του Ryan Gallagher για το The Intercept
Σε μια απόφαση που εκδόθηκε στο Λουξεμβούργο την Τετάρτη, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο δήλωσε ότι η «γενική και αδιάκριτη διατήρηση» δεδομένων για τις επικοινωνίες και τον εντοπισμό των ανθρώπων είναι αντίθετη με το δικαίωμα στην ιδιωτικότητα. Το δικαστήριο ανέφερε ότι η «εξαιρετικά διεισδυτική» μαζική αποθήκευση των προσωπικών δεδομένων «υπερβαίνει τα όρια του τι είναι απολύτως αναγκαίο και τι μπορεί θα θεωρηθεί δικαιολογημένο σε μια δημοκρατική κοινωνία».
Η Καμίλα Γκράχαμ Γουντ, νομικός σύμβουλος στην ομάδα Privacy International που εδρεύει στο Λονδίνο, θεωρεί την απόφαση ως μια νίκη για τους υπερασπιστές των ατομικών ελευθεριών. «Η σημερινή απόφαση είναι ένα σημαντικό πλήγμα κατά της μαζικής παρακολούθησης και μια σημαντική μέρα για την προστασία της ιδιωτικής ζωής», είπε. «Καθιστά σαφές ότι η γενική και χωρίς διακρίσεις διατήρηση του ψηφιακού ιστορικού μας- το με ποιους αλληλεπιδρούμε, πότε, πώς και από πού- μπορεί να είναι μια πολύ παρεμβατική μορφή παρακολούθησης που χρειάζεται αυστηρούς κανόνες προστασίας από την κατάχρηση και τη διεύρυνσή της».
Οι δεκαπέντε δικαστές του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου αναγνώρισαν στην απόφασή τους ότι «οι σύγχρονες τεχνικές έρευνας» ήταν αναγκαίες για την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος και της τρομοκρατίας, αλλά είπε ότι αυτό δεν μπορεί να δικαιολογήσει τη «γενική και αδιάκριτη διατήρηση όλων των δεδομένων της κίνησης και του εντοπισμού». Αντ’ αυτού, οι δικαστές δήλωσαν ότι είναι αποδεκτό για τις κυβερνήσεις να ακολουθούν «στοχευμένη διατήρηση» δεδομένων σε περιπτώσεις που σχετίζονται με σοβαρά εγκλήματα, επιτρέποντας στα άτομα που είναι αντικείμενα οποιασδήποτε παρακολούθησης να ενημερώνονται όταν ολοκληρώνονται οι έρευνες και η πρόσβαση στα δεδομένα να εποπτεύεται από μια δικαστική αρχή ή μια ανεξάρτητη διοικητική αρχή.
Το ζήτημα τέθηκε αρχικά τον Δεκέμβριο του 2014 από δύο βρετανικά μέλη του κοινοβουλίου, οι οποίοι αμφισβήτησαν τη νομιμότητα της Διατήρησης των Δεδομένων και των Ερευνητικών Εξουσιών της κυβέρνησης του Ηνωμένου Βασιλείου, η οποία ανάγκασε τις εταιρείες τηλεπικοινωνιών να αποθηκεύουν αρχεία σχετικά με την επικοινωνία των πελατών τους για δώδεκα μήνες. Ο νόμος αυτός έχει πλέον αντικατασταθεί από τον νόμο για Ερευνητικές Εξουσίες, ο οποίος εγκρίθηκε πρόσφατα από το βρετανικό κοινοβούλιο και αναμένεται σύντομα να τεθεί σε ισχύ.
Αν και το Ηνωμένο Βασίλειο ψήφισε την αποχώρησή του από την Ευρωπαϊκή Ένωση στις αρχές του έτους, η απόφαση της Τετάρτης παραμένει- τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα- ιδιαίτερα σημαντική και θα αποδειχθεί ένας άσχημος πονοκέφαλος για τους Βρετανούς κυβερνητικούς αξιωματούχους. Η απόφαση θα διαβιβαστεί τώρα στο Εφετείο του Ηνωμένου Βασιλείου, όπου οι δικαστές εκεί θα εξετάσουν πώς μπορούν να εφαρμόσουν αυτήν την απόφαση με βάση το εθνικό δίκαιο. Αυτό μπορεί να οδηγήσει την κυβέρνηση στο να αναγκαστεί να κάνει αλλαγές σε αμφιλεγόμενα σημεία του νόμου των Ερευνητικών Εξουσιών, που επιτρέπουν την αστυνομία και τις υπηρεσίες κατασκοπείας να έχουν πρόσβαση σε τεράστιες ποσότητες δεδομένων για τη διαδικτυακή περιήγηση των ανθρώπων, τα άμεσα μηνύματα, τα μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, τις τηλεφωνικές κλήσεις και τις συνομιλίες μέσω των κοινωνικών δικτύων.
«Αυτή είναι η πρώτη σοβαρή δοκιμασία μετά το δημοψήφισμα για τη δέσμευση της κυβέρνησής μας σχετικά με την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου», δήλωσε η Μάρθα Σπούριερ, διευθύντρια της Liberty, βρετανικής οργάνωσης για τα ανθρώπινα δικαιώματα. «Το Ηνωμένο Βασίλειο μπορεί να ψήφισε να φύγει από την ΕE, αλλά δεν ψηφίσαμε την εγκατάλειψη των δικαιωμάτων και των ελευθεριών μας». Και πρόσθεσε: «Η σημερινή απόφαση επικυρώνει το δικαίωμα του απλού βρετανικού λαού να μην κατασκοπεύεται η προσωπική του ζωή χωρίς βάσιμο λόγο ή χωρίς ένα ανεξάρτητο ένταλμα. Η κυβέρνηση πρέπει τώρα να προβεί σε άμεσες αλλαγές στον νόμο περί Ερευνητικής Εξουσίας ώστε να συμμορφωθεί προς αυτό».
Ένας εκπρόσωπος του υπουργείου Εσωτερικών της βρετανικής κυβέρνησης είπε σε μια δήλωση: «Είμαστε απογοητευμένοι με την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου και θα εξετάσουμε τις δυνητικές επιπτώσεις της. Η κυβέρνηση θα παρουσιάσει ισχυρή επιχειρηματολογία στο Εφετείο σχετικά με την σημαντικότητα του υπάρχοντος καθεστώτος για τη διατήρηση των δεδομένων επικοινωνιών και πρόσβασης».