του Θάνου Καμήλαλη
Σήμερα, Παρασκευή 25 Νοεμβρίου, το Wikileaks διέρρευσε πάνω από 500 απόρρητα έγγραφα από την αμερικανική πρεσβεία στην Υεμένη. Το TPP, ως επίσημος συνεργάτης του Wikileaks, είχε πρόσβαση σε αυτά τα έγγραφα πριν από την ημέρα δημοσίευσης τους.
Μεταξύ των όσων αποκαλύπτουν τα έγγραφα της αμερικανικής πρεσβείας, είναι ότι οι ΗΠΑ πωλούν στρατιωτικό εξοπλισμό αξίας εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ στην έκπτωτη κυβέρνηση της χώρας, προκειμένου να αντιμετωπίσει τις δυνάμεις των ανταρτών που επαναστάτησαν εναντίον της από το 2011. Το 2015, μία συμμαχία εννέα χωρών της Μέσης Ανατολής, με επικεφαλής τη Σαουδική Αραβία, εισέβαλαν στη χώρα με σκοπό να επηρεάσουν την έκβαση του εμφυλίου πολέμου υπέρ της προηγούμενης κυβέρνησης. Η Σαουδική Αραβία είναι ο μεγαλύτερος συνεργάτης των ΗΠΑ όσον αφορά το εμπόριο όπλων, ενώ μάλιστα κατά τη διάρκεια της προεδρίας του Μπαράκ Ομπάμα οι πωλήσεις όπλων και εξοπλισμού σε αυτήν πολλαπλασιάστηκαν.
Η πάμπλουτη και πάμφτωχη Υεμένη
H Υεμένη είναι μία μικρή αραβική χώρα στη δυτική Ασία, έχει πληθυσμό 25 εκατ και συνορεύει με τη Σαουδική Αραβία και το Ομάν. Διεθνείς μελέτες του ΟΗΕ την χαρακτηρίζουν ως τη φτωχότερη χώρα του αραβικού κόσμου και την έβδομη πιο ανασφαλή χώρα στον κόσμο όσον αφορά την τροφή. Η κατάσταση χειροτέρεψε μετά τις αναταραχές που ξεκίνησαν το 2011 και από τότε ο ΟΗΕ χαρακτηρίζει την Υεμένη σε κατάσταση ανθρωπιστικής κρίσης, από τις μεγαλύτερες του κόσμου, που περιλαμβάνει ακόμα και την πρόσβαση σε πόσιμο νερό. Ωστόσο παρά το μικρό της μέγεθος και τις τραγικές συνθήκες διαβίωσης, η Υεμένη είναι μία χώρα σημαντικής γεωπολιτικής σημασίας στην περιοχή. Όπως τονίζει το Wikileaks, καθημερινά μέσω των εδαφών της περνάει το 11% της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου, ενώ από τα λιμάνια της στην Αραβική Θάλασσα περνάει ένα επιπλέον ποσοστό 20% πετρελαίου από τη Σαουδική Αραβία και το Ιράν. Επομένως, το πετρέλαιο είναι η αιτία για την οποία οι δύο αυτές χώρες ανταγωνίζονται για τον έλεγχο του καθεστώτος στην περιοχή.
Τι αποκαλύπτει το Wikileaks
Σύμφωνα με όσα ήταν γνωστά μέχρι σήμερα, οι ΗΠΑ προσέφεραν μόνο «πληροφοριακή και λογιστική» βοήθεια στην πρώην κυβέρνηση της Υεμένης. Ωστόσο, τα έγγραφα που δημοσιεύει το Wikileaks αποδεικνύουν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες εξοπλίζουν στρατιωτικά το καθεστώς του Χάντι, παρά τις πενιχρές του επιδόσεις στα ανθρώπινα δικαιώματα και την οικονομία της χώρας.
Με έγγραφο της αμερικανικής πρεσβείας με ημερομηνία 11 Φεβρουαρίου του 2014 η αμερικανική πρεσβεία απαντάει θετικά στο αίτημα της κυβέρνησης της Υεμένης για την προμήθεια στρατιωτικού εξοπλισμού και αναφέρει λεπτομερώς τα όπλα που πρόκειται να πουλήσουν οι ΗΠΑ στην Υεμένη. Στον εξοπλισμό περιλαμβάνονται πολεμικά αεροπλάνα και οχήματα συνολικής αξίας περίπου 200 εκατ ευρώ. «Ελπίζω να χτίσουμε δυνατές σχέσεις αμοιβαίας ωφέλειας μεταξύ των ενόπλων δυνάμεων μας» αναφέρει στο τέλος του εγγράφου ο αρμόδιος εκ μέρους των ΗΠΑ, Randolph E. Rosin.
Σε επόμενο μήνυμα μεταξύ της αμερικανικής πρεσβείας και του καθεστώτος Χάντι, με ημερομηνία 9 Ιουνίου 2014, συζητείται ο τρόπος και ο τόπος παράδοσης του εξοπλισμού (παραμένει άγνωστο αν πρόκειται για την ίδια «παραγγελία» ή επόμενη).
Ο εμφύλιος πόλεμος στην Υεμένη ξέσπασε λίγους μήνες μετά, στις αρχές του 2015, με την εξέγερση των Χούτι που οδήγησε σε παραίτηση τον Σαλέχ και συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ από τον Μάρτιο του 2015 μέχρι τον Αύγουστο του 2016 πάνω περίπου 10.000 άνθρωποι έχουν πέσει νεκροί, εκ των οποίων 3.799 άμαχοι. «Η Υεμένη συναγωνίζεται τη Συρία» ήταν ο τίτλος της έρευνας. Το Wikileaks υπολογίζει ότι λόγω του πολέμου οι εσωτερικοί πρόσφυγες ανέρχονται στα 3,15 εκατ.
Σαουδική Αραβία: Ο κρυφός σύμμαχος
Η παρέμβαση των ΗΠΑ στην Υεμένη όμως δεν είναι μόνο άμεση, με την προμήθεια όπλων στην πρώην κυβέρνηση, αλλά και έμμεση, με το εμπόριο όπλων στη Σαουδική Αραβία. Οι εξαιρετικές σχέσεις ΗΠΑ – Σαουδικής Αραβίας έχουν σχηματιστεί εδώ και χρόνια, ωστόσο κατά τη διάρκεια της προεδρίας του Μπαράκ Ομπάμα φαίνεται ότι έχουν γίνει στενότερες
Ο πρώτος παράγοντας που βοήθησε σε αυτό ήταν ο διορισμός της Χίλαρι Κλίντον στη θέση του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ. Όπως είχε αποκαλύψει το Wikileaks αλλά και παλιότερα δημοσιεύμετα διεθνών ΜΜΕ, η Σαουδική Αραβία χρησιμοποιούσε τις δωρεές που έκανε στο ίδρυμα Κλίντον για να εξασφαλίζει ισχυρότερο στρατιωτικό εξοπλισμό από την αμερικανική κυβέρνηση. Αλγερία, Ομάν, Κουβέιτ, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και Σαουδική Αραβία βρίσκονται στη λίστα με τις χώρες που «δώρισαν» σημαντικά ποσά στο ίδρυμα της οικογένειας Κλίντον και λίγο μετά κατάφεραν να αγοράσουν σημαντικά μεγαλύτερο στρατιωτικό εξοπλισμό από τις ΗΠΑ. Πρόκειται για χώρες διαβόητες στην παραβίαση στοιχειωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, με μη δημοκρατικά καθεστώτα αλλά και, στην περίπτωση ειδικά της Σαουδικής Αραβίας και των ΗΑΕ, κράτη που υπάρχουν πολύ σοβαρές ενδείξεις ότι εξοπλίζουν τρομοκρατικές ομάδες όπως το ISIS και η Αλ Κάιντα. Η πλειοψηφία αυτών των χωρών συμμετέχουν και στη συμμαχία χωρών της Μέσης Ανατολής που εισέβαλε «για να αποκαταστήσει την ειρήνη» στην Υεμένη. HAE, Κουβέιτ και Κατάρ συμμετέχουν ενεργά στις στρατιωτικές επιχειρήσεις
Οι εκθέσεις της ίδιας της αμερικανικής κυβέρνησης για την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε Αλγερία, Σαουδική Αραβία, Κουβέιτ, ΗΑΕ, Ομάν και Κατάρ καταλήγουν στα ίδια, σε γενικές γραμμές συμπεράσματα. Αυταρχικά καθεστώτα, με περιορισμούς στην ελευθερία του λόγου, τη δυνατότητα των πολιτών να επιλέξουν τις κυβερνήσεις τους, στέρηση δικαιωμάτων στις γυναίκες και διώξεις κατά κοινωνικών ομάδων με βάση τις σεξουαλικές προτιμήσεις ή τη θρησκεία.
Ειδικά για την περίπτωση της Σαουδικής Αραβίας, επικεφαλής της μίας πλευράς του πολέμου στην Υεμένη. Το 2015 και ενώ η Κλίντον είχε από χρόνια αποχωρήσει από το Στέιτ Ντιπάρντμεντ, η αμερικανική κυβέρνηση αύξησε ξανά τη μεταφορά όπλων προς τη χώρα, προκαλώντας μεγάλες αντιδράσεις. Το Νοέμβριο του 2015 οι ΗΠΑ αποφάσισαν να πουλήσουν «έξυπνες βόμβες» αξίας 1.29 δισ ευρώ στους Σαουδάραβες συμμάχους, ενώ συνολικά μέσα στο έτος πούλησαν εξοπλισμούς αξίας 20 δισ. Παρά την κριτική ανθρωπιστικών οργανώσεων αλλά και μερίδας του Κογκρέσου, οι ΗΠΑ συνέχισαν την ίδια πρακτική και το 2016. Τον περασμένο Αύγουστο, αίσθηση προκάλεσε η έγκριση για προμήθεια τανκς και όπλων αξίας 880 εκατ. στη Σαουδική Αραβία.
Ο πόλεμος στην Υεμένη περνάει συχνά απαρατήρητος από τα ΜΜΕ. Ωστόσο η χώρα μοιάζει με μια μικρή Συρία, ενώ οι καταστροφές και η ανθρωπιστική κρίση στην περιοχή είναι ανάλογες πιο «προβεβλημένων» πολέμων σε Ιράκ, Αφγανιστάν και φυσικά στη συριακή καταστροφή. Πρόκειται για ακόμα μία ένοπλη σύγκρουση στην οποία οι ΗΠΑ δεν μένουν αμέτοχες, αλλά συμμετέχουν ενεργά και πάντα με το… αζημίωτο. Για τη «διασφάλιση της δημοκρατίας και της ελευθερίας στην περιοχή» φυσικά…