του Θάνου Καμήλαλη

Οι ομιλίες στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης φημίζονται για τα ψεύτικα τα λόγια τα μεγάλα και ο Μητσοτάκης, μολονότι υποσχέθηκε να ξορκίσει αυτήν την παράδοση, δεν ξέφυγε από την πεπατημένη. Το βασικό του μήνυμα άλλωστε είναι ότι η έξοδος από την οικονομική κρίση περνάει μέσα από τις «επενδύσεις», που με τη σειρά τους θα φέρουν «ανάπτυξη». Τα κρίσιμα ερωτήματα σε αυτό το σχέδιο – όνειρο είναι «πως», «για ποιους» και «με τι κόστος». Σε αυτά η Νέα Δημοκρατία απαντάει αόριστα «για όλους», ήδη ωστόσο οι κινήσεις της, όπως αναμενόταν καταρρίπτουν αυτήν την υπόσχεση.

Ενώ λοιπόν ο Πρωθυπουργός παρουσίαζε το «όραμά» του στη ΔΕΘ, είχαμε ήδη την πρώτη απόδειξη του τι σημαίνει αυτή η, δήθεν καινοτόμα, «ανάπτυξη»: Ξεπουλάμε και τσιμεντώνουμε παραλίες. Την περασμένη εβδομάδα η «Καθημερινή» διέρρευσε ένα κομμάτι από το περίφημο «αναπτυξιακό νομοσχέδιο» της κυβέρνησης, που αφορά τροποποιήσεις στη νομοθεσία για τους αιγιαλούς, «στην κατεύθυνση της διευκόλυνσης της επιχειρηματικής δραστηριότητας στην ακτογραμμή εις βάρος της κοινοχρησίας της». Μολονότι το νομοσχέδιο δεν έχει καν τεθεί σε δημόσια διαβούλευση, οι αλλαγές, που μέχρι στιγμής δεν έχουν διαψευστεί, είναι οι παρακάτω:

  • Καταργείται η ρύθμιση με την οποία το ελάχιστο πλάτος μιας παραλίας (πλην εξαιρέσεων) οριζόταν στα 30 μέτρα από τη γραμμή του αιγιαλού.
  • Καταργείται ρύθμιση που περιόριζε στο 60% ενός αιγιαλού (μη συνυπολογιζόμενου τυχόν δυσπρόσιτου τμήματός του) τον χώρο που παραχωρείται σε ομπρελοκαθίσματα. Επανέρχεται αντ’ αυτού η ελάχιστη απόσταση των 100 μέτρων ανάμεσα στις διαδοχικές παραχωρήσεις, που μπορούν να καλύψουν την υπόλοιπη παραλία.
  • Ο (εξ ορισμού δημόσιος, εκτός αν υπάρχουν ιδιωτικά δικαιώματα) παλαιός αιγιαλός παύει να θεωρείται ανεπίδεκτος χρήσης ιδιωτικών δικαιωμάτων και υποχρεωτικά κοινόχρηστος. Αντιθέτως, χαρακτηρίζεται ιδιωτική περιουσία του Δημοσίου και δύναται να παραχωρείται και να οικοδομείται.
  • Ως προς το μίσθωμα για την απλή χρήση ενός αιγιαλού, προτείνεται να υπολογίζεται όχι η αντικειμενική και μισθωτική αξία του πλησιέστερου ακινήτου, αλλά του πλησιέστερου εκτός σχεδίου ακινήτου. Η ρύθμιση αυτή είναι δεδομένο ότι θα μειώσει τα μισθώματα, άρα τα έσοδα του Δημοσίου.
  • Στις περιπτώσεις στρατηγικών επενδύσεων, δίνεται η δυνατότητα απευθείας παραχώρησης στον επενδυτή του αιγιαλού και της παραλίας που βρίσκεται όχι μόνο σε επαφή με το ακίνητο, αλλά και σε παρακείμενο χώρο.
  • Δίνεται η δυνατότητα απευθείας παραχώρησης της χρήσης του αιγιαλού σε επιχειρηματικά πάρκα με μέτωπο στη θάλασσα.
  • Σήμερα, η παραχώρηση αποκλειστικής χρήσης αιγιαλού και παραλίας (όχθης, πυθμένα κ.λπ.) απαγορεύεται, εκτός αν επιβάλλεται για λόγους υπέρτερου δημοσίου συμφέροντος, εθνικής άμυνας, δημόσιας τάξης, ασφάλειας, υγείας ή προστασίας αρχαιοτήτων και περιβάλλοντος. Με νέα ρύθμιση, το δικαίωμα αυτό επεκτείνεται και σε περιπτώσεις «ασφάλειας βιομηχανικών ή ξενοδοχειακών εγκαταστάσεων», μια επιδεχόμενη πολλές ερμηνείες αναφορά.
  • Καταργείται ρύθμιση με την οποία δινόταν δυνατότητα ανάκλησης της παραχώρησης ενός αιγιαλού, προς αποκατάσταση του κοινόχρηστου χαρακτήρα του.
  • Παρατείνεται αυτοδικαίως η χρήση αιγιαλού όταν αφορά έργα που εξυπηρετούν λατομικές και μεταλλευτικές επιχειρήσεις, όσο χρόνο υφίσταται το σχετικό δικαίωμα.

Με λίγα λόγια, έχουμε την πιο ξεκάθαρη παραδοχή της νέας κυβέρνησης ότι βάζει τα συμφέροντα των λίγων και ισχυρών, πάνω από τον δημόσιο πλούτο, την προστασία του περιβάλλοντος και το δικαίωμα του κάθε πολίτη αυτής της χώρας στην ελεύθερη πρόσβαση στον αιγιαλό και την παραλία, όπως αυτό θεμελιωνόταν με μια σειρά νομικών αποφάσεων μέχρι σήμερα. Πρόκειται για διατάξεις που παράλληλα ανοίγουν το Κουτί της Πανδώρας και σημαίνουν ότι δημόσιες εκτάσεις, σπάνιου φυσικού πλούτου, θα μπορούν να δοθούν ακόμα και με απευθείας παραχώρηση, ώστε να δημιουργηθούν ιδιωτικές παραλίες, «επιχειρηματικά πάρκα», η να χρησιμοποιηθούν πρακτικά ως χώροι απόθεσης αποβλήτων για μεταλλευτικές και άλλες ρυπογόνες επιχειρήσεις. Τα μηδαμινά οφέλη από τέτοιες εκποιήσεις δημόσιας περιουσίας τα έχουμε μάθει πολύ καλά το τελευταίο διάστημα (βλ. πώληση Ελληνικού «όσο ένα οικόπεδο στο Βραχάτι»), ενώ τα αποτελέσματα της άναρχης δόμησης τα έχουμε δει ακόμα και με τον ποιο τραγικό τρόπο (βλ.το οικόπεδο στο Μάτι)

Αλλά «ευτυχώς», πέρα από αυτήν την «ανάπτυξη», έχουμε και τις «επενδύσεις», τομέα στον οποίον η Νέα Δημοκρατία, εκτός του Ελληνικού και της συστηματικής προσπάθειας να προσαρμοστεί νομιμότητα στις απαιτήσεις του Λάτση, επιμένει σε μία θλιβερή και εξόχως βλαπτική καρικατούρα «επένδυσης», αυτήν της Eldorado στις Σκουριές. Σε πείσμα της πραγματικότητας, των συστηματικών παραβάσεων της περιβαλλοντικής νομοθεσίας, των αποκαλύψεων για το δίκτυο offshore και των επιστημόνων που προειδοποιούν για σειρά περιβαλλοντικών κινδύνων και καταστροφών, η κυβέρνηση χαρακτηρίζει την εξόρυξη χρυσού στην Χαλκιδική ως «εμβληματική επένδυση», ενώ τα φιλικά της ΜΜΕ μας έχουν κουράσει εδώ και χρόνια να δίνουν το «πράσινο φως» στην εταιρεία, με αποφάσεις και άδειες που είναι δευτερεύουσας σημασίας.

Βέβαια, όπως πλέον ακόμα και η ΝΔ παραδέχεται έμμεσα, η «επένδυση» αυτή είναι τόσο… εμβληματική, που για να προχωρήσει χρειάζεται αναθεώρηση της Σύμβασης της εταιρείας με το ελληνικό Δημόσιο και τροποποίηση των όρων. Κοίτα να δεις τελικά που δεν έφταιγε η «ιδεοληψία του ΣΥΡΙΖΑ» (που έμεινε σε μεγάλο βαθμό παρατηρητής όσο ήταν στην κυβέρνηση), αλλά η ίδια η εταιρεία που δεν μπορούσε να τηρήσει όσα υποσχέθηκε σχετικά με την μεταλλουργία. Και κοίτα να δεις που και πάλι, για να προχωρήσει αυτή η πολυθρύλητη «επένδυση», θα πρέπει η νομιμότητα να προσαρμοστεί στα θέλω του υποτιθέμενου επενδυτή, με το Δημόσιο να βγαίνει πολλαπλώς ζημιωμένο. Τα κέρδη στην πολυεθνική, ένα μηνιάτικο για τους 1000 εργαζόμενούς της (αριθμό που παραδέχθηκε ο Μητσοτάκης) και ο λογαριασμός στην τοπική κοινωνία. Α κι επειδή το ελληνικό κράτος έχει μείνει πολύ ευχαριστημένο από τις «υπηρεσίες» της Eldorado, συζητάει και επέκταση των εξορύξεων στη Θράκη. Τι μπορεί να πάει στραβά…

Κι αυτά είναι μόνο δύο παραδείγματα του ίδιου μοντέλου, μπορούμε ακόμα να αναφέρουμε την παραχώρηση τεράστιων χερσαίων και θαλάσσιων οικοπέδων της ελληνικής επικράτειες σε πετρελαϊκές εταιρείες (που πολύ θα ήθελε να το κάνει η ΝΔ αλλά την πρόλαβε ο ΣΥΡΙΖΑ), ή τις «επενδύσεις» στην ενέργεια και την «απελευθέρωση της αγοράς», με τη μορφή που προέβλεπε το τρίτο μνημόνιο και υποχρέωσε τη ΔΕΗ να ενισχύει τους ανταγωνιστές της και να φτάσει στη σημερινή κατάσταση (μια ΔΕΗ που «δεν πρέπει να κάνει κοινωνική πολιτική» σύμφωνα με τον Πρωθυπουργό).

Όχι μόνο λοιπόν αυτή η «ανάπτυξη» δεν είναι για όλους, αλλά το τίμημά της θα είναι βαρύ και το περιβόητο «trickle down», ότι δηλαδή ο πλούτος διαχέεται από πάνω προς τα κάτω, θα λειτουργήσει αντίθετα. Με λίγα λόγια, κάποιοι θα απολαμβάνουν ακόμα περισσότερα κέρδη, κάποιοι θα επωμίζονται τον ρόλο της καύσιμης ύλης και κάποιοι απλώς θα μετράνε περισσότερες ζημιές και στερήσεις. Ο καθένας ας αναλογιστεί ψύχραιμα σε ποια από τις παρακάνω κατηγορίες θα ανήκει.