Απαγορευμένες από 119 χώρες, οι βόμβες διασποράς των ΗΠΑ συνεχίζουν να αφήνουν ορφανά τα παιδιά της Υεμένης

των Alex Emmons και Mohammed Ali Kalfood για το The Intercept

Πατέρας πέντε παιδιών, δεν είχε βάλει τη βάρκα του στη θάλασσα για μήνες. Οκτώ άλλοι ψαράδες είχαν ήδη εξαφανιστεί, θεωρούμενοι νεκροί από επιθέσεις του ναυτικού αποκλεισμού της Σαουδικής Αραβίας. Ο Jubahi είχε ακολουθήσει τους άλλους ψαράδες και είχε σύρει τη βάρκα του στην παραλία, όπου έμενε αχρησιμοποίητη, ενώ αγωνιζόταν να στηρίξει τη σύζυγό του, τον ηλικιωμένο πατέρα του και τα παιδιά του.

Αλλά εκείνη τη φθινοπωρινή μέρα, το ταξίδι του Jubahi στην αγορά ήταν επιτυχημένο. Επέστρεψε νωρίς το απόγευμα για να μοιραστεί ένα γεύμα με την οικογένειά του, πριν πάει μόνος του μια βόλτα στην παραλία. Σύμφωνα με τον πατέρα του, ο Jubahi κάθισε κάτω από μια αναποδογυρισμένη βάρκα για να αποφύγει τον ήλιο και-όντας εξαντλημένος- έκλεισε τα μάτια του να κοιμηθεί.

Δεν ξύπνησε ποτέ.

Οι κάτοικοι στο al-Hayma είπαν στο The Intercept ότι άκουσαν ένα βουητό γύρω στις τρεις το απόγευμα. Λίγο μετά, είδαν ένα τζετ από τον συνασπισμό δυνάμεων υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας να κάνει κύκλους πάνω από την ακτή. Εφοδιασμένη από τις ΗΠΑ με όπλα και πληροφορίες στόχων, η Σαουδική Αραβία βομβαρδίζει και έχει σε αποκλεισμό την Υεμένη εδώ και 21 μήνες.

«Το πολεμικό αεροσκάφος κινούταν προς την ακτογραμμή πριν δω κάτι να πέφτει προς τα κάτω με αλεξίπτωτα», είπε ο Yahya Qassem Zabah, ένας τοπικός ψαράς. «Για μια στιγμή νόμιζα ότι προσγειωνόντουσαν στρατιώτες. Μετά από λίγο άκουσα μια σειρά εκρήξεων».

Αυτό που είδε ο Zabah, δεν ήταν στρατιώτες με αλεξίπτωτα που κατευθύνονταν στην παραλία, αλλά ένα όπλο διασποράς. Ενώ βρισκόταν στον αέρα, άνοιξε το περίβλημά του και απελευθέρωσε μικρές βόμβες σε κυλινδρικό σχήμα, οι οποίες έπεσαν διασκορπισμένες στην παραλία.

Εντελώς ξαφνικά, σαν εκκωφαντικές κροτίδες, έγιναν εκρήξεις σε όλη την περιοχή της άμμου, θρυμματίζοντας, σπάζοντας και ανατρέποντας τις ψαρόβαρκες.
Η οικογένεια του Jubahi βρήκε το σώμα του ανάμεσα στα συντρίμμια σε μια λίμνη από το αίμα του. Το κεφάλι του είχε χτυπηθεί από ένα από τα πυρομαχικά ενώ κοιμόταν. «Υπήρχε μια τρύπα στο κεφάλι του που έχυνε αίμα», είπε στο Τhe Intercept ο πατέρας του Jubahi, Mohammed Omar Medarij, πριν ξεσπάσει σε κλάματα. Οι χωρικοί βρήκαν δυο άδεια περιβλήματα και τρία αλεξίπτωτα, τα οποία κράτησε η οικογένεια του Jubahi ως αποδεικτικά στοιχεία και τα έδειξε στο The Intercept. «Πήραν τον γιο μου και άφησαν αυτά τα κουρέλια πίσω», είπε ο Medarij, δείχνοντας τα αλεξίπτωτα.

Δεν ήταν η πρώτη φορά που είχαν δει τέτοια όπλα οι χωρικοί. Τον Δεκέμβριο του 2015, το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων επιβεβαίωσε ότι πολεμικά αεροσκάφη του συνασπισμού έριξαν βόμβες διασποράς CBU-105 στο al-Hayma, καταστρέφοντας πολλά σπίτια και τραυματίζοντας σοβαρά τουλάχιστον δύο πολίτες.

Ερευνητές από το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων αναγνώρισαν ότι οι κάλυκες σε φωτογραφίες που τραβήχτηκαν από το The Intercept ήταν βόμβες διασποράς που έχουν κατασκευαστεί στις ΗΠΑ. Ο σειριακός αριθμός που φαίνεται στις φωτογραφίες ξεκινά επίσης με τον πενταψήφιο κωδικό 04614 της «εμπορικής και κρατικής υπηρεσίας» (CAGE), αποδεικνύοντας ότι τα όπλα παράχθηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες, από την εταιρεία Textron Systems που έχει τη βάση της στο Ρόουντ Άιλαντ.

Η Σαουδική Αραβία άρχισε να βομβαρδίζει την Υεμένη τον Μάρτιο του 2015, επτά μήνες μετά την κατάληψη της πρωτεύουσας Σαναά από τους αντάρτες Χούθι και την καθαίρεση του υποστηριζόμενου από τη Σαουδική Αραβία ηγέτη, Αμπντ Ραμπ Μανσούρ Χαντί. Οι ΗΠΑ είναι  ένας κρυφός σύμμαχος του πολέμου από τότε, δίνοντας πληροφορίες για τους στόχους, κάνοντας αποστολές ανεφοδιασμού για τα σαουδικά αεροσκάφη και εγκρίνοντας περισσότερα από 20 δισεκατομμύρια δολάρια για νέες μεταφορές όπλων. Από την αρχή της διακυβέρνησής του, ο πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα έχει πουλήσει όπλα 115 δις δολαρίων στους Σαουδάραβες, περισσότερα από όσα οποιοσδήποτε από τους προκατόχους του.

Η Σαουδική Αραβία εξαρτάται από τις ΗΠΑ για τις βομβαρδιστικές αποστολές της, εξήγησε ο Μπρους Ρίντελ, ένας από τους κύριους συνεργάτες του Ινστιτούτου Brookings και αξιωματικός της CIA επί 30 χρόνια, σε μια εκδήλωση τον Απρίλιο. «Εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο έλεγαν απόψε στον βασιλιά Σαλμάν [της Σαουδικής Αραβίας] ότι “αυτός ο πόλεμος πρέπει να τελειώσει”, θα τελείωνε αύριο». Η Βασιλική Σαουδική Πολεμική Αεροπορία δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς την αμερικανική και τη βρετανική υποστήριξη».

Αντιπρόσωπος της πρεσβείας της Σαουδικής Αραβίας αρνήθηκε να σχολιάσει.
Ούτε το Πεντάγωνο, ούτε το υπουργείο Εξωτερικών θα επιβεβαίωνε στο The Intercept ότι τα όπλα που φωτογραφήθηκαν από το The Intercept ήταν από τις ΗΠΑ ή ότι ήταν πυρομαχικά CBU-105. Όταν ήρθε αντιμέτωπος με τις φωτογραφίες που περιέχουν τους αριθμούς σειράς των όπλων, ο εκπρόσωπος της Textron Systems, Νταν Σιλβέστρε, αρνήθηκε να σχολιάσει, λέγοντας στο The Intercept ότι οι φωτογραφίες «εγείρουν περισσότερα ερωτήματα παρά απαντήσεις σχετικά με το πού φωτογραφήθηκαν αυτά τα όπλα και κάτω από ποιες συνθήκες».
Την ίδια στιγμή, τα διαφημιστικά βίντεο της Textron για τα CBU-105 απεικονίζουν τα πυρομαχικά που φαίνεται να είναι ίδια με εκείνα που φωτογραφήθηκαν από το The Intercept.

Τα όπλα διασποράς φέρουν ένα στίγμα εξαιτίας των πολλών αμάχων που έχουν σκοτώσει. Τα όπλα διασκορπίζουν μικροσκοπικά εκρηκτικά σε μεγάλη έκταση, και ένας μικρός αριθμός από τις μικρές βόμβες συνήθως δεν εκρήγνυνται κατά την πρόσκρουση, αφήνοντας πίσω εκρηκτικά σαν νάρκες που μετέπειτα σκοτώνουν συχνά άμαχο πληθυσμό και καταστρέφουν γεωργικές εκτάσεις. Μια έκθεση από την ομάδα Εποπτείας Πυρομαχικών Διασποράς βρήκε ότι ο άμαχος πληθυσμός είναι πάνω από το 97%  των θυμάτων των βομβών διασποράς σε όλον τον κόσμο, κυρίως λόγω της χρήσης τους από την κυβέρνηση του Άσαντ στη Συρία και τον βομβαρδισμό της Υεμένης από τον συνασπισμό με τις αμερικάνικες βόμβες.

Λόγω  του φόρου αίματός του άμαχου πληθυσμού, οι βόμβες διασποράς απαγορεύτηκαν από μια συνθήκη του 2008 που υπογράφηκε από 119 χώρες, αλλά όχι από τις ΗΠΑ, τη Ρωσία και τη Σαουδική Αραβία.

Οι ΗΠΑ έχουν πουλήσει βόμβες διασποράς αξίας εκατοντάδων εκατομμύριων δολαρίων στη Σαουδική Αραβία τα τελευταία χρόνια. Το 2010, το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών ενέκρινε την πώληση 1.300 CBU-105 βομβών στη Σαουδική Αραβία ως μέρος μιας πώλησης όπλων 30 δις δολαρίων και το 2011 άλλες 400, για 355 εκατομμύρια δολάρια.

Το περιοδικό Foreign Policy ανέφερε τον Μάιο ότι η κυβέρνηση του Ομπάμα θα αναβάλλει την τελευταία μεταφορά CBU-105 πυρομαχικών στη Σαουδική Αραβία, πιθανόν λόγω ενός νόμου εξαγωγών του 2009 που απαγορεύει την πώληση βομβών διασποράς στις χώρες που χρησιμοποιούν τα όπλα «όπου είναι γνωστό ότι βρίσκονται άμαχοι πληθυσμοί».

Υπό την πίεση της κοινής γνώμης, τον Αύγουστο, η Textron Systems ανακοίνωσε επίσης ότι θα σταματούσε σταδιακά την παραγωγή των CBU-105, σταματώντας την κατασκευή των βομβών διασποράς στην Αμερική. Σε μια αίτηση στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, η Textron εξήγησε ότι οι πωλήσεις των CBU-105 εξαρτώνται «τόσο από την εκτελεστική εξουσία όσο και από την έγκριση του Κογκρέσου» και ότι «το σημερινό πολιτικό κλίμα έχει καταστήσει δύσκολες αυτές τις εγκρίσεις».

Το Πεντάγωνο διατηρεί ωστόσο ένα μεγάλο απόθεμα των πυρομαχικών CBU-105 που θα μπορούσαν να μεταφερθούν αργότερα. Το Κογκρέσο ενέκρινε με μικρή πλειοψηφία την επιβολή ενός μέτρου τον Ιούνιο το οποίο θα απαγορεύει την εξαγωγή τους στη Σαουδική Αραβία. Το Πεντάγωνο αντιτάθηκε στο μέτρο αυτό, με την ανησυχία ότι θα «στιγμάτιζε» άδικα το όπλο.

Ο συνασπισμός της Σαουδικής Αραβίας συνεχίζει να χρησιμοποιεί βόμβες διασποράς και άλλα όπλα από τις ΗΠΑ για να βομβαρδίζουν στρατιωτικές εγκαταστάσεις, συμπεριλαμβανομένων σπιτιών, εργοστασίων, καταστημάτων, νοσοκομείων, παιδικά σχολεία, καθώς και μια κηδεία. Το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων δημοσίευσε μια έκθεση την περασμένη εβδομάδα που τεκμηριώνει επιπλέον επιθέσεις σε μια φυλακή και σε έναν χώρο γεώτρησης νερού.

«Μετά από πάνω από 20 μήνες πολέμου, οι παράνομες αεροπορικές επιθέσεις του συνασπισμού υπό τη Σαουδική Αραβία όχι μόνο συνεχίζονται, αλλά έχουν γίνει σοκαριστικά συνηθισμένες στην Υεμένη», δήλωσε η Κριστίν Μπέκερλι, ερευνήτρια του Παρατηρητηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στην Υεμένη. «Είναι δύσκολο να καταλάβουμε πώς η επιμονή των ΗΠΑ να στέλνουν δισεκατομμύρια δολάρια σε όπλα στη Σαουδική Αραβία- παρά το αυξανόμενο αριθμό των άμαχων νεκρών και των αποδεικτικών στοιχείων για εγκλήματα πολέμου- είναι πιθανό να μην κάνει τίποτα άλλο παρά να βάλει μια αμερικανική σφραγίδα έγκρισης για τη διεξαγωγή των στρατιωτικών επιχειρήσεων της Σαουδικής Αραβίας και επιπλέον να βάλει τις ΗΠΑ σε κίνδυνο συνενοχής στις παράνομες επιθέσεις του συνασπισμού».

Ο θάνατος του Jubahi έχει ωθήσει την οικογένειά του στη φτώχεια. Ο πατέρας του, στα μέσα της δεκαετίας των εξήντα, είναι πολύ αδύναμος για να βγάλει λεφτά δουλεύοντας σκληρά. Η σύζυγός του Jubahi προσπαθεί να ταΐσει τα πέντε παιδιά της με την ύφανση σχοινιών και χαλιών από φύλλα φοίνικα, αλλά η οικογένεια εξαρτάται κατά κύριο λόγο από την ελεημοσύνη της ήδη φτωχής κοινότητας.

Σε μια χώρα που εξαρτάται από τις εισαγωγές για την πλειονότητα των τροφίμων της, οι επιθέσεις κατά της αλιευτικής βιομηχανίας της Υεμένης έχουν ιδιαίτερα καταστροφικά αποτελέσματα. Η αλιεία έχει μειωθεί στην επαρχία Hodeidah – στην περιοχή όπου βρίσκεται το al-Hayma- κατά 75 τοις εκατό. Από όλες τις επαρχίες της Υεμένης, τα Ηνωμένα Έθνη έχουν τοποθετήσει την Hodeidah στην πρώτη θέση των περιοχών που διατρέχουν τον υψηλότερο κίνδυνο για λιμό και  εκτιμούν ότι 100.000 παιδιά κάτω των 5 ετών κινδυνεύουν από σοβαρό υποσιτισμό. Μόνο στο al-Hayma, σχεδόν 300 από 1.600 παιδιά του χωριού υποσιτίζονται, σύμφωνα με το τοπικό ιατρικό προσωπικό.

Και ο συνασπισμός της Σαουδικής Αραβίας συνεχίζει να επιτίθεται σε ψαράδες και στα πλοία τους, κατηγορώντας τους ότι κάνουν λαθρεμπόριο ιρανικών όπλων για τους Χούθι. Σε μια ιδιαίτερα άγρια επίθεση τον Οκτώβριο του 2015, τα πολεμικά αεροσκάφη της Σαουδικής Αραβίας έριξαν πυραύλους σε ψαράδες που ήταν αγκυροβολημένοι στα ανοιχτά του νησιού Αqban στην Ερυθρά Θάλασσα, προτού επιθετικά ελικόπτερα Απάτσι κινηθούν προς τα ρηχά για να πυροβολήσουν επιζώντες. Η επίθεση σκότωσε τουλάχιστον 42 ψαράδες και πιθανόν ο αριθμός να έφτασε τους 100.

Το Reuters ανέφερε την Τετάρτη ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα σταματήσουν τη μεταφορά συστημάτων καθοδήγησης πυρομαχικών στη Σαουδική Αραβία και θα τροποποιήσουν την κατάρτιση της πολεμικής αεροπορίας του βασιλείου. Ένας διοικητικός υπάλληλος που αρνήθηκε να αναφερθεί το όνομά του επιβεβαίωσε το ρεπορτάζ στο The Intercept.

To ThePressProject είναι επίσημος συνεργάτης του The Intercept στην Ελλάδα

Μετάφραση: Νικολέττα Αλεξανδρή