκαν να έχουν σεξουαλικές σχέσεις με στρατιώτες των Ηνωμένων Εθνών, με αντάλλαγμα ανθρωπιστική βοήθεια.

Mια γυναίκα που βιάστηκε στην Αϊτή το 2005 είχε αναφέρει την περίπτωσή της στο Al Jazeera ωστόσο ουδέποτε κάποιος διώχθηκε για την πράξη αυτή:  

«…Πολλά παιδιά συνήθιζαν να στέκονται κάθε μέρα γύρω από τον καταυλισμό περιμένοντας τους στρατιώτες (του ΟΗΕ) να τους δώσουν λίγο ψωμί ή μπισκότα, έτσι καθόμουν και γω και περίμενα. Ένας από αυτούς μου έκανε νόημα να πλησιάσω κι εγώ πήγα νομίζοντας πως θα μου δώσει κάτι να φάω. Όταν έφτασα κοντά του αυτός με τράβηξε μέσα από το ακανθωτό συρματόπλεγμα, μου κάλυψε το στόμα και με βίασε». 

Τα περισσότερα κρούσματα καταγράφονται σε χώρες τις κεντρικής Αφρικής αλλά από τον καταιγισμό των καταγγελιών δεν λείπουν και εκείνες που αφορούν χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις οποίες, για τον έναν ή άλλο λόγο, αναπτύσσονται Ειρηνευτικές Δυνάμεις του ΟΗΕ.

Συγκεκριμένα, οι χώρες με τα περισσότερα θύματα σεξουαλικών εγκλημάτων από κυανόκρανους το 2015 ήταν η Λαϊκή Δημοκρατία του Κογκό, η Αϊτή, η  Κεντρική Αφρικανική Δημοκρατία, το Μαρόκο, η Ρουάντα, το Καμερούν και η Τανζανία, και ακολουθούν Μαρόκο, Νιγηρία, Μαλί, Ακτή Ελεφαντοστού, Λιβερία αλλά και Γερμανία, Μολδαβία και Σλοβακία.
 

«Όταν οι προστάτες γίνονται όρνεα»


«Είναι εξαιρετικά λυπηρό όταν, σε κάποιες σπάνιες περιπτώσεις, οι προστάτες μετατρέπονται σε όρνεα», τόνισε ο Atul Khare ο οποίος ταυτόχρονα έκανε λόγο για λήψη αυστηρότατων μέτρων προκειμένου να αντιμετωπιστεί η συγκεκριμένη κατάσταση που πλέον αποτελεί μάστιγα και στιγματίζει ανεπανόρθωτα το ανθρωπιστικό έργο του διεθνούς οργανισμού.

«Αυτό που συμβαίνει δεν ακυρώνει την καλή δουλειά που γίνεται από εκατοντάδες χιλιάδες μέλη των ανθρωπιστικών αποστολών αλλά πρέπει να εντοπίσουμε τους ενόχους που διασύρουν το ειρηνευτικό μας έργο», τόνισε ο ίδιος εκπρόσωπος του ΟΗΕ.

«Οι άνθρωποι αυτοί δημιουργούν τεράστια προβλήματα στο εσωτερικό της χώρας που βρίσκονται αλλά, το χειρότερο όλων, πως καταστρέφουν τις ζωές νέων και αθώων ανθρώπων. Και εμείς είμαστε αυτοί που πρέπει να τους τιμωρήσουμε, ώστε στο μέλλον κανείς, ούτε καν να μπορεί να διανοηθεί πως θα προβεί σε ανάλογες πράξεις».

Ερωτηθείς για το κατά πόσο η συμμετοχή περισσότερων γυναικών θα περιόριζε τέτοια φαινόμενα, ο Atul Khare εμφανίστηκε επιφυλακτικός, λέγοντας πως, αν και κάτι τέτοιο θα βελτίωνε τη συνολική ποιότητα με την οποία ο ΟΗΕ επιχειρεί να διατηρήσει την ειρήνη στον κόσμο, δεν πιστεύει πως θα αποτελούσε λύση στο πρόβλημα των σεξουαλικών κακοποιήσεων από πλευράς μερίδας κυανόκρανων.
 

«Ταμείο Εμπιστοσύνης» για τα θύματα


Τον περασμένο Δεκέμβριο, αναφερόμενος σε ανεξάρτητη επιτροπή που είχε συγκροτηθεί για να διερευνήσει τη βροχή των σχετικών καταγγελιών ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Μπαν Κι Μουν είχε εμφανιστεί εξαιρετικά δυσαρεστημένος λέγοντας πως αυτή «δεν ενήργησε με την ταχύτητα που θα έπρεπε και δεν επέδειξε την ευαισθησία που θα όφειλε για τα εγκλήματα που διαπράττονται σε βάρος παιδιών από στρατιώτες που είναι επιφορτισμένοι με το έργο της προστασίας αμάχων».

Στο πλαίσιο αυτό πρότεινε τη δημιουργία ενός «Ταμείου Εμπιστοσύνης» το οποίο θα χρηματοδοτείται εθελοντικά από μέλη του ΟΗΕ αλλά και από παρακρατήσεις αποδοχών όσων βαρύνονται με τέτοιες καταγγελίες, λέγοντας μάλιστα πως από κάποιους κατασχέθηκαν μισθοί που έφταναν ακόμη και στα 50.000 δολάρια.

Τα χρήματα αυτά θα διατίθενται σε θύματα τέτοιων περιπτώσεων, όχι μόνον ως αποζημίωση αλλά και για την κάλυψη των συνήθως υπέρογκων νομικών εξόδων που απαιτούνται για την αποτελεσματική δίωξη των δραστών, ποσά τα οποία φαντάζουν μυθικά για τους κατοίκους των πλέον φτωχών χωρών του πλανήτη. 

 

Σειρά μέτρων για την καταπολέμηση των φαινομένων


Ανάμεσα στα μέτρα που πλέον αποφασίστηκαν να ληφθούν είναι η δημιουργία «ασφαλών χώρων» που θα υποστηρίζονται από ΜΚΟ και στα οποία τα θύματα θα διευκολύνονται να προβαίνουν σε καταγγελίες χωρίς να αισθάνονται πως κινδυνεύουν. Επίσης, στο πλαίσιο μιας μεγαλύτερης διαφάνειας για την οποία δείχνει να δεσμεύεται ο ΟΗΕ, θα αναπτυχθεί βάση δεδομένων ανοικτή στο κοινό μέσω ιστοσελίδας και στην οποία θα καταχωρούνται με λεπτομέρειες όλες οι καταγγελίες ανά χώρα, η φύση του αδικήματος, ο αριθμός των δραστών ανά περίπτωση καθώς και ο αριθμός καταγγελιών ανά καταγγελλόμενο.

Με δεδομένο πως ο ΟΗΕ δεν έχει κάποια δικαιοδοσία απονομής ποινικής δικαιοσύνης και τα μέτρα που θα μπορούσε να λάβει είναι μόνο Διοικητικού και Πειθαρχικού χαρακτήρα, οι περιπτώσεις εντός 10 ημερών θα παραπέμπονται σε ειδική επιτροπή της κάθε χώρας της οποίας υπήκοος είναι ο φερόμενος ως δράστης και αυτή με τη σειρά της θα είναι υποχρεωμένη να καταλήξει σε πόρισμα μέσα σε χρονικό διάστημα το πολύ 6 μηνών.

Σύμφωνα με την ίδια πρόβλεψη, σε περιπτώσεις που το θύμα είναι μικρό παιδί, τότε τα χρονικά διαστήματα είναι ακριβώς τα μισά, δηλαδή, η υπόθεση θα παραπέμπεται από τον ΟΗΕ εντός το πολύ 5 ημερών από την καταγγελία ενώ η εθνική επιτροπή θα οφείλει να έχει αποφασίσει για την ενοχή ή όχι του κατηγορούμενου εντός 3 μηνών.

Ταυτόχρονα ο ΟΗΕ διατηρεί το δικαίωμα του να λαμβάνει δείγμα DNA από τους καταγγελλόμενους και να διατάσσει την απόλυση και τον άμεσο επαναπατρισμό των δραστών. 

Πηγές: OHE, ΒΒC, RT, Τhe Guardian, Aljazeera, RCG