του Νίκου Σμυρναίου*
Δείτε τη ζωντανή κάλυψη του TPP την ημέρα των εκλογών εδώ και το αφιέρωμα στις γαλλικές εκλογές εδώ
Η γεωμετρική άνοδος της Λεπέν
Το δεύτερο συμπέρασμα είναι η σημαντική βελτίωση των ποσοστών της Μαρίν Λεπέν. Από το 17,9% στον 1ο γύρο των προεδρικών του 2012 έφτασε στο 21,4% κερδίζοντας συνολικά 1,2 εκατομμύρια επιπλέον ψήφους. Η εντυπωσιακή αυτή αύξηση γίνεται στο πλαίσιο της γεωμετρικής προόδου του Εθνικού Μετώπου από τότε που ανέλαβε η Μαρίν Λεπέν τα τελευταία 6 χρόνια, σε όλες τις εκλογές. Φαίνεται λοιπόν ότι η στρατηγική της «αποδαιμονοποίησης» που υιοθέτησε η Λεπέν και η πιο κοινωνική στροφή στο οικονομικό πρόγραμμα απέδωσε καρπούς. Η «κανονικοποίηση» του Εθνικού Μετώπου διαφαίνεται επίσης κι από το γεγονός ότι οι αντιδράσεις σε σχέση με το 2002, όταν ο πατέρας Λεπέν είχε περάσει στο 2ο γύρο απέναντι στον Σιράκ, ήταν πολύ χλιαρές. Κάποιες σποραδικές συγκεντρώσεις που δεν έχουν καμία σχέση με τις μαζικές διαδηλώσεις ενάντια στο Εθνικό Μέτωπο του 2002.
Ο υποψήφιος της δεξιάς, Φιγιόν, στον κάλαθο των αχρήστων
Η πολιτική/γεωγραφική διχοτόμηση της Γαλλίας
Η γεωγραφική διασπορά του ψήφου υπέρ της Λεπέν (μαύρο)
Τα αποτελέσματα σκιαγραφούν μια χώρα κομμένη στα δύο. Από τη μία η Γαλλία της επαρχίας και των μικρών, περιφερειακών πόλεων που ψήφισε μαζικά Λεπέν. Από την άλλη τα μεγάλα αστικά κέντρα που στήριξαν Μακρόν. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα που δείχνει αυτή την αντίθεση είναι το Παρίσι, όπου ο Μακρόν πήρε 34,83% και η Λεπέν μόνο 4,99%! Στη Λυόν η Λεπέν ψηφίστηκε μόνο από το 8,86% (έναντι 16,26% στο σύνολο του νομού Rhône), 9,37% στην Τουλούζ, 7,39% στο Μπορντώ και μόνο 6,70 % στη Ρεν. Η Λεπέν έρχεται πρώτη σε 18.845 δήμους (έναντι 7.222 για τον Μακρόν), η μεγάλη πλειοψηφία των οποίων είναι μεσαίου και μικρού μεγέθους. Ταυτόχρονα φαίνεται να στηρίζεται σε δύο γεωγραφικές περιοχές: το αποβιομηχανοποιημένο βορειοανατολικό κομμάτι της χώρας (όπου προφανώς άρεσε το «κοινωνικό» της πρόσωπο) και τα παράλια της Μεσογείου, κυρίως τα νοτιοανατολικά (όπου η ψήφος βασίστηκε κυρίως σε ξενοφοβικά αντανακλαστικά).
Το τέλος του δικομματισμού και η συγκρότηση του ακραίου κέντρου
Το τρίτο συμπέρασμα είναι η μεγάλη ήττα που υπέστη ο δικομματισμός που κυβερνά τη χώρα τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες. Οι υποψήφιοι των πρώην κομμάτων εξουσίας αποκλείστηκαν από το δεύτερο γύρο και είδαν τα ποσοστά τους να μειώνονται σημαντικά για τη δεξιά (από το 27,18% του Σαρκοζύ το 2012 στο 20% του Φιγιόν) και ουσιαστικά να καταβαραθρώνονται σε ότι αφορά το Σοσιαλιστικό κόμμα (από το 28,6% του Ολάντ το 2012 στο 6,3% του Αμόν). Από αυτή την άποψη, η πολιτική κατάσταση στη Γαλλία θυμίζει έντονα αυτή της Ελλάδας μετά από το 2012 και σε μικρότερο βαθμό αυτή της Ισπανίας και της Πορτογαλίας.
Αν ακολουθήσουμε αυτά τα παραδείγματα μπορούμε να περιμένουμε, με ορίζοντα τις βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου, τη συγκρότηση ενός μετώπου του «ακραίου κέντρου» γύρω από τον Εμμανουέλ Μακρόν, το οποίο θα περιλαμβάνει τη δεξιά πλειοψηφία του Σοσιαλιστικού κόμματος και μεγάλο κομμάτι της Κεντροδεξιάς. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον θα έχει η εσωτερική μάχη στο χώρο των Σοσιαλιστών που πολύ πιθανόν είναι να καταλήξει σε διάσπαση του κόμματος, καθώς και το κατά πόσο το μέτωπο στήριξης του Μακρόν από τη δεξιά θα είναι αρραγές ή θα υπάρξουν διαφοροποιήσεις προς όφελος της Λεπέν.
Μακρόν, το φερέφωνο του κεφαλαίου στο προσκήνιο
Το τέταρτο συμπέρασμα είναι βέβαια η ανάδειξη του Εμμανουέλ Μακρόν ως πρωταγωνιστή της γαλλικής πολιτικής σκηνής. Ο πρώην τραπεζίτης, ποτέ πριν εκλεγμένος και υποψήφιος χωρίς κόμμα, κατάφερε μέσα σε λίγους μήνες να σφυρηλατήσει ένα δημοφιλές προφίλ κυρίως μέσω μιας πετυχημένης καμπάνιας πολιτικού μάρκετινγκ και της στήριξης από τα κυρίαρχα ΜΜΕ. Ο Μακρόν είναι καθαρά ο υποψήφιος του χρηματιστηρίου και πίσω από την υποψηφιότητά του κρύβονται δισεκατομμυριούχοι επιχειρηματίες ιδιοκτήτες ΜΜΕ, όπως οι Xavier Niel (Free Telecom, Le Monde), Patrick Drahi (SFR, Libération, BFM TV) και Vincent Bolloré (Vivendi, Canal+, Havas).
Οι πρώτες του αντιδράσεις μετά τα αποτελέσματα του 1ου γύρου φαίνεται να επιβεβαιώνουν τους φόβους ότι ο Μακρόν, ως φερέφωνο του μεγάλου κεφαλαίου, είναι κατώτερος των περιστάσεων για να αντιπροσωπεύσει μια κοινωνική και πολιτική συμμαχία ενάντια στην ακροδεξιά. Στο λόγο που εκφώνησε το βράδυ της εκλογής προεξόφλησε τη νίκη του με τρόπο υπερφίαλο και αμετροεπή. Στη συνέχεια, πήγε και γιόρτασε την πρωτιά του σε ένα σικ και ακριβό εστιατόριο του Παρισιού, περιτριγυρισμένος από celebrities και εκατομμυριούχους, όπως είχε κάνει κι ο Σαρκοζύ το 2007.
Η συμπεριφορά αυτή δικαιολογείται ακόμα λιγότερο, αν αναλογιστεί κανείς ότι από τους τέσσερις πρώτους υποψήφιους ο Μακρόν έχει το μικρότερο ποσοστό ψηφοφόρων που λένε ότι τον ψήφισαν από επιλογή γιατί εκφράζει τις ιδέες τους (43% έναντι 67 της Λεπέν 66 του Φιγιόν και το 61 του Μελανσόν). Αντίθετα, η πλειοψηφία των ψηφοφόρων ομολογούν ότι αναγκάστηκαν να ψηφίσουν Μακρόν είτε γιατί κανείς υποψήφιος δεν τους άρεσε αλλά κάποιον έπρεπε να επιλέξουν (31%) είτε για να εμποδίσουν κάποιον άλλο να περάσει στον δεύτερο γύρο (26%). Φαίνεται λοιπόν, ότι η δημοτικότητά του είναι εύθραυστη και δεν αποτελεί λαϊκή βάση στην οποία μπορεί να στηριχθεί πολιτικά.
Η πιθανή νίκη του Μακρόν και η εφαρμογή του οικονομικού του προγράμματος -το οποίο περιέχει μειώσεις φορολογίας για τους έχοντες και νεοφιλελεύθερες απορρυθμίσεις- από μια υποθετική κοινοβουλευτική πλειοψηφία του ακραίου κέντρου θα ανοίξει σίγουρα τον ασκό του Αιόλου, οπότε προμηνύονται οξείες κοινωνικές αντιδράσεις στη χώρα. Λογικά η Λεπέν θα ευνοηθεί και θα εισπράξει μεγάλο κομμάτι της λαϊκής δυσθυμίας. Μέσα σε ένα τέτοιο θολό και τεταμένο τοπίο ο ρόλος του Ζαν-Λουκ Μελανσόν και της «Ανυπότακτης Γαλλίας» δεν μπορεί παρά να είναι κεντρικός. Με το 19% που πέτυχε, από 11% το 2012, αποτελεί πλέον τη μόνη εναλλακτική λύση στα αριστερά. Κι αυτό σε μια χώρα με σαφή δεξιόστροφη κατεύθυνση πλέον…